Akademik M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun
2022-ci il üzrə elmi və elmi-təşkilati fəaliyyəti haqqında
H E S A B A T
(direktorluq hesabatı)
Hal-hazırda İnstitutda 29 elmi-tədqiqat laboratoriya və 5 elmi yardımçı şöbə fəaliyyət göstərir.
Elmi-tədqiqat işləri 3 elmi istiqamət (3 problem) üzrə aparılıb, 8 mövzunun, 35 işi üzrə 69 mərhələsi yerinə yetirilmişdir. Elmi-yardımçı şöbələrdə 7 mərhələni əhatə edən 5 elmi iş aparılıb.
Qeyri-üzvi kİmya
Bu istiqamətdə elmi-tədqiqat işləri 1 problem üzrə aparılmışdir.
Problem: Azərbaycan mineral xammalının kompleks emal texnologiyasının işlənilməsi və yüksək texnologiyalar üçün unikal xassəli yeni qeyri-üzvi materialların alınması.
Bu problem üzrə (3 mövzu, 14 iş, 27 mərhələ) alınan nəticələrdən aşağıdakılara diqqət yetirmək olar:
– Azərbaycanın Acınohur qum daşları, Lənkəran və Astara sahil qum səpintilərindən alınan titanmaqnetit konsentratlarının qeyri maqnit fraksiyasının qeyri-səlis məntiq yanaşma vasitəsi ilə emalı şəraiti müəyyən edilmiş, modelləşdirilmiş və realllaşdırılmışdır. Titanmaqnetit konsentratlarından çıxarılan titan dioksiddən istifadə etməıklə Li4Ti5O12, Li1.92Ti1.04O3.04, Li2TiO3, Li2.12Ti0.94O2.92, Li4TiO4 litium titanatları sintez olunmuş, termodinamiki parametrləri və termodinamiki davamlılığı təyin edilmişdir. Bu birləşmələrin 20-3000C temperatur intervalında litium ion batareyalarında anod materialı kimi istifadə olunması təklif olunur.
– Alüminium və nadir elementlərin istehsal bazasını artıran yeni “Alunit şlamı – kaolinit texnologiyası” işlənib hazırlanmışdır. Mövcud texnoloji proseslərdən fərqli olaraq, gillərin dəmirdən təmizlənməsi emalın ilkin mərhələsində aparılır. Alınan alüminiumlu məhsulun alunitin emal məhlullarına əlavə edilməsi tövsiyə olunur.
– Molibdenin(VI) orto-karboksibenzol azopirokatexin (o-KbAP) ilə eyniliqandlı və səthi aktiv maddə - bis dördlü ammonium duzu ilə müxtəlifliqandlı kompleksi, Stibium(V)-in halogenid asidokomplekslərinin etoksiakridinin azotörəmələri ilə ion assosiatı alınmış və tədqiq edilmişdir. Hər iki elementin müxtəlif nümünələrdə (qida maddələrində, sənaye tullantılarında, xəlitələrdə) təyininin fotometrik, ekstraksiyalı-fotometrik və ekstraksiyalı atom-absorbsiya üsulları işlənmişdir.
Asetilhidrazin və fenilqlioksal turşusu əsasında hidrazon tipli yeni üzvi liqandsintez edilmişdir. Sintez edilmiş liqandın quruluşu və xassələri İQ, UB və nüvə maqnit rezonansı spektroskopiyası vasitəsilə tədqiq edilmişdir. Həmin liqandın Sm, Pr, La, Gd, Eu və V-la kompleksləri alınmışdır.
– La-Ni-Ce və La-Ni-Co üçlü sistemləri trianqulyasiya edilmiş, kvazibinar politermik kəsiklər aşkar edilmiş, ərintilərin sintez şəraiti müəyyən edilmişdir.
– Ag2S-In2S3-FeS və PbS- In2S3-FeS kvazi üçlü sistemləri politermik kəsiklər üzrə tədqiq edilərək, faza tarazlıqlarının mənzərəsi tam aşkar edilmiş və likvidus səthlərinin proyeksiyaları qurulmuşdur.
– Cu8SiX6-Ag8SiX6 (X-S,Se) sistemlərində superion, maqnit və topoloji izolyator xassəli materialların alınması tədqiq edilib.
– As2S3-Cu2Cr4Te7,Sb2Se3-Cr2Se3 və Sb2S3-Cr3Te4 sistemlərində faza tarazlıqlarını tədqiq etməklə, enerji çeviriciləri üçün yararlı, optik və maqnitooptik xassəli funksional materialların sintezi və fiziki-kimyəvi xassələri öyrənilib.
– Yeni maqnetik topoloji izolyator (MTİ) materiallarının alınması məqsədilə MnTe-Sb2Te3-Bi2Te3 sistemində qarşılıqlı təsir xarakteri müəyyən edilmişdir. Sistemdə teradimitəbənzər laylı quruluşlu üçlü birləşmələr əsasında Sb®Bi əvəzləməli geniş bərk məhlul sahələri aşkar olunmuşdur. Alınmış yeni dəyişən tərkibli fazalar MTİ materialların maqnit və topoloji izolyator xassələrini optimallaşdırmaq üçün geniş imkanlar açır.
Yeni dəyişən tərkibli qarışıq ion–elektron keçirici fazaların alınması məqsədilə Ag-Si-Sn-X (X-S, Se, Te) dördkomponentli sistemlərinin Ag2X-Ag8SiX6-Ag8SnX6 qatılıq müstəviləri üzrə faza tarazlıqları mənzərələri əldə edilmişdir. Göstərilmişdir ki, bu sistemlərin Ag8SiX6-Ag8SnX6 kəsikləri ilkin üçlü birləşmələrin yüksəktemperaturlu kubik modifikasiyaları arasında fasiləsiz bərk məhlul sıralarının, aşağıtemperaturlu modifikasiyaları əsasında isə geniş bərk məhlul sahələrinin əmələ gəlməsilə xarakterizə olunurlar. Bu nəticələr arqirodit ailəsi fazalarının funksional xassələrinin optimallaşdırılması üçün istifadə oluna bilər.
– 3CuO· B2O3 – ZnO sistemin ərintilərinə Er2O3 aşqarı daxil etdikdə onlarda diffuz etmə qabiliyyəti azalır. Bu səbəbdən həmin tərkiblərin müqavimətləri yüksək, dielektrik nüfuzluğu isə nisbətən az olur.
3CuO· B2O3 - [(ZnO)1-x·( Er2O3)x] sistemində ağır metal atomlarından olan Er və daha mütəhərrik bor və oksigenin olması nümunələrin mürəkkəb quruluşda alınmasına səbəb olur.
– Termodiffuziya üsulu ilə Ст-3 və RCD-32 poladları üzərində xromun, titanın fərdi və qarışıq karbidlərindən ibarət 30-40 mkm qalınlığında və bərkliyi 2-3 Gpa (gigopaskal) olan örtüklər alınmışdır ki, onların da korroziyaya və yeyilməyə qarşı davamlı olmaları müvafiq ölçmələr vasitəsilə müəyyən edilmişdir.
– Mono- və dikarbon turşuları ilə yeni asiloil hidrazonlar və onların keçid metal kompleks birləşmələri alınmışdir. Bu komplekslərin kristallik və molekulyar quruşları öyrənilmişdir.Göstərilmişdir ki, sintez olunmuş ligandlar və kompleks birləşmələr bakterisid, funqisid xassələrə malikdirlər və döş, ag ciyər və bağırsaq xərcəng zülallarına qarşı aktivdirlər. Ferromagnit xassələrə malik olan nano ölçülü Mn, Fe, Co, Bi və Ln nitratların hidrotermal usulla metal oksid birləşmələri alinmışdır. Göstərilmişdir ki, elektrod kimi istifadə olunan LiCoO2 iki usulla alina bilər: ya litium nitratın reaksiya qarışığına birbaşa daxil edilməsi və ya kobalt nitratın hidrotermal reduksiya məhsuluna litium ionlarının daxil edilməsi yolu ilə.
– Me6Fc/Me6Fc+ və Me8Fc/Me8Fc+ redoks sistemlər 1-butil-3-metilimidazolium tetraflüorborat (BMIM+BF4−) ion mayesində müqayisə elektrodu kimi perspektivli sistemlərdir və praktikada uğurla istifadə oluna bilərlər.
– Cu(II), Ni(II), Co(II) N,N'-hidrazin diasetil turşusunun salisil aldehidi iləhidrazonun yeni kompleksləri sintez edilmişdir. Göstərilmişdir ki, N,N'-hidrazin diasetil turşusunun salisil aldehid ilə hidrazonun törəmələri Cu (II), Co (II), Ni (II) metallarının ionları ilə ikinüvəli komplekslər əmələ gətirir. Bu kompleks birləşmələrin strukturu və fiziki-kimyəvi xassələri İQ və UB spektroskopiya və termoqravimetrik analiz metodları ilə öyrənilmişdir.
– İlk dəfə olaraq elementar qəfəsin parametrləri a= 7,5955Å, b=9,5927Å, c=17,6055Å, v=1204,74Å3 olan kobaltın p-nitrotereftal turşusu və piridinlə reaksiyasından alınmış ion tipli kompleks əsasında yüksək sorbsiya qabiliyyətinə malik polimer material sintez olunmuşdur. Bu materialın dərman preparatlarının təmizlənməsində istifadəsi nəzərdə tutulur.
Co(II)-nın piromellit turşusu ilə reaksiyası nəticəsində alınmış ion tipli supramolekulyar kompleksin daxili sferasında heksaakvaion [Co2(H2O)12]4+, xarici sferasında isə piromellit turşusunun [C6H2(COO)4]4- anionu və iki su molekulu yerləşir
Samarium və qadolinium tereftal turşusu ilə reaksiyası nəticəsində alınmış supramolekulyar birləşmələr müvafiq olaraq Sm2[ C6H4(COO)2]3 (H2O)6 və Gd2[C6H4(COO)2]3(H2O)6 kimyəvi düsturlarına malikdir və izostrukturdur.
Misin nitrotereftal və dinitrotereftal turşuları ilə alınmış supramolekulyar komplekslərin kristal quruluşları müvafiq olaraq bir qədər təhrif olunmuş oktaedr (Cu NTA) və kvadrat piramidadır (CuDNTA).
kimyəvi-kinetika və kataliz, fiziki kimya
Bu istiqamətdə elmi-tədqiqat işləri 1 problem üzrə aparılmışdir.
Problem: Kimya və neft kimya sənayeləri üçün yeni və daha səmərəli katalitik sistemlərin yaradılması
Bu problem üzrə (3 mövzu, 14 iş, 28 mərhələ) alınan nəticələrdən aşağıdakılara diqqət yetirmək olar:
– Smart biomimetik material (dəmirporfirin) və Pb, Ag əsasında peroksidaz tipli biomimetik sensorlar (TphPFe3+/Al2O3/Pb və TphPFe3+/Al2O3/Ag) işlənib hazırlanmışdır. Biomimetik sensorların aktivliyi C2H5OH-in su məhlulunda son dərəcə kiçik qatılıqlarında 10-6 və H2O2-in 10-8 həssaslıq həddində aşkarlanması təsdiq edilmişdir. Biomimetik sensorlar oksidləşdirici və ya onun intermediatlarının təsiri altında uzun müddət aktivliyini saxlayır.
– Koherent-sinxronlaşdırılmış reaksiyalar prinsipi əsasında tsikloheksanın biomimetik oksidləşməsi prosesi üçün yeni metodla tərtib olunmuş kinetik model eksperimental nəticələri minimal xəta ilə adekvat ifadə edir və bu kinetik metodu istənilən mürəkkəb qoşulmuş reaksiyalara tətbiq etmək olar.
– Yeni Co- və Mn- tərkibli karbon nanoboruları sintez olunmuş, identifikasiyası və keyfiyyət tərkibi bir neçə analiz metodları (SEM, TEM, EDX) ilə təsdiq olunmuşdur.
Katalizator iştirakı olmadan aparılmış təcrübələrdə aerob oksidləşmə reaksiyasının sürətinin temperaturla düz asılılığı müəyyən olundu ki, bu da Vant-Hoff qanununa uyğundur.
Göstərilmişdir ki, Co-Fe@MWNT parafin-naften fraksiyasının aerob oksidləşmə proseslərini aktiv şəkildə kataliz edir. Katalitik aktivliyin adekvat ölçülməsi üçün metodik prosedurların çox sadələşdirildiyi, hidroperoksidlərin termal olaraq, zəif parçalandığı və oksigenin udulmasının kinetikasının davam edən kimyəvi proseslərə və potensial katalizatorların fəaliyyətinə ən uyğun olduğu 800C temperatur seçilmişdir.
Neft karbohidrogenlərinin Fe@MWNT və Co-Fe@MWNT katalizatorlarının iştirakı ilə aerob oksidləşməsi reaksiyasının sxemi təklif edilmişdir. Sxem, reaksiyanın avtokatalitik inkişafı ilə hidroperoksidlərin katalitik parçalanmasını nəzərdə tutur.
Karbon nanoborular sementin bərkiməsi zamanı kalsium hidrosilikatların yaranması üçün kristallaşma mərkəzləri rolunu oynayır və adi nəzarət nümunəsi ilə müqayisədə yüksək sıxlığa malik strukturun formalaşmasını təmin edərək, sementin sıxılmada möhkəmlik həddini əsaslı surətdə artırır.
– Metanın oksidləşdirici çevrilmə reaksiyası üçün altı marşrut təklif olunmuşdur. Bu marşrutların doğruluğu kinetik dəlillər əsasında isbat olunmuşdur. Marşrutların gedişindən müəyyən olunmuşdur ki, metanın oksidləşdirici çevrilmə reaksiyasını propilenin alınma istiqamətinə yönəltmək olar.
– Karbohidrogenlər və onların xlorlu analoqlarının oksidləşmə proseselərində polikondensləşmə məhsulları ilə dezaktivləşmiş və ənənəvi üsullarla (O2, H2O və s. 500-6000C, 10-12 saat) regenerasiyası mümkün olmayan katalizatorların yeni üsulla CO+O2 qarışığı tətbiq etməklə (400-4500C, 1-2 saat müddətində) reaktivləşməsi həyata keçirilmişdir.
– Karbon monooksidin karbon dioksidə aşağı temperaturlu (110-1800C) konversiyasi üçün keçid metalların oksidləri əsasında iki və üç komponentli katalizatorlar sintez olunub. Katalizatorlar aşağı enerji sərfi, qısa sintez vaxtı, reaksiyanın kimyəvi enerjisindən istifadə etmək kimi üstünlüklərə malik olan zol-gel yanma metodu ilə sintez olunub.
Zol-gel yanma metodu ilə katalizatorların daşıyıcı üzərində bir mərhələli sintez metodikası işlənmışdir. İki komponentli (Cu-Mn=2:1)-Al2O3 katalizatorun iştirakında karbon monooksidin karbon dioksidə 100%-li konversiyasэ 110-1200C temperaturda baş verir.
– Polimer karbon nitridlər əsasında effektiv katalizator və universal sorbent funksiyaları daşıyan yeni maqnetik kompozitlər yaradılmışdır. Yeni kompozitlərin fenilasetileni stirola 91-93% selektivliklə katalitik hidrogenləşdirmə xassəsi və sulu məhlullardan fosfat anionlarının 93-94% selektivliklə sorbsiya etmə effektivliyi müəyyən edilmişdir.
– Müvafiq tsiklopentadienil komplekslərinin üzvi fazadan bərk səth üzərinə çökdürülməsi yolu ilə nanoölçülü Mn, Fe, Co oksidlər saxlayan bentonit və mordenit əsaslı katalizatorlar sintez edilmiş, onların katalitik xassələrinin aktiv komponentlərin hissəciklərinin ölçüsündən asılılığı və katalizatorda paylanmasından asılılığı müəyyən edilmişdir. Göstərilmişdir ki, promotor kimi qələvi metalların katalizatora daxil edilməsi CO2-nin C2+ karbohidrogenlərə, kobaltın daxil edilməsi isə metana hidrogenləşməsinə səbəb olur.
Poli-N-vinilpirrolidon əsasında yeni enterosorbentlər alınmış, onların iştirakı ilə sorbsiya prosesinə in vitro müxtəlif parametrlərin təsiri öyrənilmiş və mədə-bağırsaq traktında rast gəlinən ağır Cu2+, Ni2+, Co2+ ionlarına qarşı yüksək sorbsiya xüsusiyyətlərinə malik olmaları göstərilmişdir.
– Üçlü Co-Mo-P və Ni-Co-P ərintiləri qələvi qlisin məhlulundan qalvanostatik usul ilə çökdürülmüş və rentgen-faza analizi ilə təsdiqlənmişdir.
Ni və Pt elektrodları üzərində binar Mo- Se təbəqələrinin birgə çökmə prosesi öyrənilib. Müəyyən edilmişdir ki, tsiklik polyarlaşma əyrisində -0.4 – (-0.65) V potensial qiymətlərində müşahidə olunan pik MoSe2 kimyəvi birləşməsinə aiddir.
Tartrat əlavəli etilenqlikol elektrolitindən sürmə və kükürdün ayrı – ayrılıqda və birgə elektrokimyəvi çökmə prosesi Ni və Pt elektrodları səthində öyrənilmişdir. Nəticələr göstərir ki, sulfit ionunun tam elektroreduksiyası (–0.2)–(–0.35) V potensial aralığında iki mərhələdə baş verir, əmələ gələn S2- ionlarının elektrolitdəki Sb3+ ionları ilə birləşməsi nəticəsində Sb2S3 nazik təbəqələrinin çökməsi baş verir.
Kimya texnologiyası və mühəndisliyi
Bu istiqamətdə elmi-tədqiqat işləri 1 problem üzrə aparılmışdir.
Problem: Texnoloji proseslərin modelləşdirilməsi və optimallaşdırılması
Bu problem üzrə (2 mövzu, 7 iş, 14 mərhələ) alınan nəticələrdən aşağıdakılarına diqqət yetirmək olar:
– Asfalten, qatran və parafin tərkibli ağır neft emulsiyalarının reoloji xassələrini nəzərə alaraq nizamsız strukturların əmələ gəlməsi və dağılması, su damlalarının koalessensiyası, deformasiya və parçalanması, ağır neft mühitində qravitasiya sahəsində çökməsi və emulsiyanın ayrılması üçün hesablama modelləri işlənib hazırlanmışdır.
– Nanoelektronika və spintronika üçün perspektiv olan laylı quruluşlu 2D materialların, o cümlədən qrafenin xassələrinin kompüter modelləşdirilməsi aparılmışdır. Kompüter hesablamaları sıxlıq funksional nəzəriyyəsi çərçivəsində lokal elektron spin sıxlığını yaxınlaşmasında mübadilə-korrelyasiya funksiyalarından istifadə etməklə aparılmışdır.
– Pirolizin yüngül qətran nümunələrindən benzol və onun metil-etil–izopropil törəmələrini ayırdıqdan sonra qalan kub qalıqları əsasında ГОСТ 5631-79 uyğun olaraq korroziyaya davamlı lak-boya örtükləri hazırlanıb və sınaqdan çıxarılıb.
– Sinir-paralitik xüsusiyyətlərə malik olan zəhərli maddə - “Soman” qazını - zərərsizləşdirmək üçün 2 nömrəli bsch deqazasiya məhlulunun istifadəsində ayrılmaz tərkib hissəsi olan monoetanolaminin utilizasiyası və təkrar emalı həyata keçirilmişdir.
Yararsız dixloraminlərin utilizasiyası nəticəsində üzvi sintezdə istifadə olunan monoxloramin və antiseptik və dezinfeksiyaedici xüsusiyyətlərə malik benzolsulfamid kimi kimyəvi reagentlər təcrid olunub.
1.1. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərman və sərəncamlarının, Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin qərar və sərəncamlarının, habelə dövlət proqramlarının icrası ilə əlaqədar işlərin yerinə yetirilməsi haqqında məlumat
“Azərbaycan Respublikasının 2022-2026-cı illərdə sosial-iqtisadi inkişaf Strategiyası”na aid tədbirlər planı
– Hidrogen energetikası üçün hidrogeni akkumulyasiya edən materialların, günəş enerjisinin çevirici kimi yeni nəsil elektrodların alınması;
– Bir karbonlu birləşmələrin monomerlərə və digər qiymətli maddələrə çevrilməsi üçün yeni katalitik sistemlərin işlənilməsi;
– Filizlərdən və onların emal tullantılarından sənaye əhəmiyyətli komponentlərin çıxarılması üçün innovativ texnologiyaların işlənilməsi, filiz xammalı emalının termodinamiki modelləşdirilməsi;
– Azərbaycan Respublikasında olan hidrotexniki qurğuların metal avadanlıqlarının istismar şəraitində korroziyaya davamlılığının proqnozlaşdırılması, mühafizənin təşkili məqsədilə orada baş verən fiziki-kimyəvi proseslərin öyrənilməsi və alınmış nəticələr əsasında onların mühafizə üsullarının seçilməsi.
“Azərbaycan Respublikasında 2023-cü ilin “Heydər Əliyev İli” elan edilməsi ilə bağlı Tədbirlər Planı” haqqında
İnstitutun əməkdaşları tərəfindən Ulu öndərin irsinə həsr olunmuş elmi əsərlərin nəşri, elmi konfransın və gənc alimlərin müsabiqəsinin keçirilməsi nəzərdə tutulub.
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 16 noyabr 2022-ci il tarixli Sərəncamı ilə təsdiq edilmiş “Azərbaycan Respublikasının işğaldan azad edilmiş ərazilərinə Böyük Qayıdışa dair Dövlət Proqramı”
Ərazidə olan:
– Polimetal filizlərdən – xrom, mis, civə, sink, qurğuşun və s. metalların ayrılma üsullarının işlənilməsi.
– Hidrotexniki qurğuların metal avadanlıqlarının istismar şəraitində korroziya vəziyyətinin tədqiqi və mühafizə üsullarının seçilməsi üçün tədqiqat işləri aparılması.
“Azərbaycan Respublikasında biznes mühitinin əlverişliyinin artırılması və beynəlxalq reytinqlərdə ölkəmizin mövqeyinin daha da yaxşılaşdırılması ilə bağlı əlavə tədbirlər haqqında” Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2018-ci il 13 iyul tarixli 2199 nömrəli Sərəncamının həyata keçirilməsi üzrə İnstitutda görülən işlər haqqında qısa məlumat
– AR “Azərenerji” ASC və akad. M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu arasında Şəmkir və Yenikənd SES-lərin hidrotexniki qurğularında olan metal avadanlıqların atmosfer və su mühitində korroziya davamlığının tədqiqi üçün elmi-tədqiqat işləri aparılır.
– Geologiya və Geofizika, Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya, Torpaqşünaslıq və Aqrokimya İnstitutları arasında imzalanmış müqaviləyə əsasən “Yerli xammal (vulkan palçığı, yanar şist), məişət və sənaye tullantıları əsasında kompleks gübrə Saatlı rayonunun pambıq bitkisi sahələrində istifadə edilib.
– “Daşkəsən Zəylik Alunit Mədəni”ndə alunit filizindən alunit konsentratının alınması və emalı istiqamətində alunit konsentratını emal etməklə onun tərkibindən alüminium oksid gübrələr və digər yararlı məhsulların çıxarılması üçün iqtisadi cəhətdən səmərəli, ekoloji baxımdan təhlükəsiz texnologiya işlənilir.
– İnstitutda qurulmuş laboratoriya qurğusunda çox divarlı karbon nanoborularının sintezi aparılmışdır. Belə perspektiv materiallar yeni kimyəvi proseslər üçün katalizatorların, polimer stabilizatorların, sement beton modifikatorlarının və s. alınmasında istifadəsi nəzərdə tutulur.
1.2. Elmi-tədqiqat işləri planlarının yerinə yetirilməsində alınmış mühüm nəticələr
Problem: Azərbaycanın mineral xammalının kompleks emal texnologiyasının işlənilməsi və yüksək texnologiyalar üçün unikal xassəli yeni qeyri-üzvi materialların alınması.
– Azərbaycanın Acınohur qum daşları, Lənkəran və Astara sahil qum səpintilərindən alınan titanmaqnetit konsentratlarının qeyri maqnit fraksiyasının qeyri-səlis məntiq yanaşma vasitəsi ilə emalı şəraiti müəyyən edilmiş, modelləşdirilmiş və realllaşdırılmışdır. Titanmaqnetit konsentratlarından çıxarılan titan dioksiddən istifadə etməıklə Li4Ti5O12, Li1.92Ti1.04O3.04, Li2TiO3, Li2.12Ti0.94O2.92, Li4TiO4 litium titanatları sintez olunmuş, termodinamiki parametrləri və termodinamiki davamlılığı təyin edilmişdir. Bu birləşmələrin 20-3000C temperatur intervalında litium ion batareyalarında anod materialı kimi istifadə olunması təklif olunur.
İcraçılar: k.e.d.,prof. Asif Məmmədov, e.i.Ülviyyə Şərifova
– Alüminium və nadir elementlərin istehsal bazasını artıran yeni “Alunit şlamı – kaolinit texnologiyası” işlənib hazırlanmışdır. Mövcud texnoloji proseslərdən fərqli olaraq, gillərin dəmirdən təmizlənməsi emalın ilkin mərhələsində aparılır. Alınan alüminiumlu məhsulun alunitin emal məhlullarına əlavə edilməsi tövsiyyə olunur.
İcraçılar: k.e.d.,prof. Arif Heydərov, k.ü.f.d.,b.e.i. Aybəniz Quliyeva, k.e.i. Gülnar Alışanlı
– Termodiffuziya üsulu ilə Ст-3 və RCD-32 poladları üzərində xromun, titanın fərdi və qarışıq karbidlərindən ibarət 30-40 mkm qalınlığında və bərkliyi 2-3 Gpa (gigopaskal) olan örtüklər alınmışdır ki, onların da korroziyaya və yeyilməyə qarşı davamlı olmaları müvafiq ölçmələr vasitəsilə müəyyən edilmişdir.
İcraçılar: k.ü.f.d. Hilal Tahirli, k.ü.f.d.,ap.e.i. Səadət Məmmədova
Problem: Kimya və neft kimya sənayeləri üçün yeni və daha səmərəli katalitik sistemlərin yaradılması.
– Smart biomimetik material (dəmirporfirin) və Pb, Ag əsasında peroksidaz tipli biomimetik sensorlar (TphPFe3+/Al2O3/Pb və TphPFe3+/Al2O3/Ag) işlənib hazırlanmışdır. Biomimetik sensorların aktivliyi C2H5OH-in su məhlulunda son dərəcə kiçik qatılıqlarında 10-6 və H2O2-in 10-8 həssaslıq həddində aşkarlanması təsdiq edilmişdir. Biomimetik sensorlar oksidləşdirici və ya onun intermediatlarının təsiri altında uzun müddət aktivliyini saxlayır.
İcraçılar: akademik Tofiq Nağıyev, k.e.d. Nəhməd Əli-zadə, k.ü.f.d.,ap.e.i. Nuranə Məlikova
– Polimer karbon nitridlər əsasında effektiv katalizator və universal sorbent funksiyaları daşıyan yeni maqnetik kompozitlər yaradılmışdır. Yeni kompozitlərin fenilasetileni stirola 91-93% selektivliklə katalitik hidrogenləşdirmə xassəsi və sulu məhlullardan fosfat anionlarının 93-94% selektivliklə sorbsiya etmə effektivliyi müəyyən edilmişdir.
İcraçılar: akademik Dilqəm Tağıyev, k.e.d.,prof. Vaqif Əhmədov, k.ü.f.d.,ap.e.i. Natalya Melnikova, k.ü.f.d., ap.e.i. H .Nurullayev
– Karbohidrogenlər və onların xlorlu analoqlarının oksidləşmə proseselərində polikondensləşmə məhsulları ilə dezaktivləşmiş və ənənəvi üsullarla (O2, H2O və s. 500-6000C, 10-12 saat) regenerasiyası mümkün olmayan katalizatorların yeni üsulla CO+O2 qarışığı tətbiq etməklə (400-4500C, 1-2 saat müddətində) reaktivləşməsi həyata keçirilmişdir.
İcraçılar: k.e.d.,prof.Arif Əfəndi, k.ü.f.d.,ap.e.i. İradə Məlikova, k.ü.f.d.,b.e.i. Natəvan Aykan, k.ü.f.d.,ap.e.i. Ədilə Əliyeva, k.ü.f.d.,ap.e.i.Elmir Babayev
– Müvafiq tsiklopentadienil komplekslərinin üzvi fazadan bərk səth üzərinə çökdürülməsi yolu ilə nanoölçülü Mn, Fe, Co oksidlər saxlayan bentonit və mordenit əsaslı katalizatorlar sintez edilmiş, onların katalitik xassələrinin aktiv komponentlərin hissəciklərinin ölçüsündən asılılığı və katalizatorda paylanmasından asılılığı müəyyən edilmişdir. Göstərilmişdir ki, promotor kimi qələvi metalların katalizatora daxil edilməsi CO2-nin C2+ karbohidrogenlərə, kobaltın daxil edilməsi isə metana hidrogenləşməsinə səbəb olur.
İcraçılar: akademik Dilqəm Tağıyev,k.e.d.,prof. Etibar İsmayılov, k.ü.f.d.,ap.e.i. Aygün Rüstəmova, k.ü.f.d.,ap.e.i. Tamella Abbasova, k.ü.f.d.,b.e.i. Zülfiyyə
Məmmədova, e.i. Afət Sərdarlı
– Koherent-sinxronlaşdırılmış reaksiyalar prinsipi əsasında tsikloheksanın biomimetik oksidləşməsi prosesi üçün yeni metodla tərtib olunmuş kinetik model eksperimental nəticələri minimal xəta ilə adekvat ifadə edir və bu kinetik metodu istənilən mürəkkəb qoşulmuş reaksiyalara tətbiq etmək olar.
İcraçılar: akademik Tofiq Nağıyev, k.ü.f.d. Lətifə Həsənova, k.ü.f.d.,b.e.i. Ulduz Məmmədova, e.i. Səriyyə Ağaməmmədova
– Poli-N-vinilpirrolidon əsasında yeni enterosorbentlər alınmış, onların iştirakı ilə sorbsiya prosesinə in vitro müxtəlif parametrlərin təsiri öyrənilmiş və mədə-bağırsaq traktında rast gəlinən ağır Cu2+, Ni2+, Co2+ ionlarına qarşı yüksək sorbsiya xüsusiyyətlərinə malik olmaları göstərilmişdir.
İcraçılar: akademik Dilqəm Tağıyev, k.e.d. Nizami Zeynalov, k.ü.f.d.,ap.e.i. Sevda Fətullayeva, k.e.i. Çiçək Seyidova
Problem: Texnoloji proseslərin modelləşdirilməsi və optimallaşdırılması
– Asfalten, qatran və parafin tərkibli ağır neft emulsiyalarının reoloji xassələrini nəzərə alaraq nizamsız strukturların əmələ gəlməsi və dağılması, su damlalarının koalessensiyası, deformasiya və parçalanması, ağır neft mühitində qravitasiya sahəsində çökməsi və emulsiyanın ayrılması üçün hesablama modelləri işlənib hazırlanmışdır.
İcraçılar: AMEA-nın müxbir üzvü Qüdrət Kəlbəliyev, t.ü.f.d., ap.e.i. Manaf Manafov, t.ü.f.d.,ap.e.i. Qoşqar Əliyev, e.i. Vəfa Kərimli
1.3. Müqavilələr üzrə aparılan işlər
İnstitut tərəfindən bir sıra təşkilatlarla müqavilələr bağlanmış və birgə işlər yerinə yetirilmişdir. Onların arasında Bolqarıstan Elmlər Akademiyası, Rusiya Elmi Mərkəzi “Kurçatov İnstitutu”, Gürcüstan Elmlər Akademiyasının Qeyri-üzvi və Elektrokimya İnstitutu, Rusiya Federasiyasının Metallurgiya və Metalşünaslıq İnstitutu, Tomsk Dövlət Universiteti, Moskva Dövlət Universiteti, Belarusiya Dövlət İnformatika və Radioelektronika Universitetinin kimya kafedrası, Sumqayıt Etilen-Polietilen zavodu, Gəncə Dövlət Universiteti, Azərbaycan Meliorasiya və Su Təsərrüfatı Açıq Səhmdar Cəmiyyəti “Azdövsutəslayihə” H.Əliyev adına Neft Emalı zavodu, Bakı Ovuntu Metallurgiya Zavodu, Azərbaycan Respublikası Fövqəladə Hallar Nazirliyi və s. qeyd etmək olar.
İnstitut alimləri Azərbaycan Respublikası Elm və Təhsil Nazirliyinin Fizika İnstitutu, Radiasiya Problemləri İnstitutu, Neft Kimya Prosesləri İnstitutu, Torpaqşünaslıq və Aqrokimya İnstitutu, Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti, Azərbaycan Dövlət Universiteti, Az.Texniki Universiteti, Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti və başqa elmi mərkəzlərlə əməkdaşlıq edirlər.
1.4. Elmi-tədqiqat proqramlarının müsabiqəsində iştirak
2022-ci ildə YERİNƏ YETİRİLƏN QRANT LAYİHƏLƏRİ
Avropa Komissiyasının Horizon 2020 proqramı üzrə
Layihə üzrə İnstituta 304,062 min avro məbləğində vəsait ayrılmışdır.
Layihə rəhbəri: akademik Dilqəm Tağıyev
SOCAR-ın Elm Fondunun qrant layihəsi müsabiqəsi
(SOCAR-ın Elm Fondunun İdarə Heyətinin 5 yanvar 2022-ci il tarixli qərarı ilə)
1.Asfalten-qətran tərkibli neft emulsiyalarının ayrılma proseslərinin təhlili və riyazi modelləşdirilməsi. Layihə rəhbəri: k.e.d., prof. Qüdrət Kəlbəliyev- 65 000 AZN
2.Neft yataqlarının neftveriminin artırılması üçün yeni bitki mənşəli kitrə-biopolimer “nanomayelərin” yaradılması. Layihənin rəhbəri: k.ü.f.d., dos. Ülviyyə Məmmədova - 65 000 AZN
3.Neft sənayesi avadanlıqlarında tətbiq etmək üçün Mo-S əsasında yüksək temperaturda sürtünməyə davamlı nazik təbəqələrin elektrokimyəvi üsulla alınması və xassələrinin tədqiqi. Layihənin rəhbəri: k.ü.f.d., dos. Vüsalə Məcidzadə - 50 000 AZN
2020-ci ildə qalib olmuş və hal-hazırda davam edən qrant layihələri
AR Prezidenti yanında EİF “Elm-Təhsil-Sənaye” məqsədli qrant layihəsi
Sintetik naften turşularının yüksək çıxım və selektivliklə qeyri-zəncirvari reaksiya ilə alınması üçün karbon nanokatalizatorların işlənilməsi və tətbiqi. Layihə rəhbəri: AMEA-nın müxbir üzvü,k.e.d., prof. Eldar Zeynalov- 289 000 AZN
1.5. Fundamental elmlə təhsilin qarşılıqlı əlaqəsi
2021/2022-ci tədris ilində “Qeyri-üzvi kimya”, “Kimyəvi kinetika və kataliz” və “Yüksək molekullu birləşmələr kimyası” ixtisaslaşmaları üzrə 7 tələbə magistratura təhsil proqramını başa vurmuş və yekun dövlət attestasiyasından müvəffəqiyyətlə keçmişlər. Onlardan 6 nəfər fərqlənmə diplomuna layiq görülmüşdür (Ağayeva Aytən Əliağa qızı, Həsənova Vüsalə Ağamusa qızı, Əliyeva Nəzakət Adil qızı, Mustafayeva Afət Nəbi qızı, Zeynalova Aygün Oruc qızı, Rəcəbli Aytac Rahib qızı).
2020/2022-ci tədris ili üzrə İnstitutun magistraturasına “Qeyri-üzvi kimya”, “Kimyəvi kinetika və kataliz” və “Kompozisiya materialları kimyası” ixtisaslaşmaları üzrə 9 bakalavr qəbul olmuşdur. Tələbələr I kursi müvəffəqiyyətlə başa vurmuşlar. Hal-hazırda II kursun III semestrində təhsil alırlar.
2022/2023-cü tədris ilində DİM-nin 09/Q saylı 12.09.2022-ci il tarixli əmri və Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Prezidentinin 20.09.2022-ci il tarixli 483 №li sərəncamı ilə İnstitutun magistraturasına “Qeyri-üzvi kimya”, “Kimyəvi kinetika və kataliz” və “Fiziki kimya” ixtisaslaşmaları üzrə 9 bakalavr qəbul olmuşdur.
15.09.2022-ci il tarixindən İnstitutun magistraturasında 4 ixtisaslaşma üzrə 18 tələbə təhsil alır.
1.6. Nəşriyyat fəaliyyəti, elmi məqalələr, o cümlədən xaricdə və İmpakt Faktorlu jurnallarda çap olunmuş məqalələr, elmi işçilərin əsərlərinə olan istinadlar, alınmış patentlər haqqında məlumat
Hesabat ilində institut əməkdaşları tərəfindən yüksək impakt faktorlu xarici jurnallarda məqalələr dərc olunmuşdur: ACS NANO, Journal of Alloys and Compounds, Journal of Physics D: Applied Physics, Journal of Physics and Chemistry of Solids, Journal of Molecular Structure, Acta Chimica Slovenica, Russian Chemical Bulletin, Russian Journal of Inorganic Chemistry, Technical Physics Letters, Russian Metallurgy,Chemical Problems, Processes of Petrochemistry and Oil Refining,Chemistry & Chemical Technology,Izvestiya Vysshikh Uchebnykh Zavedenii, Khimiya i Khimicheskaya Tekhnologiya, Journal of Materials Science and Chemical Enginering, NPJ Quantum Materials, Journal of European Ceramic Society, Scientific Reports, APL Materials, Electrochemical Science and Engineering, Physics of the Solid State, Журнал Координационная химия, Cellulose chemistry and technology, Inorganic Materials, Digest Journal of Nanomaterials and Biostructures, Semiconductors, Химия и технология воды, Glass Physics and Chemistry, Advances in Intelligent Systems and Computing, Theoretical Foundation of Chemical Engineering, Mechanics of Solids, Techniques and Applications, Journalof Chemical Society Pakistan, London Journals Press, Actual problems of Chemical Engineering.
Ümumiyyətlə bu il 178 məqalə, o cümlədən xaricdə 104, respublikada 74 məqalə çap olunmuşdur. Cari il ərzində 49 məqalə Web of Science, 63 məqalə SCOPUS, 39 məqalə РИНЦ bazasına daxil olan impakt faktorlu jurnallarda və 27 məqalə digər jurnallarda dərc olunmuşdur.
Dövri nəşrlər sahəsində Azərbaycan Kimya Jurnalının və Kimya Problemləri Jurnalının 1,2, 3,4 nömrələri çap olunmuşdur. 2020-ci ildən Azərbaycan Kimya Jurnalı, 2022-ci ilin sentyabr ayından isə “Chemical Problems” jurnalı SCOPUS bazasına daxildirlər. 2022-ci ildə institut əməkdaşları respublikada və bir sıra xarici ölkələrdə keçirilmiş konfranslarda məruzələrlə çıxış etmiş, 139 tezis çap olunmuşdur.
Hesabat ilində 6 monoqrafiya, 2 monoqrafiyanın hər birində – 1 fəsil, 3 dərslik, 1 kitab və 1 biblioqrafik vəsait nəşr edilmişdir:
– Г.И. Келбалиев, Д.Б. Тагиев, С.Р. Расулов. Реология не-Ньютоновских нефтей. Москва, 2022, 600 с.
– Я.И.Джафаров, М.Б.Бабанлы. Халькогениды таллия-сурьмы (висмута) и твердые растворы на их основе. Баку, 2022, 320с.
– Zeynalov E.B., Tağıyev D.B, Nağıyev Ya.M., Hüseynov E.R., Nəzərov F.B., Hüseynov A.B. “Dizel yanacağının və onun aromatiksizləşdirilmiş və parafinsizləşdirilmiş fraksiyalarının maddə tərkibi”. Bakı: "Füyuzat" Nəşriyyatı. 2022. 208 s.
– B.A.İsmayılova, A.C.Əfəndi, D.B.Tağıyev. "Alifatik dikarbon turşuları və mürəkkəb efirləri. "Elm nəşriyyatı”. 2022. 189 s.
– Sevinc Məmmədova. “ Nüvə yanacağı materialları olan aktinoidlər sırasından bəzi d-elementlərin naften turşuları ilə maye fazalı ekstraksiyası”. Bakı. 2022. 202 s.
– Егана Гахраманова. Диоксид серы и красный шлам. Проблемы и перспективы использования. Баку, Элм, 2022, 191с.
– G.I.Kelbaliev, D.B.Tagiyev, M.R.Manafov. Crude Oil - Emerging Downstream Processing Technologies, Rheology of heavy oils, IntechOpen publisher, 2022, 288 p. (monoqrafiyada 1 fəsil)
– G.I. Kelbaliyev, S.R.Rasulov, D.B.Tagiyev. Applied problems of Rheology of structured non-Newtonian oil. In Book: Advanced Rheology and Its Applications. London, IntechOpen publisher, 2022. 600c. (monoqrafiyada 1 fəsil)
– Ə.Ə.Məcidov, D.B.Tağıyev. “Kimyada fiziki metodların tədqiqi”. Bakı. Elm. 2022. s.189.
– Aббасов Миргейдар Гасан оглы. «Применение инфракрасной спектроскопии к органическим и неорганическим соединениям». Москва. 2022. с.464
– Abbasov Mirheydər. “İnfraqırmızı spektroskopiyanın üzvi və qeyri-üzvi birləşmələrə tətbiqi”. Bakı. “Ləman”. 2022. 482 s.
– Dilqəm Tağıyev, Asif Məmmədov. Duyğularımız və Kimya. Bakı, Elm, 2022, 190 s.
– Qüdrət Kəlbəliyev. Biblioqrafik göstərici. Bakı. "ELM". 2022. 143 s.
