Sink, insan bədənindəki 300-dən çox müxtəlif fermentin düzgün işləməsi üçün lazım olan bir mineraldır.

Sağlam bir insanın bədənində cəmi 2 və ya 3 qram sink var. Digər tərəfdən, bədənimizdə sink ifraz edən orqanlar tüpürcək vəzi, pankreas və prostat vəzidir.

Sink çatışmazlığının əlamətləri

• Bədəndəki yaraların gec sağalması
• Saç tökülməsi
• Xroniki yorğunluq
• Daimi ishal problemi
• Dırnaqlarda ağ nöqtələr
• Yavaş böyümə və inkişaf
• Yaşla əlaqəli görmə itkisi (Makula degenerasyonu)
• Zəif immun sistemi
• Dad və qoxu hisslərinin pozulması
• Anemiya xəstəliyi
• Sızanaq və səpkilərin əmələ gəlməsi
• Dəri quruluğu

Sink çatışmazlığı saç tökülməsinə səbəb olur

Kişilərdə və qadınlarda saç tökülməsi adətən gənclik və yetkinlik yaşlarında görülə bilər. Araşdırmalar saç tökülməsinin ilk səbəbinin zərərli qidalanma və mineral çatışmazlığı olduğunu göstərir. Sink saç köklərini gücləndirən çox vacib bir mineraldır. Hər gün müntəzəm olaraq qəbul edilən sink tərkibli qidalar, gözlənilməz saç tökülməsini azaldır və qarşısını alır.

Xroniki yorğunluq

Daim yorğun və ləng hiss etmək çox vaxt iş şəraiti və yuxu pozğunluqları ilə əlaqələndirilir. Bununla birlikdə, bədənin yorğunluq hissi bəzən lazımlı qida maddələrinin yetərincə alınmaması ilə əlaqəli ola bilər.
Bu minerallardan ən əsası sinkdir və bədəndəki dəyərləri azaldıqda xroniki yorğunluğa səbəb ola bilər. Bədənə enerji və canlılıq verən gündəlik lazımlı miqdarda sink qəbul etmək çox vacibdir.

İmmun sistemini gücləndirir
Sink çatışmazlığı immun sisteminə çox mənfi təsir edə bilər. Bu vəziyyət immun sisteminin orqanizmi yad və zərərli amillərdən qorumasının qarşısını alır və insanın daha asan xəstələnməsinə səbəb olur. Bədənin xəstəliklərdən və mikroblardan qorunması üçün bu sistemin mütəmadi işləməsi vacibdir. Yüngül və orta dərəcədə çatışmazlıq makrofaq və neytrofil proseslərinə mənfi təsir göstərir.
Makrofaq və neytrofil bədəni toxunulmazlığı qorumaq üçün çalışan sistemlərdir. Xəstəliklərin qarşısını almaq üçün mütəmadi olaraq sink olan qidaları qəbul etmək və təbii qəbul edilə bilmədiyi təqdirdə əlavə olaraq qəbul etmək tövsiyə olunur.

Yaraların sağalmasını sürətləndirir

Dərinin və selikli qişaların qorunmasında aktiv rol oynayır. Xroniki xəstəlikləri olan insanların sink səviyyələri azdır. Bu insanlarda xəstəliklər səbəbindən yaralar sink çatışmazlığı səbəbindən daha sürətli inkişaf edir. Yara müalicəsinə kömək olaraq qida əlavəsi olaraq tövsiyə olunur, çünki yaranın sağalmasını sürətləndirir.

İshaldan qorunmada faydalıır

Sink çatışmazlığı uşaqlarda ishal probleminə səbəb olan infeksiyaların artmasına səbəb ola bilər. Sink çatışmazlığı ilə immun sistemindəki funksiyaların azalması, xüsusilə uşaqlarda ishala səbəb olur. 

Sinkin dəri sağlamlığına təsiri

Sink toxumaların bərpası və yaraların yaxşılaşmasına təsirləri ilə dəri sağlamlığını qoruyan əhəmiyyətli bir mineral olduğu bilinir. Dəridə sızanaqlar, allergiya və yaralar azalır və bu elementlə birlikdə yox olur. Sağlam qidalarda dəri problemlərinin qarşısını almaq üçün böyük əhəmiyyət daşıyır. Pəhrizə əlavə olunan qırmızı ət, dəniz məhsulları və tərəvəzlər də özünümüdafiə və dərinin yenilənməsini dəstəkləyir.

Hamiləlik dövründə sink qəbulu

Hamiləlik zamanı kifayət qədər sink qəbulu vacibdir. Hamiləlik dövründə sink qəbulu ana və körpə sağlamlığı üçün vacibdir. DNT-nin işləməsi və bərpası üçün çox vacib olan sink, hüceyrələrin inkişaf sürətini də təsir edir. Bu səbəbdən həkimlər hamiləlik dövründə sink çatışmazlığı olan qadınlara sink əlavəsi və ya sinklə zəngin qidalar məsləhət görür .

Hüceyrə sağlamlığından həyati zülalların istehsalına qədər bir çox bədən fəaliyyəti üçün zəruri olan sink, immun sistemini tarazlaşdırmaq baxımından da əhəmiyyətlidir. Həm ağ, həm də qırmızı qan hüceyrələrinin quruluşunda iştirak edən sink adətən bədənin ən davamlı əzələlərinin quruluşunda yer alır.

