Oksigen atomları ilk dəfə Veneranın gündüz atmosferində daha böyük molekulların bir hissəsi olmadan aşkar edilmişdir. Oksigen əvvəllər Veneranın gecə tərəfində müşahidə olunsa da, eyni araşdırma onun əvvəllər müşahidə olunandan daha geniş yayıldığını göstərdi. Alınmış nəticələr kosmik agentliklərin gündəmində getdikcə daha çox yer alan Veneraya gələcək missiyalar üçün bir addım hesab olunur. Alimlər Veneranın atmosferində oksigen olduğuna şübhə etmirlər. Oksigen kainatda ən çox yayılmış üçüncü element olduğundan, tədqiqat üçün ilk kosmik aparat planetə uçmazdan əvvəl də onun orada olmasını əminliklə proqnozlaşdırmaq olar. Kosmik missiyalar Veneranı yaxın məsafədən araşdırdıqda, karbon qazı və karbonmonoksid (CO2 və CO) ilə dolu bir atmosfer tapdılar. Bununla birlikdə, oksigen son dərəcə aktiv bir elementdir, buna görə o planetlərdə ümumiyyətlə yer qabığındakı və ya atmosferdəki digər elementlərlə birləşir. Buna görə atomar oksigeninin olması qeyri müəyyəndir. Buna baxmayaraq, "Venera-Ekspress" peyki ilə Venera atmosferinin müşahidələri əvvəllər onun gecə tərəfində müəyyən miqdarda atomar oksigeninin olduğunu göstərdi. Bu yaxınlarda yayımlanan müşahidələr yalnız oksigenin daha çox yayıldığını göstərmir, həm də onu yaradan və paylayan proseslər haqqında müəyyən informasiya verir. Alman aerokosmik Mərkəzindən professor Heinz-Vilhelm Hübers və həmkarları Venerada atmosferin yuxarı qatında atmosferin 17 yerdə oksigen axtarmaq üçün infraqırmızı astronomiyanın stratosfer Rəsədxanasından (SOFİA) istifadə etdilər və hamısında bizim atmosferdəki kimi oksigen tapdılar. Oksigen CO2 və CO molekullarını parçalayan günəş işığının təsiri altında əmələ gəlir. Güclü Venera küləkləri o atomlarını planetin gecə tərəfinə aparır, burada digər elementlərlə reaksiya girməzdən əvvəl birləşib molekulyar oksigenə (O2, atmosferimizdə olduğu kimi) keçirlər. Bu yenidən paylanmaya baxmayaraq, gündüz tərəfdəki oksigen sıxlığı gecə tərəfi ilə müqayisədə beş dəfə çoxdur. Alimlərin fikrincə, atomar oksigen atmosferdə mühüm rol oynamaq üçün kifayət qədərdir. O, karbon dioksid molekulu ilə toqquşduqda, molekula enerji ötürür, sonra 15 mikrometr məsafədə yayılır. Bu, Veneranın yuxarı qatdakı atmosferinin soyumasının əsas səbəbidir; bu proses olmasaydı, ən isti olan planet - Günəş sistemindəki planet - daha da isti olardı. Atomar oksigen Veneranın səthindən təxminən 100 kilometr yüksəklikdə cəmlənmişdir. Yer atmosferi bu nöqtədə o qədər nazikdir ki, əksər hallarda kosmosun başlandığı sərhəd kimi istifadə olunur, lakin Veneranın atmosferi yuxarıya doğru qalxdıqca daha da qalınlaşır.Ən yüksək konsentrasiyalar, biri 70 kilometrdən aşağı, digəri 120 kilometrdən yuxarı olan iki dominant atmosfer sirkulyasiya modeli arasındadır. Venera o qədər yavaş – yavaş fırlanır ki, onun bir günü 1 ildən çoxdur- yuxarısında olan küləklərin sürəti planetin fırlanmasından daha çoxdur.
Tədqiqatın nəticələri Nature Communications jurnalında dərc edilmişdir.
https://ab-news.ru/kislorod-na-venere/