2022-ci ildə Web of Science (Clarivate Analytics), SCOPUS və digər məlumat bazalarına daxil olan məqalələr
Web of Science (Clarivate Analytics) məlumat bazasına
daxil olan jurnallarda çap olunan məqalələr
1. Garnica M., Otrokov M.M., Casado Aguilar P., I.I.Klimovskikh, D.Estyunin, Z.S.Aliev, I.R.Amiraslanov, N.A.Abdullayev, V.N.Zverev, M.B.Babanly, N.T.Mamedov, A.M. Shikin, A.Arnau, A.L.Vázquez de Parga, E.V.Chulkov and R.Miranda. Native point defects and their implications for the Dirac point gap at MnBi2Te4(0001). npj Quantum Materials, 2022, v.7, article 7. CA-8,913(Q1)
2. Longo T.J., Shumovskyi N.A., Asadov S.M., Buldryev S.V., Anisimov M.A. Structure factor of a phase separating binary mixture with natural and forceful interconversion of species. Journal of Non-Crystalline Solids:X. 2022. vol. 13. 10082. Ошибка! Недопустимый объект гиперссылки.. CA-6,4(Q1)
3. Ahmadov E.J., Orujlu E.N., Babanly D.M., Mammadov D.A., Alizade E.H., Mamedova I.A., Abdullayev N.A., Mamedov N.T., Babanly M.B. Phase equilibria of the Sb2Te3+ +2BiI3↔Bi2Te3+2SbI3 reciprocal system: synthesis and characterization of the cation-substituted Bi1-xSbxTeI solid solutions. Journal Alloys and Compounds, 2022, 929, 167388. CA-6,371(Q1)
4. Abdullayeva S.H., EminovSh.O., Jalilova Kh.D., Musayeva N.N., GuliyevJ.A.,Aliyev A.Sh., Majidzade V.A., Mammadova G.H. Synthesis of anodic TiO2 nanotubes on Indium Tin Oxide coated glass electrodes. International Journal of Energy Research, 2022, Spesial issue, 8 p.https://doi.org/10.1002/er.8667CA-5.164(Q1)
5. Eminov Sh.O., Tagiyev D.B., Aliyev A.Sh., Jalilova Kh.D., Guliyev J.A., Rajabli A.A., Mamedova G.H., Majidzade V.A. Integration of supercapa citor with solar cell based on NiO2 and CdS nanopillars embedded in porous anodic alumina templates.International Journal of Energy Research, 2022, Spesial issue, 8 p.Ошибка! Недопустимый объект гиперссылки. CA-5.164(Q1)
6. Sh.Tapdiqov, D.Tagiyev, N.Zeynalov, S.Safaraliyeva, S.Fatullayeva, M.Raucci, A.Hummetov, M.Mustafayev, R.Jafarova, Kh.Shirinova. Cumulative release kinetics of levothyroxine-Na pentahydrate from chitosan/arabinogalactane based pH sensitive hydrogel and it's toxicology. Reactive and Functional Polymers, 2022, vol. 178, pp.1-11. CA-4,966(Q1)
7. Orudzhev, F.F., Alikhanov N.M.-R., Ramazanov S.M., Sobola D.S., Murtazali R.K., Ismailov E.H., Gasimov R.D., Aliev A.Sh., Ţălu Ş. Morphotropic. Phase Boundary Enhanced Photocatalysis in Sm Doped BiFeO3. Molecules. 2022, 27, 7029. https://doi. org/10.3390/molecules27207029. CA-4.927 (Q1)
8. Hasanova G.S., Aghazade A.I., Babanly D.M., Imamaliyeva S.Z., Yusibov Y.A., Babanly M.B. Experimental study of the phase relations and thermodynamic properties of Bi-Se system. Journal of Thermal Analysis and Calorimetry, 2022, vol. 147, pp.6403–6414. CA-4,755(Q2)
9. Abdulrahman A. Al-Rabiah , Ismail Boz , Vagif M. Akhmedov, Mohamed Mokhtar M. Mostafa 4 and Abdulaziz A. Bagabas, Highly Selective Gas-Phase Catalytic Hydrogenation of Acetone to Isopropyl Alcohol.Catalysts. 2022, 12, 1251. https://doi.org/10. 3390/catal12101251.CA- 4.501(Q2)
10.. Hesenova S.S., Yolcuyeva E. A., Aliyeva Q.M., Muhammad S., Muhammad A., Movsumov E. M., Shahzad K. M., Muhammad N. T., Saifeldin M. S. Synthesis, characterization, crystal structures, supramolecular assembly of copper complexes derivated from nitroterephthalic acid along with hirshfeld surfase analysis. Journal of Molecular Structure. В печати. CA-3.196 (Q2)
11. S.Fatullayeva, D.Tagiyev, N.Zeynalov, S.Mammadova, E.Aliyeva. Recent advances of chitosan-based polymers in biomedical applications and environmental protection. Journal of Polymer Research. 2022, vol. 29, issue 7, pp.1-19. CA-3,097(Q2)
12. Majidzade V.A., Javadova S.P., Aliyev G.S., Aliyev A.Sh., Tagiyev D.B. Electrodeposition of Sb–Se Thin Films from Organic Electrolyte. Chemistry Africa. 2022, in print https://doi.org/10.1007/s42250-022-00480-8. CA-2.3(Q3)
13. Orujlu E.N., Aliev Z.S., Babanly M.B. The phase diagram of the MnTe–SnTe–Sb2Te3 ternary system and synthesis of the iso- and aliovalent cation-substituted solid solutions CALPHAD: Computer Coupling of Phase Diagrams and Thermochemistry. 2022, vol.76, p.102398. CA-2.004(Q2)
14. Huseynov A.B., Mammadova S.A., Zeynalov E.B., Israfilov A.O., Abdullayeva S.H. Synthesis of MWCNTs from xylenes for fabrication of highly electrically conductive and gas-sensitive polymer composites. Fullerenes, Nanotubes and Carbon nanostructures. 2022, pp.1-12. CA-1.899(Q3)
15. S.N.Osmanova, G.R. Azimova, S.M. Zulfugarova, E.H. Ismailov, D.B.Taghiyev and J.W.Thybaut Surface structure and phase composition MnOx-Na2WO4/SiO2 catalyst for oxidative conversion of methane. Reaction Kinetics, Mechanisms and Catalysis. 2022. Çapda. CA- 1.843 (Q3)
16. Gulshan Nahmatova, Latifa Gasanova, Olga Vodyankina, Eldar Dakhnavi, Tofik Nagiev. Coherently synchronized reaction of methane oxidation by green oxidizing agent-hydrogen peroxide over the biomimetic catalyst-iron pentafluorotetraphenylporphyrin deposited on alumina. Reaction Kinetics, Mechanisms and Catalysis. DOI:10.10 07/s11144-022-02300-z. CA-1.843 (Q3)
17. V. M. Akhmedov, N. E. Melnikova, Vs.Ahmadov, D. Tagıyev, Tuning selectivity in the gas phase hydrogenation of phenylacetylene over the platinum—mesoporous carbon nitride composites. Russian Chemical Bulletin. (Int. Ed.).2022. vol. 71, No. 2, pp. 276-282. CA- 1,704 (Q3)
18. F.M.Mammadov, N.N.Niftiyev, Ya.J.Jafarov, D.M.Babanly, İ.B.Bakhtiyarly, M.B. Babanly. Physicochemical Analysis of the MnTe-Ga2Te3- In2Te3 System and AC Electrical Conductivity of MnGaInTe4. Russian Journal of İnorganic Chemistry. 2022, vol.67, No10, pp.1623-1633. CA-1.667 (Q3)
19. A.A. Heydarov, L.T.Tagiyeva. Separation of aluminium from gallium and vanadium in a sulfate medium by partial neutralization. Russian Journal of İnorganic Chemistry 2022, No2, pp. 67,183–187. CA- 1,667 (Q3)
20. Seidzade A.E., Orujlu E.N., Babanly D.M., Imamaliyeva S.Z., Babanly M. B.Solid-Phase Equilibria in the SnTe–Sb2Te3–Te System and the Thermodynamic Properties of the Tin–Antimony Tellurides. Russian Journal of Inorganic Chemistry. 2022, vol. 67, No. 5, pp. 683–690. CA-1.667 (Q3)
21. Mashadieva L.F., Alieva Z. M., Mirzoeva R.Dzh., Yusibov Yu. A., Shevel’kov A. V., and M.B.Babanly. Phase Equilibria in the Cu2Se–GeSe2–SnSe2 System. Russian Journal of Inorganic Chemistry. 2022, vol. 67, No. 5, pp. 670–682.CA-1.667 (Q3)
22. Алиев И.И., Исмаилова С.Ш., Бабанлы К.Н.,Мехтиева С.Т. Физико-химическoе и ренгенографическoе исследование сплавы системы As2Te3-Cr2Тe3.ЖурналНеорганической химии. 2022. Т. 67. № 4. с. 497-501.CA- 1.667 (Q3)
23. Ismailov E.H., Taghiyev, D.B., Zulfugarova, S.M. Osmanova S.N. Azimova G.R., J.W. hybaut. Phase Composition and Catalytic Properties of MnNaW/SiO2 Oxide System in Oxidative Conversion of Methane. Theoretical and Experimental Chemistry.2022, vol. 58, No. 1, pp. 61-69.https://doi.org/10.1007/s11237-022-09723-8 .СА-1,39(Q3)
24. Asadov S.M., Anisimov M.A., Kelbaliev K.I., Lukichev V.F. Modeling of Colloidal Crystallization of Cadmium Selenide. Colloid Journal. 2022. vol. 84. No. 1. pp. 1-12. https://doi.org/10.1134/S1061933X22010021. CA-1,119(Q3)
25. Alakbarova T.M., Orujlu E.N., Babanly D.M., Imamaliyeva S.Z., Babanly M.B. Solid-phase equilibria in the GeBi2Te4-Bi2Te3-Te system and thermodynamic properties of compounds of the GeTe·mBi2Te3 homologous series. Physics and chemistry of solid state. 2022, vol. 23, No.1, pp. 25-33. CA-1.011(Q4)
26. Усубалиев Б.Т., Муншиева М.К., Мамедова С.Р., Алиева Ф.Б., Мовсумов Э.М. Супрамолекулярные соединения лантана и неодима с фталевой кислотой. Журнал Неорганические материалы. № 10. В печати. CA-0.907 (Q3)
27. Asadov S.M., Mustafaeva S.N., Kelbaliev K.I. Effect of ionizing radiation parameters on the properties of AgGaS2 single crystals. Inorganic materials. 2022. vol. 58. No. 2. pp. 111-116. https://doi.org/10.1134/ S0020168522020029. CA-0,907(Q3)
28. Gulu Abbasova, Ajdar Medjidov. One-pot Synthesis of a New Hydroxamic Acid and its Complexes with. Metals. Letters in organic chemistry. DOI:10.2174/1570178619666 220111121743. CA-0.867 (Q4)
29. Asadov M.M., Mustafaeva S.N., Guseinova S.S., Lukichev V.F., Tagiev D.B. Modeling structural and energy characteristics of atoms in a GaS2D-crystal with point defects. Physics of the Solid State. 2022. vol. 64. No1. pp. 44-57. https://doi.org/10.21883/ FTT.2022.01.51830.182. CA- 0.848 (Q3)
30. Асадов M.M., Маммадова С.О., Гусейнова С.C., Мустафаева С.Н., Лукичев В.Ф. Ab initio расчет зонной структуры и свойств модификаций соединения Ti3Sb, допированного литием. Физика твердого тела. 2022. T. 64. №11. c.1615-1630. https://doi.org/10.21883/FTT.2022.11.53312.395.CA- 0.848 (Q3)
31. Mustafaeva S.N., Asadov M.M., Guseinova S.S., Hasanov N.Z., Lukichev V.F. Ab initio calculations of electronic properties, frequency dispersion of dielectric coefficients and the edge of the optical absorption of TlInS2 single crystals. Physics of the Solid State. 2022. vol. 64. No 6. pp. 601-611. CA- 0.848 (Q3)
32. Asadov M.M., Mustafaeva S.N., Guseinova S.S., Lukichev V.F. Ab initio calculations of electronic properties and charge transfer in Zn1-xCuxO with wurtzite structure. Physics of the Solid State. 2022. vol. 64. No 5. pp. 528-539. CA- 0.848 (Q3)
33. Mustafaeva S.N., Asadov M.M., Guseinova S.S., Dzhabarov A.I., Lukichev V.F.Electronic, dielectric properties and charge transfer in a TlGaS2:Nd3+ single crystal at direct and alternating current. Physics of the Solid State. 2022. vol. 64. No 4. pp. 432-439. CA- 0.848 (Q3)
34. Н.Н.Нифтиев, А.О.Дашдемиров, Ф.М.Мамедов, Р.М.Мамедов.Оптические свойства монокристаллов FeGaInS4 при лазерном возбуждении. Journal of Applied Spectroscopy. 2022, Т.89, № 6, c.895-898. CA-0,816(Q4)
35. A.M.Aliev, A.R.Safarov, F.V.Aliev, G.A.Ali-zade, M.G.Alieva. Kinetic analysis of the oxidative conversion of methane to 1,4-Butanediol on a modified zeolite catalyst. Russian Journal of Physical Chemistry A. 2022, vol. 96, No.11, pp.2335–2343. CA-0,791 (Q4)
36. Asadov M.M., Mustafaeva S.N., Ahmedova N.A. Phase equilibria in the quasibinary Li2O∙2B2O3–Yb2O3∙B2O3 system, assessment of stability, and conductivity of solid solutions based on Li2O∙2B2O3. Russian Journal of Physical Chemistry A. 2022. vol. 96. No. 3. pp. 508-514. https://doi.org/10.1134/S0036024422030050.
CA-0.791(Q4)
37. Asadov S.M. Thermodynamics and Crystallization Kinetics of Solid Solutions GaSx Se1–x (x =0-1). Russian Journal of Physical Chemistry A. 2022. vol. 96. No.2.
рр. 259-266. https://doi.org/10.1134/S0036024422020029.CA- 0.791(Q4)
38. D.B.Tagiyev, O.Yu.Golubeva, S.A.Mamadova, U.A.Mamedova, N.A.Zeynalov, Yu.A. Alikina and E.Yu.Brazovkskaya. Comparative study of the Chemical Properties of natural bentonite clay of the Dash-Salakhli deposite synthetic montomorillonite. Glass physics and chemistry. 2022, pp.140-150. CA-0.685(Q3)
39. Z.A.Dzhabbarova, G.I. Alyshanly, A.Kh.Osmanova, A.A. Geidarov. Vanadium(V) Adsorption from Aluminate Solutions by an Fe–AC Nanocomposite. Russian metallurgy. 2022, No3. pp.211-216. CA-0,535 (Q3)
40. Z.A.Dzhabbarova, G.I. Alyshanly, A.Kh.Osmanova, A.A. Geidarov. On the problem of the thermal decomopisition of VOSO4∙3H2O. Russian metallurgy. 2022, No 5, pp.17-22. CA-0,535 (Q3)
41. A.A.Heydarov, A.K.Osmanova, G.I. Alyshanly, Z.A. Jabbarova. Study of phase transformations during aging of aluminum hydroxide precipitated by hydrogen peroxide. Russian Metallurgy. 2022, No11. pp. CA-0,535 (Q3)
42. Aliyev F.R., Orujlu E.N., Babanly D.M. Synthesis and study of a new mixed-layered compound GeBi3Te4 belonging to the nBi2–mGeBi2Te4 homologous series. Bulletin of the University of Karaganda-Chemistry. 2022, 105(1), pp.92-98. https://doi.org/10. 31489/2022Ch1/92-98 .Web of Science
43. G.I. Alyshanly. Precipitation of aluminium hydroxide by hydrogen peroxide from natrium aluminate solutions. Chemistry for Sustainable Development. 2022. No 4, pp.2-8. Web of Science
44. Рзаев Р.М., Алиев И.И., Гашимов Х.М., Ахмедова Дж.А. Синтез и исследование физико-химических свойств сплавов системы As2S3-Tl2Te3. Journal of Engineering and Applied Sciences. 2022, vol. 2, No. 2, pp.45-50. Web of Science
45. S.M. Zulfugarova, G.R., Azimova, Z.F.Aleskerova, E.H. Ismailov,Yu.N. Litvishkov and D.B. Tagiyev. Microwave Sol-Gel Synthesis Of Co, Ni, Cu, Mn Ferrites And The Investigation Of Their Activity In The Oxidation Reaction Of Carbon Monoxide. Current Microwave Chemistry. 2022, vol.9. DOI:10.2174/2213335609666220303105233Web of Science
46.E.N.Orujlu, A.E.Seidzade, A.N.Mammadov, D.B.Tagiev, M.B.Babanly. Determination of the Boundaries of Solid Solutions in the MnTe-Sb2Te3 and SnTe-Sb2Te3 Systems.11th Inter. Conf. on Theory and Application of Soft Computing, Computing with Words and Perceptions and Artificial intelligence - ICSCCW-2021. In. Lecture Notes in Networks and Systems. / R. A. Aliev et al. (Eds.). vol. 362. P.513-521. Springer Nature Switzerland AG. 2022. /https://doi.org/10.1007/978-3-030-92127-9. Web of Science
47. Vusal M. Ahmadov, Polymeric carbon nitride supported Pt catalysts for selective hydrogenation of phenylacetylene in liquid phase, Processes of petrochemistry and oil-refining. vol. 23, No. 1, 2022, pp.148-154. Web of Science
48. A.F.Isazade. A short overview on oxidation of n-alkanes on various catalysts and C-H bond activation. Processes of petrochemistry and oil-refining. 2022, vol.23. No 1, pp.99-105. Web of Science
49. Shahab A.Nassery, Zenfira R. Agayeva, Leyla A. Abdullayeva, Saadat K. Behbudova. The use of clay minerals modified by nanoclay in the refining of oils. Processesof petrochemistry and oil-refining. 2022, vol. 23, No. 1, pp.111-119. Web of science
50. Naghiyev Ya.M. “Synthesis and application of halogen substituted N- maleimides” Processes of petrochemistry and oil-refining. 2022, vol.23, No2, pp.13-35 Web of Science.
SCOPUS
51.A.A.Medjidov, S.Z.Ismayilova, S.A.Agaeva, G.M.Ganzayeva, S.N.Qasimova. Properties Of Polymers Based On Aromatic Diamines. Azerbaijan Chemical Journal. 2022 No 3, pp.21-44. SCOPUS-0,135 (Q4)
52.Abıshova N.R., Gurbanova U.M., Huseynova R.G., Aliyev A.Sh. Electrodeposition of cobalt from alkaline glycine electrolyte. Azerbaijan Chemical Journal. 2022, No 2, pp.113-120. SCOPUS-0,135(Q4)
53. I.A.Talibli, G.M.Samedzade, J.М. Alieva, A.N.Mammadov, R.G.Gamidov, A.M. Gasimova, G.V.Shadlinskaya. Sludge-free production of pure alumina from rocks containing iron oxides and silica. Azerbaijan Chemical Journal. 2022, No1,. pp. 68-72. doi.org/ 10.32737/0005-2531-2022-1-68-72. SCOPUS-0,135(Q4)
54. A.M.Aliyev, F.V.Aliyev, A.R.Safarov, M.Y.Abbasov, T.I.Guseynova, R.A.Ahmadov, R. Yu.Agayeva. Catalytic oxidative conversion of lower olefins and paraffins over zeolites modified with different metal cations. Azerbaijan Chemical Journal. 2022, No1, pp.13-21. SCOPUS-0,135(Q4)
55. T.I.Huseynova. A study of reaction oxidative conversion of propylene to acrolein over clinoptilolite modified with 1.0 wt % Ni2+. Azerbaijan Chemical Journal. No1, 2022, pp.64-67. SCOPUS-0,135(Q4)
56. S.Q.Əfəndiyeva, S.T.Cəfərova, Y.B.Qəhrəmanova, N.İ.Abbasova, L.M.Qurbanova. Comparative leaching of Filizchay ore and pyrrhotinized products obtained from it in the presence Fe2(SO4)3 and FeCl3. Azerbaijan Chemical Journal. 2022. No 1. pp.60-63. SCOPUS-0,135(Q4)
57. Э.Ш.Мамедов, Д.С.Велиева, Т.Н.Кулибекова, И.Р.Рушиназ, З.С.Сафаралиева, С.Д.Дадашева Селеноланы и эфиры селенистой кислоты. Азербайджанский химический журнал. 2022, No 4, c.95-101. SCOPUS-0,135(Q4)
58. N.Z.Ibrahimova, A.Sh.Aliyev, D.B.Tagiyev, G.M.Jafarov, I.U.Lyatifov. Electrochemical study of sym. polymethylferrocene/sym. Polymethylferricinium (MenFc/MenFc+) (n = 6, 8, 10) redox systems in organic solutions. Azərbaycan Kimya Jurnalı, 2022, No 4 pp. 8-14. SCOPUS-0,135(Q4)
59. Ильяслы Т.М., Гасанова Д.Т., Алиев И.И. Phase equilibrium and glass formation in the AsS-ErS system. Azerbaijan Chemical Journal 2022, No 2. pp.87-92SCOPUS-0,135(Q4)
60. F.T.Mahmudov, M.A.Rəhimli, Z.A.Cabbarova, Ş.Z.Əfəndiyeva, S.A.Əliyeva, S.M. Soltanova, T.N.Əsgərova, A.S.Hümbətova, S.A.Məmmədova. Ektraction of ions some transition elements and their ammonia compleks from solutions on Na-clinoptylolite and Na-mordenite. Azerbaijan Chemical Journal. 2022, No2, pp.34-39.SCOPUS-0,135(Q4)
61. U.V.Mammadova, I.T.Nagieva, L.M.Gasanova, T.M.Nagiev. Kinetics of coherent-synchronized peroxidase oxidation of ethyl alcohol to acetaldehyde on heterogenenized biomimetic catalysts. Azerbaijan Chemical Journal. 2022. No 3, pp.12-20.SCOPUS-0,135(Q4)
62. E.N.Ismayilova, L.F.Mashadiyeva, I.B.Bakhiyarly, M.B.Babanly. Phase equilibria in the Cu2Se-SnSe-Sb2Se3 . Azerbaijan Chemical Journal. 2022, No.1 pp.73-82.SCOPUS-0,135(Q4)
63. A.M.Pashajanov, T.M.Ismailov, N.İ.İsmayilov, M.M.Agamaliyeva, Sh.M. Bayramov, Z.A. Mamedova.Extraction and atomic-absorption determination of tungsten (VI) with 2-hydroxy-5-t-butylphenol-4¢-nitroazobenzene. Azerbaijan Chemical journal. 2022, No4,pp.109-113, SCOPUS-0,135(Q4)
64. M.M.Agamaliyeva, A.M.Pashajanov, T.M.İsmayilov, N.İ.İsmayilov, G.O.Hasanova. Aminometylation of dihydroxyacetophenones. Azerbaijan Chemical journal, 2022. No3, pp.81-86.SCOPUS-0,135(Q4)
65. M.R.Manafov; F.R.Shikhieva; K.I.Matiyev; V.I.Karimli. Study of the effect of asphaltene-resinous compounds on the separation of oil emulsions. Azerbaijan Chemical Journal. 2022, No 2, pp18-27. SCOPUS-0,135(Q4)
66. G.R.Azimova. Study of low-temperature oxidation of carbon monooxide on Cu-Mn-Fe catalytic oxide systems obtained by the sol-gel combustion method. Azerbaijan Chemical Journal. 2022, No. 2, pp. 93-99. SCOPUS-0,135(Q4)
67. Aliyev I.I., İlyaslı T.M., Khudiyeva A.G., Gashimov Kh.M. Synthesis and investigation of photo- and electrical properties of glassy OF THE As3Se3-NdSe system. Azerbaijan Chemical Journal. 2022, No 3. pp.105-109. SCOPUS-0,135(Q4)
68. F.M.Sadigov, G.N.Haciyev, Sh.D.Aliyeva, I.Q.Mamedova, G.H.Hasanzadeh, E.T. Melikova, N.S.Sadigova. Research of catalytic processing of light pyrolysis resin-by-product of ethylene production. Azerbaijan Chemical Journal. 2022, No4, pp.83-88, SCOPUS-0,135 (Q4)
69. F.M.Sadixov, N.A.Imanova. Adsorption study of acetone on the sorbents based on montmorillonite Azerbaijan Chemical Journal. 2022, No3, pp.99-104.SCOPUS-0,135(Q4)
70.Usubaliev B.T, Tagiev D. B, Aliyeva G. M., Munshieva M.K., Rakhmanova S. Y., Azizova A.N., Mammadova N. A., Mansurova K. A., Aliyeva F. B., Mammadova S.R. Coordination polymer of strontium (II) based on phthalic acid and pyrazine adduct. Azerbaijan chemical journal. 2022, No3. pp. 57-62. SCOPUS-0,135(Q4)
71. Isazade A.F., Mammadova U.A., Asadov M.M., Zeynalov N.A., Tagiev D.B., Mammadova S.A. Effect of the composıtıon of a manganese-contaınıng polymer catalyst on the kınetıcs of the oxıdatıon reactıon of n-heptane wıth molecular oxygen. Azerbaıjan Chemıcal Journal. 2022. No1. pp. 41-50. doi.org/10.32737/0005-2531-2022-1-41-50 SCOPUS-0,135(Q4)
72. Isazade A.F., Mammadova U.A., Asadov M.M., Zeynalov N.A., Tagiev D.B. Oxıdatıon of n-octane ın the presence of manganese-polymer catalyst and selectıon of the approprıate kınetıc model. Azerbaıjan Chemıcal Journal. 2022. No3. pp. 6-11. doi. org/10.32737/0005-2531-2022-3-6-11. SCOPUS-0,135(Q4)
73. S.F.Safaraliyeva, A.F.Hummetov, Sh.Z.Tapdiqov, S.S.Fatullayeva, M.Raucci, D.B.Tagiyev, N.A.Zeynalov. Immobilization of levothyroxine in quaternized N,N′-diethyl N-methyl chitosan hydrogel and chemical nature of the interaction. Azerbaijan Chemical Journal. 2022, No1, pp.6-12 SCOPUS-0,135(Q4)
74. R.H.Suleymanova, N.А.Zeynalov, L.N.Qulubayova, А.R.Guliyeva, K.J.Hasanova. A study of the kinetics and mechanism of liquid-phase Oxidation of ethylbenzene in the presence of cobalt-based Polymer catalysts with active centers tuned to Hydrocarbon substrates. Azerbaijan Chemical Journal. 2022, No2, pp.6-10.SCOPUS-0,135(Q4)
75. Gojayeva I.M., Babanly V.I., Aghazade A.I., Orujlu E.N. Experimental reinvestigation of the PbTe–Bi2Te3 pseudo-binary system. Azerbaijan Chemical Journal. 2022, No2, pp.47-53. SCOPUS-0,135(Q4)
76. R.H.Suleymanova, N.А.Zeynalov, L.N.Qulubayova, А.R.Guliyeva, U.A.Mammadova, E.H.Babayev. Metal-polymer catalysts in the reaction of benzene hydrogenation. Azerbaijan Chemical Journal. 2022, No3, pp.93-98.SCOPUS-0,135(Q4)
77. Seyidzade А.E., Aghayeva A.A., Orujlu E.N., Imamaliyeva S.Z. Thermodynamic properties of solid solutions based on Sb2Te3 in the SnTe-Sb2Te3 system. Azerbaijan Chemical Journal. 2022, No1, pp.83-88. SCOPUS-0,135(Q4)
78. Aghazade A.I. Phase relations and characterization of solid solutions in the SnBi2Te4 -PbBi2Te4 and SnBi4Te7–PbBi4Te7 systems. Azerbaijan Chemical Journal. 2022. No3 pp.75-80. SCOPUS-0,135(Q4)
79. Ashirov.G.M. Phase equilibria in the Ag8SiTe6–Ag8GeTe6 system. Azerbaijan Chemical Journal. 2022, No1, pp. 89-93. SCOPUS-0,135(Q4)
80. Z.R.Agayeva, S.S.Bayramova, H.I.Rafiyeva, Y.B.Gahramanova. The use of aluminosilicate clays as sorbents in the purification of media from heavy metal ions. Azerbaijan chemical journal. 2022, No2, рр.100-106. SCOPUS-0,135(Q4)
81. E.E.Jabarov. Radioactivity of clay minerals of the oil-bearing apsheron peninsula. Azerbaijan Chemical Journal. 2022, No1, рр.51-54. SCOPUS-0,135(Q4)
82.X.Ilyasova. Investigation of the ion exchange equilibrium of heavy metal ions CO2+ and CD2+ on the natural and synthetic sorbents. Azerbaijan Chemical Journal. 2022, No4, рр. 122-127, SCOPUS-0,135(Q4)
83. A.Muradova .«Microwave radiation stimulated reaction of acylation of Diethyl-Amine with m-toluic acid in the presence of Zn-B-P/Al2O3/Al catalyst. Azerbaijan Chemical Journal, 2022. No 3, pp.110-116. SCOPUS-0,135(Q4)
84. Ismayılova G. H.,Gahramanova Sh. I., Taghiyev D.B .,Azizov I.V “Influence of iron oxide nanoparticles and complexes of biogenic metals with organic acids on physiological and biochemical characteristics of wheat seedlings. Azərbaycan kimya jurnalı. 2022, No4, pp.53-59, SCOPUS-0,135(Q4)
85. Мalikova N.N., Ali-zadeh N.I.,Nagiev T.M. Biomimetic sensor based on Ag- electrode. Azerbaijan Chemical Journal, 2022. No1. р. 29-33. SCOPUS-0,135 (Q4)
86. A.I.Karimov. Optimal design of the oxidative dehydrogenation of methylcyclohexane into methylcyclohexadiene on a modified zeolite catalyst. Azerbaijan Chemical Journal. 2022, No1 (20), pp. 48-58. SCOPUS-0,135(Q4)
87. N.A.Mustafayeva. Fe-containing carbon nanotubes as catalysts in the aerobic oxidation reactions of decalin and tetradecane. dehydrogenation of methylcyclohexane into methylcyclohexadiene on a modified zeolite catalyst. Azerbaijan Chemical Journal. 2022, No2, pp. 87-98. SCOPUS-0,135(Q4)
88. U.M.Gurbanova, R.G.Huseynova, N.R.Abishova, E.F.Ismaylova Orudjeva, M.T.Abbasov, Ya.A.Nuriyev, A.Sh.Aliyev, D.B.Tagiyev. Investigation of electrocatalytic activity of Ni–Mo thin films for water electrolysis. Azerbaijan Chemical Journal, 2022, No4, pp.27-32. SCOPUS-0,135(Q4)
89. X.Ş.Hajiahmedzade, E.T.Bagirova, I.V.Ahmedova. Principal technological scheme of obtaining composition materials from modification of polyisobutyle with polyar monomers with the participation of fridel–crafts catalysts. Azerbaijan Chemical Journal. 2022, No4, pp.48-52SCOPUS-0,135(Q4)
90.Asadov M.M., Mustafaeva S.N., Guseinova S.S., Lukichev V.F. DFT electronic structure simulation and adsorption of germanium in ordered graphene with a vacancy. Russian Microelectronics. 2022. vol. 51. No. 2. pp. 83-96. Ошибка! Недопустимый объект гиперссылки.1,0
91. Asadov M.M., Mammadova S.O., Guseinova S.S., Mustafaeva S.N., Lukichev V.F. Ab initio modeling of gold adsorption by the surface of defect graphene. Russian Microelectronics. 2022. vol. 51. No. 6. pp.384-396. https://doi.org/10.1134/S106373972270 0159. SCOPUS-1,0
92. Asadov S.M., Mustafaeva S.N., Guseinov D.T., Kelbaliev K.I., Lukichev V.F. Dependence of the X-ray sensitivity of AgGaS2 single crystals on faces (001) and (100) on dose and hardness of radiation. Russian Microelectronics. 2022. vol. 51. No. 3.рр. 117–125. https://doi.org/10.1134/S1063739722030027. SCOPUS-1,0
93. A.M.Aliyev, A.R.Safarov, G.A.Ali-zadeh, F.V.Aliyev. Study of the kinetics and mechanism of the oxidative conversion of ethyl alcohol to acetic acid over the modified natural zeolite catalyst clinoptilolite. Bulgarian Chemical Communications. 2022, vo.154, Issue 2, pp.164-171. SCOPUS-0,9(Q4)
94. Нифтиев Н.Н., Мамедов Ф.М., Мурадов М.Б. Электропроводность монокристаллов MnIn2Se4 в переменном электрическом поле. РАН. Applied Physics, 2022, No2, c.24-27. SCOPUS-0,4
95. G.I.Alyshanly, A.A.Geidarov, A.N.Mammadov, S.K.Kalantarova. Modelling of the precipitation process of aluminium hydroxide from alumınate solutıons based on fuzzy logic theory. Chemical Problems. 2022, No 2. pp. 183-190. SCOPUS-0,1
96. S.M.Zulfugarova, G.R.Azimova, Z.F.Aleskerova, R.J.Qasimov, M.A.Bayramov, E.H.Ismailov, D.B. Tagiyev. Effect of preparation method of iron-, copper- containing oxide catalysts on their activity in the reaction of oxidation of carbon monoxide to carbon dioxide. Chemical Problems. 2022, No.1, pp. 82-94. SCOPUS-0.1
97. A.A.Ibrahimov, A.A.Heydarov, R.M.Vakilova, R.Y.Badalova. Express analysis method of alunite ore. Chemical Problems. 2022, No. 3 (20). P. 249-255. SCOPUS-0.1
98. S.Safaraliyeva, D.Tagiyev, N.Zeynalov, Sh.Tapdiqov, S.Fatullayeva, Maria Raucci. Research into sorption process of levothyroxine with alkylsubstituted chitosan Schiff-based hydrogel. Chemical Problems, 2022, No 1 (20), p.18-27. SCOPUS-0.1
99. N.A.Zeynalov, U.A.Mammadova, A.F.Isazade, N.T.Shikhverdiyeva, Ch.M.Seidova, H.F.Aslanova, N.T.Rahimli, K.J.Hasanova, E.H.Babayev. Synthesis and study of the structure of pd and mn nanoparticles in the presence of polyvinylpyrrolidone. Chemical Problems, 2022, No2(20), pp.145-153. SCOPUS-0.1
100. Mammadli P.R., Gasimov V.A., Babanly D.M. Phase relations in the Cu3SbS4-Sb2S3- system. Chemical Problems 2022, No 1(20), pp. 40-48. SCOPUS-0,1
101. Mammadli P.R., Gasimov V.A., Mashadiyeva L.F., Babanly D.M. Phase relations in the CuSbS2-Sb2S3-Sb system. New Materials, Compounds and Applications, vol.6, No.1, 2022, pp.37-43. SCOPUS
102. Malikova N.N., Ali-zadeh N.I.,Nagiev T.M. TPhPFe3+/Al2O3//Al .Biomimetic Sensor of Catalase and Peroxidase Type. World Journal of Applied Chemistry. 2022. 7(2). pp.48-53. SCOPUS
103. Aliyev F.R., Babanly D.M., Amiraslanov I.R., Mammadov A.N., Tagiyev D.B. Layered High-Entropy Alloys Based on Antimony and Bismuth Chalcogenides. Nova Science Publishers Properties and Uses of Antimony. 2022, pp.95-112. Ошибка! Недопустимый объект гиперссылки.10.52 305/BMLN5323. SCOPUS
104. Sh.S.Abdullaeva, I.B.Bakhtiyarly, R.J.Kurbanova, Z.M.Mukhtarova. The quasi-binary Cu3In5S9 – FeIn2S4 section. Condenced Matter and Interphases, 2022, 24(1), pp.182-186. SCOPUS
105.F.M.Mammadov, S.Z.İmamaliyeva, Ya.I.Jafarova, İ.Bakhtiyarly, M.B.Babanly. Phase equilibria in the MnTe-MnGa2Te4-MnIn2Te4 system. Condensed Matter and Interphase. 2022, 24 (3), pp.335-344. SCOPUS
106.Келбалиев Г.И., Расулов С.Р., Тагиев Д.Б. “Моделирование процессов гидравлической диффузии и фильтрации нефти в пористом пласте”. Инженерно-Физический Журнал. 2022, №2, vol 95, c.508. SCOPUS
107.Mashadiyeva L.F., Babanly D.M., Poladova A.N., Yusibov Y.A., Babanly M.B. Liquidus surface and phase relations in the Cu-Sb-S system. Properties and Uses of Antimony–Editor: David J. Jenkins. Nova Science Publishers, 2022, pp.45-72 SCOPUS
108.Aghazade A.I., Orijlu E.N., Imamaliyeva S.Z., Mamedov A.N., Babanly M.B. New topological insulator phases of variable compositions in the PbTe-Sb2Te3-Bi2Te3 system. Properties and Uses of Antimony. 2022,SCOPUS
109.Orujlu E.N., Jafarov Y.I., Ahkmadov E.I., Babanly M.B. Thermodynamic properties of magnetic topological phases in the Mn-Sb-Te system. Properties and Uses of Antimony – Editor: David J. Jenkins. Nova Science Publishers. 2022, pp.112-128 SCOPUS
110.Alakbarova T.M., Meyer H-J., Orujlu E.N., Babanly M.B. A refined phase diagram of the GeTe-Bi2Te3 system. Condensed Matter and Interphases. 2022, vol. 24, No. 1, pp.11-18. SCOPUS
111.Bayramova U.R., Poladova A.N., Mashadiyeva L.F., Babanly M.B. Calorimetric determination of phasetransitions of Ag8ВX6 (B=Ge, Sn; X=S,Se) compounds. Condensed Matter and Interphases. 2022, vol.24, No 2, pp.187-195. SCOPUS
РИНЦ və digər impakt faktorlu jurnallarda çap olunan məqalələr
112.Меджидзаде В.А., Алиев Г.С., Джавадова С.П., Алиев А.Ш., Дадашова С.Д., Тагиев Д.Б. Математическое моделирование и оптимизация процесса формирования функциональных тонких пленок MoSe2. ЖурналМатематическое моделирование, 2022, T. 34, № 6, с.111-119. РИНЦ-0,932
113.Г.С. Алиев, Х.М. Рустамли, Х.Ш. Гаджиахмедзаде. «Расчет кинетических и диффузионных коэффициентов процесса адсорбции пав в нефтеносных пористых породах». ЖурналМатематическое моделирование. 2022, T. 34, №11, с.35-47. РИНЦ-0,932
114.Асадов С.M., Мустафаева С.Н., Лукичев В.Ф., Келбалиев К.И. Концентрационные зависимости переноса заряда и кинетика Монте-Карло моделирования роста 2D моно- и нанокристаллов халькогенидов галлия. Микроэлектроника. 2022. T. 51. № 1. c. 48-59. https://doi.org/10.31857/S054 41269 2106003X. РИНЦ-0,758
115.Э.А.Гулиева, А.А.Меджидов, П.А.Фатуллаева, Р.Дж.Касумов, М.А.Байрамов, Ф. Ф.Джалаладдинов. “Комплексы Cu(II),Ni(II),Cо(II) и Ag(I) металлов с 1,4-бис(3-фенил триазенил) бензолом”. Вестн. Моск. ун-та. Сер. 2. Химия. 2022. T 63, № 4, с. 294-304.РИНЦ- 0.672.
116.С.А.Агамамедова, И.Т.Нагиева, Л.М.Гасанова, Т.М.Нагиев. «Механизм и кинетика монооксидирования циклогексана пероксидом водорода на наноструктурированном биомиметическом катализаторе per-FTPhPFe3+OH/Al2O3». Химия в интересах устойчивого развития.В печати. РИНЦ - 0,505.
117.Мурадова П. О микроволновой интенсификации парофазных гетерогенно-каталитических реакций. Нефтегазохимия. 2022, №3, с. 62-67. РИНЦ- 0,437
118.,Исмаилов Э.Г., Тагиев Д.Б., Османова С.Н., Азимова Г.Р., Зульфугарова С.M., Садыгов Н.М., Абдуллаев M.И., Тибаут Й.В. Влияние температуры и продолжительности реакции окислительной конденсации метана на строение поверхности и магнитные свойства катализатора MnNaW/SiO2. Бутлеровские сообщения. 2022. Т.72. №10. РИНЦ-0,3964
119.Гасымова Л.Х., Османова С.Н., Исмаилов Э Г. Влияние ультразвука на спектры динамического рассеяния света и каталитическую активность железо-, цирконийсодержащих оксидных систем в реакции гидроксилирования бензола пероксидом вод.орода. Бутлеровские сообщения. 2022. Т.70. №6. c.41-47. ROI: jbc-01/22-70-6-41. РИНЦ-0,3964
120.Тагиева Ш.Ф., Алиева Н.М., Османова С.Н., Исмаилов Э.Г. Фазовый состав, магнитные и каталитические свойства алюмосиликатов SİRAL, модифицированных Co и Pd, в реакции гидрирования диоксида углерода. Бутлеровские сообщения. 2022.Т.69. №1. c.73-79. DOI:10.37952/ROI-jbc-01/22-69-1-73. РИНЦ-0,3964
121.Н.И.Исмаилов, А.М.Пашаджанов, С.Н.Османова, М.В.Мамедова. Ассоциаты бромтеллурита с азозамещенными этоксиакридинами в фотометрическом анализе. Бутлеровские сообщения, 2022, №6, T. 71, с. 22-25. РИНЦ-0,3964
122.Р.М.Агаева, Ш.Г.Мамедов, Д.С.Аждарова, В.М.Рагимова, О.М.Алиев. Синтез и изучение свойств синтетических аналогов минерала наффилдита с участием редкоземельных элементов. Журнал Конденсированные среды и межфазные границы. 2022, Т.24,№1, с.3-10. РИНЦ-0,286
123.Гулиева Э.А., Гахраманова Ш.И., Джалаладдинов Ф.Ф., Аскерова Т.Я.,Мамедова М.В., Ахмедова З.С., Гахраманов Т.О. Синтез и исследование антирадиационнoй активности комплексов переходных металлов с салицилово-резорциновым спиртом. «Башкирский химический журнал». 2022. Т. 29. №2. с.74-77. РИНЦ: 0,238
124.М.Я.Аббасов. Активность катализатора на основе природного клиноптилолита при селективном окислительном дегидрировании циклопентана и метилциклопентана. Нефтепереработка и нефтехимия. Научно-технические достижения и передовой опыт. Москва. 2022, №2, с.13-15.РИНЦ: 0,132
125.Пашаева Ф.К., Аббасова Т.А., Сардарлы А.М., Мурадханов Р.М., Агаева С.Ч. Синтез производных Рt(II) и Pd(II) с биоактивными лигандами” International scientific journal,Volqoqrad, ISSN 2308-4804. İnternational scientific journal “Sciens and world” 2 2022. №6 (106), c.12-18.Global-0.324
126.Рустамова Дж.Т., Эфенди А.Дж., Меликова И.Г., Айкан Т.Ф., Азизова А.Н., Алиева Н.Р., Кулиева Ф.А., Фараджев Г.М., Салахлы А.М. Применение природных модифицированных форм цеолитов для создания катализаторов превращенных метиловым спиртом. Журнал Наука и Мир. 2022, №10(110), с.78-81 Global-0.324
127.M.A.Рагимли, Ф.Т.Махмудов, З.А.Джаббарова, В.Х.Алиева, Ш.З.Эфендиева, Х.А .Ильясова, С.М.Солтанова, Т.Н.Аскерова. Исследование сорбции катионов цветных-металлов аминированными ццеолитами. İnternational scientific journal “Sciens and World”, 2022, №2, pp. 20-27.Global-0.324
128.Гаджиева К.И., Ализаде Й.Э., Нуриев Н.Ф., Айкан Н.Ф., Алиева Н.Р. Исследование некоторых физико-химических свойств электролитических слоев сплаве Sb–Te. İnternational scientific journal “Sciens and World”, 2022, №5(105), с.22–25.Global-0.324
129.Guliyeva E.A., Gahramanova Sh.I, Jalaladdinov F.F., Asgerova T.Y., Mamedova M. V., Akhmedova Z.S., Safarli A.N, Sharifova S.K. Synthesis, characterization, and study of biological applications of mixed Co(II) and Ni(II) complexes with acetamide and amino acids. Eastern European Scientific Journal, 2022, pp.14-19. İF-Cosmos-4,464
130.Hasanguliyeva N., Shakunova N., Litvishkov Yu. Microwave assisted hydrothermal synthesis of nanosized Co-Mn-oxide catalysts and their initiating activity in liquid-phase oxidation of alkyl aromatic hydrocarbons. Sciences of Europe. 2022, No. 9, pp.7-13. İF- COSMOS - 3.637
131.Bananyarli S., Ismayilov Sh., Khalilova L,Study of heat and electrophysical properties of system alloys Bi2O3 B2O3 - Nd2O3. Danish Scientific Journal. 2022, No64, pp.11-15. İF- COSMOS - 3.556
132.Bagirov H., Babanli M., Mammadov U. Hidroponic fodder production in oil-contaminated areas of the Absheron peninsula. The Scientific Heritage. 2022, No 91, № 100, pp. 1041-07.İF- COSMOS- 3.336
133.Алиев И.И., Алиев О. М., Магаммадрагимова Р. C., Аждарова Д. С., Максудова T. Ф. Cинтез и рентгенографическое исследование сплавов разреза As2 Se3 - In3As2S3Se3. Hungary. The scientific heritage, 2022. №. 83. c.3-7. İF-COSMOS-3.336
134.N.F.Aykan, A.C.Əfəndi, İ.H.Məlikova, E.M.Babayev, C.T.Rüstəmova, N.R.Əliyeva. Alkid qətranlarinin istehsali zamani alinan tullanti sularinin təmizlənməsi.Azərbaycan Mühəndislər İnstitutunun Elmi xəbərlər jurnalı, 2022, №2, s. SJIF- 8.434
135.Rüstəmova J.T., Əfəndi A.J., Abdullayeva F.Ə., Yunisova F.Ə., İsmayılova T.A., Nəbiyeva M.F., Məmmədov S.İ. Seolitlərin fiziki-kimyəvi xassələrinin adsorbsiya qabiliyyətinə təsiri. Nature and Science. International scientific journal. 2022, Volume: 4 Issue: 9, pp. 19-24; DOI: https://doi.org/10.36719/2707-1146/24/19-24IF- 1.642
136.Алиев Г.С., Алиев Э.Ф., Ахмедова И.В., Гулиева Г.А., Ибрагимова Л.А. Физико-химические методы исследования нефтяного шлама. Евразийский Союз Ученых. Серия: биологические и химические науки. 2022, № 4 (97), T.1, с.6-9. РИНЦ
137.G.I.Kelbaliyev; S.R.Rasulov; M.R.Manafov; F.R.Shikhieva. “Sedimentation of particles in NON-NEWTONIAN oil” . EquipmentandTechnologiesforOilandGasComplex. 2022, No2 (128), pp.45-51.РИНЦ
138.Меликова И.Г., Айкан Н.Ф., Эфенди А.Дж., Бабаев Э.М., Фараджев Г.М., Юнусова Ф.А., Набиева М.Ф. Кинетические закономерности реакции каталитического окисления ароматических хлоруглеводородов. Бутлеровские чтения, 2022. Т. 2: ISSN 2587-8913. c.103 –106. РИНЦ
139.АлиевИ.И.., ГамидоваШ.А., Сулейманова M.Г., КахрамановШ.T., Ахмедова Дж. А. Характер химического взаимодействия и стеклоообразования в системe As2Se3-TlS. Научный журн. Архивариус. 2022, Т: 7, №:9(63), c.18-22. РИНЦ
140.Nagieva I.T., Ali-zadeh N.I.,Nagiev T.M. Gas-phase Oxidation of Piperidine by “Green Oxidants” H2O2 and N2O. European Journal of Applied Sciences. 2022. vol.10. №3. pp. 201-208. Google.
