Dek 08, 2022 | 10:56 / Maraqlı məlumatlar
Rusiya alimləri 12 birləşməni sintez edib və onların SARS-CoV-2 ştammlarına qarşı aktivliyini öyrənib. Müəlliflər likenlərdə olan usnik turşusunun molekulunu əsas götürmüşlər.Onun quruluşunda üç karbon tsikli fərqlənir - iki altı üzvlü və bir beş üzvlü. Yaranan törəmələr onların xassələrini müəyyən edən karbon dövrlərinin strukturları və funksional qruplarla fərqlənirdi. Məsələn, bəzi molekullarda əlavə kükürd atomları, digərlərində isə -OH qrupları var idi.
Maddələrin aktivliyi koronavirusun əsas Uhan ştammı ilə yoluxmuş hüceyrə məhsulu ilə sınaqdan keçirilib. Törəmələrin təsirləri müxtəlif idi. Beləliklə, kükürd tərkibli törəmə hüceyrələr üçün zəhərli oldu və demək olar ki, virusun təsirini azaltmır . Əlavə -OH qrupu olan birləşmə hüceyrələrə demək olar ki, heç bir təsir göstərmədi, lakin virusun inkişafına güclü şəkildə mane oldu. Müəlliflər əlavə olaraq sintez edilmiş maddələrin ən aktivini "delta" və "omikron" ştammlarında sınaqdan keçiriblər. Təcrübə göstərdi ki, dövrlərdən birində əlavə hidrogen atomları olan törəmə hər üç ştama qarşı yüksək aktivlik nümayiş etdirir.
Bundan əlavə, tədqiqatçılar molekulların antivirus təsir mexanizmini öyrəniblər. Bunun üçün onlar koronavirus kimi öz səthində tikanabənzər zülal kimi tanınan qlikoprotein S-ni daşıyan psevdovirus hissəciklərindən istifadə ediblər. Tədqiqatçılar hüceyrə məhsulunu belə psevdoviruslarla yoluxdurdular, bundan sonra onları usnik turşusu və onun törəmələri ilə işlədilər. Alimlər yoluxma faizini qiymətləndirdikdən sonra göstəriblər ki, ilkin molekuldan fərqli olaraq, onun beş törəməsi virusun ana hüceyrəyə daxil olmasına imkan vermir. Əvvəlki təcrübələrdə ən böyük antiviral fəaliyyət göstərən birləşmə bu təcrübədə də ən təsirli olduğunu sübut etdi. Turşu törəmələri, müəlliflərin fikrincə, patogen qlikoproteinlərə bağlanaraq, virusun hüceyrə səthi ilə qarşılıqlı təsir göstərə bilməməsi üçün quruluşunu dəyişdi. Bu, əldə edilən molekullar əsasında koronavirusun müxtəlif ştammlarının fəaliyyətini boğmağa qadir olan yeni birləşmələrin hazırlana biləcəyini göstərir.
İşin əsas fərqi təbii maddələr əsasında yeni birləşmələrin sintezidir. Usnik turşusundan əldə edilən birləşmələr sınaqdan keçirilmişdir. Onun bəzi törəmələri geniş antivirus fəaliyyət göstərdi və psevdovirus sistemin istifadəsi bu maddələrin virusun hüceyrəyə daxil olmasının inhibitorları olduğunu göstərdi.
Usnin turşusu hər yerdə bitən müxtəlif likenlərdə olur. Bu təbii birləşmə geniş bioloji aktivlik spektrinə malikdir və eyni zamanda yeni potensial dərmanların sintezi üçün əlverişli başlanğıc platformadır. Bu işdə usnik turşusunun kiçik sintetik modifikasiyalarını həyata keçirməklə SARS-CoV-2 virusunun üç ştamm variantına qarşı əhəmiyyətli aktivlik nümayiş etdirən birləşmələr əldə edilmişdir. Bu işin növbəti mərhələsi daha aktiv birləşmələr əldə etmək üçün daha mürəkkəb törəmələrin sintezi olacaqdır.
Rusiya Elm Fondunun (REF) qrantı ilə dəstəklənən tədqiqatın nəticələri Virusses jurnalında dərc olunub.