Bundan əlavə, sink dəri, böyrək sağlamlığı, gözdəki retina, qaraciyər, mədəaltı vəzi və sümük sağlamlığı baxımından vacibdir və bu orqanların toxumalarında tapılır.

Sink mineralına əsasən bədəndəki əzələlərdə, qaraciyərdə, böyrəklərdə və gözlərdə rast gəlinir. Kişilərdə prostat vəzi və spermdə çox miqdarda sink vardır.

Yüksək lifli qidaların qəbulu sink səviyyəsini azalda bilər. Zülallı qidalarla alınan sink bədən tərəfindən daha yaxşı əmilir.

Sink çatışmazlığı vegetarian pəhrizlərində çox yaygındır və əsasən yüksək dənli vegeterian pəhrizlərində rast gəlinən üzvi turşular olan fitatlardan qaynaqlanır. Bu fitatlar sinki tutur və onu sorulmasına maneçilik törədir. Buna görə vegeterianların sink əlavələrindən istifadə etmələri tövsiyə olunur.

Sink tərkibli qidalar haqqında ətraflı məlumat üçün linkə keçid edin

Bədənimizdə infeksiya və xəstəliklərə qarşı əsas müdafiə olaraq tanıdığımız sink immun sistemini gücləndirməyə kömək edir.

Sinkin faydaları

Makula degenerasiyası (Sarı Ləkə)

Xalq arasında sarı ləkə olaraq bilinən makula degenerasiyası, görmə itkisinə səbəb olan vacib xəstəlikdir. Genetik meyllilik, siqaret çəkmə və zərərli qidalanma səbəbiylə ortaya çıxan bu xəstəliyin ən əhəmiyyətli səbəblərindən biri sink çatışmazlığıdır.

Yetkinlik dövründə və daha sonra bədənin sink ehtiyacını ödəməmək zamanla görmə itkisinə səbəb ola bilər. Sağlam qidalanma və sink qəbulu gözün görmə funksiyasının sağlam bir şəkildə davam etməsi üçün böyük əhəmiyyətə malikdir.

Nə qədər sink qəbul edilməlidir?

Qidalardakı vitamin və mineral dəyərləri bədən sağlamlığı üçün böyük rol oynayır. Hər birinin gündəlik bədənə qəbul edilməsi lazım olan bir miqdar var; dərəcəsi bədəndəki vitamin və mineralın funksiyasına görə dəyişir.

Sink gündəlik qəbul edilməli minerallardan biridir. Lakin bu miqdar hər yaş qrupuna və cinsə görə dəyişir.

Gündəlik sink qəbulu

• 0-6 aylıq körpələrdə 2 mq
• 7-12 aylıq körpələrdə 3 mq
• 1-3 yaş arası uşaqlar üçün 3 mq
• 4-8 yaşlı uşaqlar üçün 5 mq
• 9-13 yaşlı uşaqlar üçün 8mg
• 14-18 yaş arası qadınlar üçün 9 mq, kişilər üçün 11 mq
• 19 yaşdan yuxarı qadınlar üçün 8 mq, kişilər üçün 11 mq
• Hamiləlik dövründə 12 mq-dır.

Sink çatışmazlığı riskləri

Sink çatışmazlığına qidalanma və həyat tərzi vərdişləri səbəb olur. Bəzi insanlar vərdişlərinə və vəziyyətlərinə görə sink çatışmazlığı ilə qarşılaşa bilərlər. Sink çatışmazlığının əsas səbəbləri bunlardır:

• Alkoqollu içki istida edənlərin əksəriyyəti sink çatışmazlığı yaşayır. Səbəb alkoqolun bədəndəki sink istehsalı prosesinə mənfi təsir göstərməsidir.
• Vegeteryanlar qırmızı ətdən və dəniz məhsullarından uzaq olduqları üçün bədən lazımi sink ala bilmir. Buna görə sink tərkibli tərəvəzlər bol miqdarda qəbul edilməlidir.
• Dəmir əlavəsi; Yüksək dəmir sinkin bağırsaqlardan sorulmasını boğur. Kifayət qədər sink qəbul etmədikləri üçün dəmir əlavəsi istifadə edənlərdə sink çatışmazlığına ras gəlinə bilər.
• Oraq hüceyrə xəstəliyi; İrsi qan xəstəliyi olan orak hüceyrəsi xəstəliyi, sink çatışmazlığına səbəb olan hallardan biridir.
• Mədə-bağırsaq xəstəlikləri; Reflü, qastrit, mədə xorası və qanaxma, ishal, həzmsizlik kimi xəstəliklər sink çatışmazlığına səbəb olur.

Sink çatışmazlığını aradan qaldırmaq üçün tövsiyələr

• Sink çatışmazlığının qarşısını almaq üçün ilk növbədə sağlam qidalanmaq lazımdır. Sink olan qidaları gündəlik istifadə etmək vacibdir.
• Qırmızı ət və dəniz məhsulları, tərəvəzlər, süd məhsulları və bəzi paxlalılar sink ilə zəngindir. Bunlar gündəlik olaraq qəbul edilməlidir.
• Sink çatışmazlığına səbəb olan vəziyətlər aradan qaldırılmalıdır. Əsasən alkoqol istifadəsi, nizamsız qidalanma və həddindən artıq dəmir qəbulu.
• Vegetaryenlərin sink ehtiyaclarını ödəmək üçün tərəvəzlərə əhəmiyyət verməsi və lazım olduqda əlavə qida əlavələri istifadə etməsi vacibdir.