141.Kurbanova N.I., Mirzoeva N.A., Ishenko N.Y., Zeynalov E.B. Obtaining and studying the properties of composites based on high pressure polyethylene with cobaltcontaining nanofillers. Plasticheskie massy. 2022, 1(11-12), pp.43-45. Google
142.A.Muradova. Effect of Microwave Radiation on the Development of a Porous Aluminum Carrier of the Active Mass of Catalysts in Heterogeneous Catalytic Reactions. Catalysis research, 2022, vol.2, issue 3. doi:10.21926/cr.2203030. Google Scholar
143.Мамедов Ш.Г., Исмаилова Р.А., Мамедов А.Н., Алиев С.Г., Абдуллаева Г.Н., Гурбанова А.Г. Квазибинарный разрез Ag8SnS6–Ag3SbS3. Вестник Томского Государственного Университета, Химия. 2022, No.27, c.6-19. İF-Chemical Abstracts Service.
144.Aliev I.I., Ragimova V.M., Rizaev R.M., Gashimov Kh.M., Shakhbazov M.G., Tagiev S.I. Synthesis and investigation of phase formation and glass formation in the As2S3-T12Se3 system. Norwegian Journal of development of the International Science. 2022, No 80, рр.3-9. İF-COSMOS
145.Ismailova S. Investigation of the character of interaction in the system As2Se3 – Cu2Cr4Te7 and the properties of the obtained phases. Norwegian Journal of developpment of the International Science. 2022, No 82. рр.11-15. İF-COSMOS
146.Magammedragimova R. Phase equilibrium in the system InS2Se4 - In6As4S3Se9 and properties of the forming phases. Norwegian Journal of development of the International Science. 2022, No 82, рр.15-18. İF-COSMOS
147.Aliev I.I., Ahmedova C.A., Rzaev R.M., Gashimov Kh.M. Phase formation in the As2Se3-Tl2S3 system and the physico- chemical properties of the obtained phases. Norwegian Journal of development of the International Science. 2022, No 83. рр.11-15. İF-COSMOS
148.Aliev I.I. , Ragimova V.M., Ahmedova C.A., Shakhbazov M.G., Gashimov Kh.M. Иссдедоване химические взаимодействия и стеклообразования в системе as2se3- TlТе. Norwegian Journal of development of the International Science. 2022. № 88. рр. 3-10. İF-COSMOS
149.Mursakulov N.N., Abdulzade N.N., Nuriyeva S.G., Aliуev I.I. Physico-chemical investigation of alloys of theСu2SnSe3-ZnSe system. Norwegian Journal of development of the International Science. 2022. No 87. рр. 12-17. İF-COSMOS
PATENT İŞİ
Hesabat ilində İnstitutun 8 ixtiraya dair iddia ərizəsi Azərbaycan Respublikasının Əqli Mülkiyyət Agentliyi Patent və Əmtəə Nişanlarının Ekspertizası Mərkəzinə göndərilmişdir və İnstitutun əməkdaşları Azərbaycan Respublikasının 8 patentini almışlar.
Carı ildə laboratoriyaların əməkdaşları tərəfindən verilmiş 8 iddia ərizəsinin hamısına ilkin ekspertizanın müsbət rəyi verilmişdir.
İDDİA ƏRİZƏLƏRİ
Cədvəl 1
№ |
Lab. |
İxtiranın adı |
Müəlliflər |
İddia ərizəsinin №-si və ilkinlik tarixi |
1 |
20 |
«Alüminat məhlullarından qallium və vanadiumun çıxarılması» |
A.Ə.Heydərov A.X.Osmanova G.İ.Alışanlı Z.Ə.Cabbarova S.X.Kələntərova |
a 2022 0048 31.03.2022 |
2 |
17 |
«Renium əsasında nanotəbəqəli örtüyün alınma üsulu» |
D.B.Tağıyev E.Ə.Salahova P.Ə.Kələntərova Ə.F.Heybətova Ə.C.Məhərrəmova R.E.Hüseynova N.N.Xankişiyeva İ.İ.Cabbarova
|
a 2022 0049 31.03.2022
|
3 |
19 |
«Alunit filizinin turşu ilə emal üsulu» |
R.H.Həmidov A.N.Məmmədov |
a 2022 0064 15.04.2022 |
4 |
20 |
«Kaolin gilindən alüminium sulfatın alınma üsulu» |
A.Ə.Heydərov Ə.A.İbrahimov N.İ.Abbasova G.İ.Alışanlı A.A.Quliyeva S.X.Kələntərova |
a 2022 0075 28.04.2022 |
5 |
28 |
«Sintetik yağ- naften neft turşularının alın ma üsulu» | E.B. Zeynalov D.B. Tağıyev Y.M. Nağıyev M.İ. Nadiri F.B. Nəzərov A.B. Hüseynov E.R.Hüseynov M.Y. Məhərrəmova N.A. Mustafayeva N.M.Şahnəzərova A.F.Nəbizadə |
a 2022 0100 03.06.2022
|
6 |
29 |
«Naftalinin alınması üsulu» | F.M.Sadıqov Q.N.Hacıyev Ş.D.Əliyeva G.H.Həsən-zadə E.T.Məlikova İ.H.Məmmədova N.S.Sadıqova |
a 2022 0115 23.06.2022
|
7 |
28 |
«Neft mənşəli sintetik karbon turşularının alınması üsulu» | E.B.Zeynalov D.B.Tağıyev A.B.Hüseynov F.B.Nəzərov E.R.Hüseynov |
a 2022 0162 23.09.2022
|
8 |
19, 23 |
«Alunit filizinin elektrokimyəvi emal üsulu» | R.H.HəmidovH.M.Tahirli D.B.Tağıyev A.N.Məmmədov |
a 2022 0161 23.09.2022
|
2022-ci ildə alınan patentlərin müəllifləri aşağıdakı qeyd olunan laboratoriyaların əməkdaşlarıdır. (Cədvəl 2)
1. Lab. № 28 – 1 patent (Lab. rəh. E.B.Zeynalov)
2. Lab. № 18 – 1 patent (Lab. rəh. N.İ.Əli-zadə)
3. Lab. № 11 – 1 patent (Lab. rəh. Ə.Ə.Məcidov)
4. Lab. № 13 – 1 patent (Lab. rəh. Ə.A.Əfəndi)
5. Lab. № 3 – 1 patent (Lab. rəh. A.Ş.Əliyev)
6. Lab. № 19 – 1 patent (Lab. rəh. A.N.Məmmədov)
7. Lab. № 20 – 1 patent (Lab. rəh. A.Ə.Heydərov)
8. Lab. № 12 – 1 patent (Lab. rəh. L.M.Həsənova)
Beləliklə institutun 28 nəfər əməkdaşı 2022-ci ildə alınmış 8 patentin müəllifidir. Qeyd olunan ixtiralar üzrə iddiaçı və patent sahibi akademik M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutudur.
2022-ci ildə Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun əməkdaşları tərəfindən alınmış patentlər
Cədvəl 2
№ |
Lab. |
İxtiranın adı |
Müəlliflər |
Patentin №-si və Dövlət reyestrində qeydiyyat tarixi |
1 |
28 |
“Dekalin hidroperoksidin alınma üsulu” |
E.B.Zeynalov M.İ.Nadiri Y.M.Nağıyev L.İ.Əhmədova Ə.B.Hüseynov N.Ə.Abdurəhmanova |
İ 2022 0028 21.04.2022
|
2 |
18 |
«2,2-dipiridil 3,3-dimetil və 3,3-etilendipiridinin alınması üsulu» |
T.M.Nağıyev N.İ.Əli-zadə İ.T.Nağıyeva E.S.Bəhrəmov |
İ 2022 0029 21.04.2022
|
3
|
13 |
«Xlorkarbohidrogenlərin oksidləşməsi prosesində dezaktivləşmiş oksid katalizatorlarının regenerasiyası üsulu» |
D.B.Tağıyev A.C.Əfəndi N.F.Aykan İ.H.Məlikova E.M.Babayev A.M.Əliyeva L.G.Məhərrəmova |
İ 2022 0030 21.04.2022
|
4
|
11
|
«LiCoO2 və Li2CoMn3O8 nanoölçülü tozlarının alınması üsulu» |
Ə.Ə.Məcidov A.A.Məmmədova |
İ 2022 0031 21.04.2022
|
5 |
19 |
«Alunit filizinin emal üsulu» | R.H.Həmidov Ə.A.İbrahimov E.A.Teymurova A.İ.Ağayev
|
İ 2022 0050 04.08.2022
|
6 |
3 |
«Yarımkeçirici xassəli Sb2S3 nazik təbəqələrinin çökdürülmə üsulu» |
V.A.Məcidzadə A.Ş.Əliyev D.B.Tağıyev
|
İ 2022 0051 04.08.2022
|
7 |
20 |
«Natrium alüminat məhlulundan silisiumun dərin təmizlənməsi üsulu» | A.Ə.Heydərov D.B.Tağıyev G.İ.Alışanlı L.T.Tağıyeva A.A.Quliyeva |
İ 2022 0059 27.09.2022
|
8 |
12 |
«Metanolun alınması üsulu» | T.M.Nağıyev L.M.Həsənova G.Ç.Nəhmətova |
İ 2022 0060 27.09.2022 |
İNSTİTUTUN 2022-ci İLDƏ TƏTBİQ OLUNAN İŞLƏRİ
– Şəmkir və Yenikənd SES-lərdə aparılan sistematik elmi-tədqiqat işləri nəticəsində adı çəkilən SES-lərin hidrotexniki qurğularının (HQ) su mühitində korroziya sürətləri təyin olunmuş, SES-lərin su hövzələrinin kimyəvi və bakterioloji tərkibi müəyyənləşdirilmişdir. Məlum olmuşdur ki, hər iki SES-in sularında sulfat reduksiyaedici bakteriyalar mövcuddur ki, onların həyat fəaliyyəti HQ-ların avadanlıqları üçün real təhlükə yaradır. Aparılmış elmi-tədqiqat işlərinin əsasında qeyd olunan HQ-ların korroziyaya qarşı katod mühafizəsi üsulu təklif edilmiş (katod cərəyanının sıxlığı İk=(3¸4)×10-5 A/sm2 ) və onların istismar müddəti müəyyənləşdirilmişdir.
– Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya, Geologiya və Geofizika, Torpaqşünaslıq və Aqrokimya İnstitutları arasında imzalanmış müqaviləyə görə yerli xammal (vulkan palçığı, yanar şist), məişət və sənaye tullantıları əsasında alınan üzvi kompleks gübrə Saatlı rayonunun pambıq sahələrində tətbiq edilmişdir. Tədqiqat zamanı məlum olmuşdur ki, gübrənin istifadəsində 1 (bir) hektardan 3500 kq pambıq, məlum gübrənin istifadəsindən isə 1 (bir) hektardan 2800 kq pambıq alınmışdır. Belə ki, bitkinin boyu 115 sm, qozaların sayı 21 ədəd olduğu halda üzvi-mineral kompleks gübrə tətbiq ediləndə bitkinin boyu 130 sm, qozaların sayı isə 32 ədəd olmuşdur.
– Bəzi d- və f- elementlərinin tereftal turşusu ilə əmələ gətirdikləri nanoquruluşlu kompozitlərin neftin reoloji xassələrinə təsiri araşdırılmışdır. Bu tədqiqat işləri “Balaxanıneft” NQÇİ-nin nefthasiledici quyusundan və “Siyəzənneft” NQÇİ-nin “Ata-çay” neft yığım məntəqəsindən götürülmüş neft nümunələri üzərində aparılmışdır. Belə ki, tədqiqatlar nəticəsində kinematik neftin özlülüyün ~65-70%, qətranın miqdarı isə 50% aşağı düşdüyü müəyyən edilmişdir.
1.7. Keçirilmiş konfranslar, sessiyalar, seminarlar və yubileylər haqqında məlumat
– “Qeyri-üzvi funksional materiallar” şöbəsinin müdiri, AMEA-nın müxbir üzvü Məhəmməd Babanlı 70 illik yubileyi münasibətilə AMEA-nın RH “Fəxri Fərmanı”;
– İnstitutun elmi katibi, kimya elmlər doktoru Mina Munşiyeva “Elm günü” AMEA-nın RH “Fəxri Fərmanı”;
– Gənc Alimlər Şurasının sədri, k.ü.f.d. Elmir Babayev “Gənclər günü” münasibətilə AR Gənclər və İdman Nazirliyinin “İlin gənci” mükafatı;
– “Funksional qeyri-üzvi maddələrin termodinamikası” laboratoriyasının b.e.i., k.ü.f.d. Elnur Oruclu “Gənclər günü” münasibətilə KQÜKİ “Fəxri Fərmanı”;
– “Keçid metallarının metal-üzvi birləşmələri” laboratoriyasının b.e.i., k.ü.f.d. Nigar İbrahimova “Gənclər günü” münasibətilə AMEA-nın RH “Fəxri Fərmanı” və KQÜKİ “Fəxri Fərmanı” ilə təltif olunmuşlar.
1.8. Beynəlxalq əlaqələr haqqında məlumat
İnstitut 2022-ci il ərzində Almaniya, Fransa, Böyük Britaniya, İtaliya, İcveç, Hollandiya, Danimarka, Türkiyə, Bolqarstan və s. ölkələrin elmi-tədqiqat müəssisələri və Universitetləri ilə elmi əməkdaşlıq davam etmişdir.
İnstitutda 2015-ci ildə açılmış iki beynəlxalq laboratoriya, İspaniyanın Donostia Beynəlxalq Fizika Mərkəzi (DİPC) ilə birgə "Kvant Kompütinq və Spintronika üçün Qabaqcıl Materiallar" və Almaniyanın Berlin Texniki Universiteti, Böyük Britaniyanın Huddersfild Universiteti və Belarusiyanın Minsk İstilik və Kütlə Dəyişməsi İnstitutu ilə "Neft mənşəli kaustobiolitlərdən alınan nanokarbon materialları əsasında katalizatorların sintezinə və tətbiqinə dair fundamental tədqiqatlar" (İNTERLABCAT) beynəlxalq laboratoriyaları öz fəaliyyətlərini uğurla davam etdirmişdir.
İNTERLABCAT laboratoriyasında karbohidrogenlərin oksidləşməsində universal katalizator kimi tətbiq olunan nanokarbon katalizatorlarının fundamental aspektləri tədqiq olunmuşdur.
“Kvant Kompütinq və Spintronika üçün Qabaqcıl Materiallar” laboratoriyasında DİPC tədqiqatçılar tərəfindən topoloji izolyatorlar xassəli bir sıra birləşmələrinin səth və elektron quruluşlarının nəzəri hesablanması və eyni zamanda Avropanın digər qabaqcıl elmi mərkəzlərdə onların fiziki xassələrinin eksperimental tədqiqi aparılmışdır. Azərbaycan tədqiqatçıları tərəfindən məqsədyönlü axtarış üçün bu materialların uyğun sistemlərinin kompleks fiziki-kimyəvi, kristalloqrafik, termodinamik tədqiqi aparılmış və onların bəzilərinin monokristalları sonrakı tədqiqatlar üçün yetişdirilmişdir.
Bundan əlavə xaricdə yaşayan bir sıra kimyaçı həmvətənlərimiz (Camal Musayev, Faiq Musayev, Nazim Muradov (ABŞ), Hacalı Nəcəfoğlu və Vəli Qasımov (Türkiyə), Hüseynqulu Sadıqov, Aftandil Mehdiyev və Eldar Dəhnəvi (Rusiya)) İnstitutun əməkdaşları ilə birgə tədqiqatlar aparmağa hazır olduqlarını bildiriblər. İnstitutun sabiq əməkdaşları AMEA-nın müxbir üzvü Yuriy Litvişkov (Almaniya) və k.e.d. Sadiq Quliyev (Türkiyə) İnstitutla yaxından əməkdaşlıq edirlər.
Hesabat ilində institutun əməkdaşlarının ezamiyyətləri haqqında
Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Prezıdentinin 19.07.2018-ci il tarixli 494 №li sərəncamına əsasən İnstitutun fəlsəfə doktoru hazırlığı üzrə əyani doktorantı Aysel İmran qızı Məmmədova Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi və Macarıstan İnsan Resursları Nazirliyi arasında “2018-2020-ci illər üzrə İş Proqramı”na əsaslanan “Stipendium Hungaricum” təqaüd proqramının müsabiqəsində iştirak etmiş və müsabiqənin qaliblərindən biri olmuşdur. 27 avqust 2018-ci il tarixindən 4 il müddətinə Macarıstanın Budapeşt Texnologiya və Ekonomika Universitetinə ezam edildiyinə görə A.İ.Məmmədovaya akademik məzuniyyət verilmişdir. Ezamiyyət vaxtının bitdiyinə baxmayaraq, ilkin müzakirədən keçmiş və yekun dissertasiya işinin müdafiəsinə görə ezamiyyəti uzadılmışdır.
Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Prezıdentinin 20.09.2021-ci il tarixli 411 №li sərəncamına əsasən İnstitutun fəlsəfə doktoru hazırlığı üzrə əyani doktorantı Aynurə Ramiz qızı Rzayeva AMEA və Monpelye Universiteti arasında imzalanmış əməkdaşlıq sazişi çərçivəsində birgə doktorantura üzrə təqaüd proqramının qalibi olmuş və həmin proqram çərçivəsində Fransanın Monpelye Universitetinin Aqro polimer mühəndisliyi və yeni texnologiyalar birgə tədqiqat birliyi laboratoriyasında tədqiqat aparmaq üçün rəsmi dəvət məktubu almışdır. Bununla əlaqədar, doktorant A.R.Rzayeva 2021-ci ilin sentyabr ayından 24 ay (01.09.2021 – 01.09.2023 il) müddətinə Fransanın Monpelye Universitetinə ezam edilmişdir.
2022-ci ildə İnstitutun bir sıra əməkdaşları –
1.9. Elmi kadrların hazırlanması
İnstitutun doktorantura və dissertanturasına 2022-ci ildə 6 nəfər, doktorantura yolu ilə (elmlər doktoru hazırlığı üzrə 1, fəlsəfə doktoru hazırlığı üzrə 5), dissertantura yolu ilə (elmlər doktoru hazırlığı üzrə 3, fəlsəfə doktoru hazırlığı üzrə 4), nəfər qəbul olmuşdur.
Hesabat ilində 52 doktorant və dissertant müxtəlif ixtisaslardan öz dissertasiya işləri üzrə elmi-tədqiqat işləri aparırlar. İnstitutun doktoranturasında fəlsəfə doktoru hazırlığı üzrə 15 nəfər əyani təhsil alır,
2303.01 - “Qeyri-üzvi kimya” ixtisası -6
2316.01 - “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisası -1
2307.01-“ Fiziki kimya” ixtisası -3
2304.01 -“Makromolekullar kimyası” ixtisası -3
3303.01-“Kimya texnologiyası və mühəndisliyi” ixtisası -2
Elmlər doktoru hazırlığı üzrə 8 nəfər büdcə hesabına təhsil alır,
2303.01 - “Qeyri-üzvi kimya” ixtisası -5
2316.01 - “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisası -2
2307.01-“ Fiziki kimya” ixtisası -1
İnstitutun dissertanturasında elmlər doktoru elmi dərəcəsi almaq üçün 18 nəfər dissertasiya işi üzrə çalışır:
2303.01 - “Qeyri-üzvi kimya” ixtisası -6
2316.01 - “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisası -6
3303.01-“Kimya texnologiyası və mühəndisliyi” ixtisası -1
2307.01-“ Fiziki kimya” ixtisası -2
2301.01-“Analitik kimya” ixtisası -1
2304.01 -“Makromolekullar kimyası” ixtisası -2
Fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsi almaq üçün 11 nəfər:
2303.01 - “Qeyri-üzvi kimya” ixtisası -4
2316.01 - “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisası -3
2307.01-“ Fiziki kimya” ixtisası -2
2304.01-“ Makromolekullar kimyası” ixtisası -2
ELMİ-TƏŞKİLATİ FƏALİYYƏT
a) Elmi Şuranın fəaliyyəti:
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərman və Sərəncamlarının icrası haqqında, Azərbaycan MEA Rəyasət Heyətinin sərəncamları və qərarları, Ali Attestasiya Komissiyasının və başqa yerli və xarici elmi təşkilatların məktubları və s. müzakirə olunmuş və onlara cavablar verilmişdir. İlin sonunda struktur bölmələrin 2022-ci il üzrə elmi və elmi-təşkilati hesabatları aparılmış, “direktorluq hesabatı” təsdiq edilmiş və elmi işlərdə əldə edilən mühüm nəticələr müzakirə edilmişdir.
Elmi Şuranın iclaslarında elmi əməkdaşlıqla bağlı yeni müqavilələr müzakirə olunaraq təsdiq edilmişdir, həmçinin 2022-ci ilə qədər bağlanılmış və fəaliyyətdə olan müqavilələr əsasında aparılan elmi-tədqiqat işlərinin yerinə yetirilməsinə baxılmışdır. Bu müqavilələr əsasında birgə aparılan elmi tədqiqatların əlaqələndirilməsi, elmi işlərin effektivliyinin artırılması və alınan nəticələrin mühüm olması müzakirə olunaraq təsdiq edilmişdir.
Hesabat dövründə Elmi Şuranın 13 iclası keçirilmiş və bu iclaslarda 2022-ci il üçün struktur bölmələrin işçi proqramları, 2022-ci ildə keçiriləcək elmi-tədqiqat işlərinin planı, İnstitutun doktorantura, dissertantura və magistraturasında təhsil alanların attestasiyasının nəticələri, 2022-ci ildə qəbul olunanların fərdi iş planları, Elmi Şuranın 2022-ci il üçün təqvim planı, Şuraya təqdim olunmuş monoqrafiyaların çapa tövsiyəsi və s. məsələlər müzakirə olunmuşdur.
Elmi Şura iclaslarında əməkdaşların baş elmi işçi, aparıcı elmi işçi, böyük elmi işçi, elmi işçi və kiçik elmi işçi vakant vəzifələrini tutmaq üçün keçirilən müsabiqənin nəticələri müzakirə edilərək təsdiq olunub.
Elmi Şuranın iclaslarında əməkdaşlara professor (k.e.d. E.Ə.Salahova), dosent (k.ü.f.d., S.R.Məmmədova, k.ü.f.d. Y.B.Qəhrəmanova) elmi adlarının verilməsi müzakirə olunub və bu barədə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Ali Attestasiya Komissiyası qarşısında vəsatət qaldırılmışdır.
28 fevral 2022 il tarixli Elmi Şura iclasında 01-11 fevral 2022 ildə keçirilmiş İnstitutun əməkdaşlarının attestasiyasının nəticələri təsdiq olunub:
I. Attestasiyadan keçməli olan əməkdaşların sayı – 270
II. Tutduğu vəzifəyə uyğun gələn əməkdaşların sayı – 238
III. Tutduğu vəzifəyə uyğun gəlməyən əməkdaşlar (attestasiyaya təqdim edilmiş materiallar, sorğu-sual və əmək funksiyasının yerinə yetirilməsinin vəziyyəti əsasında) – 32
III.1.Əmək müqavilələrinə xitam verilməsi tövsiyyə olunanlar – 21
III.2. Vəzifəsinin aşağı salınması tövsiyyə olunan əməkdaşlar – 7
III.3. Tutduğu vəzifənin dərəcəsinin aşağı salınması tövsiyyə olunan əməkdaşlar – 4
IV. Elmi fəaliyyəyinin lazımı səviyyəyə çatdırılması üçün xəbərdarlıq edilə əməkdaşlar – 9
V. Tutduğu vəzifənin yüksəldilməsi tövsiyyə olunan əməkdaşlar – 8
b) Elmi seminarların işi:
Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunda Dissertasiya Şurasının nəzdində 2303.01- “Qeyri-üzvi kimya”, 2316.01- “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisasları üzrə Elmi Seminar fəaliyyət göstərir. “Qeyri-üzvi kimya” ixtisası üzrə elmi seminarın tərkibi 7 nəfərdən (3 elmlər doktoru, 4 fəlsəfə doktoru), “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisası üzrə 7 nəfərdən (4 elmlər doktoru, 3 fəlsəfə doktoru) ibarətdir. Hesabat ilində “Qeyri-üzvi kimya” ixtisası üzrə elmi seminarda 2 (1 nəfər elmlər doktoru üzrə, 1 nəfər fəlsəfə doktoru üzrə) dissertasiya işləri, “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisası üzrə elmi seminarda 4 (1 nəfər elmlər doktoru üzrə, 3 nəfər fəlsəfə doktoru üzrə) dissertasiya işləri müzakirə olunmuşdır.
c) Dissertasiya Şurasının işi:
İnstitutun nəzdindəki ED 1.15 qeydiyyat nömrəli Dissertasiya Şurasında 2303.01 – “Qeyri-üzvi kimya“, 2316.01 – “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisasları üzrə Dissertasiya Şurası fəaliyyət göstərir. Hesabat ilində Dissertasiya Şurasında 11 nəfər, o cümlədən 9 nəfər kimya üzrə fəlsəfə doktoru və2 nəfər elmlər doktoru elmi dərəcəsi almaq üçün dissertasiya müdafiə etmişdir.
1.10. Maddi-texniki təchizat və maliyyə məsələləri
| 2021 | 2022 |
AMEA tərəfindən büdcə maliyyələşdirilməsi (AZN) |
4195337.00 |
5361169.00 |
Orta aylıq əmək haqqı | 483.00 | 587 |
o cümlədən - elmi işçilər |
560.00 |
657.00 |
Büdcədən əlavə vəsaitin həcmi (AZN) |
115000.00 |
15000.00 |
İnvestisiya fondundan ayrılan vəsait (AZN) | – | 5011 169.00 |
1.11. Sosial sferada fəaliyyət
İnstitut əməkdaşlarına bayramlarda pul mükafatları verilir və ehtiyacı olan əməkdaşlara müəyyən sosial yardımlar göstərilir.
4.1. AMEA-nın fəaliyyətini tənzimləyən bir sıra zəruri normativ-hüquqi sənədlərin təkmilləşdirilməsi
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2022-ci il 28 iyul tarixli Fərmanı ilə təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Elm və Təhsil Nazirliyinin tabeliyinə Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının bir sıra elmi müəssisələri, o cümlədən akad. M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu keçirilmişdir.
4.2. Gənc alim və mütəxəssislərin elmi fəaliyyətinin stimullaşdırılması
İnstitututda ümumilikdə 97 gənc fəaliyyət göstərir. Onlardan 68 nəfərini akademik heyət təşkil edir. Qalanları doktorant, magistrant, dissertant və digər vəzifələrdə çalışanlardır.
Qrant layihələrdə iştirak
Hesabat ilində 10 layihədə 18 qrant iştirakçısı təmsil olunmuşdur. Onlardan 1-i beynəlxalq, 9-u yerli qrant layihəsidir. Gənclərimizdən Günel Əzimova beynəlxalq layihə olan Horizon-2020 layihəsinin icraçılarından biridir.
Patent, İxtira və Monoqrafiya
Ümumilikdə hesabat ilində gənclərin iştirakı ilə 8 patent hazırlanıb, onlardan ikisi çap olunmuş, 6-na isə müsbət rəy alınmışdır. Gənc alimlərin 130 elmi əsəri dərc olunub. Onlardan 21-i yerli, 56-sı beynəlxalq tezis, 29-u yerli, 24-ü beynəlxalq jurnallarda çap olunan məqalələrdir.
Yerli və Beynəlxalq tədbirlərdə iştirak
2022-ci ildə gənclərimiz müxtəlif tədbir və konfranslarda iştirak etmişlər. Gənclərimizdən k.ü.f.d Elmir Babayev Bakı Dövlət Universitetində Ümummilli Lider Heydər Əliyevin 99-cu ildönümünə həsr olunmuş Respublika konfransında plenar məruzə ilə, 2-ci kurs magistrantı Aygün Səfərli Bakı Dövlət Universitetində Akademik Rəfiqə Əliyevanın anadan olmasının 90 illiyinə həsr olunmuş beynəlxalq konfransda məruzə ilə, həmçinin
Sevinc Cavadova Türkiyənin Ağrı vilayətində keçirilən konfransda onlayn məruzə ilə, Günel Əzimova AMEA-nın Gəncə bölməsində keçirilən Respublika konfransında məruzə ilə çıxış etmişlər.
Eyni zamanda gənc alimlərimizin müxtəlif ölkələrdə beynəlxalq sferada çıxışıları olmuşdur. İnstitutumuzun aparıcı elmi işçisi Elmir Babayev Bişkek, Moskva, Minsk, Nijni-Novqorod şəhərlərində beynəlxalq forumda iştirak etmiş, ölkəmizi layiqincə təmsil etmişdir. Gənc alimlər müxtəlif təlimlərdə iştirak etmiş və sertifikatlara layiq görülmüşlər.
Gənclərin təşkilatçılığı və iştirakı ilə baş tutan tədbirlər
Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurasının təşkilatçılığı ilə gənc alimləri bir sıra vətənpərvərlik ruhunda olan tədbirlərin keçirilməsində iştirak etmişlər.
(“Xocalı Soyqırımı”, 20 Yanvar, 26 İyun-“Silahlı Qüvvələr Günü”, 27 sentyabr-“Anım Günü”, 8 noyabr-“Qələbə Günü”, H.Əliyevin anadan olmasının 99-cu ildönümünə həsr olunmuş tədbir və s.).
Mədəniyyət günləri
Bu məqsədlə institutun gəncləri Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi, H.Z.Tağıyevin ev muzeyi, Qobustan Tarixi Muzeyi, Nizami Gəncəvi adına Milli Azərbaycan Ədəbiyyat muzeyində olmuş və Azərbaycan Atabəylər dövləti sərgisində iştirak etmiş, milli-mədəni, tarixi irsimiz və dəyərlərimiz ilə yaxından tanış olmuşlar.
Vebinarlar
İnstitutun Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurası və Azərbaycan Kimya Cəmiyyətinin təşkilatçılığı ilə bir sıra vebinar və seminarlar keçirilmişdir. Onlardan “Sənayedə İnnovativ Kimya Texnologiyaları”, “Nanokimya və İnsan orqanizmində nanohissəciklərin müasir üsullarla təyini” vebinarlarını, “Elektron Paramaqnit Rezonans Spektroskopiyası” adlı seminarı misal göstərmək olar. Vebinarlarda xaricdə yaşayan və elmdə öz sözünü demiş alimlərimiz gənclərə elm yolunda öz töhfələrini vermiş, öz bilik, bacarıqlarını gənclərlə bölüşmüş və qoyulan mövzu ətrafında geniş müzakirələr aparmışlar.
Elmin kütləviləşdirilməsi
İnstitutun gənclərinin tərəfdaşlığı ilə Evrika litseyində “Kimya elminin tarixi və inkişafı” mövzusunda kimya gecəsi təşkil edilmişdir.
Açıq qapı günləri
Xətai rayon 249 nömrəli məktəbin şagirdləri institutun laboratoriyalarında maraqlı təcrübələrlə tanış olmuş, təcrübələrin aparılmasında yaxından iştirak etmişlər. Həmçinin, Bakı Dövlət Universitetinin 4-cü kurs tələbələri institutun gənc alimlərinin rəhbərliyi ilə istehsalat təcrübələri keçmişlər.
Sosial layihələr
1 iyun “Uşaqların Müdafiəsi Günü” münasibətilə Uşaq sığınacağı-Reinteqrasiya Mərkəzində və 2 Saylı uşaq evində yerləşdirilmiş kimsəsiz və valideyn himayəsindən məhrum olan uşaqlarla elmi yaradıcı görüş keçirmişlər.
Maarifləndirmə
Gənc alimlər Səttar Bəhlulzadə adına Xarici Dillər Təmayüllü Gimnaziyada məktəblilər üçün “Zərərli Vərdişlərlə Mübarizə”yə həsr olunmuş maarifləndirici görüş keçirmişlər, zərərli vərdişlərin insan orqanizminə təsirindən, həmçinin ətrafda olan insanlara vurduğu ziyandan, eyni zamanda onun yaratdığı psixoloji təsirdən danışmışlar.
Asudə vaxtın səmərəli təşkili
Gənclər və İdman Nazirliyi, Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurasının birgə təşkilatçılığı ilə Lənkəran, Qusar və Mingəçevirdə gənclərin asudə vaxtının səmərəli təşkilini təmin etmək məqsədilə yay düşərgələri keçirilmiş və hər birində institutun gəncləri aktiv iştirak etmiş, sertifikata layiq görülmüşlər.
Həvəsləndirmə və mükafatlar
2022-ci il dekabrın 9-da Elmi Şuranın iclasında “Şuşa İli”nə həsr olunmuş Gənc Alim və Tədqiqatçıların müsabiqəsində yüksək nəticə göstərdiklərinə görə e.i. G.Əzimova və k.ü.f.d. E.Oruclu sertifikatlarla təltif olunmuşlar.
4.3. Elmi fəaliyyətdə informasiya-kommunikasiya texnologiyalarının tətbiqinin genişləndirilməsi barədə
Wikipediya qlobal informasiya resursunda Azərbaycanın görkəmli kimyaçı alimlərinin həyat və yaradıcılıqları haqqında məlumatlar yerləşdirilmişdir. Azərbaycan tarixinin həqiqətlərinə həsr olunmuş tədbirlər keçirilir və onlar haqqında məlumatlar institutun internet səhifəsinə mütəmadi olaraq daxil edilir.
AMEA-nın İnformasiya Texnologiyaları İnstitutunun göndərdiyi formalar (1A, 1B, 6, 7, 8 (A,B)) 3 dildə (azərbaycan. Rus. ingilis) doldurulmuş material elektron variantda həmin instituta göndərilmişdir.
2015-ci ildən institutun Web-saytı yeni struktura uyğun olaraq yenidən işlənilməyə başlanılışdır. Web-qrupun üzvləri: İsmayılova Arzu, Məmmədov Faiq, Abdullayeva Fəridə, Kərimbəyova Elşanə və Süleymanova Aytən.
4.5. AMEA-da elmi-müəssisələrin maddi-texniki bazasının və elmi cihaz parkının gücləndirilməsi istiqamətində işlərin davam etdirilməsi
“Fiziki-kimyəvi analiz” şöbəsi
Şöbə müdiri: k.ü.f.d., b.e.i. Vaqif Qasımov
Şöbənin nəzdində aşağıdakı qruplar fəaliyyət göstərir:
- Quruluş kimyası, rentgen və termiki analiz qrupu
- Spektral analiz qrupu
- Elektron mikroskopiyası qrupu
Şöbənin tədqiqatlarэnэn əsas istiqaməti müxtəlif sinif təbii və süni birləşmələrin rentgenoqrafik, termiki, spektral, elektron mikroskopiya və element analizlərinin aparılmasından ibarətdir. Şöbə bu tədqiqatların aparılması üçün müasir cihazlarla təmin olunmuşdur.
Quruluş kimyası, rentgen və termiki analiz qrupu
Spektral analiz qrupu
4.6. AMEA-da nəşriyyat fəaliyyətinin müasir tələblərə uyğun qurulması üçün xüsusi proqramın hazırlanması
Azərbaycan Kimya jurnalının və Kimya Problemləri jurnalının müasir tələblərə uyğun buraxılışları təşkil olunub.
Dövri nəşrlər sahəsində Azərbaycan Kimya Jurnalının və Kimya Problemləri Jurnalının 1,2,3,4 nömrələri çap olunmuşdur. Hazırda Kimya Problemləri və Azərbaycan Kimya Jurnalları SCOPUS bazasına daxil olublar.
Jurnalların redaksiya heyətinə bir sıra görkəmli xarici alimlər daxil edilib.
Azerbaijan chemical journal
Dr. Alexander Malyshev (Germany)
Dr.sci.chem. Andrey Shevelkov (Russia)
Prof. Antonia Stoyanova (Bulgaria)
Prof.dr. Bahattin Yalçın (Turkey)
Prof. Evgueni Tchoulkov (Spain)
Prof. Jan Andersson (Germany)
Prof. Jean –Claude Tedenac (France)
Dr.sci.chem. Leonid Kustov (Russia)
Emeritus prof.dr. Norman Allen (United Kingdom)
Corresponding member of RAS Sergey Varfolomeyev (Russia)
Academician RAS Valentin Parmon (Russia)
Corresp.member of RAS Vladimir Likholobov (Russia)
Prof. Vladimir Vishnyakov (United Kingdom)
Chemical Problems
N.Veziroglu (USA)
F.Kadirgan (Turkey)
V.N.Fateyev (Russia)
T.A.Marsagishvili (Georgia)
G.Tatishvili (Georgia)
F.A.Rashwan (Egypt)
G.Ya.Kolbasov (Ukraine)
S.A.Solovyov (Ukraine)
M.P.Yunusov (Uzbekistan)
E.Slavcheva (Bulgaria)
V.Miskovic-Stankovic (Serbia)
K.Bouzek (Czech)
B.A.Trofimov (Russia)
P.Taslimi (Turkiye)
T.N.Vorobyova (Belarus)
İcraçı direktor AMEA-nın müxbir üzvü
Məhəmməd Babanlı
AZƏRBAYCAN MİLLİ ELMLƏR AKADEMİYASININ akad. M.NAĞIYEV adına
KATALİZ VƏ QEYRİ-üzvi KİMYA İNSTİTUTUNUN 2021-ci il üzrə
H E S A B A T I
Akademik M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun
2021-ci il üzrə elmi və elmi-təşkilati fəaliyyəti haqqında
H E S A B A T
(direktorluq hesabatı)
Hal-hazırda İnstitutda 30 elmi-tədqiqat laboratoriya və 5 elmi yardımçı şöbə fəaliyyət göstərir.
Elmi-tədqiqat işləri 3 elmi istiqamət (3 problem) üzrə aparılıb, 8 mövzunun, 34 işi üzrə 58 mərhələsi yerinə yetirilmişdir. Elmi-yardımçı şöbələrdə 9 mərhələni əhatə edən 5 elmi iş aparılıb.
Qeyrİ-üzvİ kİmya
Bu istiqamətdə elmi-tədqiqat işləri 1 problem üzrə aparılmışdir.
Problem: Azərbaycan mineral xammalının kompleks emal texnologiyasının işlənilməsi və yüksək texnologiyalar üçün unikal xassəli yeni qeyri-üzvi materialların alınması.
Bu problem üzrə (3 mövzu, 14 iş, 26 mərhələ) alınan nəticələrdən aşağıdakılara diqqət yetirmək olar:
– Alüminium sulfat, dəmir (II) sulfat və dəmir (III) sulfat duzları qarışığının15-30% H2S və 85 – 70%H2 qaz qarışığı ilə reaksiyasından Al2O3 alınması Gibbs sərbəst enerjisinin temperatur asılılığına əsasən prosesin optimal temperatur intervalının 470÷5900C olduğu müəyyən edilmişdir. Reduksiya məhsulu SO2 qazının stasionar olaraq mühitdən çıxarıldıqda alüminium sulfatın 98%-nin alüminium oksidə çevrildiyi müəyyən olunmuşdur.
Dehidratlaşmış Zəylik alunit filizinin (KNa)2SO4·Al2(SO4)3·2Al2O3 ardıcıl olaraq 0.5 mol %-li NaOH və 5%-li ammonyak məhlulu ilə işlənməsindən bərk Al(OH)3 ·2Al2O3 və qarışıqsız NH4)2SO4 məhlulu ayrılır.
Titanmaqnetit konsentratının emalı nəticəsində alınan titandioksidin litium-karbonatla qarşılıqlı təsirindənLi4Ti5O12, Li1.92Ti1.04O3.04, Li2TiO3, Li2.12Ti0.94O2.92, Li4TiO4 birləşmələri alınmışdır. Bu birləşmələrin Elektrik Hərəkət Qüvvəsi üsulu əmələgəlmə Gibbs enerjisi, entalpiyası və entropiyası təyin edilmiş qiymətlərin əsasında litium-ion batareyalarının anodları üçün perspektiv materallar olan Li4Ti5O12, Li2TiO3, Li4TiO4 birləşmələrin stabil fazalar olduğu müəyyən edilmişdir.
