İyn 12, 2023 | 11:00 / Maraqlı məlumatlar
Kimyaçılar oksazinonları - antibakterial xüsusiyyətlərə malik birləşmələri və əvvəllər elmə məlum olmayan maddələri yalnız bir reaksiya nəticəsində reaksiyanın şərtlərini dəyişdirərək sintez etdilər. Bir halda, çevrilmə qızıl, ikincisi isə mavi işıqla başladı. Gələcəkdə patogenlərin davamlılıq qazandığı dərmanların əvəzinə bakterial infeksiyalarla mübarizə üçün yeni maddələr istifadə edilə bilər.
Bir sıra bioloji aktiv birləşmələrin sintezi üçün əsas kimi diazoefirlər - bir-birinə bağlı iki azot atomu olan üzvi molekullar, həmçinin mürəkkəb efir qrupu istifadə olunur.
Sankt-Peterburq Dövlət Universitetinin alimləri diazoefirlər və azot tərkibli tsiklik karbon turşular - yüksək aktiv kimyəvi maddələr - arasında reaksiyalar aparmışlar, nəticədə iki növ yeni birləşmə sintez edilmişdir. Onlardan birincisini alan zaman kimyaçılar başlanğıc maddələrin məhluluna qızıl əsaslı katalizator əlavə etdilər. Çevrilmə nəticəsində törəmələri antibakterial xüsusiyyətlərə malik olan oksazinon molekulları əmələ gəlmişdir. Bu sintez üsulu universal oldu belə ki, ondan geniş çeşiddə müxtəlif oksazinonların alınması üçün istifadə oluna bilər. O, həm də digər mövcud yanaşmalardan daha sadədir, çünki çoxlu sayda müxtəlif reagentlərlə uzun çoxmərhələli reaksiyalar tələb olunmur.
İkinci reaksiyada müəlliflər eyni başlanğıc birləşmələrdən - diazoefirlərdən və azot tərkibli tsiklik karbon turşulardan istifadə etdilər, lakin bu halda reaksiyanın getməsi üçün qızıldan deyil, adi mavi işıqdan istifadə etdilər . Nəticədə transformasiya fərqli bir istiqamətdə getdi və əvvəllər məlum olmayan yeni məhsullar - gələcəkdə xassələri öyrənilməli olan azirin-2-karbon efirlər əldə edildi.
Oksazinonlar öz bioloji aktivliyi ilə tanındığından, müəlliflər sintez etdikləri birləşmələrin antibakterial xüsusiyyətlərə malik olub-olmadığını yoxlamaq qərarına gəldilər. Təcrübələrdə Sankt-Peterburq Paster adına Epidemiologiya və Mikrobiologiya Elmi-Tədqiqat İnstitutunun alimləri həmkarlarından əldə edilən oksazinonları Enterococcus faecium və Staphylococcus aureus bakteriyaları üzərində sınaqdan keçiriblər. Bu mikro- orqanizmlər antibiotiklərə qarşı yüksək davamlılıq göstərir və ən çox yara infeksiyaları, sidik yolları və bağırsaq infeksiyaları kimi xəstəxanadaxili infeksiyalara səbəb olur. Məlum oldu ki, müəlliflər tərəfindən əldə edilən bəzi oksazinonlar bu mikroorqanizmlərə qarşı geniş istifadə olunan antibiotik sulfametoksazol ilə müqayisə olunan konsentrasiyalarda bu bakteriyaların böyüməsinə effektiv şəkildə mane olur. Bu o deməkdir ki, əldə edilən maddələr müvafiq infeksiyalarla mübarizə üçün perspektivlidir.
Rusiya Elm Fondunun qrantları ilə dəstəklənən tədqiqatın nəticələri “Organic Letters” jurnalında dərc olunub.