Oksitosin – Orqanizmin – hipofiz vəzinin hasil etdiyi uyuşdurucu təsirli hormon – neyromediator. Bəzən ona "sevgi hormonu" da deyirlər. Təbiətən bu hormon kişilərlə müqayisədə qadınlarda daha yüksək miqdarda hasil olur. Bunun da əsas səbəbi ana-övlad bağlılığını gücləndirməyə xidmət etdiyindən irəli gəlir. Oksitosin hormonu təmasdan yaranır. Toxunmaq bu hormonun artmasına səbəb olur. Sevgililər çox təmasda olduqda bu hormon da çox ifraz olur ki, bu da insanları bir-birinə daha çox bağlanırlar. Təcrübələr göstərir ki, bir müddətdən sonra, yəni, insan öz sevgisinə qovuşandan sonra bu hormon azala bilir. Xüsusi ilə də evliliyin bir ilindən sonra adətən bu hormon azalır.

Oksitosin peptid hormonudur. Doqquz amin turşusu qalığı ilə meydana gəlir, yəni. nonapeptiddir. Oksitosinin quruluşu 1953-cü ildə V. Du Vigno tərəfindən təyin edilmişdir.

Oksitosin hipotalamusda sintez olunur. Hamar əzələlərin (ginekologiya və mamalıqda istifadə olunan uşaqlıq əzələləri daxil olmaqla) daralmasına və süd axmasına səbəb olur. Oksitosinin sədaqət hisslərini oyatdığı fərziyyəsi vardır. Qadınlarda oksitosinin orqazm hissi ilə əlaqəli olduğu müəyyən edilmişdir.

Oksitosin hipofiz fermenti tərəfindən sintez edilən bir neyromediator və hormondur. Bu hormonun fizioloji funksiyaları bunlardır:cinsi həyəcan başlanğıcında iştirak, məmə vəzləri qıcıqlandıqda analarda süd istehsalında artım, kişi ereksiyasının reaksiyasında iştirak və s. Ayrıca, bu hormon bəzən doğuşu sürətləndirmək üçün tibbdə istifadə olunur.

Bədəndəki fizioloji təsirə əlavə olaraq oksitosin müəyyən bir psixofizioloji funksiyaları (neyromediator kimi) yerinə yetirir. Aparılan nevroloji tədqiqatlar nəticəsində oksitosinin başqalarına inam yaratmaq prosesindəki rolu aşkar edilmişdir. Həm də bu neyromediator sosial qarşılıqlı təsir proses­ində narahatlıq hissini day­an­dırmağa kömək edir, endorfin­lərin sintezini və xoşbəxtlik hissinin meydana gəlməsini təşviq edir. Məsələn, bir pişik oksitosinin sintezi sayəsində toxunuşunuza cavab olaraq həzz alaraq tərpənməyə başlayır - eyni şəkildə bir insan sevdiyi birinin toxunuşundan "tərpənməyə" başlayır.

Ümumiyyətlə oksitosin istehsalının başqa bir şəxslə birbaşa təmas prosesində, o cümlədən birbaşa bədən təması - toxunma, sığallama və s. artdığı qəbul edilir. Cinsi əlaqə zamanı, xüsusən orqazm anlarında (cinsindən asılı olmayaraq) çox miqdarda oksitosin sintez olunur.

Oksitosin, həyatın ilk aylarında ana ilə körpə arasında etibarlı bir münasibət qurulmasında da əsas rol oynayır. Beləliklə, ailədəki etibarlı münasibətlərin keyfiyyəti əsasən bu erkən qarşılıqlı əlaqədən asılıdır: yalnız ana orada olsaydı, uşağın bütün istəklərini təmin etsəydi, uşaq oksitosin sintezindən keçər və anaya və bütövlükdə dünyaya inam formalaşardı.

Dilqəm Tağıyev, Asif Məmmədov "Duyğularımız və kimya". Bakı: Elm, 2022, 190 s.