Titanmaqnetit konsentratlarının titanın flüorid turşusu ilə emalından alınan K2TiF6 birləşməsinin üzvi reduksiyaedici – kalium formiatla və kalium- oksalatla reduksiyasından titanın 98%-ə qədər miqdarının ayrıldığı müəyyən edilmişdir.
– Kasıb alüminat məhlullarından H2O2 ilə alüminium hidroksidin çökməsinə təsir edən amillər (hidrogen peroksidin və qələvinin qatılıqları, hidrogen peroksidin və alüminat məhlullarının həcm nisbətləri, temperatur, vaxt, kaustik modul) araşdırılmışdır. Tapılmış optimal şəraitdə (hidrogen peroksidin başlanğıc qatılığı >15%; temperatur = 20-400C, Vməh=15:20, qələvinin qatılığı (Na2O-ə görə 42.33 q/l)) alüminat məhlulundakı alüminiumun ~95%-inin çökdürülməsinə nail olunmuşdur. Alüminiumdan ayrılmış qələvi məhlulunu alunitin yeni partiyasının həll edilməsi üçün dövrəyə qaytarılması nəzərdə tutulur. Hidrogen peroksidlə otaq temperaturunda natrium alüminat məhlullarından alınan çöküntünün rentgenfaza analizi nümunənin amorf alüminium hidroksid, 800C-də 48 saat alınan çöküntünün dəmlənməsindən sonra isə nümunənin gibbsit və bayerit fazalarından ibarət olmasını təsdiqlədi.
– Qalayın orto-karboksibenzol azopirokatexin (o-KbAP) ilə eyniliqandlı və səthi aktiv maddə setilpiridinlə müxtəlifliqandlı kompleksi, bismut (III)-ün halogenid asidokomplekslərinin etoksiakridinin azotörəmələri ilə ion assosiatı alınmış və tədqiq edilmişdir. Hər iki elementin müxtəlif nümünələrdə (qida maddələrində, sənaye tullantılarında, xəlitələrdə) təyininin fotometrik, ekstraksiyalı-fotometrik və ekstraksiyalı atom-absorbsiya üsulları işlənmişdir.
– Yayma vallarının işlək hissəsi üçün keçid metalları ilə legirlənmiş yeni çuqun sintez edilmişdir. Termiki işlənmədən sonra tədqiq olunan qatılıq intervalında (2,7÷3,5 kütlə%C) əridilmiş çuqunu soyutduqda subsolidusda martenisit, sementit, karbon (qrafit) və α-ferritin (izləri) çökür. Legirləyici kimi tərkibə daxil olan keçid metallarının müəyyən edilən miqdarı çuqunun burulmaya, yeyilməyə və istismar zamanı sınmaya qarşı dözümlüyüyünü artırır.
– Sb2S3-Cr2Te2 (Cu, Cr, Te4, CuCr4Te7) sistemlərində maqnit və fotohəssas materiallar almaq məqsədilə fiziki-kimyəvi analiz metodları vasitəsilə kimyəvi qarşılıqlı təsir edilmiş və onların faza diaqramları qurulmuşdur. Müəyyən edilmişdir ki, ilk iki sistem kvazibinardır, sonuncu isə CuCr4Te7 birləşməsinin inkonqruent əriməsi səbəbindən qeyri-kvazibinardır. Tədqiq edilən sistemlərdə ilkin birləşmələr əsasında məhdud bərk məhlul sahələri və Cr2Sb2S3Te3 tərkibli birləşmənin əmələ gəlməsi göstərilmişdir. Cr2Sb2S3Te3 birləşməsi 6100C-də M + Cr2Te3 ↔ Cr2Sb2S3Te3 peritektik reaksiya üzrə əmələ gəlir.
– MnTe×mBV2Te3 (BV-Bi, Sb) homoloji sıralarına aid laylı birləşmələrin yeni nümayəndələri sintez edilmiş, monokristallar halında alınmış və xarakterizə edilmişlər. Alınmış kristal nümunələri tədqiq edilmiş və müəyyən olunmuşdur ki, bu materialların magnit, elektron və topoloji izolyator xassələri m əmsaılnın qiymətindən kəskin asılıdır. Bu, onlar əsasında topoloji kvant hesablamaları, həmçinin antiferromagnit və 2D spintronika üçün yeni effektiv funksional Van-der-Vaals heterostrukturları yaratmağa geniş imkanlar açır.
– Bi2O3-B2O3·-GeO2 (Ln2O3) sistemindəki nümunələrdə keçiricilik mexanizminin yaranması xaotik həyəcanlanmış klaster mərkəzlərinin dissosasiyası hesabına baş verir. Nümunələrdə klaster mərkəzlərinin dissosasiyası nəticəsində keçiricilik əhəmiyyətli dərəcədə artır. Keçiricilik deşiklərdə müəyyən edilir və onların hərəkətliliyi temperaturun artması ilə azalır. (2Bi2O3·B2O3)1-x – (2Bi2O3·3GeO2)x sistemindən alınmış ərintilər nizamsız quruluşlu klaster mərkəzləri əsasında kristallaşır. Tərkiblərin elektrik keçiriciliyi klasterlər arası fononlu və sıçrayışlı keçidlər hesabına baş verdiyi ehtimal olunur. Lantanoid oksidləri ərintilərdə bir növ anion vakansiya mərkəzlərini zəiflədir və qismən nizamlılıq yaradır. Bu isə tərkiblərin keçiriciliyini məhdudlaşdırır.
– Gəmiqayırmada geniş istifadə olunan azkarbonlu (0,11%) РСД 32 poladı üzərində termodiffuziya üsulu ilə 900 və 9500C temperaturda korroziyaya və eroziyaya davamlı karbid örtükləri formalaşdırılmışdır. РСД 32 poladı üzərində əmələ gətirilən karbid örtüyünün RFA rengenoqramması çəkilmiş və SEM spektroskopiyasının köməyi ilə səth təbəqələrinin kimyəvi tərkibi analiz edilmişdir. Məlum olmuşdur ki, polad üzərində formalaşdırılmış örtük əsas etibarilə xromun karbidlərindən və az miqdarda dəmirin və digər elementlərrin karbidlərindən ibarətdir.
– Taxtakörpü SES-in su anbarının hidrotexniki qurğularının istismarı şəraitində aparılan korroziya sınaqları başa çatdırılmış, onun su anbarındakı suyunun kimyəvi analizi aparılmışdır. Bir il müddətində suda və su anbarının atmosferində aparılan korroziya sınaqları nəticəsındə məlum olmuşdur ki, poladın korroziya sürəti suyun temperaturdan asılı olub mövsümi xarakter daşıyır, yəni yaz yay aylarında nisbətən yüksək, payız-qış aylarında isə nisbətən kiçik sürətlə korroziyaya uğrayır (0,04q/m2.saat). Atmosfer şəraitində isə polad kiçik sürətlə korroziyaya uğrayır (0,006 q/m2.saat). SES-lərdə geniş istifadə olunan misin, latunun, alüminiumun dinamik şəraitdə aparılan laboratoriya sınaqları nəticəsində məlum olmuşdur ki, mis və latun qeyd olunan sularda çox kiçik, (0,001-0,002) alüminium isə daha yüksək sürətlə korroziyaya uğrayırlar (0,03 q/m2.saat).
– p- fenilendiamin törəmələri əsasında laylarla əhatə edilən nazik təbəqələrin alınmasi üzrə tədqiqatlar aparılmişdir (100-500 nm). Sintez olunmuş p-fenilendiaminin törəmələrinin üzvi işıq diodları kimi sınaqdan keçirilməsi üçün qurğu yığılmışdır. Mn, Fe, Co, Ni, Bi, La - nitratlarının hidrotermal reduksiyası ilə yüksək dispersli metal/metal oksid əsaslı nanostrukturlu kompozitlər sintez və xassələri tədqiq edilmişdir.
Сu[H2sahzNO3H2O] kompleksinin kristalları, Cu (II) nitratın metanol-etanol mühitində ligandla reaksiyası ilə əldə edilmişdir. Rentgenstruktur analizinə yararlı kristallar metanol məhlulundan yenidən kristallaşdırma yolu ilə əldə edilmişdir.
– Heterogen fazada MenFс/MenFс+ (n = 6,8,10) redoks sistemlərində baş verən elektron mübadilə reaksiyası diffuziya ilə məhdudlaşmışbirelektronlu dönən prosesdir və redoks cütlərin hər biri IUPAC-ın müqayisə elektroduna qoyulan yeddi təlabata tam cavab verir.
Ferrosen və ferrisiniumun diffuziya əmsalının qiymətlərinin bir-birinə yaxın olması Nernst tənliyinə uyğun olaraq bu redoks sistemləri çox asan əldə olunan yarımdalğa potensialı (E1/2) ilə səciyyələndirməyə imkan verir.
MenFc/MenFc+ (n=6,8,10) redoks-sistemləri müxtəlif təbiətli üzvi həlledicilərdə müqayisə elektrodu kimi, hazırda tətbiq edilən ferrosen-ferrisinium sistemindən daha perspektivli sistemlərdir və praktikada onunəvəzinə uğurla istifadə oluna bilərlər.
– Mn(II) və Zn(II)-nin salisil-rezorsin spirti və salisil turşusu ilə neytral mühitdə kompleksləri [MnL2(H2O)2]H2O, [MnL2 Cl2], [ZnL2SO4] sintez edilmişdir. Alınan komplekslərin tərkibi və quruluşu kimyəvi, rentgen – faza, İQ- spektral və termoqravimetrik analiz üsulları ilə öyrənilmişdir. Termoqravimetrik və rentgen-faza analizlərinin məlumatlarına əsasən, termiki parçalanma prosesinin üç mərhələdə baş verdiyi və nəticədə son məhsulun metal oksid olduğu müəyyən edilmişdir.
– Pirazin adduktu ilə o-ftal turşusunun stronsium kompleksi əsasında supramolekul sintez olunub.
Yeni sintez olunmuş lantanın və neodiumun o-ftal turşusu ilə komplekslər eyni kimyəvi formula Me2[C6H4(COO)2]37H2O malik olmasına baxmayaraq, müxtəlif quruluşludurlar və onların termiki destruksiyası fərqli sxemlərlə baş verir.
kİmyəvİ-kİnetİka və katalİz, fİzİkİ kİmya
Bu istiqamətdə elmi-tədqiqat işləri 1 problem üzrə aparılmışdir.
Problem: Kimya və neft kimya sənayeləri üçün yeni və daha səmərəli katalitik sistemlərin yaradılması
Bu problem üzrə (3 mövzu, 14 iş, 24 mərhələ) alınan nəticələrdən aşağıdakılara diqqət yetirmək olar:
– Açıq silindrik formada 2-22 nm diametrli mezoməsaməli alüminium oksid üzərinə monomolekulyar adsorbsiya olunmuş 16-18 nm ölçülü penta-FTPhPFe(III) aktiv kompleksindən ibarət penta-FTPhPFe(III)/Al2O3 biomimetik nanokatalizator metanın hidrogen peroksidlə birbaşa metanola çevrilməsi prosesində yüksək aktivlik (konv.28%, metanol 19,2%), selektivlik (69%) və davamlılıq göstərmişdir.
– Smart biomimetik material və Ag əsasında işlənib hazırlanmış biomimetik sensor uzunmüddətli stabilliyi, yüksək həssaslığı, oksidləşdiriciyə qarşı davamlı, təkrar istifadəsi ilə və H2O2-in çox aşağı (izi) qatılığını (10-8küt.%) su məhlulunda təyin etməyə imkan verir.
– Qlisinin manqan kompleksi [NH2CH2COO]2Mn∙2H2O karbohidrogen (kumolun) oksidləşməsinin model reaksiyasında aktiv əlavə kimi sınaqdan keçirilmişdir. Bu kompleksin əhəmiyyətli katalitik aktivliyə malik olduğu və kontrol nümunəsi ilə müqayisədə reaksiyanı 10 qat sürətləndirdiyi aşkar edilmişdir.
[NH2CH2COO]2Mn∙2H2O tərkibində dəmir atomları və birləşmələri olan çoxdivarlı karbon nanoborucuqlarından [Fe@MWCNT] istifadə edərkən əlavə olmayan ən güclü sürətlənmə effekti müşahidə edilir, yəni oksidləşmə reaksiyasının sürəti 7 dəfə artır və 373 sm3 О2 / dəq-ə çatır. Kumolun kontrol nümunəsi ilə müqayisədə reaksiya sürəti 75 dəfə artır.
– Metal-tərkibli çoxlaylı karbon nanoboruların Me@(ÇLKNB) qaz xammalından sintezinə, alkilaromatik karbohidrogenlərin oksidləşmə proseslərinə aid ədəbiyyat materialları toplanmış, təhlil edilmişdir. Yeni, aerob oksidləşmə proseslərində yüksək selektivliyə və seçiciliyə malik dəmir saxlayan çoxlaylı karbon nanoboruları işlənib hazırlanmışdır Fe@(ÇLKNB= CVD-4 – Fe-9,8% və CVD-5 Fe= 22,8% ). Göstərilmişdir ki, bu katalizatorlar universaldır və hər bir homoloji sıradan olan karbohidrogenin oksidləşmə prosesində yüksək effektivlik nümayiş etdirir. Nisbətən aşağı temperaturlarda (60, 80, 100°C) yalnız kumolun aerob oksidləşmə prosesi baş verir.Qeyd olunan temperaturda dekalin və tetradekan oksidləşmir. Sintez olunmuş (Fe@ÇLKNB=CVD-5- Fe=22.8%) katalizator nümunəsi dekalinin və tetradekanın aerob oksidləşmə prosesində 140°C-də ən optimal katalitik aktivliyə malikdir. Qeyri katalitik və katalitik proseslərin nəticələrənin müqayisəsi zamanı müəyyən olundu ki, alınan hidroperoksidin mıxtəlif yollarla – zəncirvari, monomolekylyar və molekulyar məhsulları əmələ gətirməklə - parçalanması haqda yekun nəticəyə gəlmək olar. Bu nəticə qarışıq karbohidrogenlərin maye fazada aerob oksidləşmə proseslərinin təsvirində yenidir və bu vaxta qədər ədəbiyyatda əks olunmayıb.
– Ədəbiyyat materiallarının analizi və alınmış təcrübi nəticələr əsasında silikat modulu 10.8 olan və 8.0 çək.% Mn2+, 7.0 çək.% Li+ və 8.0 çək.% Ni2+ kationları ilə modifikasiya olunmuş təbii klinoptilolit seoliti üzərində metanın 1,4-butandiola oksidləşdirici çevrilməsi reaksiyasının ehtimal olunan mərhələli mexanizmi təklif olunmuş və prosesin nəzəri əsaslandırılmış kinetik modeli tərtib olunmuşdur. Kinetik modelin parametrlərinin ədədi qiymətləri təyin edilmişdir.
– Nəzəri əsaslandırılmış kinetik modellər əsasında xlorkarbohidrogenlərin katalitik oksidləşmə prosesləri üçün optimal reaktor tipi seçilmişdir. Müəyyən edilmişdir ki, xloretilenlərin selektiv oksidləşməsi prosesini “qaynar” katalizator laylı reaktorlarda, dərin oksidləşmə proseslərini isə “tərpənməz” laylı reaktorlarda ideal sıxışdırma modeli tərtib etməklə həyata keçirmək məqsədəuyğundur.
– Məlum NaWMn/SiO2 katalizatorunu müxtəlif metodlarla – mərhələli çökdürmə, birgə çökdürmə, hopdutma, sitrat (limon duzundan istifadə), templat (yəni səthi-aktiv maddələrdən istifadə etməklə) aparılıb. Misal üçün 0.8Na-3.2W-2Mn/SiO2 katalizatorun sintezində səthi-aktiv maddə kimi STAB (setil trimetil ammonium bromid C19H42BrN) istifadə olunub, SiO2 isə tetraetoksisilandan (TEOS) alınıb.
– Zol-gel-yanma metodu ilə Cu-Mn-Fe kompozitlərinin sintezi üçün prekursor kimi Fe(NO3)3 • 9H2O, Cu(NO3)2 • 3H2O, Mn(NO3)2 və limon turşusu istifadə edilmişdir. Alınan katalizatorlar alümogel (bağlayıcı) ilə qarışdırılır, qranullar halına salınır, havada qurudulur və sonra quruducu şkafda və mufel sobada müvafiq olaraq 1350C və 5000C temperaturlarda termiki emal olunur.CO-nun oksidləşməsi CO:hava=1:3(5) nisbəti və 6000-12000 saat-1 həcmi sürətlə axınlı reaktorda aparılmışdır. Məhsulların analizi LXM xromatoqrafında, CaA və poropak Q sorbentləri olan iki kolonkada edilmişdir. Metalların müxtəlif molyar nisbətlərində Cu:Mn:Fe = 1:1: 1; 2:1:1; 1:2:1; 1:1:2 katalizator nümunələri hazırlanmışdır.Rentgen faza analizinin nəticələri göstərir ki, sintez olunan katalizatorlar mürəkkəb faza tərkibinə malikdirlər. Manqan və dəmirin ikili oksidləri (Mn3O4 və Fe3O4) ilə yanaşı, manqanın Mn0.98Fe2.02O4, misin CuFe2O4 ferritləri, mis manqanit CuMn2O4 və manqan ilə əvəz edilmiş mis ferritləri (Cu0.5Mn0.5Fe2O4; Cu1.2Mn1,8O4; Mn0,43Fe2,57O4 ) əmələ gəlir.
– Sintez olunan g-C3N4 / Х (Х= KOH və ya NaOH) tərkibli üzvi mənşəli heterogen kompozit katalizatorlar iştirakı ilə asetilenin hidrogenləşməsi reaksiyası çox yumşaq şəraitdə (20-500C), hətda çox aşağı temperaturda (-5 ÷ -200C) baş verir. Hidrogenləşmə prosesində asetilenin konversiyası 81-91%, etilenə görə selektivlik 83-90% və etanın çıxımı 10-15% təşkil edir. Beləliklə, mezopor morfologiyalı polimer karbon nitrid asetilenin etilenə selektiv hidrogenləşmə prosesini daha sadə və effektiv texnologiya üzrə otaq temperaturunda reallaşmasını təmin edir.
Melamin, karbamid, disiandiamid və sianur turşusu kimi azot tərkibli müxtəlif üzvi maddələr əsasında sintez olunmuş polimer karbon nitrid nümunələrinin ağır metal ionlarını sorbsiya etmə effektivliyi sınaqdan keçirilmişdir. Təcrübələr göstərir ki, karbamid əsasında sintez olunmuş mezopor morfologiyalı polimer karbon nitrid müxtəlif metal ionlarına görə müxtəlif sorbsiya effektivliyi nümayiş etdirir.
– Xitozanın modifikantları əsasında yeni enterosorbentlər sintez olunmuş və onların kobalt(II), mis(II), nikel(II) ionlarının sulu məhlullarından sorbsiya xüsusiyyətləri öyrənilmişdir. Xitozanın modifikantlarının bu ionların az miqdarlarına qarşı yüksək sorbsiya qabiliyyətinə malik olmaları müəyyən edilmişdir.
– Göstərilmişdir ki, Al2O3 oksid əsaslı nümunələrin mikro- və mezoporlu- ğunu Al2O3-ün təbəqələrarası strukturuna müxtəlif tərkibli üzvi "strukturlaş- dırıcıları" (çaxır və limon turşuları, setiltrimetilammonium bromid, trietanolamin) daxil etməklə tənzimləmək olur.
Münasib tekstur parametrlərə malik Al2O3 əsaslı katalizatorların hazırlanmasında istifadə olunmuş bu üzvi “struktur əmələ gətirən agentlər” reagentlər C3, C4 alkanların oksidləşdirici dehidrogenləşməsi reaksiya- sında katalitik xassələrini idarə etməyə imkan verir.
FeOx/Al2O3 tərkibli nümunələri müəyyən temperatur, oksidləşdirici və reduksiyaedici rejimlərdə işləməklə tərkibində ölçüləri 5-15 nm intervalında olan superparamaqnit/ferromaqnit xassəli Fe3O4 zərrəcikləri olan və karbon dioksidin C2+ karbohidrogenləırə konversiyası reaksiyasında yüksək aktivlik göstərən oksid əsaslı katalizatorlar almaq olur.
– Kombinə edilmiş yolla nazik təbəqəli Fe2O3/TiO2 və FeSx/TiO2 heterosistemləri yaradılmış və onların fotoelektrokimyəvi xassələri tədqiq edilmişdir. Göstərilmişdir ki, Fe2O3/TiO2 FeSx/TiO2 nazik təbəqəşəkilli heterosistemləri fotokatalitik xassələrinə malikdir və onlar fotoelektroliz prosesində model elektrod kimi istifadə edilə bilər.
– Renium, mis və kükürdün birlikdə elektrolitik çökməsinin tədqiqi və onların birgə çökmə prosesinin mexanizmi və kinetikasını daha dərindən öyrənilməsi məqsədi ilə ilk növbədə bu elementlərin həmin elektrolitdən ayrılıqda çökdürülməsi prosesi öyrənilmişdir. Reniumun turş məhlullardan elektrolitik çökməsi üçün əsas elektrolit - sulfat məhlulu hesab edilib və həmin məhlulda renium perrenat ionları (ReO4-) şəklində olaraq onun reduksiyası mərhələli gedir. Laboratoriyada aparılan elmi tədqiqat işlərində reniumun platin elektrodü üzərində həm ammonium perrenat, həm də kalium perrenatın sulfat məhlullarından katod polyarizasiya əyriləri çəkilmiş və çökmə prosesinin mexanizmi öyrənilmişdir.
Kİmya texnologİyası və mühəndİslİyİ
Bu istiqamətdə elmi-tədqiqat işləri 1 problem üzrə aparılmışdir.
Problem: Texnoloji proseslərin modelləşdirilməsi və optimallaşdırılması
Bu problem üzrə (2 mövzu, 6 iş, 8 mərhələ) alınan nəticələrdən aşağıdakına diqqət yetirmək olar:
– Qeyri-Nyuton neftlərinə xas olan hidravlik diffuziya tənliyinin analitik həllinə əsaslanaraq, məsaməli mühitlərdə hidravlik diffuziya və keçericilik əmsallarının qiymətləndirilməsi üçün yeni ifadələr alınmış, bu neftlərin məsaməli mühitlərdə hidrodinamik süzülmə prosesi üçün yeni filtrasiya tənliyi təklif olunmuşdur.
– Nanoelektronika üçün maqnit xassəli yarımkeçirici qrafen nanokristallarının yaranması, onların elektron quruluşu, fiziki və fiziki-kimyəvi xarakteristikaları kvant-kimyəvi metodla modelləşdirilmişdir. Qrafen kristalına vakansiyaların və ya germanium atomunun təsiri nəticəsində kristalın enerji zonasının yenidən qurulması, Fermi səviyyəsinin yerdəyişməsi və qadağan olunmuş zonanın genişlənməsi qeyri-empirik hesablama üsulu ilə təsdiq edilmişdir.
– Neft karbohidrogenlərinin termik pirolizi prosesində mövcud, istismarda olan qurğunun istehsalat məlumatlarının və bu məlumatlara uyğun texnoloji iş rejiminin dəlillərinin müştərək təhlilini apararaq, istifadə edilən xammalın növü, texnoloji rejimin göstəriciləri, əmələ gələn yan məhsul – PAQ-nın (pirolizin ağır qətranı) keyfiyyət və kəmiyyət tərkibi arasında əlaqəni, onun da əsasında optimal texnoloji iş rejimi müəyyənləşdirilib. Sumqayıtda EP-300 qurğusunda etilen, propilen istehsalı üçün karbohidrogen xammalı pirolizə məruz qalır. Proses nəticəsində yan məhsul kimi 2 növ maye karbohidrogen qarışığı əmələ gəlir: pirolizin yüngül qətranı (PYQ) və PAQ. İlkin araşdırmalar göstərdi ki, EP-300-də alınan PAQ naftalinlə zəngindir. Naftalinin miqdarı birbaşa həm piroliz prosesinin texnoloji rejimindən və həm də piroliz prosesinə verilən karbohidrogen xammalının keyfiyyət tərkibindən asılıdır.
– Yandırıcı qarışıq BBS (benzol başlığı, solvent) fraksiya distilləsi ilə utilizasiya edilmişdir. Nəticədə doymamış karbohidrogenlər əsasında polimer materialları əldə etmək mümkündür.
Napalm yandırıcı qarışığından kimya sənayesində həlledici kimi istifadə oluna bilən aromatik karbohidrogenlər distillə edilib.
– Nadir torpaq elementlərindən olan La və Ce-un üçvalentli ionlarının Na+ və H+ ionları ilə modifikasiya olunmuş klinoptilolitdə sorbsiyasının kinetik və statik parametrləri hesablanmışdır. Elmi ədəbiyyatda o qədər də rast gəlinməyən birvalentli ionların üçvalentli ionlarla əvəz olunması prosesində Nikolski tənliyindən istifadə olunaraq ion-mübadilə sabitləri hesablanmışdır.
– Alümosilikatlar xüsusi spesifik quruluşa malik olduğu ücün onlar yüksək kation mubadiləsinə malikdilər. Bu xüsusiyyətlər onların əsasında alınmış sorbentlər məhlullardan ağır metal ionlarının təmizlənməsində istifadə oluna bilər. Apardığımız tədqiqatlar ğöstərir ki, əldə edilmiş sorbentlər, ətraf mühitin zəhərli maddələrdən təmizlənməsində böyük əhəmiyyət kəsb edə bilər.
1.1. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərman və sərəncamlarının, Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin qərar və sərəncamlarının, habelə dövlət proqramlarının icrası ilə əlaqədar işlərin yerinə yetirilməsi haqqında məlumat
Azərbaycanın işğaldan azad edilmiş ərazilərinə dair
elmi tədqiqat işləri ilə bağlı təkliflər
– Polimetal filizlərdən – xrom, mis, civə, sink, qurğuşun və s. metalların ayrılma üsullarının işlənilməsi.
– Söyüdlü, Ağzabil, Qızılbulaq, Veynəli, Ağ duzdağ yataqlarının qızıl tərkibli süxurlarından çıxarılan qızılın zənginləşdirilməsi.
– Müxtəlif növ tikinti və üzlük daşların,,Çardağlı daş kömürünün, 10 adda mineral suyun səmərəli istifadə üsullarının axtarışı.
– Azərbaycan Respublikasında olan hidrotexniki qurğuların metal avadanlıqlarının istismar şəraitində korroziya vəziyyətinin tədqiqi və mühafizə üsullarının seçilməsi üçün tədqiqat işləri aparılır.
“Azərbaycan Respublikasında biznes mühitinin əlverişliyinin artırılması və beynəlxalq reytinqlərdə ölkəmizin mövqeyinin daha da yaxşılaşdırılması ilə bağlı əlavə tədbirlər haqqında” Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2018-ci il 13 iyul tarixli 2199 nömrəli Sərəncamının həyata keçirilməsi üzrə İnstitutda görülən işlər haqqında qısa məlumat
– AR “Azərenerji” ASC və AMEA-nın akad. M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu arasında Taxtakörpü SES-lərin hidrotexniki qurğularında olan metal avadanlıqların atmosfer və su mühitində korroziya davamlığının tədqiqi üçün elmi-tədqiqat işlərinin aparılır.
– AR ərazisində yararsız raket yanacaqlarının zərərsizləşdirilməsi, prosesdən qalan tullantıların daşınması, basdırılması və melanjla təmasda olan avadanlıqların və digər maddi vasitələrin müvafiq qaydada utilizasiyası xidmətləri göstərilir.
– AMEA-nın Geologiya və Geofizika, Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya, Torpaqşünaslıq və Aqrokimya İnstitutları arasında imzalanmış müqaviləyə əsasən “Yerli xammal (vulkan palçığı, yanar şist), məişət və sənaye tullantıları əsasında kompleks gübrə Saatlı rayonunun pambıq bitkisi sahələrində istifadə edilib.
– “Daşkəsən Zəylik Alunit Mədəni”ndə alunit filizindən alunit konsentratının alınması və emalı istiqamətində alunit konsentratını emal etməklə onun tərkibindən alüminium oksid gübrələr və digər yararlı məhsulların çıxarılması üçün iqtisadi cəhətdən səmərəli, ekoloji baxımdan təhlükəsiz texnologiya işlənilir.
– İnstitutda yeni qurulmuş laboratoriya qurğusunda çox divarlı karbon nanoborularının sintezi aparılmışdır. Belə perspektiv materiallar yeni kimyəvi proseslər üçün katalizatorların, polimer stabilizatorların, sement modifikator-larının və s. alınmasında istifadəsi nəzərdə tutulur.
– Yayma vallarının işlək hissəsi üçün keçid metalları ilə legirlənmiş yeni çuqun sintez edilmişdir. Legirləyici kimi tərkibə daxil olan keçid metallarının müəyyən edilən miqdarı çuqunun burulmaya, yeyilməyə və istismar zamanı sınmaya qarşı dözümlüyüyünü artırır.
“Azərbaycan Respublikasında informasiya cəmiyyətinin inkişafına dair Milli Strategiyanın həyata keçirilməsi haqqında Dövlət Proqramı”
– Wikipedia qlobal informasiya resursunda Azərbaycanın görkəmli kimyaçı alimlərinin həyat və yaradıcılıqları haqqında məlumatlar yerləşdirilmişdir. Cari ildə kimyanın müxtəlif sahələrinə aid məqalələr Wikipediada yerləşdirilməsi üçün göndərilmişdir. Science.az-da olan İnstitutun səhifəsində yerləşdirilməsi üçün AMEA-nın İnformasiya Texnologiyaları İnstitutuna 2021-ci ildə alimlərimizin əldə etdikləri nailiyyətlər, nüfuzlu jurnallarda çap olunan məqalələrin siyahısı, mühüm nəticələr və s. göndərilmişdir. Həmçinin (1A, 1B, 6, 7, 8 (A, B)) formaları hər ilin sonunda yenilənərək 3 dildə (azərbaycan, rus, ingilis) elektron variantda həmin İnstituta göndərilmişdir.
– İnstitutun saytında (www.kqkiamea.az), mütəmadi olaraq, İnstitutun əməkdaşlarının əldə etdikləri nailiyyətlər (patentlərin, məqalələrin və tezislərin siyahısı) yerləşdirilir. Cari ildə İnstitutun alimlərinin nəşr etdirdiyi kitablar, dərsliklər və monoqrafiyalar haqqında məlumatlar da saytda öz əksini tapır. Əldə olunan mühüm nəticələr və xaricdə nəşr olunan yüksək impakt faktorlu məqalələr haqqında məlumatlar www.science.az , eləcə də AZƏRTAC və digər KİV-nə yerləşdirilmək üçün göndərilmişdir.
– İnstitutda nəşr olunan Kimya Problemləri və Azərbaycan Kimya Jurnallarının elektron versiyası (saytı) İnstitutun www.kqki.amea.az saytında yerləşdirilmişdir və mütəmadi olaraq yeniləşdirilir.
Magistrantlara mühazirə və seminar məşğələləri Zoom platformasından istifadə etməklə onlayn rejimdə keçirilmişdir.
1.2. Elmi-tədqiqat işləri planlarının yerinə yetirilməsində alınmış mühüm nəticələr
Problem: Azərbaycanın mineral xammalının kompleks emal texnologiyasının işlənilməsi və yüksək texnologiyalar üçün unikal xassəli yeni qeyri-üzvi materialların alınması.
– MnTe×mBV2Te3 (BV-Bi, Sb) homoloji sıralarına aid laylı birləşmələrin yeni nümayəndələri sintez edilmiş, monokristallar halında alınmış və xarakterizə edilmişlər. Alınmış kristal nümunələri tədqiq edilmiş və müəyyən olunmuşdur ki, bu materialların magnit, elektron və topoloji izolyator xassələri m əmsaılnın qiymətindən kəskin asılıdır. Bu, onlar əsasında topoloji kvant hesablamaları, həmçinin antiferromagnit və 2D spintronika üçün yeni effektiv funksional Van-der-Vaals heterostrukturları yaratmağa geniş imkanlar açır.
İcraçılar: AMEA-nın müxbir üzvü Məhəmməd Babanlı, kiçik elmi işçi Elnur Oruclu f.ü.e.d, prof. İmaməddin Əmiraslanov (AMEA, Fizika İnstitutu), k.ü.f.d., dos. Ziya Əliyev (Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti)
1.Orujlu E.N., Aliev Z.S., Amiraslanov I.R., Babanly M.B. Phase Equilibria of the MnTe-Sb2Te3 System and Synthesis of Novel Ternary Layered Compound – MnSb4Te7. //Physics and Chemistry of Solid State, 2021, v.22, №1, p.39
2. Shikin A.M., Estyunin D.A., Zaitsev N.L., Glazkova D., Klimovskikh I.I., Filnov S.O., Rybkin A.G., Schwier E.F., Kumar S., Kimura A., Mamedov N., Aliev Z., Babanly M.B., Kokh K., Tereshchenko O.E., Otrokov M.M., Chulkov E.V., Zvezdin K.A., Zvezdin A.K.. Sample-dependent Dirac-point gap in MnBi2Te4 and its response to applied surface charge: A combined photoemission and ab initio study //Physical Review B, 2021, v.104, p. 115168.
Problem: Kimya və neft kimya sənayeləri üçün yeni və daha səmərəli katalitik sistemlərin yaradılması.
– Metanın qaz fazada hidrogen peroksid ilə birbaşa metanola (19,2%) və onun dimetil efirinə dehidratlaşması (8,2%) ilə gedən (ümumi selektivliyi 90%-ə yaxın) oksidləşməsi üçün nanostrukturlu bifunksional biomimetik katalizator penta-FTPhPFe(III)/Al2O3 sintez edilmişdir.
İcraçılar: akademik Tofiq Nağıyev, k.ü.f.d. Lətifə Həsənova, e.i. Gülşən Nəhmətova
– T.Nağıyev, L.Həsənova, G.Nəhmətova. “Metanolun alınması üsulu” a 2021 0006 nömrəli iddia sənədinə 15.09.2021 tarixində (protokol №29) ixtira qərarı alınıb.
– Nəzəri əsaslandırılmış kinetik modellər əsasında xlorkarbohidrogenlərin katalitik oksidləşmə prosesləri üçün optimal reaktor tipi seçilmişdir. Müəyyən edilmişdir ki, xloretilenlərin selektiv oksidləşməsi prosesini “qaynar” katalizator laylı reaktorlarda, dərin oksidləşmə proseslərini isə “tərpənməz” laylı reaktorlarda ideal sıxışdırma modeli tərtib etməklə həyata keçirmək məqsədəuyğundur.
İcraçılar: k.e.d.,prof. Arif Əfəndi, k.ü.f.d. İradə Məlikova, k.ü.f.d. Elmir Babayev
1.Malikova I.G., Efendi A.J., Babayev E.M., Salakhli A.M., Musazade K.Sh., Azizova A.N., Faradjev G.M. Catalytic oxidation of dichlormetane and tetrachlorethylene over noble metal catalysts. //Journal of Chemistry and Technologies (Web of Science), 2021, V. 29, Issue 1-2, p. 108-118. DOI: 10. 15421/082110.
– Xitozanın modifikantları əsasında yeni enterosorbentlər sintez olunmuş və onların kobalt(II), mis(II), nikel(II) ionlarının sulu məhlullarından sorbsiya xüsusiyyətləri öyrənilmişdir. Xitozanın modifikantlarının bu ionların az miqdarlarına qarşı yüksək sorbsiya qabiliyyətinə malik olmaları müəyyən edilmişdir.
İcraçılar: akademik Dilqəm Tağıyev, k.e.d.,prof. Nizami Zeynalov, k.ü.f.d.,dos. Sevda Fətullayeva
1.S.Fətullayeva, D.Tağıyev, N.Zeynalov. A review on enterosorbents and their application in clinical practice: Removal of toxic metals/ Colloid and Interface Science Communications/ https://doi.org/10.1016/j/colcom.2021.100545. 2021, v. 45, Article 100545, p. 1-11. Impact Factor = 4,914.
– Kombinə edilmiş yolla nazik təbəqəli Fe2O3/TiO2 və FeSx/TiO2 heterosistemləri yaradılmış və onların fotoelektrokimyəvi xassələri tədqiq edilmişdir. Göstərilmişdir ki, Fe2O3/TiO2 FeSx/TiO2 nazik təbəqəşəkilli heterosistemləri fotokatalitik xassələrinə malikdir və onlar fotoelektroliz prosesində model elektrod kimi istifadə edilə bilər.
İcraçılar: akademik Dilqəm Tağıyev, k.e.d.,prof. Akif Əliyev, k.ü.f.d.,dos. Vüsalə Məcidzadə
1.V.A.Majidzade, A.Sh.Aliyev, M.Elrouby, D.M.Babanly, D.B.Tagiyev. Electrodeposition and Growth of iron from an Ethylene Glycol Solution, Acta Chimica Slovenica, 2021, V. 68, № 1, p. 185-192. Web of Science IF – 1.263. Scopus IF-2.0.
Problem Texnoloji proseslərin modelləşdirilməsi və optimallaşdırılması
– Qeyri-Nyuton neftlərinə xas olan hidravlik diffuziya tənliyinin analitik həllinə əsaslanaraq, məsaməli mühitlərdə hidravlik diffuziya və keçericilik əmsallarının qiymətləndirilməsi üçün yeni ifadələr alınmış, bu neftlərin məsaməli mühitlərdə hidrodinamik süzülmə prosesi üçün yeni filtrasiya tənliyi təklif olunmuşdur.
İşraçılar: AMEA-nın müxbir üzvü Qüdrət Kəlbəliyev, t.ü.f.d.,dos. Manaf Manaflı, k.ü.f.d.Qoşqar Əliyev
1.G.I. Kelbaliyev, D.B.Tagiyev, M.R.Manafov. Rheology of Structured Oil Emulsion, In book: Nano-and Micro-Encapsulation-Techniques and Applications. London: Intech Open (Web of Science),Chapter 7. 2021, pp.201-236. DOI: 10.5772/intechopen.927 70
– Nanoelektronika üçün maqnit xassəli yarımkeçirici qrafen nanokristallarının yaranması, onların elektron quruluşu, fiziki və fiziki-kimyəvi xarakteristikaları kvant-kimyəvi metodla modelləşdirilmişdir. Qrafen kristalına vakansiyaların və ya germanium atomunun təsiri nəticəsində kristalın enerji zonasının yenidən qurulması, Fermi səviyyəsinin yerdəyişməsi və qadağan olunmuş zonanın genişlənməsi qeyri-empirik hesablama üsulu ilə təsdiq edilmişdir.
İcraçılar: k.ü.e.d.,prof. Mirsəlim Əsədov, f.ü.e.d. Solmaz Mustafaeva – AMEA-nın Fizika İnstitutu
1.M.M.Asadov, S.N.Mustafaeva, S.S.Guseinova, V.F.Lukichev, D.B.Tagiev. Ab Initio modeling of the effect of the position and properties of ordered vacancies on the magnetic state of a graphene monolayer // Physics of the Solid State. 2021. V. 63. No 5. P. 797-806. https://doi.org/10.1134/S1063783421050036.
1.3. Müqavilələr üzrə aparılan işlər
İnstitut tərəfindən bir sıra təşkilatlarla müqavilələr bağlanmış və birgə işlər yerinə yetirilmişdir. Onların arasında Bolqarıstan Elmlər Akademiyası, Rusiya Elmi Mərkəzi “Kurçatov İnstitutu”, Gürcüstan Elmlər Akademiyasının Qeyri-üzvi və Elektrokimya İnstitutu, Rusiya Federasiyasının Metallurgiya və Metalşünaslıq İnstitutu, Rusiya EA-nın İ.B.Qrebenşikov adına Silikatlar Kimyası İnstitutunun “Nanoölçülü sistemlərin fiziki kimyası” laboratoriyası, Tomsk Dövlət Universiteti, Moskva Dövlət Universiteti, Belarusiya Dövlət İnformatika və Radioelektronika Universitetinin kimya kafedrası, Sumqayıt Etilen-Polietilen zavodu, Gəncə Dövlət Universiteti, Azərbaycan Meliorasiya və Su Təsərrüfatı Açıq Səhmdar Cəmiyyəti “Azdövsutəslayihə” H.Əliyev adına Neft Emalı zavodu, Bakı Ovuntu Metallurgiya Zavodu, Azərbaycan Respublikası Fövqəladə Hallar Nazirliyi, “Baku Steel Company” MMC və s. qeyd etmək olar.
İnstitut alimləri Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Fizika İnstitutu, Radiasiya Problemləri İnstitutu, Neft Kimya Prosesləri İnstitutu, Torpaqşünaslıq və Aqrokimya İnstitutu, Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti və onun nəzdində olan “Neftin, qazın geotexnoloji problemləri və kimya” Elmi-Tədqiqat İnstitutu, Azərbaycan Dövlət Universiteti, Az.Texniki Universiteti, Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti və başqa elmi mərkəzlərlə birgə əməkdaşlıq edirlər.
Bundan əlavə 2021-ci il ərzində Almaniya, Fransa, Böyük Britaniya, İtaliya, İcveç, Hollandiya, Danimarka, Türkiyə, Bolqarstan və s. ölkələrin elmi-tədqiqat müəssisələri və Universitetləri ilə elmi əməkdaşlıq davam etmişdir.
İnstitutda 2015-ci ildə açılmış iki beynəlxalq laboratoriya, İspaniyanın Donostia Beynəlxalq Fizika Mərkəzi (DİPC) ilə birgə "Kvant Kompütinq və Spintronika üçün Qabaqcıl Materiallar" və Almaniyanın Berlin Texniki Universiteti, Böyük Britaniyanın Huddersfild Universiteti və Belarusiyanın Minsk İstilik və Kütlə Dəyişməsi İnstitutu ilə "Neft mənşəli kaustobiolitlərdən alınan nanokarbon materialları əsasında katalizatorların sintezinə və tətbiqinə dair fundamental tədqiqatlar" (İNTERLABCAT) beynəlxalq laboratoriyaları öz fəaliyyətlərini uğurla davam etdirmişdir.
İNTERLABCAT laboratoriyasında karbohidrogenlərin oksidləşməsində universal katalizator kimi tətbiq olunan nanokarbon katalizatorlarının fundamental aspektləri tədqiq olunmuşdur.
“Kvant Kompütinq və Spintronika üçün Qabaqcıl Materiallar” laboratoriyasında DİPC tədqiqatçılar tərəfindən topoloji izolyatorlar xassəli bir sıra birləşmələrinin səth və elektron quruluşlarının nəzəri hesablanması və eyni zamanda Avropanın digər qabaqcıl elmi mərkəzlərdə onların fiziki xassələrinin eksperimental tədqiqi aparılmışdır. Azərbaycan tədqiqatçıları tərəfindən məqsədyönlü axtarış üçün bu materialların uyğun sistemlərinin kompleks fiziki-kimyəvi, kristalloqrafik, termodinamik tədqiqi aparılmış və onların bəzilərinin monokristalları sonrakı tədqiqatlar üçün yetişdirilmişdir.
