Xəbərlər
Fosforun reduksiyasına səbəb olan yüksək enerji hadisəsi
May 22, 2023 | 11:00 / Maraqlı məlumatlar
Oxunub 450 dəfə

Pasek İtaliyanın Florensiya Universitetinin mineralogiya və kristalloqrafiya üzrə professoru Luka Bindi ilə əməkdaşlıq edərək fulquriti tədqiq etdi. Hər ikisi yüksək enerjili hadisələri daha yaxşı başa düşmək üçün fosfor elementindən ibarət qeyri-adi mineralları, xüsusən də ildırım vurması nəticəsində əmələ gələn mineralları öyrənmək və beləliklə, ildırımın vurduğu potensial zərəri qabaqcadan görmək istəyirdilər.

Floridada rütubətli mühitdə dəmir toplanmağa və ağac köklərində yerləşməyə meyillidir. Beləliklə, ildırım ağacı vurduqda, o, köklərdəki dəmiri və ağacda təbii olaraq mövcud olan karbonu yandırır. Tədqiqatçılar bildirirlər ki, iki element kimyəvi reaksiyaya  girir və nəticədə fulquritdə "rəngli, kristalabənzər  material"  əmələ gəlir.

Fulquritdə silikat və  reduksiya edilmiş sahələr görünür. Silikat fraksiya iki əsas tərkibli şüşədən ibarətdir, biri yalnız SiO2, digəri isə əsasən kalsium, alüminium və silisium oksidlərindən ibarətdir. Bu fraksiyada fosforla zəngin metal dəmirdən ibarət kiçik damcılar (15 mkm-dən az) mövcuddur.

Böyük metal kürəciklər silisidlərdən (FeSi və FeSi2) və tərkibində kalsium (Ca) və fosfor (P) olan materialdan ibarətdir. Sonuncunun içərisində  alimlər çox nadir kristal fraqmentləri (20 mkm-dən az) tapdılar ki, onlar əvvəllər məlum olmayan CaHPO3  formullu P elementinin fosfat və ya fosfid olmadığı ilk fulquritdən olan  kristal materialdır.

Tədqiqatın həmmüəllifi Tyan Fen, dəmir və silisium qarışığına CaHPO4 əlavə edərək laboratoriyada materialı yaratmağa çalışdı, lakin təcrübə uğursuz oldu. Tədqiqatçılar hesab edirlər ki, material 5 dəqiqədən az vaxtda və müəyyən şərtlərlə əmələ gəlir. Qarışıq 8 saat ərzində 1000 ° C-ə qədər qızdırıldıqda, yalnız fosforun müxtəlif növləri əmələ gəlir.

Fulquritin kristal CaHPO3 materialı fosfit qrupunu (HPO3 2-)  tərkibində saxlayan ilk mineral ola bilər. Pasek hesab edir ki, bu yeni növ fosfat materialının təbii halda az tapılmasını nəzərə alaraq, gübrə kimi digər fosfatlara bənzər tətbiqlər üçün istifadə oluna biləcəyi cox az ehtimal olunur.

Əvvəlki tədqiqatlar göstərdi ki, fosfatın sürətli  bərpa olunması qədimdə Yer kürəsində geniş yayılmış hadisə idi. Fengin sözlərinə görə, bu araşdırmanın eyni şəkildə əmələ gələn bərpa olunmuş  mineralların digər formalarının mümkün olduğunu və onların bir çoxunun yer üzündə həyatın inkişafında mühüm rol oynaya  biləcəyini təxmin etmək olar. Onlar bu nəzəriyyəni yoxlamaq üçün digər fulquritləri  də tədqiq etməyi planlaşdırırlar.

Komanda həmçinin bu materialın rəsmi olaraq yeni mineral kimi elan edilməsi məsələsini və  onun necə adlandırılacağını müzakirə edirlər.

Qeyd edək ki, fulquritdə naməlum birləşmənin aşkarlanması ilk dəfə deyil: 2022-ci ilin dekabrında Bindi və Pasek artıq kvazikristalın - elektrik boşalması nəticəsində yaranan qeyri-dövri struktura malik kristalın kəşfi barədə məlumat vermişdilər. Bu  dodekaqonal  kvazikristal Nebraskanın Qum təpələrində tapılan fulquritdə  aşkar edilmişdir.

https://new-science.ru/otkrytie-novogo-minerala-poluchennogo-s-pomoshhju-molnii/

JURNALLAR
Faydalı linklər