Apr 03, 2023 | 11:00 / Maraqlı məlumatlar
Mario Molina ozon təbəqəsinin dağılması prosesinin aşkar edilməsində əsas rol oynamışdır. 1973-cü ildə o, professor Frank Şervud Roulandın laboratoriyasına postdoktorant kimi isə götürülüb. Burada o, radioaktiv proseslər nəticəsində çox yüksək enerjiyə malik olan atomların kimyəvi xassələrinin öyrənilməsini əhatə edən “isti atom” kimyasına diqqət yetirmişdir. Onlar atmosfer çirkləndiriciləri ilə çoxsaylı eksperimentlər aparılıb və müəyyən etmişlər ki, xlorflorkarbon qazları ozon qatının dağılmasının əsas səbəblərindən biridir. Bu qazlar stratosferə qalxdıqca, ultrabənövşəyi şüalar onları tərkib elementlərinə Xlor, Ftor və Karbona parçalayır. Sonra hər bir xlor atomu 100.000-ə qədər ozon molekulunu məhv edir, bundan sonra o, fəaliyyətsiz olur. Onlar atmosferdə 150 ilə qədər qala bilir və ozon təbəqəsini məhv edirlər. 1995-ci ildə Molina kimyaçı Sherwood Rowland və Paul Crutzen ilə birlikdə ozonun parçalanması ilə bağlı işlərinə görə kimya üzrə Nobel mükafatına layiq görüldü. Onların kəşfləri 19-cu əsrin sonlarında freon qazlarının geniş istifadəsini məhdudlaşdırmaq üçün beynəlxalq hərəkatın yaranmasına səbəb oldu. Bu milli miqyasda məhdudiyyətlər sayəsində ozonun səviyyəsi 1990-cı illərin sonlarına doğru sabitləşməyə başladı və 2000-ci illərin ortalarında bərpa olunmağa başladı. NASA-nın məlumatına görə, ozon dəliyi 2075-ci ildə 1980-ci ilin səviyyəsinə çatacaq.