1.4. Elmi-tədqiqat proqramlarının müsabiqəsində iştirak
2021-ci ildə qalib olan qrant layihələri
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondunun “Elm-Təhsil-Sənaye” məqsədli qrant müsabiqəsi
-Sintetik naften turşularının yüksək çıxım və selektivliklə qeyri-zəncirvari reaksiya ilə alınması üçün karbon nanokatalizatorların işlənilməsi və tətbiqi (Layihənin rəhbəri: k.e.d., prof. Eldar Zeynalov-289 000 AZN)
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondunun Elmi-Tədqiqat layihələri üzrə əsas qrant müsabiqəsi
- n-alkanların metal-polimer katalizatorları iştirakında oksidləşməsi (Layihənin rəhbəri: k.e.d. Nizami Zeynalov- 50 000 AZN)
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondunun Gənc Alim və Tədqiqatçıların 5-ci qrant müsabiqəsi
– Xitozan və onun modifikantları əsasında nanoölçülü daşıyıcıların sintezi və onların qalxanabənzər vəzin müalicəsində uzunmüddətli terapevtik tətbiqi (Lahiyənin rəhbəri: k.ü.f.d. Sara Cəbiyeva-30 000 AZN)
– Manqanın və dəmir fəsiləsi elementlərinin mürəkkəb xalkogenidləri əsasında maqnit xassəli topoloji izolyator fazalarının axtarışı və sintezi (Lahiyənin rəhbəri: Oruclu Elnur-35 000 AZN)
2021-ci ildə davam edən qrant layihələri
1-ci Azərbaycan-Rusiya birgə beynəlxalq qrant müsabiqəsi
1.“Misin mürəkkəb xalkogenidləri ortatemperaturlu termoelektrik materialları kimi: sintezdən və faza tarazlıqlarından "tərkibquruluş-xassə" əlaqəsinə doğru” (AMEA-nın müxbir üzvü Məhəmməd Babanlı – 175 000 AZN, 24 ay, Bakı Dövlət Universiteti, M.Lomonosov adına Moskva Dövlət Universiteti, AMEA-nın Fizika İnstitutu ilə birgə)
2.“Nanoelektronikada tətbiq üçün tərkibində III qrup xalkogenidləri saxlayan bərk məhlullar, qrafen və ifrat nazik silisium təbəqələri əsasında alınmış 2D sistemlərdə defekt əmələgəlmənin mexanizmi və kvant halları” (Layihə iştirakçısı: Mirsəlim Əsədov (AMEA-nın KQüKİ)– 75 000 AZN, 24 ay, AMEA Fizika İnstitutu, REA Fizika-Texnologiya İnstitutu ilə birgə)
3.FeChx-TiO2-MoSx hibrid katodlarının elektrokimyəvi və fotoelektrokimyəvi tədqiqi (kimya üzrə elmlər doktoru Akif Əliyev – 2 000 AZN, 36 ay, Bolqarıstan Respublikası Elektro-kimya və Energetik Sistemlər İnstitutu ilə birgə)
“Elm-Təhsil İnteqrasiyası” məqsədli qrant müsabiqəsi
1. Yüksək texnologiyalar üçün yeni topoloji izolyatorların və Raşba yarımkeçiricilərinin alınması, kimyəvi dizaynı və tədqiqi (ADNSU ilə)– 80 000 AZN. Layihə rəhbəri: b.e.i. Samirə İmaməliyeva
2. İnnovativ metallurgiya texnologiyası əsasında yayma istehsalatında yüksək xassələrə malik bimetallik valın işlənməsi (AzTU ilə) – 60 000 AZN. Layihə həmrəhbəri: prof . İxtiyar Bəxtiyarlı
3. İnterkalyasiya olunmuş laylı quruluşlu birləşmələr və polimerlər əsasında hazırlanmış yeni hibrid nanokompozitlərin sorbsiya və katalitik xassələrinin tədqiqi (BDU ilə) – 80 000 AZN Layihə həmrəhbəri: a.e.i. Natalya Melnikova
4. Triazapentadien əsaslı komplekslərin sintezi və katalizdə tətbiqi imkanları (BDU ilə) – 55 000 AZN. Layihə həmrəhbəri: Fidail Cəlaləddinov
5. Avropa Komissiyasının Horizon 2020 proqramı üzrə davam edən
“Perspektiv materiallar və nanotexnologiyalar” istiqaməti və “Karbohidrogenlərin katalitik çevrilməsi” mövzusu üzrə “Metanın oksidləşdirici konversiyası və propilenə hidroformilləşməsi” (814557 №-li C123 qrant müqaviləsi) layihəsi müsabiqədə qalib gəlmişdir.
Layihə üzrə İnstituta 304,062 min avro məbləğində vəsait ayrılmışdır.
Qrant rəhbəri: akademik Dilqəm Tağıyev
1.5. Fundamental elmlə təhsilin qarşılıqlı əlaqəsi
2019/2020-ci tədris ilində İnstitutun magistraturasına “Qeyri-üzvi kimya”, “Kimyəvi kinetika və kataliz”, “Fiziki-kimya”, “Yüksək molekullu birləşmələr kimyası”, “Kompozisiya materialları kimyası” “Neft-kimya proseslərinin riyazi modelləşdirilməsi” ixtisaslaşması üzrə 10 tələbə magistra təhsil proqramını başa vurmuş və yekun dövlət attestasiyasından müvəffəqiyyətlə keçmişlər. Onlardan 8 nəfər fərqlənmə diplomu almışdır (Əliyev Emin Fərid oğlu, Balacayeva (Poladova) Albina Nəcəf qızı, Ganzayeva Gülbəniz Mahir qızı, Şıxverdiyeva Nigar Tağı qızı, Aslanova Həcər Fikrət qızı, Seyidova Çiçək Mirməhəmməd qızı, Musazadə Könül Şirvan qızı, Kərimli Pərvin İlqar qızı, Əsədzadə Günay Şəmil qızı, Salahova Aytac Mübariz qızı ).
2020/2021-ci tədris ilində İnstitutun magistraturasına “Qeyri-üzvi kimya”, “Kimyəvi kinetika və kataliz”,“Fiziki-kimya”,“Yüksək molekullu birləşmələr kimyası” ixtisaslaşmaları üzrə 7 bakalavr qəbul olmuşdur. Magistrlar I kursu müvəffəqiyyətlə başa vuraraq yüksək təqaüdə layiq görülmüşlər. Hal-hazırda II kursun III semestrində təhsil alırlar.
2021/2022-ci tədris ilində Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Prezidentinin 30.09.2021-ci il tarixli 431 №-li sərəncamı ilə İnstitutun magistraturasına “Qeyri-üzvi kimya”, “Kimyəvi kinetika və kataliz” və “Kompozisiya materialları kimyası” ixtisaslaşmaları üzrə 9 bakalavr qəbul olmuşdur.
30.09.2021-ci il tarixində İnstitutun magistraturasında 5 ixtisaslaşma üzrə 16 tələbə təhsil alır.
1.6. Nəşriyyat fəaliyyəti, elmi məqalələr, o cümlədən xaricdə və İmpakt Faktorlu jurnallarda çap olunmuş məqalələr, elmi işçilərin əsərlərinə olan istinadlar, alınmış patentlər haqqında məlumat
Hesabat ilində institut əməkdaşları tərəfindən yüksək impakt faktorlu xarici jurnallarda məqalələr dərc olunmuşdur: ACS NANO, Journal of Alloys and Compounds, Journal of Physics D: Applied Physics, Journal of Physics and Chemistry of Solids, Journal of Molecular Structure, Acta Chimica Slovenica, Russian Chemical Bulletin, Russian Journal of Inorganic Chemistry, Technical Physics Letters, Russian Metallurgy,Chemical Problems, Processes of Petrochemistry and Oil Refining,Chemistry & Chemical Technology,Izvestiya Vysshikh Uchebnykh Zavedenii, Khimiya i Khimicheskaya Tekhnologiya, Journal of Materials Science and Chemical Enginering, NPJ Quantum Materials, Journal of European Ceramic Society, Scientific Reports, APL Materials, Electrochemical Science and Engineering, Physics of the Solid State, Журнал Координационная химия, Cellulose chemistry and technology, Inorganic Materials, Digest Journal of Nanomaterials and Biostructures, Semiconductors, Химия и технология воды, Glass Physics and Chemistry, Advances in Intelligent Systems and Computing, Theoretical Foundation of Chemical Engineering, Mechanics of Solids, Techniques and Applications, Journalof Chemical SocietyPakistan, London Journals Press, Actual problems of Chemical Engineering.
Ümumiyyətlə bu il 161 məqalə, o cümlədən xaricdə 96, respublikada 65 məqalə çap olunmuşdur. Cari il ərzində 57 məqalə Web of Science, 42 məqalə SCOPUS, 26 məqalə isə digər bazalara daxil olan impakt faktorlu jurnallarda dərc olunmuşdur.
Dövri nəşrlər sahəsində Azərbaycan Kimya Jurnalının və Kimya Problemləri Jurnalının 1,2, 3,4 nömrələri çap olunmuşdur. 2020-ci ildən Azərbaycan Kimya Jurnalı, 2021-ci ilin sentyabr ayından isə “Chemical Problems” jurnalı SCOPUS (3,4 sayları) bazasına daxildirlər. 2021-ci ildə institut əməkdaşları respublikada və bir sıra xarici ölkələrdə keçirilmiş konfranslarda məruzələrlə çıxış etmiş, 149 tezis (onlardan 103- ü xaricdə) çap olunmuşdur.
Cari ilin noyabr ayının 23-də İnstitutun baş direktoru, akademik Dilqəm Tağıyev AMEA-nın Elmi İnnovasiyalar və Alternativ Enerji Texnologiyaları üzrə Elmi Şurasının iclasında hidrogen energetikası ilə bağlı müzakirələr aparılıb. “Hidrogen energetikası, reallıqlar və inkişaf perspektivləri” mövzusunda məruzə ilə çıxış edib. Akademik ölkəmizdə “yaşıl energetika”, tullantısız texnologiyaların istifadəsi və təmiz ətraf mühit probleminin 2021-ci il fevral ayının 2-də elan edilmiş milli prioritetlərin tərkib hissəsinə salındığını diqqətə çatdırıb və qeyd edib ki, hidrogen energetikasına diqqətin son illərdə artmasını iqlimin qorunması üçün 12 dekabr 2015-ci ildə qəbul edilmiş Paris razılaşmasının tələblərini reallaşdırmaq və qlobal temperatur artımını 2%-dən aşağı salmaq, karbonsuz enerji daşıyıcılarına, ilk növbədə hidrogenə keçidi təmin etmək, digər tərəfdən isə xarici ölkələrdən karbohidrogen asılılığını azaltmaq məqsədini daşıyır. Akademik çıxışında, o cümlədən hidrogen energetikasının inkişafında həlledici problemlərə, onun termokimyəvi, elektrolitik və fotolitik alınma üsullarına, saxlanması və nəqli üçün böyük miqyaslı infrastrukturun yaradılmasına və s. məsələlərə toxunub.
Qeyd olunan məruzə 10.12.2021-ci ildə Elm qəzetinin 44-cü nömrəsində və sciense.az saytında geniş məqalə şəklində verilmişdir.
İnstitutun baş direktoru, akademik Dilqəm Tağıyevin “Elmin inkişafı bizi hara aparır? Tərəqqinin sonu varmı?” elmi-populyar məqaləsi Elm və Həyat jurnalının 2021-ci il 3-ü nömrəsində çap olunmuşdur. Məqalə elmin sürətli inkişafı fonunda cəmiyyət hara- işıqlı gələcəyə yoxsa iflasa doğru gedir? kimi adi görünən, lakin heç də sadə olmayan bəzi məsələlərin analizinə həsr olunmuşdur. Məqalədə akademik qeyd edir ki, elmin gələcəyi haqqında onu demək olar ki, elm heç vaxt axıra qədər oxunmuş kitab olmayıb və hər bir problemin həlli daha gözlənilməz problemlər yaradır. Mahiyyətcə elm bilməməzlikdən biliyə doğru qaçışdır, elmi idrakın sərhədlərini görmək mümkün deyil, biz yaxınlaşdıqca o daha da uzaqlaşır, insan beyni və şüurun imkanları, idrakın hüdudları sərhədsizdir, gələçək özü qeyri-müəyyən anlayış olduğundan, əvvəlcədən dəqiq proqnoz da vermək ciddi sayıla bilməz.
Hesabat ilində 5 monoqrafiya nəşr edilmişdir:
2021-ci ildə Web of Science (Clarivate Analytics), SCOPUS və digər məlumat bazalarına daxil olan məqalələr
Web of Science (Clarivate Analytics) məlumat bazasına
daxil olan jurnallarda çap olunan məqalələr
1.Sh.Z.Tapdiqov. The bonding nature of the chemical interaction between trypsin and chitosan based carriers in immobilization process depend on entrapped method: A review. International Journal of Biological Macromolecules, 2021, V.183, pp. 1676-1696, DOI:10.1016/j.ijbiomac.2021.05.059. CA -6,953(Q1)
2.Shikin A.M., Estyunin D.A., Zaitsev N.L., Glazkova D.Klimovskikh I.I., Filnov S.O., Rybkin A.G., Schwier E.F., Kumar S., Kimura A., Mamedov N., Aliev Z.S., Babanly M.B., Kokh K., Tereshchenko O.E., Otrokov M.M., Chulkov E.V., Zvezdin K.A., Zvezdin A.K. Sample-dependent Dirac-point gap in MnBi2Te4 and its response to applied surface charge: A combined photoemission and ab initio study. Physical Review B, V.104., pp.115-168. https://doi.org/10.1103/PhysRevB.104.115168.СА-5,8 (Q1)
3.Sevda Fatullayeva, Dilgam Tagiyev, Nizami Zeynalov. A review on enterosorbents and their application in clinical practice: Removal of toxic metals. Colloid and Interface Science Communications. https://doi.org/10.1016/j.colcom.2021.100545, 2021, V.45, Article 100545, pp.1-11. CA- 4,914(Q1)
4.Hasanova G.S., Aghazade A.I., Babanly D.M., Imamaliyeva S.Z., Yusibov Y.A., Babanly M.B.Experimental study of the phase relations and thermodynamic properties of Bi-Se system. Thermal analysis and calorimetry. https://doi.org/10. 1007/s 10973-021-10975-0. CA-4,626(Q2)
5.Imamaddin R.Amiraslanov, Kamala K.Azizova, Zakir A.Jahangirli, Sajara A.Nabieva, Faik M.Mammadov, Yegana R.Aliyeva, Mahire Kh.Aliyeva, Ziya S.Aliev. Synthesis and characterization of new indium gallium selenides of the InSe-GaSe system. Journal of Solid State Chemistry V.304, 2021, 122569, CA-3,498(Q2)
6.Sh.Z.Tapdiqov. Electrostatic and Hydrogen Bond Immobilization of Trypsine onto pH-Sensitive N-Vinylpyrro-lidone and 4-Vinylpyridine Ra-dical co-Grafted Chitosan Based on Hydrogel. Macromolecular Research, 2021, V.29, pp.120-128. DOI 10.1007/s 13233-021-9015-6. CA-2,7(Q2)
7.Imamaliyeva S.Z., Babanly D.M.,Qasymov V.A., Babanly M.B. Solid-phase Relationships in the Tl2Te-Tl2Te3-TlTbTe2 .System and Thermodynamic Properties of Thallium–Terbium Tellurides. JOM, V. 73, №5. pp.1503-1510. https://doi.org/ 10.1007/s11 837-021-04623-z. CA-2,471(Q1),
8.Mashadiyeva L.F., Mammadli P.R., Babanly D.M., Ashirov G.M., Shevelkov A.V., Yusibov Y.A. Solid-phase equilibrium in the Cu-Sb-S ternary system and thermodynamic properties of ternary phases. JOM, V. 73, №5. pp.1522-1530. https://doi.org /10.100 7/s 11837-021-04624-y. CA-2,471(Q1)
9.Hasanova G.S., Aghazade A.I., Imamaliyeva S.Z., Yusibov Y.A., Babanly M.B. Refi -nement of the Phase Diagram of the Bi-Te System and the Thermodynamic Properties of Lower Bismuth Tellurides. JOM, V. 73, №5., pp.1511-1521 https://doi.org/10.10 07/s 11837-021-04621-1. CA-2,471(Q1)
10.Mansura Huseynova, Vaqif Farzaliyev, Ajdar Medjidov, Mahizar Aliyeva, Mücahit Özdemir, Parham Taslimi , Yunus Zorlu, Bahattin Yalçın, Onur Şahin.Synthesis, Biological and Theoretical Properties of Crystal Zinc Complex wi- thThiosemicarbazone of Glyoxylic Acid. Journal of Molecular Structure. doi.org/10.1016/j.molstruc. 2021. 131470 CA-2,463(Q3)
11.V.A. Majidzade, A.Sh. Aliyev, M. Elrouby, D.M. Babanly, D.B. Tagiyev. Electrodeposition and Growth of Iron from an Ethylene Glycol Solution. Acta Chimica Slovenica,2021, V. 68, № 1, pp.185-192, http://dx.doi.org/10.17344/acsi.2020.6308. CA- 1,6(Q3)
12.Seidzade A.E., Orujlu E.N., Doert T. An Updated Phase Diagram of the SnTe-Sb2Te3 System and the Crystal Structure of the New Compound SnSb4Te7. Journal Phase Equilibria and Diffusion, V.42. pp.373-378, https://doi.org/10.1007/s11669-021-00888-8. CA-1,468(Q3)
13.Alakbarova T.M. Hans-Jürgen Meyer , Orujlu E.N., Amiraslanov I.R.,Babanly M.B. Phase equilibria of the GeTe−Bi2Te3 quasi-binary system in the range 0–50 mol% Bi2Te3. Phase transitions, V. 94, №5. pp.366-375 https://doi.org/10.1080/0141 1594. 2021.937 625. CA-1,452(Q3)
14.Imamaliyeva S.Z., Babanly D.M., Qasymov V.A., Babanly M.B. New thallium dysprosium tellurides and phase equilibria in the Tl2Te-Tl5Te3-Tl4DyTe3 system. Russin Journal of Inogranic chemistry, V. 66, № 4, pp.558-568. https://doi.org/10.1134/S0 036023 621040124, CA-1,33(Q3)
15. E.N.Ismailova, L.F.Mashadieva, D.M.Babanly, A.V.Shevelkov & M.B.Babanly.Diagram of Solid-Phase Equilibria in the SnSe–Sb2Se3–Se. System and Thermodynamic Properties of Tin Antimony Selenides. Russian Journal of Inorganic Chemistry , 2021, v. 66, pp.96–103, CA-1,33(Q3)
16. F. M. Mammadov, D. M. Babanly, I. R. Amiraslanov, D. B. Tagiev, M. B. Babanly. FeS–Ga2S3–In2S3 System. Russian Journal of Inorganic Chemistry, 2021, Vol. 66, No. 10, pp.1533–154, CA-1,33(Q3)
17.Ahmadova E.J., Aliev Z.S., Babanly D.M., Imamaliyeva S.Z., Gasymov V.A., Babanly M.B. The Quasi-Ternary System Bi2S3–Bi2Te3–BiI3. Russian Journal of Inorganic Chemistry, V. 66, № 4. Pp.538-549 https://doi.org/10.1134/ S0036023621040021. -CA-1,33(Q3)
18.Abdullayev N.A., Aliguliyeva Kh.V.,Zverevd V.N., Alieva Z.S.,Amiraslanova I.R., Babanly M.B.,Jahangirli Z.A.,Aliyeva Ye.N., Akhmedova Kh.N.,Mammadova T.G.,Otrokov M.M.,Shikini A.M.,Mamedova N.T.,Chulkov E.V. The Charge Transport Mechanism in a New Magnetic Topological Insulator MnBi0.5 Sb1.5Te4. Physics of the Solid State, V. 63, №8, https://doi.org/10.1134/S106378 3421080023/. CA-1,3(Q3)
19. E.J.Efendi, L.Magerramova, A.Aliyeva, L.Kojarova, E.Babayev. Feature of catalysis on bimetallic alloys Zr üith V, Mo and Fe in the reaction of methanol oxidation. Turkish Journal of chemistry. 45(4): pp.1070-1085.DOİ:10.3906/kim-2010-9. CA-1,239(Q3)
20.V.M.Akhmedov, N. E. Melnikova, A.Z.Babayeva,G.G.Nurullayev, Vs. M. Akhmedov, D. B. Tagiyev. Platinum nanocomposites with mesoporous carbon nitride: synthesis and evaluation of the hydrogenation activity. Russian Chemical Bulletin. 2021, 70, No.4, pp. 677-684. CA-1,222(Q3)
21.S.P. Javadova, V.A. Majidzade, A.Sh. Aliyev, A.N. Azizova, D.B. Tagiyev. Electrodeposition of Bi-Se thin films involving ethylene glycol based electrolytes. Journal Electrochemical Science and Engineering, 2021, 11(1). pp. 51-58. https://doi.org/ 10.5599/ jese.914, CA-1,15(Q3)
22.U.M. Gurbanova, D.M. Babanly, R.G. Huseynova, D.B. Tagiyev. Study of electrochemical deposition of Ni-Mo thin films from alkaline electrolytes. Journal Electrochemical Science and Engineering, 2021, 11(1). pp.39-49. https://doi.org/10.55 99/ jese.912,CA-1,15 (Q3)
23.E.A.Salakhova, D.B.Tagiyev, P.E.Kalantarova, R.E.Huseynova, İ İ.Cabbarova. Effects of different factors on electrochemical obtaining of Re-Te-Сu alloys. Journal Electrochemical Science and Engineering. 11(2), 2021, pp.107-114. DOI:10.5599/ jese.895. CA-1,15(Q3)
24.Nigar Z. Ibrahimova, Gazanfar M. Jafarov, Dilgam B. Tagiyev, Iltifat U. Lyatifov. Electrochemical reversibility of Me6Fc/Me6Fc+PF6– and Me8Fc/Me8Fc+PF6– redox systems in acetonitrile. Journal of Electrochemical Science and Engineering. İSSN-1847-9286, 2021, 2021, v.11, (4), pp.221-225, http://dx. doi.org/ 10.55 99/jese.1032. CA-1,15(Q3)
25. Asadov M.M., Mustafaeva S.N., Guseinova S.S., Lukichev V.F., V.F., Tagiev D.B. Ab initio modeling of the location and properties of ordered vacancies on the magnetic state of a graphene monolayer. Рhysics of the Solid State. 2021. V. 63. № 5. pp. 680–689. https://doi/org/10.21883/ FTT.2021.05.50822.268.CA-0,895(Q3)
26.S.F. Jafarova, V.A. Majidzade, I. Kasimogli, Sh.O. Eminov, A.Sh. Aliyev, A.N. Azizova, D.B. Tagiyev. Electrical and photo electrochemical pro perties of thin MoS2 films produced by electrodeposition. İnorganic Materials, V. 57(4), 2021, pp.331-336. https://doi.org/10.11 34/S0020168521040 105, CA- 0,864(Q3)
27.E.J. Ahmadov, D. M. Babanly, S. Z. Imamaliyeva, D. B. Tagiev and M. B. Babanly. Thermodynamic Properties of the Chalcogenide Phases in the Bi–Te–S System. V. 57, No. 3, 2021, рр.227-233, İnorganic Materials, CA-0,864(Q3)
28.S.I.Abasov, S.B.Agayeva, D.B.Taghiyev, M.T.Mamedova, R.R.Zarbaliyev, A.A.Iskenderova, A. A.Imanova, E.S.Isayeva & F.M.Nasirova. Effect of Gaseous Alkanes on Conversion of Straight-Run Naphtha in the Presence of Со(Ni) (ZSM-5,MOR,Al2O3) /SO42–/ZrO2 Composite Catalysts. Russian Journal of Applied Chemistry. 2021, v. 94, İSSUE 7, pp.959-968. CA-0,850 (Q3)
29.S.P. Javadova, V.A. Majidzade, A.Sh. Aliyev, D.B. Tagiyev. Effect of major factors on the composition of thin Bi2Se3 films.Russian Journal of Applied Chemistry, 2021, V. 94, Issue 1, pp. 38-42. https://doi.org/10.1134/S1070427221010067, CA-0,850(Q3)
30.Ismailov, E.H., Abbasov Y.A., Osmanova, S.N. et al. Oxidative Addition of C–H Acids to bis(1,5-cyclooctadiene) Ni(0)Ni(COD)2 Complex.Theoretical and Experimental Chemistry. 56, pp.412-416 (2021). org/10.1007/s11237-021-09670-wş.
СА-0,827 (Q3)
31.Tagiev D.B., Mammadova U.A., Asadov M.M., Isazade A.F., Zeynalov N.A., Badalova O.T., Bagirov S.T. Catalytic oxidation of n-hexane on immobilized manganes. Journal of Chemical Technology and Metallurgy. 2021. Vol. 56.N5. pp. 979-987. https://doi. uctm.edu/journal/contents. Sofia. CA-0,806(Q3)
32.Eldar Zeynalov, Asgar Huseynov, Elchin Huseynov, Nazilya Salmanova,Yaqub Nagiyev, Narmin Abdurakhmanova. Impact of as-prepared and purified multi-walled carbon nanotubes on the liquid-phase aerobic oxidation of hydrocarbons. Chemistry & Chemical Technology” and will be publishedin V.15, no.4, 2021. pp.479-485. CA-0,775(Q3)
33.Sh.Z.Tapdiqov. Encapsulation and In Vitro Controlled Release of Doxycycline in Temperature-Sensitive Hydrogel Composed of Polyethyleneglycol-Polypeptide (L-Alanine-co-L-Aspartate). Journal of Biomimetics, Biomaterials and Biomedical Engineering, 2021, Vol. 49, pp.119-129. doi:10.4028/www.scientific.net/JBBBE. 49.119. CA-0,70(Q4)
34.Imamaliyeva S.Z., Mehdiyeva I.F., Qasymov V.A., Babanly D.M. ,Taghiyev D.B., Babanly M.B. Solid-Phase Equilibria and Thermodynamic Properties of Phases in the Tm–Te System. Russian Journal of Physical Chemistry A, V. 95, №4. pp. 926-932, https://doi.org/10.1134/ S0036024421050149, CA-0,691(Q4)
35.Asadov M.M., Ramazanova E.E., Aliyev E.N. Solubility, Diffusion of Components, and Equilibrium in СО2–Ethane–Heavy Oil and СО2–Propane–Heavy Oil Systems. Russian Journal of Physical Chemistry A. 2021. Vol. 95. No 5. pp.868–874. Ошибка! Недопустимый объект гиперссылки.. CA-0,691(Q4)
36.Hasanova G.S., Aghazade A.I., Babanly D.M., Tagiev D.B.,Yusibov Yu.A., Babanly M.B. Thermodynamic Properties of Bismuth Selenides. Russian Journal of Physical Chemistry A. V.95. pp.920-925 https://doi.org/10.1134/S0036 0244210 50137. CA-0,691(Q4)
37.L.M.Gasanova. Mental-Computing Based Investigation of Kinetic and Mechanisms of Homogeneous Gas-Phase Oxidation of Methane by Hydrogen Peroxide. Advances in Intelligent Systems and Computing. 2021. V. 1323. pp.377-384. https://doi/org/ 10. 1007/ 978-3-030-68004-649. CA-0,626
38.Vusala Asim Majidzade, Akif Shikhan Aliyev. Electrodeposition of Ni3Bi2Se2 Thin Semiconductor Films. Iranian Journal of Chemistry and Chemical Engineering, 2021, V. 40, Issue 4, serial Number 108, pp.1023-1029. 10.30492/IJCCE.2020.43334. CA-0,604(Q3)
39.Гейдаров A.A., Алышанлы Г.И., Джаббарова З.А. Исследование кинетических закономерностей удаления кремнезема из щелочного раствора алюмината натрия. // Russian Metallurgy(Metally). V.2021 № 11, рр.1413-1418. CA-0,58(Q3)
40.Sona Кulieva, Rejhan Agaeva, Asif Mamedov.Investigation of the interaction and composition of vapor in Bi: X(S,Se,Te):Br=1:1:1 systems.High Temperatures-High Pressures. V. 50, N. 3. pp.233-241. (2021). СА-0,571 (Q4)
41. I.I.Aliyev, C.A.Ahmedova, N.N.Mirsakulova, N.N.Abdulzade, I.I.Abbasov, A.L.Bakhtiyarov, Kh.M.Gasimov. Investigation of the glass formation region and optical properties of the phases obtained in the As2S3-CdSe. Fundamental Materials. 2021, 28, No4, pp.701-708. СА-0,41 (Q4)
42.Меликова И.Г., Эфенди А.Д., Бабаев Э.М., Салахлы А.М., Мусазаде К.Ш., Азизова А.Н., Фараджев Г.М. Каталитическое окисление дихлорметана и тетрахлорэтилена на катализаторах из благородных металлов. Journal of chemistry and technologies, Vol.29, issue 1-2, 2021, pp.108-116,DOI: https://doi.org/10.15421/082 110. CA-0,357(Q3)
43.Э.А.Салахова, Д.Б.Тагиев, M.A.Рамазанов, З.A.Агамалиев,K.Ф.Ибрагимова. Электрохимическое получение нанопокрытий в системе Re-Сu-Se и их морфология. Журнал Химия и химическая технология.Т.64, №2, 2021, с.34-40.DOI:Ошибка! Недопустимый объект гиперссылки.. Web of Science
44.Asadov S.M. Modeling of nonlinear processes of nucleation and growth of GaSxSe1–x (0 ≤ х ≤ 1) solid solutions. Bulletin of the University of Karaganda. Chemistry. 2021. Vol.102. No.2. pp.31-42. Karaganda. https://doi.org/ 10.31489/2021Ch2/31-42. Web of Science
45.Yagub M. Nagiyev. N–Substituted imides of Dichloromaleic asid as a catalyct for liquid-phase aerobic oxidation of isopropylbenzene. Processes of petrochemistri and oil refining, 2021, V.22, №1, рр.90-100. Web of Science
46.Salmanova N.I., Agahuseynova M.M.,Zeynalov E.B. echnicagrade of fullerenes as a feasibleconstituent of polymeric stabilizers packages. Processe of Petrochemistry and Oil Refining, 2021. V.22 No.2, рр.234-241. Web of Science
47.S.Z.Imamaliyeva, G.I.Alekberzade, A.N.Mamedov, D.B.Tagiev, M.B.Babanly. Modeling the Phase Diagram of the Tl9SmTe6-Tl4PbTe3-Tl9BiTe6 System. 14th International Conference on Theory and Application of Fuzzy Systems and Soft Computing – ICAFS-2020. In: Intelligent Systems and Computing. / R. A. Aliev et al. (Eds.):, Jan 5, 2021. V.1306. pp.480-489. Web of science
48.G.I. Kelbaliyev, D.B. Tagiyev, M.R.Manafov. Rheology of Structured Oil Emulsion. Nano- and Micro-Encapsulation - Techniques and Applications. Capter 7. 2021. рр.201-236, Web of Science
49.Келбалиев Г. И., Салаватов Т. Ш., Расулов С. Р., Мамедова Е. Реология структурированных неньютоновских нефтей при газлифтном способе добычи. Ин-женерно-физический журнал. 2021, т.94. №1, с.152-160. Web of Science
50.Машадиева Л.Ф., Бабанлы Д. М., Юсибов Ю.А.,Тагиев Д. Б.,БабанлыМ.Б. Tермодинамическое исследование системы Ag-Sb-Se методом ЭДС с твердым электролитом Ag4RbI5. Электрохимия, V. 57, № 3. pp.162-170 https://doi.org/10.1134/ S1023193521030083. Web of Science
51.İmamaliyeva S.Z.,Mekhdiyeva I.F.,Jafarov Y.I., Babanly M.B. Thermodynamic study of the thallium-thulium tellurides by EMF method. Bulletin of the Karaganda University. "Chemistry" series, V. 21, № 3.vhttps://doi.org/10.31489/2021Ch2/43-52.Web of Science
52.Orujlu E.N., Aliev Z.S., Amiraslanov I.R.,Babanly M.B. Phase Equilibria of the MnTe-Sb2Te3 System and Synthesis of Novel Ternary Layered Compound–MnSb4Te7. Physics and Chemistry of Solid State, V. 22, №1. pp.3944 https.//doi.orq/10. 5330/ pcss.22.1.39-44. Web of Science
53.Imamaliyeva S.Z. Thermodynamic properties of the GdTe3 compound. Physics and Chemistry of Solid State, V.22, №3. pp.420-425. https://doi.org/10.15330/pcss.22. 3.420-425. Web of Science
54.Melikova İ.H., Efendi A.J., Babayev E.M., Farajev G.M., Musazade K.Sh., Salahli A.M., Maqerramova L.G. Вестник Карагандинского Унив., серия химия, 2021, №2, (102). c.69-76, Караганда. Doi.org/10.31489/2021Ch2/69-76. Web of Science.
55. Aliyev I.I., Mamedov E.I., Yusubov F.V. and Masieva L.F. Preparation of Composite materials in the system Sb2Se3-Cu2Cr4Te7. Novel Research in Science. ISSN: 2688-836X, 9(5), doi.org/10.31031/NRS.2021.09.000722 . Web of Science
56.Sh.M.Bayramov, M.M.Pashadzhanov, M.M.Agamalieva, G.G.Abbasova, Z.A.Mamedova. //Synthesis of different ligand complex mo (vi) with stilbazo and cetylpyridinium chloride. Journal Of Materials Science and Chemical Engineering, 2021, V.9, №12, pp.24-30, Web of Science
57.Kelbaliev G.I. and Manafov M.R. Modeling the Wax Deposition Process and Diffusion Kinetics of Wax Crystallization. Research & Development in Material Science, 2021, V.15, N2, рр.1667-1672. Web of Science
SCOPUS
58.Asadov S.M. Simulation of Nucleation of Multiple Component 2D GaSxSe1–x Using an Evolutionary Equation. Russian Microelectronics. 2021. V. 50. No. 4.pp.264–277. https://doi.org/10.1134/S1063739721030021. SCOPUS-0,9
59. S. M. Asadova, S. N. Mustafaevab , V. F. Lukichevc, and K. I. Kelbalieva . Concentration Dependences of Charge Transfer and the Kinetics of Monte Carlo Modeling of the Growth of 2D Monoand Nanocrystals of Gallium Chalcogenides. Russian Microelectronics, 2021, ISSN 1063-7397,Vol. 50, No. 6, pp. 452–462.SCOPUS-0,9
60.İmamaliyeva S.Z., Alakbarzade G.I., Babanly D.M. ,Bulanova M.V.,Gasymov V.A., Babanly M.B. Phase relations in the Tl2Te-TlBiТe2-TlTbTe2 system. Condensed Matter and Interphases, V.23, №1, pp.32-40. https://doi.org /10.17308/ kcmf.20 21. 23/3438.
61.E.J.Ahmadov, A.N.Mammadov, S.A.Guliyeva, M.B.Babanly. Modeling of phase diagram of the system BiI3-Bi2S3-Bi2Te3. //New Materials, Compounds and Applications. V.5, No.1, 2021, pp. 5-11.
62.S.Z. Imamaliyeva, A.N. Mamedov, M.B. Babanly. Modeling the phase diagram of the Tl9GdTe6-Tl4PbTe3-Tl9BiTe6 system. //New Materials, Compounds and Applications. V.5, No.2, 2021, pp.79-86 .
63.E.N. Ismayilova, A.N. Baladzhayeva, L.F. Mashadiyeva. Phase Equilibria Along The Cu3SbSe4-GeSe2 Section of the Cu-Ge-Sb-Se System. // New Materials Compounds and Applications. Vol.5, No.1, 2021, pp.52-58
64.I.B.Bakhtiyarly, R.J.Kurbanova, Sh.S.Abdullaeva, Z.M.Mukharova, F.M.Mammadova. Liquidus Surface of the Quasi-ternary System Cu2S-In2S3-FeS. Condensed Matter and Interphases. 2021, 23(1), pp.16-24. doi.org/10. 7308/kcmf.2021.23/00 00.
65.Orujlu E.N. , Aliev Z.S., Jafarov Y.I.,Ahmadov E.I. Babanly M.B. hermodynamic study of the Manganese Tellurides by the Electromotive Force Method. Condensed Matter and Interphases. 2021, V.23, №2, pp.278-281. https://doi.org/10.17308/ kcmf.20 21.23/3438
66.Faik M. Mammadov. New version of the phase diagram of the MnTe- Ga2Te3 system. New Materials, Compounds and Applications. V.5, No.2, 2021, pp.116-121
67. А.М.Алиев, А.Р.Сафаров, Э.Ф.Алиев. Математическое описание окислительного дегидрирования изопропанола в ацетон. Азербайджанский Химический Журнал. 2021, №1, с. 6-10.
68. V.A. Majidzade, G.S. Aliyev, A.Sh. Aliyev, R.H. Huseynova, Z.M. Mammadova. Mathematical modeling and optimization of the electrodeposition process of antimony-selenium system. Azerbaijan Chemical Journal, 2021, № 1, pp.30-36.
69. Jafarova S.T. Synthesis, characteristic and activity of nanosized Cu–Me (Me–Co, Zn, Ni) oxide systems in CO oxidation in the presence of H2.// Azerbaijan Chemical Journal. 2021. № 1, 48-54.
70. Ya. M. Nagiyev. Fungicidal properties of N-(p-Carboxyphenyl)imide-2,3- Dichlorobicyclo [2.2.1] hept -5-ene- 2,3- Dicarbxylic asid. Azerbaijan Chemical Journal. 2021, №1, pp.72-77.
71. Aliev I.I.,Ismailova S.Sh.,ShakhbazovM.H. Research chemical interactions in the CuTe-As2Te3 system. Azerbaijan Chemical Journal, 2021, № 1. pp.67-71.
72. S.A.Aghamammadova. Mechanism of biomimetic oxidation of cyclohexane to cyclohexanone by hydrogen peroxide. Azerbaijan Chemical Journal. №1, 2021.
pp. 61-66
73. Mehdiyeva İ.F. Phase equilibria in the TlTe-Tl9TmTe6 system. Azerbaijan Chemical Journal, № 1, pp. 18-22, https://doi.org/10.32737/0005-2531-2021-1-18-22
74. P.R.Məmmədli.Mis və stibium yodidlərinin fiziki-kimyəvi qarşiliqli təsiri. Azerbaijan Chemical Journal, 2021, №1, s.43-47
75. Heydarov A.A., Kashkai Ch.M., Alyshanly G.I., Jabbarova Z.A. Processing of Zaglik Alunite ore by heap and tank leaching. // Azerbaijan Chemical Journal 2021. № 2,pp. 42-49.
76. Jafarova S.T. Influence of the nature of transition metal on acid-base properties of the surface and activity of catalysts based on natural clinoptilolite in the reaction of biogas conversion to synthesis gas. // Azerbaijan Chemical Journal 2021. № 2, pp.63-68.
77.Orujlu E.N., Mammadov A.N., Babanly M.B. 3D analytical modeling of crystallization surfaces of the MnTe-SnTe-Sb2Te3 system. Azerbaijan Chemical Journal, №2, pp.94-100,
78. A.İ.Dunyamaliyeva, N.I. Kurbanova, E.B. Zeynalov. Fullerenecontaining composites based on isotactic polypropylene. Azerbaijan Chemical Journal . 2021, №2, pp.24-28
79. Malikova N.N., Ali-zadeh N.İ., Nagiev T.M. Study of catalase activity of biomimetic sensors at different temperatures and amounts of smart material. Azerbaijan Chemical Journal. 2021.№ 2. pp.50-53. DOİ: 10.32737/0005-2531
80. F.M. Mammadov. Refiniment of the phase diagram of the MnTe-In2Te3 system. Azerbaijan Chemical Journal, 2021, № 2. s.37-41.
81. Agayeva Z.R., Mammadova B.G., Naseri Sh.A., Jabbarov E.E., Mammadova S.G., Shabanova Ch.M., Rafiyeva Kh.L., Aliyev E.M. Study of the mutual effect of phosphorus-containing fertilizers and clay minerals of aluminosilicate type on the productivity of agricultural products and the ecological condition of brownbrown soils. Azerbaijan Chemical Journal. 2021. № 2. pp. 54-58.
82. M.R.Manafov, G.S. Aliyev, A.İ. Rustamova, V.İ. Kerimli. Analysis of the current state of researches of the deposition of asphalt-resinous substances, paraffin, and modeling methods. Review part II: wax deposition. // Azerbaijan Chemical Journal, 2021, № 2, pp.13-23, doi.org/10.32737/0005-2531-2021-2-13-23.
83. S.Z.Imamaliyeva, G.I.Alakbarzade, A.N.Mamedov, M.B.Babanly.Modeling the phase diagram of theTl9TbTe6–Tl4PbTe3–Tl9BiTe6system. Azerbaijan Chemical Journal. 2021. No 2. pp. 6–12.
84. N.M.Allazova, T.R.Qurbanova, R.F.Abbasova, M.R.Allazov.Phase equilibrium in the Ga2Se3–CoSe system. Azerbaijan Chemical Journal. 2021. No 2. pp. 59–62.
85.U.M. Gurbanova, Z.S. Safaraliyeva, N.R. Abishova, R.G.Huseynova, D.B.Tagiyev. Mathematical modeling of the electrochemical deposition process of Ni- Mo thin films. Azerbaijan Chemical Journal, 2021, № 3, pp.6-11.
86. Imamaliyeva S.Z. Phase equilibria along the TlTe-TlTmTe2 and Tl2Te3-TlTmTe2 sections of the Tl-Tm-Te system. Azerbaijan Chemical Journal, № 3, pp.54-58,.
87. S.İ.Bənənyarlı, Ş.S.İsmayılov, R.N.Qasımova, L.Ə.Xəlilova. Thermaphysical properties of alloy compositions (2Bi2O3∙B2O3)100-x(2Bi2O3∙3GeO2)x (x=0;10;50). Azerbaijan Chemical Journal, №3, pр. 44-48,
88. Mammadova S.R., Jabbarova Z.A. Extraction of palladium. Azerbaijan Chemical Journal. 2021. No 3. pp. 67–71.
89. Z.A.Shabanova.Oxidative dehydrogenation of butyl alcohols to the corresponding carbonyl compounds over modified zeolites. Azerbaijan Chemical Journal. 2021.No 3. pp. 27–.30
90. A.M.Aliyev, M.Y.Abbasov, M.G.Aliyeva, G.A.Alizade, R.Yu.Agayeva.The kinetics and mechanism of the selective oxidative dehydrogenation reaction of methylcyclopentane. Azerbaijan Chemical Journal. 2021. No 3. pp. 12–20.
