Biz hamımız kimyanı müxtəlif faydalı obyektlər yaratmağa imkan verən tətbiqi elm kimi qəbul etməyə öyrəşmişik: marketdəki plastik torba­dan tutmuş koronavirusun başqa bir ştamına qarşı peyvəndədək. Bunun fonunda, az adam kimyanın həyatımızda daha vacib olduğunu, digər şeylərlə yanaşı hisslərimizə və duyğularımıza cavabdeh olduğunu düşünür.

Sevgi mexanizmi necə işləyir? Sevginin kimyası, ona necə təsir etməli?

Sırf texniki cəhətdən aşiq olmaq prosesi ilk baxışdan, səsin tembrindən, toxunuşlardan və gələcək pərəstiş obyekti ilə "ilk tanışlıq" üçün digər variantlardan başlayır. Bundan sonra insan orqanizmi insanın həyatında və hisslərində baş verən dəyişikliklərin yaratdığı stressdən başqa bir şey yaşamağa başlayır. Bütün bunlarla birlikdə, bu prosesin hər mərhələsində hər bir insan (cinsindən asılı olmayaraq) əsl hormonal festivalla müşayiət olunur, əsas rolları adrenalin, dofamin, kortizol, norepinefrin və feniletilamin kimi maddələr oynayır. Sevginin ilkin kimyəvi formulu budur! Hazırda bütün dünya alimləri onun dəyişənləri üzərində fəal işləyirlər.

Sadalanan maddələrə təsir etmək və bununla da emosiyalarınızı adi haldan bir az daha güclü şəkildə idarə etmək mümkündürmü? Duyğularımızın və hisslərimizin formalaş­masına təsir edən hormonların əsas siyahısının artıq məlum olmasına və onların hər birinin ayrıca tədqiq edilməsinə və (müəyyən dərəcədə) süni şəkildə stimullaşdırıla bilməsinə baxmayaraq, elm adamları yekdilliklə iddia edirlər ki, bu yolla  emosional fonumuzu idarə etməyimiz lazım deyil.

İnsanlar üçün təhlükəsiz və faydalı rejimdə bütün bu hormonları yalnız təbii yolla (qidadan və sağlam və aktiv həyat tərzi ilə) əldə etmək olar. Kimyəvi mənşəli müəyyən dərmanların qəbulunu nəzərdə tutan bütün digər variantlar yalnız reseptlə mümkündür.

Bir sözlə, sevgi sırf praqmatik kimyəvi maddələr və onların reaksiyalarına əsaslansa da, bu, onun möcüzə olmasına mane olmur. Göründüyü kimi, elm adamları sevginin əsas kimyəvi “elementini” hələ də aşkar edə bilməyiblər.

Dilqəm Tağıyev, Asif Məmmədov "Duyğularımız və kimya". Bakı: Elm, 2022, 190 s.