Dek 19, 2022 | 12:38 / Maraqlı məlumatlar
Rus alimləri metallar, kükürd və selen üçün unikal atom quruluşuna malik stabil kristallar işləyib hazırlamışlar. Keçid metalı atomlarından, kükürd və selendən ibarət və ümumi formulu XMY olan kristallar (burada M metal, X və Y qeyri-metaldır) bir neçə laydan ibarət strukturdur. Bu halda, nisbətən güclü təbəqələr bir-birilə zəif bağlıdır ki, bu da onları bir-birindən ayırmağa imkan verir. Belə atom monolaylarının xüsusiyyətləri ilkin kristalın xüsusiyyətlərindən əhəmiyyətli dərəcədə fərqlənir. Beləliklə, onların köməyi ilə süni fotosintez zamanı suyun parçalanması reaksiyasını sürətləndirmək mümkündür. Süni fotosintez zamanı , işığın təsiri altında su molekulunun oksigen və hidrogenə, ekoloji cəhətdən təmiz alternativ yanacağa parçalandığını guman etmək olar.
Kristal monolaylar üç sıra atomlardan ibarət “molekulyar sendviç”ə bənzəyir. Üst və aşağı sıra atomlar xalkogenlərdən, yəni dövri cədvəlin 16-cı qrupunun elementlərindən ibarətdir ki, bunlara kükürd və selen daxildir. Onların arasında molibden, vanadium və ya volfram kimi metallardan ibarət mərkəzi sıra var. Xalkogen atomlarının yuxarı və aşağı cərgələrinin müxtəlif elementlərdən ibarət olduğu monolaylara yanus strukturları deyilir. Onlar nisbətən yaxın zamanda eksperimental olaraq əldə edilmişdir və hazırda nəzəri cəhətdən fəal şəkildə tədqiq edilir.
Rus alimləri kvant kimyəvi üsulları və struktur proqnozlaşdırma alqoritmlərindən istifadə edərək mümkün olan yanus- strukturlarını tədbiq etdilər. Tədqiqatçılar səkkiz yeni monolaylar kəşf etdilər, onlardan yeddisi üçün qrupun məlum olan nümayəndələri arasından analoq tapmadılar. Onlardan bəziləri enerji baxımından daha əlverişli (yəni daha az enerji tələb edirdi) və buna görə də analoji tərkibli strukturlardan daha sabit olduğu müəyyən edildi. Bu, nəzəri olaraq proqnozlaşdırılan monolayların eksperimental olaraq da əldə edilə biləcəyini mümkün edir. Əldə edilən məlumatlar göstərir ki, kristallar ekoloji cəhətdən təmiz yanacaq əldə etmək üçün lazım olan süni fotosintezi sürətləndirmək üçün istifadə edilə bilər.
Rusiya Elm Fondunun (REF) qrantı ilə dəstəklənən tədqiqatın nəticələri Journal of Application Crystallography jurnalında dərc olunub.