91.G.I.Alyshanly. Study of conditions of transition of silicon into aluminate solution during leaching of raw alunite and its removal from this solution. // Azerbaijan Chemical Journal, 2021. № 4, pp.70-76
92. Aydin M. Pashajanov, Sabuhi I. Niftaliyev, Melek M. Agamaliyeva, Shahin M. Bayramov, Gulu G.Abbasova, Zumrud A. Mamedova. // Extraction concentrating of Scandium (III) in complex form with 2-Hydroxy-5-T-Butylphenol-4¢-Metoxy-Azobenzene and its determination by atomic-absorption spectrometry, Azerbaijan Chemical Journal, 2021, №4. pp.49-52
93. N.R. Abishova., G.S.Aliyev, U.M.Gurbanova, S.A.Huseynova, Y.A.Nuriyev. Study of nickel electrodeposition from alkaline glycine electrolytes. Azerbaijan Chemical Journal. 2021, № 4, pp.20-24
94. I.T.Nagieva, N.I.Ali-zadeh, T.М.Nagiev. Coherent synchronization of pyridine dimerization reactions and decomposition of “green oxidants” – H2O2 and N2O. Azerbaijan Chemical Journal. 2021, № 4, pp.6-11
95.N.B.Babanly, M.V.Bulanova, A.N.Mustafaeva, A.N.Mammadov.Determination and modeling of the liquidus surface, vapor pressure and immiscibility boundaries in the Cu–Pb–S system. Azerbaijan Chemical Journal. 2021, № 4, pp.35-42
96.F.R.Aliyev, E.N.Orujlu, D.M.Babanly.Thermodynamic properties of the Sb2Te3 compound. Azerbaijan Chemical Journal. 2021, № 4, pp.53-59
97.U.N.Sharifova.Thermodynamic functions of formation of lithium titanates. Azerbaijan Chemical Journal. 2021, № 4, pp.60-66
98.O.M. Aliyev, T.F. Maksudova, D.S. Azhdarova, Sh.G. Mamedov, Sh.A. Gamidova. The Bi2S3 – YbS system. Chemical Problems, 2021, №3 (19), pp-168-172
99.S.M. Mammadova, Ch.M. Seyidova, C.E. Guliyeva, A.R. Racabli, H.F. Aslanova, N.T. Shikhverdiyeva, N.T. Rahimli, N.A. Zeynalov.Obtaining a hydrogel based on chitosan, study its structure and sorbtion ability with levofloxacin antibiotics. Chemical Problems, 2021, №4,
РИНЦ və digər impakt faktorlu jurnallarda çap olunan məqalələr
100.A.М.Алиев, М.Г.Алиева, Г.А.Али-заде, У.М.Наджаф-Кулиев, Ф.В.Алиев, Р.А.Ахмедов, М.Я.Аббасов, Т.И.Гусейнова Р.Ю.Агаева. Окислительное дегидрирование 4-метилциклогексанола в 4-метилциклогексанон на модифицированном катионами меди и палладия природном клиноптилолите. Нефтепереработка и нефтехимия. Научно-технические достижения и передовой опыт. 2021, №1, с.29-31. РИНЦ
101.Исмаилов Намиг Исмаил оглы, Османова Севиндж Насиб кызы, Агамалиева Мелек Мусеиб кызы, Мамедова Мехрибан Вели кызы. // Ассоциаты золота(III) с азозамещенными этоксиакридина. Бутлеровские сообшения, 2021, т.68, №12, с.53-56. РИНЦ
102.Ш.Ф. Тагиева, С.Н. Османова, Э.Г. Исмаилов, А.Д. Кулиев, М.А. Гусейнова, Р.Д. Гасымов. Фазовый состав, магнитные и каталитические свойства наноструктурных Fe-Ni/γ-Al2О3оксидных систем в реакции метанирования диоксида углерода. Журнал Химическая промышленность сегодня, 2021, №2, с.36-41. РИНЦ
103.E.Sh.Mamedov, D.S.Veliyeva, T.N.Kulibekova, İ.R.Ruşınaz, Z.S.Safaraliyeva, S.E. Huseynova. Synthesis of 6-methylurasil derivatives and their pharmacological activity. Austrian journal of Technical and Natural Sciences.№ 3-4, 2021, march-april, pp.43-50, 2021.РИНЦ
104.E.Sh Mamedov, D.S.Veliyeva, T.N.Kulibekova, F.M.Aliyeva.Utilization of Poisoning Irritant Chemical Substaces. Austrian journal of Technical and natural Sciences. 2021, № 7-8 july-august, pp. 44-47.РИНЦ
105.Ш.Ф.Тагиева, С.Н.Османова, Э.Г.Исмаилов, А.Д.Кулиев, М.А.Гусейнова, Р.Д. Гасымов Фазовый состав, магнитные и каталитические свойства наноструктурных Fe-Ni/γ-Al2О3оксидных систем в реакции метанирования диоксида углерода. // Журнал Химическая промышленность сегодня. 2021, №2, с.36-41. РИНЦ
106.Йолчиева У.Д. , Джафарова Р.А., Османова С.Н. , Исмаилов Э.Г. Фотоокислениe выделенных из нефти фракций нафтен-парафиновых и ароматических углеводородов в атмосферных условиях. Бутлеровские сообщения. 2021. Т.66. №4. c.46-51. ROI: jbc-01/21-66-4-46. РИНЦ
107.Мамедов Э. И., Алиев И.И., Масиева Л.Ф. Cинтез сплавов системы Sb2Se3-CuCr2Te4 и физико-химические свойства. Евразийский Союз Ученых, 2021. №.4-4(85) . c.48-52. РИНЦ
108.Ильясли Т.M., Гасанова Д.Т., Алиев И.И. Синтез и исследование стеклообразования в системе As2S3-ErS. Научный Журнал Архвариус. 2021. Т.7. № (59). с.28-31. РИНЦ
109.Алиев И.И., Мамедов Е.И., Юсубов Ф.В., Масиева Л.Ф. Физико-химическое исследование системы Sb2Se3. Научный журнал Архивариус. 2021. Т:7. №:7(16). с.34-37, РИНЦ
110.Алиев И.И., Исмаилова С.Ш., Гусейнова Ш.А., Ахмедова Дж.А. Фазовые равновесие в системе As2Te3-Cu2Cr4Te7. Евразийский Союз Ученых, 2021. №1. 6/67. с.14-17.. РИНЦ
111.Асадов С.М., Мустафаева С.Н., Лукичев В.Ф. Моделирование кристаллизации, корреляции свойств от состава и размера частиц в двумерных GaSxSe1–x(0 ≤ х ≤ 1). Микроэлектроника. 2021. T. 50. № 2. с.146–160. РИНЦ
112.Зульфугарова С.М., Алескерова З.Ф., Гусейнова Э.М., Шакунова Н.В., Гасангулиева Н.М., Азимова Г.Р., Литвишков Ю.Н. Стимулированный микроволновым излучением твердофазный синтез ферритов Ni и Co на поверхности Al2O3/Al носителя. Нефтепереработка и нефтехимия. №3. c.27-32. РИНЦ
113.А.М. Кашкай, З.Р. Агаева, С.К. Бехбудова, Э.М. Кязимова а. Кинетическая модель разложения гидропероксида, катализированного полифенилсульфидом. Журнал Химическая Промышленность. 2021, т.97, №6, с.301-305. РИНЦ
114.З.Р.Агаева, Б.Г.Мамедова, А.М.Кашкай, С.С.Байрамова, Н.Ф.Фархатова.Восстановление эколого-минералогического состояния загрязненных земель глинистыми сорбентами. Журнал Химическая промышленность, №1, 2021, с.33-38. РИНЦ
115.Махмудов Ф.Т., Рагимли М.А., Джаббарова З.А., Эфендиева Ш.З., Алиева В.А., Аскерова Т.Н., Гаджиев М.А. Хроматографическое разделение пар ионов хадмий-цинк. Science and world, international jurnal. 2021. V. 1. No 4.рр. 22–24. РИНЦ
116.Махмудов Ф.Т., Рагимли М.А., Джаббарова З.А., Эфендиева Ш.З., Алиева В.А., Аскерова Т.Н., Солтанова С.М., Ильясова Х.А., Гаджиев М.А. Выделение и концентрирование компонентов неорганической природы из отходов производства. Химическая промышленность. 2021. Т. 98. №1. с. 28–33. РИНЦ
117.Мамедов Е.И., Юсубов Ф.В., Масиева Л.Ф., Алиев И.И., Рагимова В.М. Синтез и физико-химическое исследование системы Sb2S3-CuCr2Te4 . Евразийский Союз Ученых, 2021. т.1, 9/90, c.30-34. РИНЦ
118.Алиев И.И., Бабанлы К.Н., Ахмедова Дж.А., Мурсакулов Н.Н., Шахбазов М.Г., Гашимов Х.М. Исследование фазаобразования в системе As2S3-In2Te3 и свойства полученных фаз. Евразийский Союз Ученых, 2021.т.1, 9/90, c.25-29. РИНЦ
119.Исмаилова С.Ш. Исследование разреза Cu3As4Te9–CrAsTe3 квазитройной системы As2Te3-Cr2Te3-CuTe. Евразийский Союз Ученых, 2021. т.1, 10/91, c.40-43. РИНЦ
120.Гулиева А.А., Тагиева Л.Т. Исследование куцного выщелачивания ценных компенентов. // Научный электронный Журнал Академическая Публицистика. 2021, 8/2. с. 7-12. Google Scholer
121.Tagiyeva L.T. Extraction of gallium, vanadium and aluminum from the organic phase by reextraction. // Вестник Науки и Образования, 2021. №14(117). Часть 1. pp.12-17. RIS
122.Tagiyeva L.T. Extraction And Selective Purification of Gallium (III), Vanadium (IV) from Aluminum (III) Contained Acid Sulphate Solutions Using D2EHFA. // International Journal of Innovative Science and Research Technology, 2021. V. 6, I. 8. pp.1305-1309. Google Scholar
123.Shamilov E.N., Abdullayev A.S., Shamilli V.E.,Asgerova T.Y., Gahramanova Sh.İ., Jalaladdinov F.F. Protective properties of the nichel (II) complex with tryptophan. Factors in Experimental Evolution of Orqanisms. Ukraine. pр.191-195. http:/ /doi. org/10.71 24/FEEO/v29/1430 Google Scholar.
124.Г.И.Келбалиев, Д.Б.Тагиев, С.Р.Расулов. Структурная вязкость неньютоновских нефтей. Оборудования и технологии для нефтегазового комплекса. 2021, т.122, №2, с.62-68, DOI: 10.33285/1999-6934-2021-2(122)-62-68. РИНЦ
125.Ильяслы Теймур Мамед, Гасанова Дуния Талех, Алиев Имир Ильяс, Ахмедова Джейран Али. Исследование стеклообразование в системе As2S3-Er2S3. Евразийский Союз Ученых, Серия медицинские, биологические и химические науки. 2021. Т.11(92), с.41-44. РИНЦ
PATENT İŞİ
Hesabat ilində İnstitutun 5 ixtiraya dair iddia ərizəsi Azərbaycan Respublikasının Əqli Mülkiyyət Agentliyi Patent və Əmtəə Nişanlarının Ekspertizası Mərkəzinə göndərilmiş və İnstitutun əməkdaşları Azərbaycan Respublikasının 9 patentini almışlar.
Carı ildə laboratoriyaların əməkdaşları tərəfindən verilmiş 5 iddia ərizəsinin hamısına ilkin ekspertizanın müsbət rəyi alınmışdir.
İDDİA ƏRİZƏLƏRİ
Cədvəl 1
№ |
Lab. |
İxtiranın adı |
Müəlliflər |
İddia ərizəsinin №-si və ilkinlik tarixi |
1 |
20 |
«Natrium alüminat məhlulundan silisiumun dərin təmizlənməsi üsulu» |
A.Ə.Heydərov D.B.Tağıyev G.İ.Alışanlı L.T.Tağıyeva A.A.Quliyeva |
a 2021 0005 22.01.2021 |
2 |
12 |
«Metanolun alınması üsulu» | T.M.Nağıyev L.M.Həsənova G.Ç.Nəhmətova |
a 2021 0006 22.01.2021 |
3 |
7 | «Asetilenin etilenə selektiv hidrogenləşmə prosesi üçün heterogen katalizator» | V.M.Əhmədov H.Q.Nurullayev V.M.Əhmədov D.B.Tağıyev | a 2021 0049 27.05.2021 |
4 |
29 |
«Naftalinin alınması üsulu» |
F.M.Sadıqov Z.Y.Məhərrəmova Q.N.Hacıyev G.H.Həsən-zadə |
a 2021 0069 18.06.2021 |
5 |
10 |
«Alunit filizinin turşu ilə emal üsulu» |
R.H.Həmidov A.N.Məmmədov |
a 2021 0097 17.09.2021 |
|
|
|
|
|
2021-ci ildə alınan patentlərin müəllifləri aşağıdakı qeyd olunan laboratoriyaların əməkdaşlarıdır. (Cədvəl 2)
1. Lab. № 19 – 3 patent (Lab. rəh. A.N.Məmmədov)
2. Lab. № 15 – 2 patent (Lab. rəh. A.M.Əliyev)
3. Lab. № 18,12 – 2 patent (Lab. rəh. N.İ.Əli-zadə, L.M.Həsənova)
4. Lab. № 19, 29,14 – 1 patent (Lab. rəh. A.N.Məmmədov, F.M.Sadıqov, Q.İ.Kəlbəliyev)
5. Lab. № 3 – 1 patent (Lab. rəh. A.Ş.Əliyev)
Beləliklə institutun 27 nəfər əməkdaşı 2021-ci ildə alınmış 9 patentin müəllifidir. Qeyd olunan ixtiralar üzrə iddiaçı və patent sahibi AMEA-nın Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutudur.
2021-ci ildə Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun əməkdaşları tərəfindən
alınmış patentlər
Cədvəl 2
№ |
Lab. |
İxtiranın adı |
Müəlliflər |
Patentin №-si və Dövlət reyestrində qeydiyyat tarixi |
1 |
19 |
«Kvars qumunun dəmirdən təmizlənməsi üsulu» |
R.H.Həmidov D.B.Tağıyev H.M.Tahirli A.İ.Аğayev V.Ə.Qasımov |
İ 2021 0052 09.07.2021
|
2 |
19 |
«CaCl2 və MgCl2 qarışığının ayrılma üsulu» |
R.H.Həmidov H.M.Tahirli A.İ.Аğayev
|
İ 2021 0053 09.07.2021
|
3
|
15 |
«Metiltsikloheksanonun alınma üsulu» |
A.M.Əliyev M.Q.Əliyeva Ü.M.Nəcəf-Quliyev G.Ə.Əli-zadə Z.A.Şabanova Ə.Ə.Sarıcanov F.M.Məmmədov S.R.Məmmədova
|
İ 2021 0054 09.07.2021
|
4
|
12, 18
|
«Azot turşularının alınması üsulu» |
T.M.Nağıyev N.İ.Əli-zadə L.M.Həsənova İ.T.Nağıyeva N.N.Məlikova E.S.Bəhrəmov
|
İ 2021 0055 09.07.2021
|
5 |
19 29 14 |
«Tozvari maddələr üçün çoxhalqalı boşqabvari dənəvərləşdirici» |
Q.M.Səməd-zadə A.N.Məmmədov F.M.Sadıqov Q.İ.Kəlbəliyev G.V.Şadlinskaya A.M.Qasımova İ.Ə.Talıblı F.S.İbrahimova İ.Q.Şərifova G.A.Paşazadə
|
İ 2021 0056 09.07.2021
|
6 |
15 |
«Metil- tsiklopentadienin alınma üsulu» |
A.M.Əliyev M.Y.Abbasov N.K.Abbasova Ü.M.Nəcəf-Quliyev Z.A.Şabanova G.Ə.Əlizadə M.Q.Əliyeva |
İ 2021 0057 09.07.2021
|
7 |
12, 18
|
«Azot-1 oksid və azot turşularının qarışığının alınması üsulu» | T.M.Nağıyev, N.İ.Əli-zadə,L.M.Həsənova, İ.T.Nağıyeva, Ç.A.Mustafayeva, N.N.Məlikova,E.S.Bəhrəmov |
İ 2021 0102
|
8 |
19 |
«Alunit filizinin emalı üsulu» | R.H.Həmidov, D.B.Tağıyev, Ə.A.İbrahimov,E.A.Teymurova, A.İ.Ağayev |
İ 2021 0103
|
9 |
3 |
«Termoelektrik xassəli Bi2Se3 nazik təbəqələrinin alınması üsulu» | S.P.Məmmədova V.A.Məcidzadə A.Ş.Əliyev D.B.Tağıyev |
İ 2021 0104
|
İNSTİTUTUN 2021-ci İLDƏ TƏTBİQ OLUNAN İŞLƏRİ
– “Baku Steel Company” MMC-nin və AMEA-nın akademik M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun “Keçid elementlərinin xalkogenidləri” laboratoriyasının əməkdaşlarinin birgə apardıqları elmi-tədqiqat işi nəticəsində xaricdən gətirilib şirkətin yayma istehsalatında istifadə olunan valların innovativ metallurgiya texnologiyası əsasında daxili resurslar hesabına hazırlanarkən işçi hissəsi üçün keçid elementləri ilə legirlənmiş funksional xassəli çuqun alınmışdır. Həmin çuqunun iştirakı ilə işlənmiş bimetallik valların yayma prosesində tətbiqi müəssisəyə böyük iqtisadi səmərə verir. (Akt və iqtisadi səmərənin hesabatı əlavə olunub).
– AMEA-nın Geologiya və Geofizika, Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya, Torpaqşünaslıq və Aqrokimya İnstitutları arasında imzalanmış müqaviləyə görə yerli xammal əsasında hazırlanmış üzvi mineral gübrə Saatlı rayonunda yerləşən pambıq sahəsində tətbiq edilib.
– AMEA-nın Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu Azərbaycan Respublikasının Müdafiə Nazirliyi ilə bağlanmış müqaviləyə əsasən yararsız raket yanacaqlarının zərərsizləşdirilməsi, bu prosesdən qalan tullantıların daşınması və utilizasiyası xidmətlərini yerinə yetirir.
1.7. Keçirilmiş konfranslar, sessiyalar, seminarlar və yubileylər haqqında məlumat
– “Kimyəvi və ekoloji proseslərin modelləşdirilməsi və texnologiyası” şöbəsinin müdiri, AMEA-nın müxbir üzvü Qüdrət Kəlbəliyev “75 illik” yubileyi münasibətilə AMEA-nın “Fəxri fərmanı” ilə təltif olunmuşdur.
– “Koherent-sinxronlaşdırılmış oksidləşmə reaksiyaları” şöbəsinin müdiri, akademik Tofiq Nağıyev “80 illik” yubileyi münasibətilə Azərbaycan Respublikasında elmin inkişafında böyük xidmətlərinə görə "Şərəf" ordeni” və AMEA”-nın “Fəxri fərmanı” ilə təltif olunmuşdur.
1.8. Beynəlxalq əlaqələr haqqında məlumat
İnstitut 2021-ci il ərzində Almaniya, Fransa, İspaniya, İtaliya, İsveç, Hollandiya, İsveçrə, Türkiyə, Rusiya, Bolqarıstan və s. ölkələrin bir sıra elmi-tədqiqat müəssisələri və universitetləri ilə elmi əməkdaşlığı davam etdirmişdir. İnstitutda 2015-ci ildə yaradılmış iki– İspaniyanın Donostia Beynəlxalq Fizika Mərkəzi (DİPC) ilə birgə "Kvant Kompütinq və Spintronika üçün Qabaqcıl Materiallar" və Almaniyanın Berlin Texniki Universiteti, Böyük Britaniyanın Huddersfild Universiteti və Belarusiyanın Minsk İstilik və Kütlə Dəyişməsi İnstitutu ilə "Neft mənşəli kaustobiolitlərdən alınan nanokarbon materialları əsasında katalizatorların sintezinə və tətbiqinə dair fundamental tədqiqatlar" (İNTERLABCAT) beynəlxalq laboratoriyaları öz fəaliyyətlərini uğurla davam etdirmiş və əməkdaşlar yüksək İMPAKT FAKTORLU jurnallarda 60-a yaxın birgə elmi məqalə çap etdirmişlər.
İnstitutun əməkdaşları bir sıra elmi praktik konfranslarda onlayn iştirak etmişlər.
Hesabat ilində institutun əməkdaşlarının ezamiyyətləri haqqında
Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Prezıdentinin 19.07.2018-ci il tarixli 494 №li sərəncamına əsasən İnstitutun fəlsəfə doktoru hazırlığı üzrə əyani doktorantı Aysel İmran qızı Məmmədova Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi və Macarıstan İnsan Resursları Nazirliyi arasında “2018-2020-ci illər üzrə İş Proqramı”na əsaslanan “Stipendium Hungaricum” təqaüd proqramının müsabiqəsində iştirak etmiş və müsabiqənin qaliblərindən biri olmuşdur. 27 avqust 2018-ci il tarixindən 4 il müddətinə Macarıstanın Budapeşt Texnologiya və Ekonomika Universitetinə ezam edildiyinə görə A.İ.Məmmədovaya akademik məzuniyyət verilmişdir.
Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Prezıdentinin 20.09.2021-ci il tarixli 411 №li sərəncamına əsasən İnstitutun fəlsəfə doktoru hazırlığı üzrə əyani doktorantı Aynurə Ramiz qızı Rzayeva AMEA və Monpelye Universiteti arasında imzalanmış əməkdaşlıq sazişi çərçivəsində birgə doktorantura üzrə təqaüd proqramının qalib olmuş və həmin proqram çərçivəsində Fransanın Monpelye Universitetinin Aqro polimer mühəndisliyi və yeni texnologiyalar birgə tədqiqat birliyi laboratoriyasında tədqiqat aparmaq üçün rəsmi dəvət məktubu almışdır. Bununla əlaqədar, doktorant A.R.Rzayeva 2021-ci ilin sentyabr ayından 24 ay (01.09.2021 – 01.09.2023 il) müddətinə Fransanın Monpelye Universitetinə ezam edilmişdir.
Cabbarova Zarema – Saatlı (Azərbaycan) – 16-21.06.2021, 25-29.10.2021
Tahirli Hilal – Taxtakörpü (Azərbaycan) – 17-21.08.2021
Tahirli Hilal, Verdiyev Süleyman, Əşirli Gəray – Bəhramtəpə su qovşağı və Muğan SES (Azərbaycan) – 29-31.10.2021; 16-18.12.2021 il.
1.9. Elmi kadrların hazırlanması
İnstitutun doktorantura və dissertanturasına 2021-ci ildə 12 nəfər, doktorantura yolu ilə 8 (elmlər doktoru hazırlığı üzrə 2, fəlsəfə doktoru hazırlığı üzrə 6), dissertantura yolu ilə elmlər doktoru hazırlığı üzrə 4 nəfər qəbul olmuşdur.
Hesabat ilində 55 doktorant və dissertant müxtəlif ixtisaslardan öz dissertasiya işləri üzrə elmi tədqiqat işləri aparırlar. İnstitutun doktoranturasında fəlsəfə doktoru hazırlığı üzrə 14 nəfər təhsil alır.
2303.01 - “Qeyri-üzvi kimya” ixtisası -6
2316.01 - “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisası -2
2307.01- “Fiziki kimya” ixtisası -1
2304.01 - “Makromolekullar kimyası” ixtisası -2
3303.01- “Kimya texnologiyası və mühəndisliyi” ixtisası -3
Elmlər doktoru hazırlığı üzrə 10 nəfər büdcə hesabına təhsil alır.
2303.01 - “Qeyri-üzvi kimya” ixtisası -5
2316.01 - “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisası -2
2307.01- “Fiziki kimya” ixtisası -2
3303.01- “Kimya texnologiyası və mühəndisliyi” ixtisası -1
İnstitutun dissertanturasında elmlər doktoru elmi dərəcəsi almaq üçün 17 nəfər dissertasiya işi üzrə çalışır:
2303.01 - “Qeyri-üzvi kimya” ixtisası -5
2316.01 - “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisası -6
3303.01- “Kimya texnologiyası və mühəndisliyi” ixtisası -1
2307.01- “Fiziki kimya” ixtisası -2
2301.01- “Analitik kimya” ixtisası -1
2304.01 - “Makromolekullar kimyası” ixtisası -2
Fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsi almaq üçün 14 nəfər:
2303.01 - “Qeyri-üzvi kimya” ixtisası -5
2316.01 - “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisası -5
2307.01- “Fiziki kimya” ixtisası -3
3303.01- “Kimya texnologiyası və mühəndisliyi” ixtisası -1
ELMİ-TƏŞKİLATİ FƏALİYYƏT
a) Elmi Şuranın fəaliyyəti:
Hesabat dövründə Elmi Şuranın 21 iclası keçirilmiş və bu iclaslarda 2021-ci il üçün struktur bölmələrin işçi proqramları, 2021-ci ildə keçiriləcək elmi-tədqiqat işlərinin planı, İnstitutun doktorantura, dissertantura və magistraturasında təhsil alanların attestasiyasının nəticələri, 2021-ci ildə qəbul olunanların fərdi iş planları, Elmi Şuranın 2021-ci il üçün təqvim planı, Şuraya təqdim olunmuş monoqrafiyaların çapa tövsiyəsi və İnstitutda işləyən görkəmli alimin (AMEA-nın müxbir üzvü Qüdrət Kəlbəliyev) yubileyinin keçirilməsi haqqında AMEA-nın qarşısında vəsatətlərin qaldırılması və s. məsələlər müzakirə olunmuşdur.
Elmi Şura iclaslarında əməkdaşların aparıcı elmi işçi, böyük elmi işçi, elmi işçi və kiçik elmi işçi vakant vəzifələrini tutmaq üçün keçirilən müsabiqənin nəticələri müzakirə edilərək təsdiq olunub.
Elmi Şuranın iclaslarında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərman və Sərəncamlarının icrası haqqında, Azərbaycan MEA Rəyasət Heyətinin sərəncamları və qərarları, Ali Attestasiya Komissiyasının və başqa yerli və xarici elmi təşkilatların məktubları və s. müzakirə olunmuş və onlara cavablar verilmişdir. İlin sonunda struktur bölmələrin 2021-ci il üzrə elmi və elmi-təşkilati hesabatları aparılmış, “direktorluq hesabatı” təsdiq edilmiş və elmi işlərdə əldə edilən mühüm nəticələr müzakirə edilmişdir.
Elmi Şuranın iclaslarında elmi əməkdaşlıqla bağlı yeni müqavilələr müzakirə olunaraq təsdiq edilmişdir, həmçinin 2021-ci ilə qədər bağlanılmış və fəaliyyətdə olan müqavilələr əsasında aparılan elmi-tədqiqat işlərinin yerinə yetirilməsinə baxılmışdır. Bu müqavilələr əsasında birgə aparılan elmi tədqiqatların əlaqələndirilməsi, elmi işlərin effektivliyinin artırılması və alınan nəticələrin mühüm olması müzakirə olunaraq təsdiq edilmişdir.
b) Elmi seminarların işi:
AMEA-nın Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunda Dissertasiya Şurasının nəzdində 2303.01- “Qeyri-üzvi kimya”, 2316.01- “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisasları üzrə Elmi Seminar fəaliyyət göstərir. “Qeyri-üzvi kimya” ixtisası üzrə elmi seminarın tərkibi 7 nəfərdən (3 elmlər doktoru, 4 fəlsəfə doktoru), “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisası üzrə 7 nəfərdən (4 elmlər doktoru, 3 fəlsəfə doktoru) ibarətdir. Hesabat ilində “Qeyri-üzvi kimya” ixtisası üzrə elmi seminarda 15 (2 nəfər elmlər doktoru üzrə, 13 nəfər fəlsəfə doktoru üzrə) dissertasiya işləri, “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisası üzrə elmi seminarda 3 nəfər fəlsəfə doktoru üzrə dissertasiya işləri müzakirə olunmuşdır.
c) Dissertasiya Şurasının işi:
İnstitutun nəzdində 2303.01 – “Qeyri-üzvi kimya“, 2316.01 – “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisasları üzrə Dissertasiya Şurası fəaliyyət göstərir. Hesabat ilində Dissertasiya Şurasında kimya üzrə fəlsəfə doktoru 4 nəfər vəelmlər doktoru 1 nəfər elmi dərəcəsi almaq üçün dissertasiya müdafiə etmiş və 2 nəfərin də ilin axırınadək müdafiəsi gözlənilir. Qeyd etmək lazımdır ki, İnstutun əməkdaşlarından 2 nəfər kimya üzrə fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsi almaq üçün dissertasiya işlərini Neft-Kimya Prosesləri İnstitutunun nəzdindəki Dissertasiya Şurasında müdafiə etmişlər.
1.10. Maddi-texniki təchizat və maliyyə məsələləri
| 2020 | 2021 |
AMEA tərəfindən büdcə maliyyələşdirilməsi |
4295313.00 |
4195337.00 |
Orta aylıq əmək haqqı | 501.00 | 483.00 |
o cümlədən - elmi işçilər |
578.00 |
560.00 |
Büdcədən əlavə vəsaitin həcmi |
43219.50 |
115000.00 |
1.11. Sosial sferada fəaliyyət
İnstitut əməkdaşlarına bayramlarda pul mükafatları verilir və ehtiyacı olan əməkdaşlara müəyyən sosial yardımlar göstərilir.
4.1. AMEA-nın fəaliyyətini tənzimləyən bir sıra zəruri normativ-hüquqi sənədlərin təkmilləşdirilməsi
Cari ildə zəruri normativ-hüquqi sənəd təkmilləşdirilməyib.
4.2. Gənc alim və mütəxəssislərin elmi fəaliyyətinin stimullaşdırılması
2021 ci ildə Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurasının təşkilatçılığı ilə 2 vebinar keçirilmişdir.
1. “Elmdə müvəffəqiyyətə səbəb olan əsas faktorlar: multidissiplinarlıq, əməkdaşlıq və effektiv ünsiyyət”. Tədbirdə ABŞ, Emori Universiteti “Emerson adına Elmi Hesablamalar Mərkəzi”-nin direktoru professor Camal Musayevin məruzəsi dinlənilmişdir.
2. “Davamlı İnkişaf və Ekologiya”. Vebinarda Almaniyanın “Helmholtz Munich” elmi-tədqiqat mərkəzinin əməkdaşı Dr. Gülçün Abbaszadənin məruzəsi dinlənilmişdir.
2021-ci ildə UFAZ- ın magistrantları ilə görüş keçirilmişdir.
Heydər Əliyevin anım gününə həsr olunmuş “Ulu öndər Heydər Əliyevin gənclik, təhsil və elm ənənələri” mövzusunda tədbir keçirilmişdir.
Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurası İnstitutda II Qarabağ müharibəsində Zəfərimizin ildönümü, həmçinin “20 yanvar”, ”Xocalı soyqırımı" kimi respublika əhəmiyyətli tədbirlərin təşkilinə və keçirilməsində fəal iştirak etmişdir.
Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Prezıdentinin 19.07.2018-ci il tarixli 494 №li sərəncamına əsasən İnstitutun fəlsəfə doktoru hazırlığı üzrə əyani doktorantı Aysel İmran qızı Məmmədova Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi və Macarıstan İnsan Resursları Nazirliyi arasında “2018-2020-ci illər üzrə İş Proqramı”na əsaslanan “Stipendium Hungaricum” təqaüd proqramının müsabiqəsində iştirak etmiş və müsabiqənin qaliblərindən biri olmuşdur. 27 avqust 2018-ci il tarixindən 4 il müddətinə Macarıstanın Budapeşt Texnologiya və Ekonomika Universitetinə ezam edildiyinə görə A.İ.Məmmədovaya akademik məzuniyyət verilmişdir.
4.3. Elmi fəaliyyətdə informasiya-kommunikasiya texnologiyalarının tətbiqinin genişləndirilməsi barədə
Wikipediya qlobal informasiya resursunda Azərbaycanın görkəmli kimyaçı alimlərinin həyat və yaradıcılıqları haqqında məlumatlar yerləşdirilmişdir. Azərbaycan tarixinin həqiqətlərinə həsr olunmuş tədbirlər keçirilir və onlar haqqında məlumatlar institutun internet səhifəsinə mütəmadi olaraq daxil edilir.
AMEA-nın İnformasiya Texnologiyaları İnstitutunun göndərdiyi formalar (1A, 1B, 6, 7, 8 (A,B)) 3 dildə (azərbaycan. Rus. ingilis) doldurulmuş material elektron variantda həmin instituta göndərilmişdir.
2015-ci ildən institutun Web-saytı yeni struktura uyğun olaraq yenidən işlənilməyə başlanılışdır. Web-qrupun üzvləri: İsmayılova Arzu, Məmmədov Faiq, Abdullayeva Fəridə, Kərimbəyova Elşanə və Süleymanova Aytən.
4.4. Təşkil olunmuş tədbirlərin həyata keçirilməsi
Bax 1.7.
4.5. AMEA-da elmi-müəssisələrin maddi-texniki bazasının və elmi cihaz parkının gücləndirilməsi istiqamətində işlərin davam etdirilməsi
“Fiziki-kimyəvi analiz”şöbəsi
Şöbə müdiri: k.ü.f.d., b.e.i. Vaqif Qasımov
Şöbənin nəzdində aşağıdakı qruplar fəaliyyət göstərir:
- Quruluş kimyası, rentgen və termiki analiz qrupu
- Spektral analiz qrupu
- Elektron mikroskopiyası qrupu
Şöbənin tədqiqatlarının əsas istiqaməti müxtəlif sinif təbii və süni birləşmələrin rentgenoqrafik, termiki, spektral, elektron mikroskopiya və element analizlərinin aparılmasından ibarətdir. Şöbə bu tədqiqatların aparılması üçün müasir cihazlarla təmin olunmuşdur.
Quruluş kimyası, rentgen və termiki analiz qrupu
Spektral analiz qrupu
UB spektr - 96 nümunə
Elektron mikroskopiya qrupu
Avtomatik rentgen difraktometri
Derivatoqraf aqırmızı və Ultrabənövşəyi
Atom qüvvə mikroskopu spektrometrlər
Kütlə spektrometrli qaz xromotoqrafı
İnduktiv birləşmiş plazmalı kütlə spektrometr
4.6. AMEA-da nəşriyyat fəaliyyətinin müasir tələblərə uyğun qurulması üçün xüsusi proqramın hazırlanması
Azərbaycan Kimya jurnalının və Kimya Problemləri jurnalının müasir tələblərə uyğun buraxılışları təşkil olunub.
Dövri nəşrlər sahəsində Azərbaycan Kimya Jurnalının və Kimya Problemləri Jurnalının 1,2,3,4 nömrələri çap olunmuşdur. Hazırda Kimya Problemləri və Azərbaycan Kimya Jurnalları SCOPUS bazasına daxil olublar.
İcraçı direktor AMEA-nın müxbir üzvü Məhəmməd Babanlı
2020-ci il üzrə elmi və elmi-təşkilati fəaliyyəti haqqında
H E S A B A T
(direktorluq hesabatı)
Cari ildə İnstitut dörd görkəmli alimini itirdiyinə görə onun strukturunda müəyyən dəyişikliklər edilib.
“Mineral xammalın kompleks emalı” şöbəsinin müdiri AMEA-n müxbir üzvü Mübariz Əhmədovun vəfatı ilə əlaqədar onun rəhbərlik etdiyi “Qeyri-filiz mineral xammalın emalı” laboratoriyası həmin şöbənin nəzdindəki “Əlvan metal tərkibli mineral xammalın emalı” laboratoriyası ilə birləşib.
“Sorbsiya prosesləri” şöbəsinin müdiri AMEA-nın müxbir üzvü Əli Nuriyevin vəfatı ilə əlaqədar şöbə ləğv olunub və onun tərkibindəki “Qeyri-üzvi və sintetik sorbentlər” və “Mineral sorbentlər” laboratoriyaları “Kimyəvi və ekoloji proseslərin modelləşdirilməsi və texnologiyası” şöbəsinin tərkibinə daxil edilib.
“Qeyri-üzvi funksional materiallar” şöbəsinin nəzdindəki “Funksional qeyri-üzvi maddələrin termodinamikası” laboratoriyasının bazasında iki fərqli elmi istiqamətli “Metal oksidləri əsasında funksional materiallar” və “Funksional qeyri-üzvi maddələrin termodinamikası” laboratoriyaları yaradılıb.
Covid-19 pandemiyasının yaratdığı problemlərə baxmayaraq, İnstitutun əməkdaşları AMEA RH 16 oktyabr 2020 il 436 №-li sərəncamı ilə təsdiq edilmiş karantin rejimi dövründə elmi-tədqiqat işlərini davam ediblər.
Hal-hazırda İnstitutda 30 elmi-tədqiqat laboratoriya və 5 elmi yardımçı şöbə fəaliyyət göstərir.
Elmi-tədqiqat işləri 3 elmi istiqamət (3 problem) üzrə aparılıb, 8 mövzunun, 34 işi üzrə 56 mərhələsi yerinə yetirilmişdir. Elmi-yardımçı şöbələrdə 13 mərhələni əhatə edən 5 elmi iş aparılıb.
Qeyrİ-üzvİ kİmya
Bu istiqamətdə elmi-tədqiqat işləri 1 problem üzrə aparılmışdir.
Problem Mineral və bərpa olunan xammal emalının fiziki-kimyəvi əsasları və yeni qeyri-üzvi funksional materialların sintezi
Bu problem üzrə (3 mövzu, 14 iş, 24 mərhələ) alınan nəticələrdən aşağıdakılara diqqət yetirmək olar:
– İki bölməli qranulyatorda gil tozundan bağlayıcı maye damlacıqlarının təsiri eyni ölçülü qranulların alınması prosesində öyrənilmişdir. Qranulyasiya prosesinin ilkin mərhələlərinin qranulların potensial mexaniki gücünə böyük təsiri olduğu göstərilmişdir. Bir qranulun diametrinin bir damcı möhkəmləndirici məhlulun diametrindən asılılığının riyazi modeli işlənmişdir. Təqdim olunan riyazi model ilə təcrübi nəticələr arasında yaxşı uyğunlaşma müşahidə olunur
Alünit filizinin yeni və səmərəli emalı üsulu işlənmişdir Bu üsul patent kimi təqdim ediımiş və müsbət cavab alınmışdır. Üsulun yeniliyi ondan ibarətdir ki, alunitin emalında dehidratlaşma prosesindən sonra (NH4)2SO4 məhlulunu ayırmaq üçün ammonyak əvəzinə karbamiddən istifadə edilir.
Titanmaqnetit konsentratının titan alınmasına qədər proses başa çatdırılmış və texnika üçün yararlı titan tozu (98.5 % kütlə pay) alınmışdır.
– Alüminatlı məhluların alüminiuma görə qatılaşması və aluminium hidroksidin qələvi metal sulfat duzlarından ayrılması şəraiti tədqiq edilmişdir. Alunit mineralını qələvidə həll edən zaman həllolmanın tarazlığını reaksiya məhsulları istiqamətinə yönəltmək üçün membran texnologiyası və elektrokimya üsullarından istifadə edərək yeni yanaşma təklif olunur. Yanaşmanın mahiyyəti ondan ibarətdir ki, reaksiya zamanı məhlula keçən ionları (AlO2- və SO42-) dərhal reaksiya zonasından uzaqlaşdırmaq lazımdır. Bu prinsipi əsas tutaraq, alunit filizini fasiləsiz qələvi məhlulunda həlletməklə elektodializ qurğusunda AlO2- və SO42- ionlarını reaksiya zonasından anod sahəsinə çəkən xüsusi ion nasosu adlanan qurğu təklif olunur.
– Qurğuşunun orto-karboksibenzol azopirokatexin ilə eyniliqandlı və səthi aktiv maddə setilpiridinlə müxtəlifliqandlı kompleksi, civə(II)-in halogenid asidokomplekslərinin etoksiakridinin azotörəmələri ilə ion assosiatı alınmış və tədqiq edilmişdir. Hər iki elementin müxtəlif nümünələrdə (qida maddələrində, sənaye tullantılarında, xəlitələrdə) təyininin fotometrik, ekstraksiyalı-fotometrik və ekstraksiyalı atom-absorbsiya üsulları işlənmişdir.
– Temperatur sensorlarının, tənzimləyicilərin, optiki ötürücülərin hazırlanmasında istifadə oluna biləcək (Ga2S3)1-x(La2S3)x-y(Er2S3)y tərkibli aşağı foton enerjili lüminofor şüşələr sintez edilmiş və xassələri öyrənilmişdir.
– As2Se3-CrSe, As2Se3-CuCr2Te4, As2Te3-Cr2Te3 kvaziüçlü sistemlərində faza tarazlıqlarını tədqiq etməklə, onların hal diaqramları qurulmuşdur. As2Se3-CrSe sistemində CrAs2Se4 və Cr3As4Se9tərkibli birləşmələrin alındığı müəyyən edilmişdir. Rentgenfaza analizinin nəticələrinə əsasən müəyyən edilmişdir ki, CrAs2Se4 və Cr3As4Se9 birləşmələrinin hər ikisi tetraqonal sinqoniyada kristallaşdığı müəyyən edilmiş və onların qəfəs parametrləri hesablanmışdır.
As2Se3-CuCr2Te4 sistemi faza diaqramı sadə evtektik tipli olub, ilkin komponentlər əsasında məhdud sahədə bərk məlulların alınması ilə xarakterizə olunur.
As2Te3-Cr2Te3 sistemində ilkin komponentlər arasında kimyəvi qarşılıqlı təsir zamanı bir CrAsTe3 tərkibli birləşmənin alındığı müəyyən edilmişdir.
(Sb2Te3)ı-x(GaTe)xbərk məhlullarının (х = 0,01; 0,03; 0,05) elektrik keçiriciliyinin temperatur asılılığı T = 300-573 K aralığında ölçülmüşdür. Sb2Te birləşməsinə 1, 3 və 5 vol % GaTe əlavə etdikdə bərk məhlul ərintilərinin elektrik keçiriciliyi 300 K temperaturda uyğun olaraq σ= 149.103 Om-1.sm-1,σ= 140.103 Om-1.sm-1, 123.103 Om-1.sm-1 olmuşdur.
– Ag8GeS6, Ag8GeSe6, Cu8GeS6 və Cu8GeSe6 birləşmələri sintez və identifikasiya edilmiş, onların polimorf çevrilmə və ərimə termodinamik funksiyaları təyin olunmuşdur. Müəyyən edilmişdir ki, bütün bu birləşmələrin polimorf çevrilmə entropiyaları anomal yüksək qiymətlərə malikdir və bu, həmin keçidlər zamanı Cu+və Ag+ kationlarının delokallaşması ilə bağladır.
Həmin tip birləşmələrdən təşkil olunmuş Cu8SiSe6-Ag8SiSe6, Ag8SiS6- Ag8SnS6 və Ag8GeSe6- Ag8GeTe6 sistemlərində faza tarazlıqları DTA, RFA və SEM üsulları ilə öyrənilmişdir. Müəyyən edilmişdir ki, birinci sistem kvazistabil, digər ikisi isə kvazibinardır. Hər üç sistemdə ilkin birləşmələrin yüksək temperaturlu kubik modifikasiyaların əsasında fasiləsiz bərk məhlul sıraları aşkar edilmişdir.
– Nadir torpaq metal oksidləri ilə aşqarlanmış [2Bi2O3·B2O3]90–[2Bi2O3·3GeO2]9,95+[Ln2O3]0,05 (Ln-Dy, Er, Gd) nümunələr sintez edilmiş və elektrofiziki xassələri: elektrik keçiriciliyi, dielektrik nüfuzluğu və dielektrik itkisi öyrənilmişdir.
Nadir torpaq metal oksidləri əlavə edilmiş tərkiblərin elektrik müqavimətlərində ilkin (ana) maddənin elektrik müqaviməti ilə müqayisədə azalma müşahidə olunmuşdur.
Müəyyən olunmuşdur ki, alınmış tərkiblərdə elektrik keçiriciliyi mexanizmi klaster mərkəzlərinin həyəcanlanması zamanı klasterlər arası sıçrayışlı keçidlər hesabına baş verir və Mott qanununa tabedir. Yük daşıyıcılarının (elektronların) çox fononlu səpilməsi hesabına tərkiblərin elektrik keçiriciliyi azalır.
– 2020-ci ildən başlayaraq Şabran rayonunun Taxtakörpü su anbarındakı hidrotexniki qurğuların korroziya vəziyyətini öyrənmək üçün elmi-tədqiqat işləri başlamışdır. Bu məqsədlə suyun elektrik generatorundan çıxan yerində suya polad nümunələr salınmış və mütəmadi olaraq -1,3,7,10 gündən, daha sonra isə ayda 1 dəfə olaraq, nümunələr sudan çıxarılaraq onların korroziya sürəti ölçülmüşdür. Analoji tədqiqatlar su anbarının atmosfer şəraitində də aparılmışdır. Təbii şəraitdə aparılan tədqiqatlarla yanaşı Taxtakörpü su anbarından götürülmüş nümunələrinin kimyəvi analizi aparılmış, onların pH-ı, elektrik keçiriciliyi ölçülmüşdür. Su nümunələrində SES-lərdə istifadə olunan polad, alüminium, latun və misin korroziya sürətini təyin etmək üçün laboratoriya tədqiqatları aparılmışdır. Məlum olmuşdur ki, qeyd olunan materiallardan ən çox korroziya prosesinə məruz qalan polad və alüminiumdur. Mis və latun tədqiq olunan sularda korroziyaya davamlıdırlar.
– Hidrotermal sintez metodu ilə (Bi2Se3)m (Bi2)n formullu birləşmələrin alınması üzərində tədqiqatlar gedir. İlkin eksperimental ölçmələrə əsasən Rentgen difraksiyası ölçmələrində Bi2Se3,BiSe, Bi4Se3 , Bi3Se4 fazaları alınmış və tədqiq olunmaqdadır. “LiCoO2 və Li2CoMn3O8 nanoölçülü tozlarının alınması üsulu” adlanan ixtira Azərbaycan Respublikası Əqli Mülkiyyət Agentliyinin tabeliyində olan Patent və Əmtəə Nişanlarının Ekspertizası Mərkəzinə təqdim olunmuş və ilkin ekspertizanın müsbət nəticəsi alınmışdır. Təklif olunan ixtira texnikada geniş istifadə olunan, eləcədə elektrik batareyalarında katod materialları kimi işlədilən müxtəlif yüksək dispersli, nanoölçülü eləcədə şpinel fazalı (fərdi oksidləri, ikili, üçlü və dördlü sistemlər) materialların alınması sahəsinə aiddir.
Hesabat dövründə Me-nitratların (Me=Mn, Fe, Co, Bi, La) hidrotermal reduksiyası ilə müxtəlif mühitlərdə (etilenqlikol, qarışqa turşusu) nanostrukturlu, maqnit xassəli metal/metal oksid əsaslı maddələr sintez edilmiş, onların element və faza tərkibi, optiki, maqnit, termiki xassələri öyrənilmişdir.
– MenFc/MenFc+ (n=6,8,10) sistemlərinin asetonitrildə elektron mübadilə reaksiyasının tsiklik voltamperometrik üsulu ilə tədqiqi sübut edir ki, bu proseslər heterogen sistemdə də dönər prosesdir və MenFc/MenFc+ (n=6,8,10) redoks cütləri İUPAC-ın əsas təlabatına tam cavab verir.
– Manqan(II) və sink(II)-nin yeni liqandlarla(salisil turşusu və sistein) müxtəlif mühitlərdə[MnL2(H2O)2]2H2O,[ZnL2(H2O)2]2H2O kompleks birləşmələrinin sintez metodikaları işlənib hazırlanmışdır. Tədqiq olunan komplekslərin tərkibini və istilik sabitliyini təyin etmək üçün elementar analiz, rentgen faza, İQ spektral və termoqravimetrik analizləri aparılıb. Araşdırmaların nəticələri göstərdi ki, bütün hallarda komplekslərin termiki parçalanmasının son məhsulu metal oksididir. Beləliklə, işdə istifadə olunan fiziki-kimyəvi üsulların nəticələrinə görə, əldə edilmiş komplekslərin tərkibi və quruluşunun birbaşa ilkin məhsulların nisbətindən asılı olduğu müəyyən edilmişdir.
– Nadir torpaq elementlərindən lantan və neodimin o-ftal turşusu ilə kompleksləri sintez edilmiş və bir sıra fiziki-kimyəvi analiz üsulları ilə onların tərkibi müəyyən edilmişdir. Göstərilmişdir ki, alınan lantan kompleksin tərkibində su molekulları yoxdur, lakin neodimun kompleksi 7 su molekulu saxlayır. Neodimin o-ftal turşusu ilə kompleksinin sintez prosesi üçün çoxluqlu reqressiya metodikası tətbiq olunmuş, bu proses üçün reqressiya tənliyi qurulmuş və tənliyin əmsalları hesablanmışdır. Müəyyən edilmişdir ki, reqressiya tənliyi statistik əhəmiyyətlidir və reaksiya məhsulunun ümumi dəyişməsinin 95,86% parametrlərinin dəyişməsi hesabına baş verir.
Kİmyəvİ-kİnetİka və katalİz, fİzİkİ kİmya
Bu istiqamətdə elmi-tədqiqat işləri 1 problem üzrə aparılmışdir.
Problem Katalizin fundamental əsaslarının inkişaf etdirilməsi, yeni katalizatorların və adsorbentlərin yaradılması.
Bu problem üzrə (3 mövzu, 14 iş, 23 mərhələ) alınan nəticələrdən aşağıdakılara diqqət yetirmək olar:
– Təbii qaz-metanının metanola birbaşa biomimetik monooksidləşməsi prosesinin eksperimental tədqiqi tam başa çatdırılmış və alınan nəticələr əsasında patent sənədləri hazırlanmışdır.
Bu prosesdə tətbiq edilən sintez olunmuş biomimetik katalizatorların və istifadə olunan daşıyıcıların müasir 3Flex aparatında analizləri aparılmış, adsorbsiya və desorbsiya izoterm əyrilərinin əsasında məsamələrin ölçülərinə görə səthdə paylanması müəyyən edilmiş və BET metodu ilə aktiv səth sahələri təyin olunmuşdur.
– Seksiyalı pilot qurğuda molekulyar azotun hidrogen peroksidlə atmosfer təzyiqində katalizator tətbiq etmədən bir mərhələdə koherent-sinxronlaşdırılmış fiksasiyası nəticəsində azotun 5800C-də 50 küt.%-ə yaxın konversiyasında azot-1 oksidi, nitrat, nitrit və hiponitrit turşuları alınmışdır.
– Sisteinlə FeCI3.6H2O və CoCI2.6H2O kompleksləri alınmışdır. Bu komplekslər işığa və havaya qarşı davamlıdırlar, spirtlərdə və üzvi həlledicilərdə həll olmurlar, lakin otaq temperaturunda suda yaxşı həll olunurlar.
İlkin tədqiqatlara görə alınan komplekslər bioloji aktiv maddələr kimi öyrənilmiş və onların fizioloji və bioloji cəhətdən qeyri-toksiklikliyi müəyyən olunmuşdur. Sintez olunmuş komplekslərin diğər bioloji xüsusiyyətlərini müəyyən etmək üçün tədqiqat testləri davam edilir.
– İnstitutda yeni qurulmuş laboratoriya qurğusunda çox divarlı karbon nanoborularının sintezi aparılmışdır. Belə perspektiv materiallar yeni kimyəvi proseslər üçün katalizatorların, polimer stabilizatorların, sement modifikatorlarının və s. alınmasında istifadəsi nəzərdə tutulur.
– Müəyyən edilmişdir ki, toluolun hidrogenin iştirakı ilə benzola və ksilollara disproporsiallaşma reaksiyasında 0.3 çək. % Pd2+ kationları ilə modifikasiya edilmiş sintetik mordenit (SiO2/Al2O3=18) yüksək aktivlik göstərir. Bu katalizatorun iştirakı ilə temperaturun T=300÷4000C və həcmi sürəti v=1.0÷3.1 saat-1 intervalında reaksiyanın kinetika və mexanizmi öyrənilmişdir. Nəticədə reaksiyanın ehtimal olunan mərhələli mexanizmi verilmiş və nəzəri cəhətdən əsaslandırılmış kinetik modeli işlənib hazırlanmışdır.
– Kimyəvi proseslərinin müxtəlif xarakterli dinamikasını nəzərə almaqla qeyri-stasionar riyazi modellərin və optimal idarə etmə blok sxemlərin yaradılması metodları işlənib hazırlanaraq, krekinq və piroliz qazlarının emalı kompleksinə daxil edilmiş proseslərin optimal idarəetmə rejimlərinin hesablanması ilə təsdiq edilmişdir.
– ZrMo2, VFe0.2 ərinti katalizator nümunələri О2+Н2- oksidləşmə - reduksiya prosesinə məruz qaldıqdan sonra metanolun dimetoksimetana katalitik çevrilməsi üçün ərinti katalizatorlarının hidridlərinin alınması formaldehid, dimetilefir və dimetoksimetana oksidləşməsi reaksiyasında yüksək aktivlik və selektivlik nümayiş etdirillər. О2+Н2- oksidləşmə-reduksiya prosesi nəticəsində katalizatorun səthində aktiv komponentlərin (Mo, V) aralıq oksidləşmə dərəcəsində olması RFA, RFES analizlərinin nəticələri əsasında müəyyən olunmuşdır.
Xlorkarbohidrogenin katalitik oksidləşmə proseslərinin seçilmiş aktiv və selektiv katalizatorların üzərində həyata keçirmək məqsədilə ətraf mühitə atılan xlorkarbohidrogenlərin zərərsizləşdirilməsinin texnoloji sxemi işlənib hazırlanmışdır. Nəzərə alsaq ki, bu xlorkarbohidrogenlərin katalitik oksidləşməsindən geniş tətbiq olunan monoxlormalein, dixlormalein anhidridlərinin alınması ilə yanaşı, onların ətraf mühitə atılmasının qarşısı alınır ki, bu da vacib ekoloji problemin həlli deməkdir.
– Ferritlərin sintezində mikrodalğalı termiki emalın müddəti onların katalitik xassələrinə təsir edir. Məsələn, oksidlərdən və zol-gel yanma və əlavə mikrodalğalarla emal yolu ilə alınan Co, Mn və Ni ferritlərin karbon monooksidin konversiyasında katalitik aktivliyi aşağıdır. Bunu onların çox kiçik səthi ilə (0.2-1.5 m2/q) əlaqələndirmək olar. Nəzərə alsaq ki, maqnetit böyük sürətlə mikrodalğaları udaraq istiliyə çevirir, çox qısa vaxt ərzində yüksək temperatur artımı ferrit hissəciklərinin aqreqasiyasına səbəb olur. Zol-gel və əlavə mikrodalğalarla emal zamanı da bu proses baş verir. Nümunə kimi mis ferritin sintezini göstərə bilərik. Karbamidin iştirakı ilə zol-gel yanma metodu ilə alınan mis ferritin səthi 25.4 m2/q, əlavə mikrodalğalarla emaldan sonra onun səthi 2.1 m2/q olmuşdur. Belə ki, mikrodalğalı yanma metodda zaman faktoru böyük rol oynayır və zol-gel metodda mikrodalğaların enerjisini müddətli emal üçün deyil, gelin yalnız yanması mərhələsində istifadə etmək lazımdır.
– İlk dəfə olaraq tərkibində metal olmayan polimer karbon nitrid üzərində asetilenin otaq temperaturunda 87% selektivliklə etilenə katalitik hidrogenləşməsi reaksiyası aşkar olunmuş və prosesin optimal şəraiti müəyyən edilmişdir.
– Poli-N-vinilpirrolidon əsasında alınmış gümüş nanokatalizatorunun iştirakında benzolun oksidləşmə reaksiyası öyrənilmiş və göstərilmişdir ki, 400C və atmosfer təzyiqində yeganə məhsul kimi (99.9%) malein anhidridi alınır və katalizator bir neçə tsikldə öz aktivliyini saxlayır.
– Çən dibi şlamlarının təmizlənməsi üçün ferrosenildimetil karbinol tip birləşməsi əsasında hazırlanmış su/toluol/ferrosenildimetil karbinol məhlulu asfaltenli şlamların təmizlənməsində effektiv təmizləyici reagent kimi istifadə edilə bilər.
– Turş məhlullardan aluminiumun anodlaşdırılması yolu ilə məsaməli aluminium oksid təbəqələri hazırlanmışdır. Məsaməli Al2O3 alınması rentgen-faza və SEM analizinin köməyilə təsdiqlənmişdir.
Elektrokimyəvi yolla məsaməli alüminium oksidi üzərində, sitrat elektrolitindən istifadə etməklə mis nanotellərinin çökdürülməsi üçün elektrolitin tərkibi və optimal elektroliz şəraiti seçilmişdir.
Elektrokimyəvi üsulla Mo-Se ərintilərinin nazik təbəqələr şəklində çökdürülməsi üçün elektrolit tərkibi və optimal elektroliz şəraiti seçilmişdir. Rentgenfaza və SEM analizlərinin köməyilə MoSe2 kimyəvi birləşməsinin nazik təbəqələr şəklində çökməsi təsdiq edilmişdir.
– Molibdenin turş məhlullardan elektrolitik çökməsi üçün əsas elektrolit – sulfat məhlulu hesab edilir. Molibdenin sulfat məhlulundan elektrolitik çökdürülməsi prosesi potensiostatik və voltamperometrik üsullarla tədqiq edilmişdir. Müəyyən edilmişdir ki, bu zaman molibdenit ionunun yüksüzləşməsi ardıcıllıqla gedən bir neçə mərhələdən ibarətdir. Molibdenin sulfat məhlullarından elektrolitik çökməsi prosesinin mexanizminin aydınlaşdırmaqdan ötrü, temperatur – kinetik üsuldan istifadə etməklə katod prosesində polyarizasiyanın təbiəti təyin edilmişdir. Molibdenin sulfat elektrolitindən daha keyfiyyətli nanotəbəqələrinin alınması üçün müxtəlif amillərin: cərəyan sıxlığının, temperaturun, məhlulun pH-nın, molibdenin məhlulda sulfat turşusunun qatılığının, müxtəlif elektrodların təsiri öyrənilmişdir.
Kİmya texnologİyası və mühəndisliyi
Bu istiqamətdə elmi-tədqiqat işləri 1 problem üzrə aparılmışdir.
Problem Kimyəvi proseslərin texnologiyası və modelləşdirilməsi
Bu problem üzrə (2 mövzu, 6 iş, 9 mərhələ) alınan nəticələrdən aşağıdakına diqqət yetirmək olar:
– Hidravlik diffuziya və filtrasiya tənliklərinin əsasında neftdəki asfalt -qatran maddələrin və parafinlərin tərkibinin təsirini nəzərə alaraq, qeyri-Nyuton neftin reoloji modelləri hazırlanmış və onların əsasında onun nəqli hesablanmış, məsaməli mühitin fiziki xüsusiyyətləri və əmsalları təyin edilmışdir. Qeyri-Nyuton neftin özlülüyünün sistemdəki quruluş əmələ gətirən asfalt və qətran maddələrin tərkibindən asılılığının modelləri təklif edilmişdir.
– Dəyişən elektrik sahəsində 5x104-3.5 x107 Hz tezlik diapazonunda elektron şüalanmış laylı TlGaS2 monokristalın dielektrik xassələri və ac-keçiriciliyi öyrənilmişdir.
Aşağı temperaturlarda (80-190K) TlCrS2 kristalında termoelektrik hərəkət qüvvəsi əmsalı hesablanmışdır.
Abşeron yatağından olan qaz-kondensat sisteminin termodinamiki modelinin təcrübi məlumatlara sazlanması üsulu işlənmiş və hesablama alqoritmi qurulmuşdur.
– Pirolizin yüngül qətran-doymamış karbohidrogenlərdən təmizlənib, onun pirolizə verilə biləcək keyfiyyətə çatdırılması sahəsində işlər aparılmışdır. Etilen istehsalı üçün çox əhəmiyyətli olan bu proseslər müxtəlif yollarla aparılmış və müəyyən nəticələr alınmışdır.Kimya sənayesi üçün çox əhəmiyyətli aromatik karbohidrogenlərin seçilən rejimdən asılı olaraq çıxımlarının tənzimlənməsi yolları araşdırılmışdır.Yüngül piroliz qətranının tərkibində olan doymuş-doymamış parafinlərin aromatik və naften karbohidrogenlərinin polimerləşərək lak boya maddələrinə çevrilməsinin tədqiqi işləri davam etdirilib.
– Sintez edilmiş Mg3(PO4)2∙SiO2∙nH2O; Fe2O3∙ZrO2∙SiO2∙nH2O və SnO2∙ ZrO2∙SiO2∙nH2O tərkibli hər üç sorbentin alınma şəraiti, fiziki-kimyəvi xüsusiyyətləri müəyyənləşdirilmişdir.
Kobalt ionlarına qarşı statik şəraitdə model məhlullardan geniş qatılıq (6,5∙10-4-8,6∙10-3q/l) və temperatur (20-650C) intervalında bu sorbentlərin böyük tutuma malik olması müəyyən edilmişdir.
– İonmübadilə reaksiyasi ilə Xızi rayonunda yerləşən Qızıl-dərə yataqlarinın bentonit gilinin Na-monokation forması alınıb və onun ağır metal ionlarının (Pb2+, Mn2+, Co2+, Cd2+) sorbsiya qabiliyyəti tədqiq edilmişdir. Daş Salaxlı bentonit gilinin tərkibində olan geyri-üzvi kationları üzvi kationlarla əvəz olunması ilə sintez edilmiş polivinilpirridin polimer nanokompoziti əsasında alınmış nanostrukturlaşdırılmış oktadesilaminobentonit polimer nanokompoziti bəzi ağır metalların (Pb2+, Mn2+, Co2+, Cd2+) model məhlullarda sorbsiya prosesinə təsiri müəyyənləşdirilmişdir. Onun kation mübadilə tutumundan, amin duzlarının qatılığından, alkil radikalının ölçüsündən və prosesin rejimi paramentlərindən asıllığı müəyyən edilmişdir.
– Optimal şəraitdə xlortərkibli zıhırləyici maddələrin xlorpikrinin, xlorasetofenonun, xlorobenzalmalonodinitrilin zərərsizləşdirilməsi öyrənilib.
1.1. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərman və sərəncamlarının, Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin qərar və sərəncamlarının, habelə dövlət proqramlarının icrası ilə əlaqədar işlərin yerinə yetirilməsi haqqında məlumat
“Azərbaycan Respublikasında sənayenin inkişafına dair
2015-2020-ci illər üçün Dövlət Proqramı” üzrə
– “Daşkəsən Zəylik Alunit Mədəni”ndə alunit filizindən alunit konsentratının alınması və emalı istiqamətində alunit konsentratını emal etməklə onun tərkibindən alüminium oksid gübrələr və digər yararlı məhsulların çıxarılması üçün iqtisadi cəhətdən səmərəli, ekoloji baxımdan təhlükəsiz texnologiya işlənilir.
– Azərbaycan Respublikasında olan hidrotexniki qurğuların metal avadanlıqlarının istismar şəraitində korroziya vəziyyətinin tədqiqi və mühafizə üsullarının seçilməsi üçün tədqiqat işləri davam etdirilir.
– Azərbaycan Dövlət Neft Şirkətinin “Azəri Kimya” İstehsalat birliyinin Etilen-Polietilen zavodunda etilen istehsalında əmələ gələn ağır qətrandan təmizliyi 98,9% olan naftalinin və bəzi tsiklik birləşmələrin naftalinə çevrilməsi prosesləri işlənib hazırlanmışdır.
– İnstitutda yeni qurulmuş laboratoriya qurğusunda çox divarlı karbon nanoborularının sintezi aparılmışdır. Belə perspektiv materiallar yeni kimyəvi proseslər üçün katalizatorların, polimer stabilizatorların, sement modifikatorlarının və s. alınmasında istifadəsi nəzərdə tutulur.
“Azərbaycan Respublikasında biznes mühitinin əlverişliyinin artırılması və beynəlxalq reytinqlərdə ölkəmizin mövqeyinin daha da yaxşılaşdırılması ilə bağlı əlavə tədbirlər haqqında” Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2018-ci il 13 iyul tarixli 2199 nömrəli Sərəncamının həyata keçirilməsi üzrə İnstitutda görülən işlər haqqında qısa məlumat
– Alunitin istehsalı prosesində yaranmış qırmızı şlam tullantısının təkrar emalı üçün yararlılığı istiqamətində tədqiqat işləri nəticəsində qırmızı şlamın tərkibində olan nadir metalların qatılaşdırılıb çıxarılmasının yeni innovativ üsulu işlənib hazırlanmışdır.
– Mineral gübrələrin bentonitlə birgə tətbiqi nəticəsində qida elementlərinin itkisinin qarşısının alınması və mənimsənilən formalara çevrilməsi aşkar edilib.
– Neftçala yod-brom zavodunun tullantı sularından xörək duzunun istehsalı üçün İnstitutda işlənmiş texnologiya laboratoriya və yarınsənaye sınaqlarının ildə 50.000 ton xörək duzunun alınması iqtisadi cəhətdən əsaslandırılmış və xörək duzunun alınmasının tam texnologiyası, layihə sənədləri və biznes-plan hazırlanıb.
– Sumqayıtın etilen-polietilen zavodunun etilen istehsalının ağır qətranından təmizliyi 98.9% olan naftalinin və bitum əsaslı lakların alınma prosesinin yeni texnologiyası işlənib hazırlanmışdır.
“Azərbaycan Respublikasında informasiya cəmiyyətinin inkişafına dair Milli Strategiyanın həyata keçirilməsi üzrə 2016-2020-ci illərdə Dövlət Proqramı” çərçivəsində tapşırılmış işlərin icrasının təmin edilməsi üçün AMEA üzrə tədbirlər planı
– Wikipedia qlobal informasiya resursunda Azərbaycanın görkəmli kimyaçı alimlərinin həyat və yaradıcılıqları haqqında məlumatlar yerləşdirilmişdir. Cari ildə kimyanın müxtəlif sahələrinə aid məqalələr Wikipediada yerləşdirilməsi üçün göndərilmişdir. Science.az-da olan İnstitutun səhifəsində yerləşdirilməsi üçün AMEA-nın İnformasiya Texnologiyaları İnstitutuna 2020-ci ildə alimlərimizin əldə etdikləri nailiyyətlər, nüfuzlu jurnallarda çap olunan məqalələrin siyahısı, mühüm nəticələr və s. göndərilmişdir. Həmçinin (1A, 1B, 6, 7, 8 (A, B)) formaları hər ilin sonunda yenilənərək 3 dildə (azərbaycan, rus, ingilis) elektron variantda həmin İnstituta göndərilmişdir.
– İnstitutun saytında (www.kqkiamea.az), mütəmadi olaraq, İnstitutun əməkdaşlarının əldə etdikləri nailiyyətlər (patentlərin, məqalələrin və tezislərin siyahısı) yerləşdirilir. Cari ildə İnstitutun alimlərinin nəşr etdirdiyi kitablar, dərsliklər və monoqrafiyalar haqqında məlumatlar da saytda öz əksini tapır. Əldə olunan mühüm nəticələr və xaricdə nəşr olunan yüksək impakt faktorlu məqalələr haqqında məlumatlar www.science.az , eləcə də AZƏRTAC və digər KİV-nə yerləşdirilmək üçün göndərilmişdir.
1.2. Elmi-tədqiqat işləri planlarının yerinə yetirilməsində alınmış mühüm nəticələr
Problem Mineral və bərpa olunan xammal emalının fiziki-kimyəvi əsasları və yeni qeyri-üzvi funksional materialların sintezi.
– Temperatur sensorlarının, tənzimləyicilərin, optiki ötürücülərin hazırlanmasında istifadə oluna biləcək (Ga2S3)1-x(La2S3)x-y(Er2S3)y tərkibli aşağı foton enerjili lüminofor şüşələr sintez edilmiş və xassələri öyrənilmişdir.
İcraçılar: k.ü.e.d.,prof. İ.B.Bəxtiyarlı, k.ü.f.d. R.Qurbanova, dissertant A.Abdullayeva
Problem Katalizin fundamental əsaslarının inkişaf etdirilməsi, yeni katalizatorların və adsorbentlərin yaradılması.
– Seksiyalı pilot qurğuda molekulyar azotun hidrogen peroksidlə atmosfer təzyiqində katalizator tətbiq etmədən bir mərhələdə koherent-sinxronlaşdırılmış fiksasiyası nəticəsində azotun 5800C-də 50 küt.%-ə yaxın konversiyasında azot-1 oksidi, nitrat, nitrit və hiponitrit turşuları alınmışdır.
İcraçılar: akademik T.M.Nağıyev, k.ü.e.d. N.İ.Əli-zadə, k.e.i. E.Bəhrəmov
– İnstitutda yeni qurulmuş laboratoriya qurğusunda çox divarlı karbon nanoborularının sintezi aparılmışdır. Belə perspektiv materiallar yeni kimyəvi proseslər üçün katalizatorların, polimer stabilizatorların, sement modifikatorlarının və s. alınmasında istifadəsi nəzərdə tutulur.
Çox divarlı karbon nanoborularının sintezi üçün laboratoriyada yaradılmış qurğu
İcraçılar: akademik D.Tağıyev, AMEA-nın müxbir üzvü E.Zeynalov, k.ü.f.d.
Ə.Hüseynov, k.i.e. N.Abdurəhmanova
– Kimyəvi proseslərinin müxtəlif xarakterli dinamikasını nəzərə almaqla qeyri-stasionar riyazi modellərin və optimal idarə etmə blok sxemlərin yaradılması metodları işlənib hazırlanaraq krekinq və piroliz qazlarının emalı kompleksinə daxil edilmiş proseslərin optimal idarəetmə rejimlərinin hesablanması ilə təsdiq edilmişdir.
İcraçılar: akademik A.Əliyev, baş elmi işçi A.Səfərov,dissertant
İ.İ.Osmanova, ap.e.i.A.Hüseynova
– İlk dəfə olaraq tərkibində metal olmayan polimer karbon nitrid üzərində asetilenin otaq temperaturunda 87% selektivliklə etilenə katalitik hidrogenləşməsi reaksiyası aşkar olunmuş və prosesin optimal şəraiti müəyyən edilmişdir.
İcraçılar: akademik D.Tağıyev, k.ü.e.d.,prof. V.Əhmədov, ap.e.i. N.Melnikova, e.i. A.Babayeva, ap.e.i. H.Nurullayev, e.i. V.Əhmədov
– Poli-N-vinilpirrolidon əsasında alınmış gümüş nanokatalizatorunun iştirakında benzolun oksidləşmə reaksiyası öyrənilmiş və göstərilmişdir ki, 400C və atmosfer təzyiqində yeganə məhsul kimi (99.9%) malein anhidridi alınır və katalizator bir neçə tsikldə öz aktivliyini saxlayır.
İcraçılar: k.ü.e.d. N.Zeynalov, k.ü.f.d. Ü.Məmmədova, k.ü.f.d. S.Məmmədova, k.e.i. A.İsazadə
Problem Kimyəvi proseslərin texnologiyası və modelləşdirilməsi
– Hidravlik diffuziya və filtrasiya tənliklərinin əsasında neftdəki asfalt -qatran maddələrin və parafinlərin tərkibinin təsirini nəzərə alaraq, qeyri-Nyuton neftin reoloji modelləri hazırlanmış və onların əsasında onun nəqli hesablanmış, məsaməli mühitin fiziki xüsusiyyətləri və əmsalları təyin edilmışdir. Qeyri-Nyuton neftin özlülüyünün sistemdəki quruluş əmələ gətirən asfalt və qətran maddələrin tərkibindən asılılığının modelləri təklif edilmişdir.
İcraçılar: AMEA-nın müxbir üzvü Q.Kəlbəliyev, t.ü.f.d. M.Manaflı, t.ü.f.d. Q.Əliyev
1.3. Müqavilələr üzrə aparılan işlər
İnstitut tərəfindən bir sıra təşkilatlarla müqavilələr bağlanmış və birgə işlər yerinə yetirilmişdir. Onların arasında Bolqarıstan Elmlər Akademiyası, Rusiya Elmi Mərkəzi “Kurçatov İnstitutu”, Gürcüstan Elmlər Akademiyasının Qeyri-üzvi və Elektrokimya İnstitutu, Rusiya Federasiyasının Metallurgiya və Metalşünaslıq İnstitutu, Rusiya EA-nın İ.B.Qrebenşikov adına Silikatlar Kimyası İnstitutunun “Nanoölçülü sistemlərin fiziki kimyası” laboratoriyası, Tomsk Dövlət Universiteti, Moskva Dövlət Universiteti, Belarusiya Dövlət İnformatika və Radioelektronika Universitetinin kimya kafedrası, Sumqayıt Etilen-Polietilen zavodu, Gəncə Dövlət Universiteti, Azərbaycan Meliorasiya və Su Təsərrüfatı Açıq Səhmdar Cəmiyyəti “Azdövsutəslayihə” H.Əliyev adına Neft Emalı zavodu, Bakı Ovuntu Metallurgiya Zavodu, Azərbaycan Respublikası Fövqəladə Hallar Nazirliyi və s. qeyd etmək olar.
İnstitut alimləri Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Fizika İnstitutu, Radiasiya Problemləri İnstitutu, Neft Kimya Prosesləri İnstitutu, Torpaqşünaslıq və Aqrokimya İnstitutu, Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti və onun nəzdində olan “Neftin, qazın geotexnoloji problemləri və kimya” Elmi-Tədqiqat İnstitutu, Azərbaycan Dövlət Universiteti, Az.Texniki Universiteti, Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti və başqa elmi mərkəzlərlə birgə əməkdaşlıq edirlər.
Bundan əlavə 2020-ci il ərzində Almaniya, Fransa, Böyük Britaniya, İtaliya, İcveç, Hollandiya, Danimarka, Türkiyə, Norveç və s. ölkələrin elmi-tədqiqat müəssisələri və Universitetləri ilə elmi əməkdaşlıq davam etmişdir.
İnstitutda 2015-ci ildə açılmış iki beynəlxalq laboratoriya, İspaniyanın Donostia Beynəlxalq Fizika Mərkəzi (DİPC) ilə birgə "Kvant Kompütinq və Spintronika üçün Qabaqcıl Materiallar" və Almaniyanın Berlin Texniki Universiteti, Böyük Britaniyanın Huddersfild Universiteti və Belarusiyanın Minsk İstilik və Kütlə Dəyişməsi İnstitutu ilə "Neft mənşəli kaustobiolitlərdən alınan nanokarbon materialları əsasında katalizatorların sintezinə və tətbiqinə dair fundamental tədqiqatlar" (İNTERLABCAT) beynəlxalq laboratoriyaları öz fəaliyyətlərini uğurla davam etdirmişdir.
İNTERLABCAT laboratoriyasında karbohidrogenlərin oksidləşməsində universal katalizator kimi tətbiq olunan nanokarbon katalizatorlarının fundamental aspektləri tədqiq olunmuşdur.
“Kvant Kompütinq və Spintronika üçün Qabaqcıl Materiallar” laboratoriyasında DİPC tədqiqatçılar tərəfindən topoloji izolyatorlar xassəli bir sıra birləşmələrinin səth və elektron quruluşlarının nəzəri hesablanması və eyni zamanda Avropanın digər qabaqcıl elmi mərkəzlərdə onların fiziki xassələrinin eksperimental tədqiqi aparılmışdır. Azərbaycan tədqiqatçıları tərəfindən məqsədyönlü axtarış üçün bu materialların uyğun sistemlərinin kompleks fiziki-kimyəvi, kristalloqrafik, termodinamik tədqiqi aparılmış və onların bəzilərinin monokristalları sonrakı tədqiqatlar üçün yetişdirilmişdir.
1.4. Elmi-tədqiqat proqramlarının müsabiqəsində iştirak
2018-ci ildə udulmuş və hal-hazırda davam edən qrant layihələrinin siyahısı
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondunun
1-ci Azərbaycan-Rusiya birgə beynəlxalq qrant müsabiqəsi
– “Misin mürəkkəb xalkogenidləri ortatemperaturlu termoelektrik materialları kimi: sintezdən və faza tarazlıqlarından "tərkibquruluş-xassə" əlaqəsinə doğru” (AMEA-nın müxbir üzvü Məhəmməd Babanlı – 175 000 AZN, 24 ay, Bakı Dövlət Universiteti, M.Lomonosov adına Moskva Dövlət Universiteti, AMEA-nın Fizika İnstitutu ilə birgə)
– “Nanoelektronikada tətbiq üçün tərkibində III qrup xalkogenidləri saxlayan bərk məhlullar, qrafen və ifrat nazik silisium təbəqələri əsasında alınmış 2D sistemlərdə defekt əmələgəlmənin mexanizmi və kvant halları” (Layihə iştirakçısı: Mirsəlim Əsədov (AMEA-nın KQüKİ)– 75 000 AZN, 24 ay, AMEA Fizika İnstitutu, REA Fizika-Texnologiya İnstitutu ilə birgə)
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondunun 2-ci Azərbaycan-Belarus birgə qrant müsabiqəsi
– “Mikroelektronika üçün tərkibində nadir torpaq elementləri saxlayan tallium-bismut telluridləri əsasında yeni maqnit materialların sintezi, tədqiqi və xassələrinin modelləşdirilməsi” (kimya üzrə elmlər doktoru Mirsəlim Əsədov – 60 000 AZN, 24 ay, Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti, Научно-практический центр НАНБ по материаловедению ilə birgə)
Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının “Beynəlxalq Elmi Əməkdaşlıq” Müştərək Elmi Tədqiqat müsabiqəsi
– “L-tiroksinin xitozanın N-trimetil yodlu törəməsinə enkapsullaşdırılması və onun uzun müddət nəzarətli ayrılmasının in vivo bioloji tədqiqi” (kimya üzrə elmlər doktoru Nizami Zeynalov – 24 000 AZN, 24 ay, İtaliya Sosial Respublikası Polimerlər, kompozitlər və Biomateriallar İnstitutu ilə birgə)
– FeChx-TiO2-MoSx hibrid katodlarının elektrokimyəvi və fotoelektrokimyəvi tədqiqi (kimya üzrə elmlər doktoru Akif Əliyev – 2 000 AZN, 36 ay, Bolqarıstan Respublikası Elektro-kimya və Energetik Sistemlər İnstitutu ilə birgə)
2019-2023-cü illər ərzində Horizon 2020 proqramı üzrə qalib qrant layihəsi
Avropa Komissiyasının Horizon 2020 proqramı üzrə
ilə tərəfdaş olduğu “Perspektiv materiallar və nanotexnologiyalar” istiqaməti və “Karbohidrogenlərin katalitik çevrilməsi” mövzusu üzrə “Metanın oksidləşdirici konversiyası və propilenə hidroformilləşməsi” (814557 №-li C123 qrant müqaviləsi) layihəsi müsabiqədə qalib gəlmişdir.
Layihə üzrə İnstituta 304,062 min avro məbləğində vəsait ayrılmışdır.
Qrant rəhbəri: akademik Dilqəm Tağıyev
Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Şirkətinin Elm Fondu tərəfindən
2019-cu ildə maliyyələşdirilmiş və hal-hazırda davam edən qrant layihələr
– Neft avadanlıqlarında parafin, qətran, asfalten və qum hissəciklərinin çökməsinin modelləşdirilməsi və praktik problemlərin həlli – (Layihənin rəhbəri: t.e.d. Qüdrət Kəlbəliyev, 80 000 AZN, 10.09.2019-10.09.2021)
– Azərbaycanın palçıq vulkanları və nanotexnologiya: adamantoidların və karbon nanostrukturlarının təbii sintezi – (Layihənin rəhbəri: k.ü.f.d. Mətanət Məhərrəmova, 70 000 AZN, 10.09.2019-10.09.2021)
Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının 2019-2021-ci illər üçün elmi tədqiqat proqramlarının işlənməsi, seçilməsi və maliyyələşdirilməsi məqsədilə keçirilən respublika müsabiqəsində maliyyələşdirilmiş və hal-hazırda davam edən qrant layihələr
– Günəş enerjisinin çeviricisi kimi yeni nəsil elektrod materiallarının korroziyaya davamlı zəif yaddaş effektli nanoquruluşlu örtüklərin alınması – (Layihənin rəhbəri: akademik Dilqəm Tağıyev, 195 000 AZN, 2020-2022)
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondunun elan edərək keçirdiyi “Elm-Təhsil İnteqrasiyası” məqsədli qrant müsabiqəsi (EİF/MQM/Elm-Təhsil-1-2016-1(26)) üzrə maliyyələşdirilmiş və hal-hazırda davam edən qrant layihələr
– İnnovativ metallurgiya texnologiya əsasında yayma istehsalatında yüksək xassələrə malik bimetallik valın işlənməsi – (Layihənin həmrəhbəri: k.e.d., prof. İxtiyar Bəxtiyarlı (AzTU ilə), 60 000 AZN)
– Yüksək texnologiyalar üçün yeni topoloji izolyatorların və Raşba yarımkeçiricilərinin alınması, kimyəvi dizaynı və tədqiqi – (Layihənin rəhbəri: k.ü.f.d., b.e.i. Samirə İmaməliyeva (ADNSU ilə), 80 000 AZN)
– Triazapentadien əsaslı komplekslərin sintezi və katalizdə tətbiqi imkanları – (Layihənin həmrəhbəri: k.ü.f.d. Cəlaləddinov Fidail (BDU ilə), 55 000 AZN)
– Interkalyasiya olunmuş laylı quruluşlu birləşmələr və polimerlər əsasında hazırlanmış yeni hibrid nanokompozitlərin sorbsiya və katalitik xassələrinin tədqiqi – (Layihənin həmrəhbəri: k.ü.f.d., a.e.i. Natalya Melnikova (BDU ilə), 80 000 AZN)
1.5. Fundamental elmlə təhsilin qarşılıqlı əlaqəsi
2018/2019-cu tədris ilində İnstitutun magistraturasına “Qeyri-üzvi kimya”, “Kimyəvi kinetika və kataliz”, “Fiziki-kimya”, “Yüksək molekullu birləşmələr kimyası”, “Neft-kimya proseslərinin riyazi modelləşdirilməsi” ixtisaslaşması üzrə 5 tələbə magistra təhsil proqramını başa vurmuş və yekun dövlət attestasiyasından müvəffəqiyyətlə keçmişlər. Onlardan 4 nəfər fərqlənmə diplomu almışdır (Həsənov Gündüz Faiq oğlu, Abbaslı Telli Əlizamin qızı, Abışova Nuray Rafiq qızı, Quliyeva Cəmilə Elşən qızı, Rüstəmli Xədicə Mübariz qızı).
2019/2020-ci tədris ilində İnstitutun magistraturasına “Qeyri-üzvi kimya”, “Kimyəvi kinetika və kataliz”,“Fiziki-kimya”,“Yüksək molekullu birləşmələr kimyası”, “Neft-kimya proseslərinin riyazi modelləşdirilməsi” və “Kompozisiya materialları kimyası” ixtisaslaşması üzrə 10 bakalavr qəbul olmuşdur. Magistrlar I kursi müvəffəqiyyətlə başa vuraraq yüksək təqaüdə layiq görülmüşlər. Hal-hazırda II kursun III semestrində təhsil alırlar.
2019/2020-ci tədris ilində Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Prezidentinin 23.09.2020-ci il tarixli 401 №li sərəncamı ilə İnstitutun magistraturasına “Qeyri-üzvi kimya”, “Kimyəvi kinetika və kataliz”,“Fiziki-kimya”,“Yüksək molekullu birləşmələr kimyası”, ixtisaslaşması üzrə 7 bakalavr qəbul olmuşdur.
15.09.2020-ci il tarixində İnstitutun magistraturasında 6 ixtisaslaşma üzrə 17 tələbə təhsil alır.
1.6. Nəşriyyat fəaliyyəti, elmi məqalələr, o cümlədən xaricdə və İmpakt Faktorlu jurnallarda çap olunmuş məqalələr, elmi işçilərin əsərlərinə olan istinadlar, alınmış patentlər haqqında məlumat
Hesabat ilində institut əməkdaşları tərəfindən yüksək impakt faktorlu xarici jurnallarda məqalələr dərc olunmuşdur: ACS NANO, Journal of Alloys and Compounds, Journal of Physics D: Applied Physics, Journal of Physics and Chemistry of Solids, Journal of Molecular Structure, Acta Chimica Slovenica, Russian Chemical Bulletin, Russian Journal of Inorganic Chemistry, Technical Physics Letters, Russian Metallurgy,Chemical Problems, Processes of Petrochemistry and Oil Refining,Chemistry & Chemical Technology,Izvestiya Vysshikh Uchebnykh Zavedenii, Khimiya i Khimicheskaya Tekhnologiya, Journal of Materials Science and Chemical Enginering, NPJ Quantum Materials, Journal of European Ceramic Society, Scientific Reports, APL Materials, Electrochemical Science and Engineering, Physics of the Solid State, Журнал Координационная химия, Cellulose chemistry and technology, Inorganic Materials, Digest Journal of Nanomaterials and Biostructures, Semiconductors, Химия и технология воды, Glass Physics and Chemistry, Advances in Intelligent Systems and Computing, Theoretical Foundation of Chemical Engineering, Mechanics of Solids, Techniques and Applications, Journalof Chemical SocietyPakistan, London Journals Press, Actual problems of Chemical Engineering
Ümumiyyətlə bu il 135 məqalə, o cümlədən xaricdə 89, respublikada 46 məqalə çap olunmuşdur. Cari il ərzində 64 məqalə Web of Science, 7 məqalə SCOPUS və 18 məqalə digər bazalara daxil olan impakt faktorlu jurnallarda dərc olunmuşdur.
Dövri nəşrlər sahəsində Azərbaycan Kimya Jurnalının və Kimya Problemləri Jurnalının 1,2,3,4 nömrələri çap olunmuşdur. Hazırda Kimya Problemləri jurnalı РИНЦ(RSC), Azərbaycan Kimya Jurnalları isə (РИНЦ) bazasına daxildir. 2020-ci ildə institut əməkdaşları respublikada və bir sıra xarici ölkələrdə keçirilmiş konfranslarda məruzələrlə çıxış etmiş, 81 tezis (onlardan 56 xaricdə) çap olunmuşdur.
İnstitutun əməkdaşları- "Metal-üzvi birləşmələr əsasında nanokatalizatorlar" lab. Müdiri k.ü.e.d.,prof. İsmayılov Etibar Hümmət oğlu Niderlandın Breda şəhərində keçiriləcək iclasda iştirak etmək üçün və Horizon-2019 layihəsi üzrə "PROCESS DESİGN CENTER BV" şitkətinin tədqiqat mərkəzində AMEA KQÜK İnstitutunda sintez olunmuş karalizatorların testininin aparılması məqsədilə, İnstitutun Elmi işlər üzrə direktor müavini, AMEA-nın müxbir üzvü, prof. Məhəmməd Babanlı “Qeyri-üzvi funksional materialların tədqiqi“ sahəsində Kiyev Milli Universiteti ilə birgə aparılan bəzi işlərin nəticələrini və gələcək elmi əməkdaşlıq məsələlərini müzakirə etmək üçün Ukraynanın Kiyev şəhərində ezamiyyətdə olmuşlar.
Hesabat ilində 5 monoqrafiya, 1 dərs vəsaiti və 1 biblioqrafik göstərici nəşr edilmişdir:
- A.Алиев, Д.Тагиев, Р.Гусейнова, В.Меджидзаде. Синтез, свойства и применение тонких полупроводниковых пленок халькогенидов кадмия. Баку,“Элм”, 2020, 272 с.
- VladimirVishnyakov, BaghirSuleimanov, AhmadSalmanov, EldarZeynalov. "Primer on enhanced oil recovery". ELSEVIER (Gulf Professional Publising). 2020, pp.211
|
- G.I. Kelbaliev. D.B. Tagiev, M.R. Manafov. Rheology of structured oil emulsion .İn book: Nano-and Micro-Encapsulation-Techniques and aplications. London: İntechOpen, 2020.
- Д.Тагиев, С.Мамедова. Сорбционные методы очистки природных и сточных вод. Баку, “Элм”, 2020, 246.c.
- D.B.Tağıyev, Ç.H.İsmayılova. Biofiziki və Bioüzvi kimya. Bakı, “Təbib”, 2020, 354 s.
- Тофик М.Нагиев. Сопряженные реакции в контексте современных идей. Баку, CBS Poligraphic production. 2020, 207pp.
- Akademik Dilqəm Bəbir oğlu Tağıyevin 70 illiyinə həsr olunmuş Biblioqrafik Göstərici. Bakı, "Elm", 2020, 406 s.
2020-ci ildə Web of Science (Clarivate Analytics), SCOPUS və digər məlumat bazalarına daxil olan məqalələr
Web of Science (Clarivate Analytics) məlumat bazasına
daxil olan jurnallarda çap olunan məqalələr
İmpakt Faktorlu jurnalların siyahısı
1. M.Nurmamat, K.Okamoto, S.Zhu, T.V.Menshchikova, I.P.Rusinov, V.O.Korostelev, K. Miyamoto, T.Okuda, T.Miyashita, X.Wang, Y.Ishida, K.Sumida, E.F.Schwier, M.Ye, Z.S. Aliev, M.B.Babanly, I.R.Amiraslanov, Evgueni V.Chulkov, K.A.Kokh, O.Tereshchenko, K. Shimada, S.Shin, A.Kimura, Topologically non-trivial phase-change compound GeSb2Te4. // ACS Nano 2020, 14, 7, 9059–9065, https://doi.org/10.1021 /acsnano. 0c04145. CA-13,700
2. I. I.Klimovskikh, M.M.Otrokov, D.Estyunin, S.V.Eremeev, S.O.Filnov, A.Koroleva, E.Shevchenko, V.Voroshnin, I.P.Rusinov, M.Blanco-Rey, M.Hofmann, Z.S.Aliev, M.B.Babanly, I.R.Amiraslanov, N.A.Abdullayev, V.N.Zverev, A.Kimura, O.E.Tereshchenko, K.A.Kokh, L.Petaccia, G.DiSanto, A.Ernst, P.M.Echenique, N.T.Mamedov, A.M.Shikin, E.V.Chulkov. Tunable 3D/2D magnetism in the (MnBi2Te4)∙(Bi2Te3)m topological insulators family. NPJ Quantum Materials. 5, 2020, 54, DOI:10.1038/s41535-020-00255-9, CA-6.262
3. Ziyafaddin H. Asadov, Gulnara A. Ahmadova, Ravan A. Rahimov, Seyid-Zeynab F. Hashimzade, Yusif Abdullayev, Etibar H. Ismailov, Samira A. Suleymanova, Nahida Z. Asadova, Fedor I. Zubkov, Jochen Autschbach. Aggregation and antimicrobial properties of gemini surfactants with mono- and di-(2-hydroxypropyl)ammonium head-groups: Effect of the spacer length and computational studies. //Journal of Molecular Liquids. 2020, 15 march,V. 302, 112579.https://doi.org/10.1016/j.molliq. 2020.112579, CA-5.065
4. Oleksii Popov, Jozef Vleugels, Eldar Zeynalov,Vladimir Vishnyakov. Reactive hot pressing route for dense ZrB2-SiC and ZrB2-SiC-CNT ultra-high temperature ceramics. Journal of European Ceramic Society, 2020, 40(15), 5012-5019, https://doi.org./10. 1016/jeurceramsoc.2020.07.039, CA-4,495
5.Asadov .M.M. Kuli-zade E.S. Phase equilibria, thermodynamic analysis and electrical properties of the Li2O–Y2O3–B2O3 system. Journal of Alloys and Compounds. https://doi.org /10.1016/j.jallcom.2020.155632, CA-4,350
6. K. Holtgrewe, S. K. Mahatha, P. M. Sheverdyaeva, P. Moras, R. Flammini, S. Colonna, F. Ronci, M. Papagno, A. Barla, L. Petaccia, Z. S. Aliev, M. B. Babanly, E. V. Chulkov, S. Sanna, C. Hogan, C. Carbone: Topologization of β-antimonene on Bi2Se3 via proximity effects. Scientific Reports. 2020; 10: 14619. CA-3.998
7. D.A.Estyunin, I.I.Klimovskikh, A.M.Shikin, E.F.Schwier, M.M.Otrokov, A.Kimura, S.Kumar, S.O.Filnov, Z.S.Aliev, M.B.Babanly, E.V.Chulkov: Signatures of temperature driven antiferromagnetic transition in the electronic structure of topological insulator MnBi2Te4. APL Mater. 8, 2020 021105, CA-3.819
8. S.O.Filnov, I.I.Klimovskikh, D.A.Estyunin, A.Fedorov, V.Voroshnin, A.V.Koroleva, E.V. Shevchenko, A.G.Rybkin, Z.S.Aliev, M.B.Babanly, I.R.Amiraslanov, N.T.Mamedov, E.F. Schwier, K.Miyamoto, T.Okuda, S.Kumar, A.imura, V.M. Misheneva, A.M.Shikin, E. V. Chulkov: Probe-dependent Dirac-point gap in the gadolinium-doped thallium-based topological insulator TlBi0.9Gd0.1Se2. Phys. Rev. B, 102, 2020, 085149,CA -3.720
9. A.M.Pashajanov, Sh.M.Bayramov, G.G.Abbasova, M.M.Agamaliyeva, Z.A.Mamedova // Extraction-Atomic-Absorption Determination of Gallium (III) with 2-hydroxy-5-T-butylphenol-4’-methoxy-azobenzene. Journal of Materials Science and Chemical Engineering, 2020, 8, p. 24-30, CA-3,610
10. Majidzade V.A., Aliyev A.Sh. Guliyev P.H. Babanly D.M. Electrodeposition of the Sb2Se3 thin films on various substrates from the Tartaric electrolyte. Electrochemical Science and Engineering, 2020, 10(1), p.1-9, CA-3.610
11. O.Z.Alekperov, E.Nakhmedov, A.Najafov, O.Samedov, Kh.Nadirova, V.Gasymov, G.R.Mahmudova. Reversible amorphization and character of conductivity of TlInTe2 crystal at ionicconductivity temperature under ac-electric field. //Journal of Physics D: Applied Physics, 2020, v.53,3,035103,1-10, CA-3,228
12. Mansura huseynova, Vaqif Farzaliyev, Ajdar Medjidov, Mahizar Aliyeva, Parham Taslimi, Onur Sahin, Bahattin Yalзэn.Novel zinc compound with thiosemicarbazone of glyoxylic acid: Synthesis, crystal structure, and bioactivity properties. /Journal of Molekular Structure. Vol.1200, 2020, 127082, Https://doi.org/10.1016/j. CA-2,190
13.Vusala Asim Majidzade, Akif Shikhan Aliyev, Mahmoud Elrouby, Dunya Mahammad Babanly, Dilgam Babir Tagiyev. Electrodeposition and Growth of Iron from an Ethylene Glycol Solution. Acta Chimica Slovenik. 2020, 67, 4, DOI:10.17344/acsi.2020.6308, CA-1.395
14.Mashadiyeva L.F., Mansimova S.H., Babanly D.M., Yusibov Y.A., Tagiyev D.B., Babanly M.B.Phaseequilibria in the Ag2Te-PbTe-Sb2Te3system and thermodynamic properties of the (2PbTe)1-x(AgSbTe2)x solid solutions. //Acta Chimica Slovenik. 2020, v.67,p.799–811, CA-1.395
15.Машадиева Л.Ф., Мансимова Ш.Г., Бабанлы К.Н., Юсибов Ю.А., Бабанлы М.Б. Термодинамические свойства твердых растворов в системе PbSe-AgSbSe2. Russian Chemical Bulletin, 2020,v.69, pp.660-664, CA-1,062
16.Asadov M.M. Mustafaeva S.N. Guseinova S.S. Lukichev V.F. Ab Initio Calculations of the Electronic Properties and the Transport Phenomena in Graphene Materials. Physics of the Solid State. 2020. Vol. 62. No. 11.P.2224–2231. https://doi.org/10.1134/ S10637 83420110037,CA -0,986
17. S.N. Mustafaeva, K.M.Guseinova, M.M.Asadov. Current Relaxation in TlGa1-xDyx Se2 (x =0.01, 0.03) Single Crystals. Physics of the Solid State. 2020. Vol. 62. No. 7. P. 1150–1155. https://doi.org/10.1134 /S1063783420070197, CA -0,986
18.Н.З.Ибрагимова, Г.М.Джафаров, Д.Б.Тагиев, И.У.Лятифов. Кристаллическая структура 1,2,4,1¢,2¢,4¢-гексаметилферроцена. //Журнал Координационная химия, 2020, №1, том 46, стр. 56-61. CA -0,973
19. Hasanova G.S., Aghazade A.I., Yusibov Y.A., Babanly M.B. Thermodynamic Properties of TheBiTeand Bi8Te9. //Physics Chem. Solid State,2020, V.21, №4, pp. 492-495, CA-0.925
20.Orujlu E.N. Phase equilibria in the SnBi2Te4-MnBi2Te4 system and characterization of the Sn1-xMnxBi2Te4 solid solutions. //Physics Chem. Solid State, 2020, vol. 21, no. 1, pp. 113-116, CA-0,925
21. S.Z.Imamaliyeva, I.F.Mehdiyeva, D.B.Taghiyev, M.B.Babanly. Thermodynamic investigations of the erbium tellurides by EMF method. // Physics Chem. Solid State, 2020, V.21, №2, pp. 312-318, - CA0.925
22.Imamaliyeva S.Z., Tl4GdTe3 and Tl4DyTe3–Novel Structural Tl5Te3 Analogues.// Physics Chem. Solid State,2020, V.21, №3, pp. 492-495,CA-0.925
23. N.N.Niftiev, F.M.Mamedov, M.B.Muradov. AC Electrical Conductivity of MnGaIn Se4 Single Crystals. Technical Physics Letters, 2020, Vol. 46, No.6, pp. 538–540.CA-0,990
24.Shamo ZokhrabTapdıqov. A drug-loaded gel based on graft radical co-polymerization ofN-vinylpyrrolidone and 4-vinylpyridine with chitosan. // Cellulose chemistry and technology.2020. 54 (5-6). 429-438. CA-0,900
25. S.N.Mustafaeva, S.M.Asadov, A.I.Jabbarov. Hopping Thermoelectric Power in TlCrS2. Inorganic Materials, 2020, Vol. 56, No. 4, pp. 333–337.https://doi.org/10.1134/ S0020 168520040093. CA-0,881
26.Y.I.Aliyev, Y.G.Asadov, T.M.Ilyasli, F.M.Mammadov, T.G.Naghiyev, Z.A.Ismayilova, M. N.Mirzayev, and S.H.Jabarov. Structural aspects of thermal properties of AgCuS compound. Modern Physics Letters B, 2050066 (7 pages), DOI: 10.1142/S02179849205006 69, 2020, CA-0.866
27.Имамалиева С.З., Мехдиева И.Ф., Бабанлы Д.М., Зломанов В.П., Тагиев Д.Б., Бабанлы М.Б. Твердофазные равновесия в системе Tl2Te–Tl2Te3–TlErTe2 и термодинамические свойства соединений Tl9ErTe6 и TlErTe2. /Журнал Неорганческой химии, 2020, том 65, № 11, с.1550–1557. CA -0.822
28.Mamedov F.M., Babanly D.M., Amiraslanov I.R., Tagiev D.B., Babanly M.B. Physicochmical analysis of the FeSe–Ga2Se3–In2Se3system. // Russian Journal of Inorganic Chemistry, 2020, № 11, pp.1747–1755. CA-0.822
29.Sh.H.Mammadov, A.N.Mammadov, R.C.Kurbanova. Quasi-Binary Section Ag2SnS3 –AgSSbS2 . //Russian Journal of Inorganic Chemistry, 2020, Vol. 65, No. 2, pp.217–. CA-0,822,
30.V.A.Rzaguliev, A.N.Mamedov, O.Sh.Karimli, Sh.G.Mamedov. Phase equilibrium in the Ag2Se-Cu2SnSe3 and Ag8SnSe6-Cu2SnSe3 systems. // Russian Journal of Inorganic Chemistry, 2020, /doi.org/10.1007/978-3-030-35249-3_118. CA-0,822,
31.Ш.С.Абдуллаева, Ф.М.Мамедов, И.Б.Бахтиярлы Квазибинарный разрез CuInS2 –FeIn2S4 . Журнал неорганической химии, 2020, том 65, №1 с.98-103. CA-0,822,
32. Алиев И.И., Мамедова Н.А., Садыгов Ф.М., Садыгов Н.М., Меликова И.Г. Исследование химического взаимодействия в системе Sb2Te3–InSe и свойства полученных фаз. //Журнал неорганической химии. 2020, том.65, №10. c.1386–1391, CA-0,822
33.M.M.Asadov, S.N.Mustafaeva, D.B.Tagiyev, V.F.Lukichev. Thermodynamic and Dielectric Properties of As2S3–As2Se3.Russian Journal of Inorganic Chemistry.. 2020. Vol. 65. No.5. P. 733–742.https://doi.org/10.1134/ S0036023620050022, CA-0,822
34.M.M. Asadov, N.A.Akhmedova, S.R.Mamedova, D.B.Tagiev. Phase Equilibria Thermodynamic Analysis, and Electrical Properties of Samples in the System Li2O–B2O3–Yb2O3. Russian Journal of Inorganic Chemistry. 2020. Vol.65. No.7. pp.1061-1068. https://doi.org/10.1134/S0036023620070013, CA-0,822
35.Мамедов Ш.Г., Мамедов А.Н., Курбанова Р.Д., Квазибинарныйразрез Ag2SnS3 AgSbS2. Журналнеорганическойхимии, 2020, 65(2), s.218 - 223, CA-0,822,
36.D.Tagiev, U.Mammadova*, A.Isazade, N.Zeynalov, O.Badalova, N.Shixverdieva, C.Seidova, H.Aslanova. Immobilization of a quarterized polymer with immobilized transition metal ions. //Digest Journal of Nanomaterials and Biostructures, 2020. Vol.15. No.1 .pp.275-280. CA- 0,785
37.N.N.Niftiyev, F.M.Mammadov and M.B.Muradov. AC electrical conductivity of FeGaInSe4. Semiconductors, 2020,V.54, No.6, pp.627–629. https://doi.org/10.1134/ S1063782620060123. CA-0,759
38.Г.И.Келбалиев, Д.Б.Тагиев, О.М.Гюлалов, Ф.И.Шекилиев, В.И.Керимли, Н.А.Магеррамова.Теоретические и экспериментальные исследования процессов очистки сточных водсинергетической смесью. //Химия и технология воды, 2020, т.42, № 2, с.178–185. CА-0,720
39.A.S. Abdullaeva, I.B. Bakhtiyarly, R.D. Kurbanova. Physical and Chemical Properties of Glass Composed of (Ga2S3)0.60(La2S3)0.35(Er2S3)0.05 and (Ga2S3)0.60 (La2S3)0.27 (Er2S3)0.13. //Glass Physics and Chemistry. 2020, v. 46, pp.298–304. doi.org/10.1007/ 978-3-030-35249-3_118 .CA-0,720
40.Majidzade V.A., Aliyev A.Sh. The obtaining semiconductor thin films Ni3Bi2Se2. Iranian Journal of Chemistry and Chemical Engineering, 2020, DOİ:10.30492/IJCCE. 2020, 43334, CA-0.600
41.Mammadov A.N., AlverdievI.D., AlievZ.S., Tagiev D.B., Babanly M.B. Thermodynamic Modeling of the Phase Diagram for Cu2SnS3-Cu2SnSe3 System. In: R. A. Aliev et al. (Eds.):ICSCCW 2019. Advances in Intelligent Systems and Computing,2020, 1095, pp.1–8. //doi.org/10.1007/978-3-030-35249-3_118 .CA-0,570
42.A.I.Yaqubov, Sb.Naseri, Z.R.Agayeva., N.A.Imanova, K.J.Haciyeva, N.H.Gasanova. Study of quantitative-structure equilibratinq interaction of indexes retention of monomethylalkanes in fossie fuels by multiplelinearreqression and vector. //Theoretical Foundation of Chemical Engineering , 2019,vol.53,№6, pp.1099-1105. CA-0.559
43.Asif Mammadov, Gunel Pashazade, Afarida Gasymova, Ulviya Sharifova. Processing of titanium-magnetite concentrates for the production of iron, titanium dioxide modifications and titanium. //Chemistry&chemical technology, 2020, Vol. 14, No. 2, pp. 227-233. /https://doi.org/ 10.23939 /chcht14.02.CA-0,470
44.Asadov M.M. Boudeghdegh K. Moussaoui I. Roula A. Theoretical considerations on transition metals sulphidesprecipi-tation in alloyed steels. Mechanics of Solids.2020.№ 1. pp. 114–123. https://doi.org/10.31857 /S0572329920010195, CA-0,420
45. A.A.Geidarov, A.A.Gulieva, L.T.Tagieva, G.I.Alyshanly, V.A.Aliyeva. Kinetic Laws of the Dissolution of Alunite from Alunite Ores with an Alkali Solution.ISSN 0036-0295. Russian Metallurgy, 2020, №9, pp.933-937. DOI:10.1134 S0036029520090050, CA-0,320
46. G.I. Kelbaliyev, D.B. Tagiyev, M.R.Manafov. Rheology of Structured Oil Emulsion, In book: Nano- and Micro-Encapsulation - Techniques and Applications. London: IntechOpen, 2020, pp.1-38.DOI: 10.5772/intechopen. 92770. Web of Science
47.Perizad A.Fatullayeva, Ajdar A.Medjidov, Idayat M.Mamedov, Pavel V.Dorovatovskiy, Jan. V.Zubavichus, Victor N.Khrustalev, Rayyat Huseyn Ismayilov.The Cycle Destruction during Complex Formation of 4-salicylideneamino-3-hydrazino-5-mercapto-1,2,4-triazole with Ni (II) ions. Journalof Chemical Society Pakistan, Vol. 42, No. 05, 2020, Web of Science
48.E.A.Salakhova, D.B.Tagiyev, K.F. Ibragimova, P.E. Kalantarova. Morphology of rhenium-selenium-copper nano-films. London Journals Press. vol. 19, Issue 8, 2020, pp. 45-49, Web of Science
49.Zeynalov E.B., Huseynov E.R., Salmanova N.I. Effect of nanocarbon additives on stability of polymer composites. Izv.Vyssh. Zaved. Khim. Tekhnol. 2020, v.63. N11. pp.4-11. Web of Science
50.Y.M.Nagiyev, Nadiri M.I., Akhmadov I.I., Esedzade G.Sh., Zeynalov E.B. Aerobic oxidation of cumene catalyzed with n-(2,5-dychlorophenly) dichloromaleymide. Actual problems of Chemical Engineering, december. 2020, Web of Science
51.I.A. Talybly, G.M. Samedzade, L.F.Masayeva, A.N. Mammadov, A.M. Gasimova, G.B. Shadlinskaya. Modeling the process of granulation of dusty-type clay with dipper method on a pelletizing granulator. //Chemical Problems, 2020, no. 1 (18), pp.68-77/ DOI: 10.32737/2221-8688-2020-1-68-77, Web of Science
52.Orujlu E.N., A.E. Seidzade, Z.S. Aliev, M.B.Babanly. Synthesis and crystal structure ofa new 9P–type layered van der Waals compound SnBi4Te4. // Chemical Problems, 2020, 1(18), pp. 40-48, Web of Science
53.Hasanova G.S., Dashdiyeva G.B., Yusibov Y.A., Babanly M.B Thermodynamic properties of the Bi2Te3 and Bi4Te5 compounds. // Chemical Problems, 2020, №2, pp.74-77
54.E.N. Ismailova, IB Bakhtiyarly, MB Babanly. Refinement of the phase diagram of the SnSe-Sb2Se3 system. // Chemical Problems, 2020, №2, pp.
55. BananyarliS.I. , IsmayilovSh.S., GasimovaR.N., KhalilovaL.A., Study of 3Bi2O3·5B2O3-Nd2O3·3B2O3 system and dependence of electrophysical and heat properties of obtained alloys on the composition. // Chemical Problems, 2020, No.1, pp.106-112. Web of Science
56.Аждарова Д.С., Максудова Т.Ф. , Мамедов Ш.Г., Рагимова В.М., Гусейнова Э.С., Гамидова Ш.А., Фазовые равновесия в системе Mn-Bi2Se3. Chemical Problems, 2020, 18(1), c.113-117, Web of Science
57.Maharramova L.G. Conversion of methanol to formaldehyde and dimethoxymetane on bifunctionalk catalysts. //Chemical Problems, 2020. №1(18), c.97-101, Web of Science
58.Majidzade V.A. Sb2Se3-based solar cells: obtaining and properties. Chemical Problems, 2020, 18(2), pp.181-198, Web of Science
59. S.A. Aghamammadova. Peculiarities of the mechanism of oxidation of cyclohexane by “green oxidizer” hydrogen peroxide on per-FTPhPFe3+OH /Al2O3. // Chemical Problems, 2020, №1,(18), Web of Science
60. N.A.Abdurehmanova.Study of catalytic activity of the modified multi-walled carbon nanotubes in the aerobic oxidation ofcumene. Processes of Petrochemistry and Oil Refining, 2020,v.21, No.2, pp.268-275.Web of Science
61. N.Ibrahimova. Features of crystal structures of symmetric polymethylferrocenes// Chemical problems. 2020, no. 2 (18), pp.145-150, Web of Science
62.Leylufar I. Aliyeva, Esmira A. Guliyeva, Lala M. Afandiyeva, Akif D. Kuliyev, Ajdar A. Mejidov. Synthesis and catalytic activity of the complexes of 1,3-diphenyltriazenes of manganese and cobalt in the reaction of oxidation of petroleum hydrocarbons. Processes of Petrochemistry and Oil Refining, Vol. 21, No. 1, 2020, pp. 26-35, Web of Science
63.S.A. Mammadova, U.A Mammadova, D.B. Tagiyev, N.A. Zeynalov, A.I. Yagubov. Synthesis and physical-chemical study of organobentonite based nanocomposites. / Chemical Problems, 2020. No. 1 (18). pp.55-60, Web of Science
64.S.B.Zeynalov,S.K.Sharifova, E.R.Huseynov, F.A.Abdullayeva, M.G.Abbasov, A.K.Sharifova. Synthesis and study of complex compounds based on ferric chloride (FeCl3) reactions with amino asids. Chemical Problems. 2020. № 2 (18). pp.229-236. Web of Science
SCOPUS
65. S.A. Asadov,S.N. Mustafaeva, V.F. Lukichev. Modifying the Dielectric Properties of the TlGaS2 Single Crystal by Electron Irradiation.Russian Microelectronics, 2020, Vol. 49. No. 4. pp. 263–268. https://doi.org/ 10.1134/S1063739720040022. SCOPUS-0,8
66.Asadova M.M. Guseinova S.S. Lukichev V.F. Ab Initio Modeling of the Electronic and Energy Structure and Opening the Band Gap of a 4p- Element-Doped Graphene Monolayer. Russian Microelectronics. 2020. Vol. 49. No.5. pp. 314–323. https://doi.org/10. 1134/S106373 9720050 030. SCOPUS-0,8
67.Asadov S.M. Mustafaeva S.N. Lukichev V.F. Modeling the Crystallization and Correlation of the Properties with the Composition and Particle Size in Two-Dimensional GaSxSe1–x (0 х 1). Russian Microelectronics. 2020. Vol. 49. No.6. pp. 452–465. https://doi.org/10.1134/S1063 739721010042. SCOPUS-0,8
68. Majidzade V.A., Aliyev A.Sh., Tağıyev D.B. Electrochemical deposition of Sb2Se3 thin films semiconductor from tartaric acid solution. Bulgarian Chemical Communications, 2020, V.52 Special IssueE, pp. 62-67,Scopus-0,4
69. Majidzade V.A., Mammadova S.P., Petkucheva E.S., Slavcheva E.P., AliyevA.Sh., Tagiyev D.B.Co-electrodeposition of iron and sulfur in aqueous and non-aqueous electrolytes. Bulgarian Chemical Communications. 2020, V.52 Special Issue E, pp. 73-78,Scopus-0,4
70. Hasanova G.S., AghazadeА.I., Yusibov Y.A., Babanly M.B. Thermodynamic investigation of the Bi2Se3-Bi2Te3 system by EMF method. //Condensed Matter and Interphases. 2020, №3, pp.310-319. SCOPUS
71. Imamaliyeva S.Z., Babanly D.M., Zlomanov V.P., Taghiyev D.B., Babanly M.B. Thermodynamic properties of terbium tellurides. //Condensed Matter and Interphases. 2020, № 4, pp. SCOPUS
РИНЦ və digər impakt faktorlu jurnallar
72.E.Şh.Mammadov., D.S.Valiyeva., T.N.Kulibekova., А.Mammadov., F.Аliyeva., S.E. Huseynova., Z.S.Sefereliyeva. Developnent of utilization methods and recycling of expized toxic chemicals. //Azerbaijan chemical journal № 2, 2020, рp.48-55.
73.E.S.Mammadova, Z.Ch.Salayeva, N.A.Zeynalov, G.A.Mammadaliyev. Synthesis of methacrylic monomers from methacrylonitrile and polymers on their basis. // Azerbaijan chemical journal, 2020. No 3. pp. 50-55.
74.Р.Агаева, Иманова Н.А., Меликова И.Б.Джабаров, Э.Э.Асадова, И.А.Азизова. Очистка отработанных масел модифицированными сорбентами смектитовой породы. //Химическая промышленность сегодня. Москва, 2020, №5.
75.З.Р.Агаева ,Н.А.Иманова. И.А.Талыблы,С.К. Бехбутова, Н.Г. Гасанова. Утилизация токсичных компонентов отработанных масел сорбентами алюмосиликатной. //Нефтепереработка и нефтехимия, Москва, 2020, №6, с.37-40,
76.Н.А.Иманова,С.Г.Мамедов,.Р.Агаева. Л.М.Мамедова, А.И.Ягубов.Очистка отработанных масел модифицированными сорбентами смектитовой породы. //Химическая промышленность, Сант-Петербург,2020, №3, c.152-158.
77.Агаева З.Р., Иманова Н.А., Талыблы И.А., Бехбудова С.К., Гасанова Н.Г., Кязимова Э.М. Утилизация токсичных компонентов отработанных масел сорбентами алюмосиликатной природы. //Нефтепереработка и нефтехимия. 2020, N.6. c.37-40
78.Гурбанов Г.Р., Pзагулуев В.А., Керимли О.Ш., Мамедов Ш.Г., Алиев О.М., Рагимова В.М., Фазовые диаграммы систем Ag2S-Cu2SnS3(Cu4SnS4). Международный журнал прикладных и фундаментальных исследований, 2020, 2, c.31-136,
79.Мамедов Ш.Г. Квазибинарный разрез Ag2SnS3-Sb2S3, Изв. Сарат. ун-та. Нов. сер. Сер. Химия. Биология. Экология., 2020, 20 (1), c.49- 54
80.Э.А.Теймурова, И.Г.Меликова " Фазовые превращения и распределение серебрa при комплексной переработке высокопиритистого свинцового концентрата". Химическая промышленность, 2020, №5, с.
81.Алиев И.И., Мамедова Н.А., Мехтиева С.Т., Амирасланов И.Р. исследование взаимодействия в системе InTe-Sb2Te3. Международный журнал прикладных и фундаментальных исследований, 2020. № 2. часть 1. c.137-141.
82.Ф.Т.Махмудов, М.А.Рагимли, А.Н.Нуриев, З.А.Джаббарова, Ш.З.Эфендиева, В.Х.Алиева, Х.А.Ильясова, М.А.Гаджиев. Хроматографическое разделение пар ионов (кобальт-никель). Science and world. International scientific journal, 2020, №2(78), V.1, pp.8-11.
83.М.А.Рагимли, Ф.Т.Махмудов, В.Х.Алиева, З.А.Джаббарова, Ш.З.Эфендиева, Т.Н. Аскерова, С.М.Солтанова, А.С.Гумбатова. Особенности сорбции и разделения катионов цветных металлов модифицированным клиноптилолитом из водных растворов. Журн. Химическая промышленность, 2020, № 5.
84.Н.И.Исмаилов, С.Н.Османова, М.М.Агамалиева, А.М.Насибова, Азозамещенные этоксиакридина – реагент для экстракционно-фотометрического определения индия (III), Бутлеровские сообшения, г.Казань, N6, том 62, 2020, с.85-88
85.Кашкай А.М., Гасангулиева Н.М., Шакунова Н.В.Взаимное влияние различных функциональных групп на антиокислительные свойства аминосульфидов. //Журнал «Нефтепереработка и нефтехимия».2020, №3, с.18-21.
86.Z.R.Agayeva,Mammadova B.G., Kazimova, E.M.Talibli, I.A.Efendiyeva, S.G. Shabanova Ch.M. Bentonit gillərin boz-qonur torpaglarında kənd təsərüfat bitkilərinin boy artımına və ekoloji durumuna təsirinnin tədqiqi. //Azerbaycan chemical journal, 2020, №1, pp.82-86
87.Ahmadov E.J. Physico-chemical interaction in the BiSI-BiTeI system. //Azerbaycan chemical journal, 2020, №1, pp. 36-40.
88.Mekhdiyeva I.F. Phase equilibria in the TlTe-Tl9ErTe6 system. // Azerbaycan chemical journal, 2020, №2, pp.74-77
89.Ahmadov E.J. Physico-chemical interaction in the SbTeI−Bi2Te3 system. // Azerbaycan chemical journal,, 2020, №3, pp. 46-49
90.Imamaliyeva S.Z., Alakbarzade G. I., Mamedov A.N., Babanly M.B. Modeling the phase diagrams of the Tl9SmTe6 -Tl4PbTe3 and Tl9SmTe6 -Tl9BiTe6 systems. // Azerbaycan chemical journal, 2020, №4, pp.
91.Aghazade A.İ. Phase equilibria of the PbBi2Te4 -"PbSb2Te4" section of the PbTe - Bi2Te3- Sb2Te3 system and some properties of the solid solutions. // Azerbaycan chemical journal, 2020, №4, pp.
92.F.M. Mammadov. FeS–FeGaInS4–FeIn2S4 system. //Azerbaijan chemical journal. 2020. No3. pp.29-33.
93.Jafarova S.F. Co-electrodeposition of thin Mo-S films. // Azerbaycan chemical journal, 2020,No 1, pp.16-19
94.Majidzade V.A. Electroreduction of thiosulphate ions from non-aqueous solutions. //Azerbaycan chemical journal, 2020, No 2, pp.61-66
95.Javadova S.P. Electrochemical behavior of bismuth ions in ethylene glycol. Azerbaycan chemical journal, 2020, No 3, pp.11-16
96.Javadova S.P. Electrochemical reduction of selenium ions from organic solution. Azerbaycan chemical journal, 2020, No 4, pp.43-48
97.F.M.Sadiqov, Z.Y.Meherremova, Sh.C.Cahandarov, Q.N.Haciyev, V.Qasimov, Q.S. Qehremanov, E.T. Melikova. Investigation and retirement of the wastes from superphosphate production. //Azerbaycan chemical journal
98.M.R.Manafov, G.I. Kelbaliev. Analysis of the modern state of researches on deposition of asphalt-resin substances, paraffin and modeling metods review. // Azerbaycan chemical journal,2020, 2, pp. 1-11.
99. А.М.Алиев, А.Р.Сафаров, И.И.Османова, А.М.Гусейнова, И.В.Балаев. Обеспечение стабильности работы этиленового региона химико-технологического комплекса по переработке газов крекинга и пиролиза за счет учета динамики протекания входящих в него процессов. //Теоретические основы химической технологии. Москва, 2020, Том 54, № 5, с. 531-543.
100.А.М. Алиев, В.Ш. Агаев, Ф.А. Агаев, Г.А. Али-заде, А.Р. Сафаров, Ф.В. Алиев, Р.А. Ахмедов, Р.Ю. Мирзоева. Кинетика и механизм диспропорционирования толуола в бензол и ксилолы с участием водорода на модифицированном цеолитном катализаторе. //Нефтепереработка и нефтехимия. Москва, 2020, №4, с.25-31.
101. A.M.Aliyev, A.R.Safarov, I.V.Balayev, I.I.Osmanova, A.M.Quseynova. Сontrol of propane pyrolysis process in nonstationary conditions. //Azerbaijan Chemical Journal. 2020, №1, pp. 6-10.
102.A.M.Aliyev, A.R.Safarov, I.V.Balayev, I.I.Osmanova, A.M.Quseynova, E.F.Aliyev. Development of a non-stationary mathematical model for the process of polymerization of propylene. //Azerbaijan Chemical Journal. 2020, №4. pp.6-11
103.A.M.Əliyev, M.Y.Abbasov, U.M.Nəcəf-Quliyev, Z.A.Şabanova, G.Ə.Əli-zadə, R.Y. Mirzəyeva. Metiltsiklopentanın metiltsiklopentadien 1.3-ə modifikasiya olunmuş seolit katalizatorları üzərində oksidləşdirici dehidrogenləşməsi. //Azərbaycan Kimya Jurnalı. 2020, №1, s. 26-31.
104. A.D.Valiyeva, E.H.Ismailov, S.N.Osmanova, R.D.Qasimov, P.A.Nadirov, J.I.MirzaiPhaseComposition, Magnetic and Catalytic Properties of Nanostructured Nickel-Containing NaX Zeolite in the Reaction of Oxidative Conversion of Propanol-1 //Chemical Problems, N 3 (2020) 410-420
105. V.A.Gasymov, G.F.Hasanov. Synthesis and X-Ray diffraction study of Pb4Yb2S7 compound. /Chemical Problems, 2020, 3(18), 382-387
106. E.B. Zeynalov, E.R. Huseynov, N.I. Salmanova, N.A. Abdurahmanova, Nano-grade titanium dioxide on the nanocarbon carrier as catalyst in aerobic oxidation of alkyl aromatic hydrocarbons. //ChemicaL Problems, No.3 (18), 2020, pp.351-360.
107. Corrosion-Electrochemical behavior of powder steel 09G2S in sulfuric solutions. H.M.Tahirli, T.I.Shirinov,A.T. Mammadov, M. Ch. Huseynov, D.H. Baxishova. //Chemical Problems, 2020,№3, p. 403-408.
108. E.B. Zeynalov, E.R.Huseynov, N.I.Salmanova, N.A.Abdurahmanova. Nano-grade titanium dioxide on the nanocarbon carrier as catalyst in aerobic oxidation of alkyl aromatic hydrocarbons. //Chemical Problems. 2020. № 3 (18). pp.351-360.
109.S.M.Zulfuqarova, G.R.Azimova, Z.F.Aleskerova, N.V.Sakunova, N.M.Hasankulieva, E.M.Guseinova, Yu.N.Litvishkov. Microwave-stimulated solid-phase synthesis of Ni and Co ferrites on the surface of Al2O3/Al support. Chemical Problems. 2020. № 4
110.Orujlu E.N. Phase relations and characterization of solid solutions in the SnSb2Te4-MnSb2Te4 system. // New Materials, Compounds and Applications, 2020, vol.4, no.1, pp.38-43, IF-Gas
111.Ismayilova E.N., BabanlyD.M.,Zlomanov V.P., Imamaliyeva S.Z. Thermodynamic functions of tin selenides. // New Materials, Compounds and Applications,2020, v.4, №.2, pp.132-140, IF-Gas
112.Imamaliyeva S.Z., Alakbarzade G.I., Gasymov V.A., Babanly M.B. solid-phase equilibria diagram of the Tl2Te-TlTbTe2-TlSbТe2 system. // New Materials, Compounds and Applications, 2020, v.4, №2, pp.99-107, IF-Gas
PATENT İŞİ
Hesabat ilində İnstitutun 3 ixtiraya dair iddia ərizəsi Azərbaycan Respublikasının Əqli Mülkiyyət Agentliyi Patent və Əmtəə Nişanlarının Ekspertizası Mərkəzinə göndərilmişdir və İnstitutun əməkdaşları Azərbaycan Respublikasının 11 patentini almışlar.
Carı ildə laboratoriyaların əməkdaşları tərəfindən göndərilən 3 iddia ərizəsindən 3 ilkin ekspertizanın müsbət rəyi alınmışdır.
İDDİA ƏRİZƏLƏRİ
Cədvəl 1
№ |
Lab. |
İxtiranın adı |
Müəlliflər |
İddia ərizəsinin №-si və ilkinlik tarixi |
1 |
11 |
«LiCoO2 və Li2CoMn3O8 nanoölçülü tozlarının alınması üsulu» |
Ə.Ə.Məcidov A.A.Məmmədova |
a 2020 0022 18.02.2020 |
2 |
10 |
«Alunit filizinin emal üsulu»
|
R.H.Həmidov Ə.A.İbrahimov E.A.Teymurova A.İ.Ağayev |
a 2020 0087 07.10.2020
|
3 |
3 |
«Yarimkeçirici xassəyə malik Sb2S3 nazik təbəqələrinin çökdürülməsi üçün elektrolit» |
V.A.Məcidzadə A.Ş.Əliyev D.B.Tağıyev |
a 2020 0090 16.10.2020 |
|
|
|
|
|
2020-ci ildə alınan patentlərin müəllifləri aşağıdakı qeyd olunan laboratoriyaların əməkdaşlarıdır. (Cədvəl 2)
Beləliklə institutun 32 nəfər əməkdaşı 2020-ci ildə alınmış 11 patentin müəllifidir. Qeyd olunan ixtiralar üzrə iddiaçı və patent sahibi AMEA-nın Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutudur.
2020-ci ildə Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun əməkdaşları tərəfindən alınmış patentlər
Cədvəl 2
№ |
Lab. |
İxtiranın adı |
Müəlliflər |
Patentin №-si və Dövlət reyestrində qeydiyyat tarixi |
1 |
19 |
«Kaustik dolomitin alınma üsulu» |
R.H.Həmidov A.İ.Аğayev M.M.Əhmədov İ.Ə.Talıblı S.R.Səlimova M.İ. Хəlilova |
İ 2020 0062
|
2 |
3 |
«Sb2Se3 nazik yarimkeçirici təbəqələrinin alınması üçün elektrolit» |
V.A.Məcidzadə A.Ş.Əliyev P.H.Quliyev D.B.Tağıyev |
İ 2020 0063
|
3
|
29
|
«Azulen və onun törəmələrinin qarışığının alınması üsulu» |
F.M.Sadıqov Z.Y.Məhərrəmova Q.N.Hacıyev N.İ.Heydərli G.H.Həsən-zadə D.B.Tağıyev |
İ 2020 0064
|
4
|
3
|
«Ni-Mo nazik təbəqələrinin alınması üçün elektrolit» |
Ü.M.Qurbanova R.H.Hüseynova Z.H.Həsənli A.Ş.Əliyev D.B.Tağıyev |
İ 2020 0065
|
5 |
15 |
«Etilen və propilenin alınma üsulu» |
A.M.Əliyev A.R.Səfərov A.M.Quseynova N.Ə.Alıyev S.R.Hacıyeva Z.A. Məmmədov F.V.Əliyev |
İ 2020 0066
|
6
| 19 | «Dolomitdən magnezium birləşməsinin alınma üsulu» | R.H.Həmidov M.M. Əhmədov İ.Ə. Talıblı A.İ. Аğayev S.R.Səlimova M.İ.Хəlilova | İ 2020 0067
|
7 |
15 |
«1.3-Tsiklopentadienin alınma üsulu» |
A.M.Əliyev M.Y.Abbasov Ü.M.Nəcəf-Quliyev Z.A.Şabanova |
İ 2020 0068
|
8 |
19 |
«Ammonyakın ammonium sulfatdan alınmasının elektrokimyəvi üsulu» |
R.H.Həmidov H.M.Tahirli D.B.Tağıyev |
İ 2020 0069
|
9 |
25 |
«Biogen metalların duzlarının amin turşuları ilə kompleks birləşmələri buğdanın boy stimullaşdırıcısı kimi»
|
D.B.Tağıyev İ.V.Əzizov S.İ.Qəhrəmanova F.F.Cəlaləddinov A.S.Abdullayev T.O.Qəhrəmanov |
İ 2020 0070
|
10 |
15 | «Akroleinin alınma üsulu» | A.M.Əliyev Ü.M.Nəcəf-Quliyev Ə.Ə.Sarıcanov T.İ.Hüseynova V.M.Yarıyev T.Y.Süleymanov
|
İ 2020 0071
|
11 |
19 | «Alunit filizindən alüminium oksidin alınmasının elektrokimyəvi üsulu» | R.H.Həmidov H.M.Tahirli D.B.Tağıyev |
İ 2020 0072
|
İNSTİTUTUN 2020-ci İLDƏ TƏTBİQƏ TÖVSİYƏ OLUNAN İŞLƏRİ
– Alunit istehsalı prosesində yaranmış qırmızı şlam tullantısının təkrar emalı üçün aparılan tədqiqatlar nəticəsində onun tərkibində olan nadir metalların qatılaşdırılıb çıxarılmasının yeni innovativ üsulu işlənib hazırlanmışdır.
– Xörək duzunun alınması üçün Neftçala Yod-Brom Zavodu ilə danışıqlar əsasında prosesin tam texnologiyası və lahiyə sənədləri hazırlanıb.
– Azərbaycan Dövlət Neft Şirkətinin “Azəri Kimya” İstehsalat Birliyinin Etilen-Polietilen zavodunda etilen istehsalında xammaldan asılı olaraq 3-10% ağır piroliz qətranı alınır. Onun tərkibində 30-35% naftalin olur. Ağır qətrandan təmizliyi 98,9% olan naftalinin və ağır qətranda olan bəzi tsiklik birləşmələrində naftalinə çevrilməsi prosesləri işlənib hazırlanmışdır.
– AMEA-nın Geologiya və Geofizika, Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya, Torpaqşünaslıq və Aqrokimya İnstitutları arasında imzalanmış müqaviləyə əsasən “Yerli xammal (vulkan palçığı, yanar şist), məişət və sənaye tullantıları əsasında kompleks gübrənin hazırlanma texnologiyasının işlənilməsi” mövzusunda elmi-tədqiqat işinin tətbiqi haqqında akt hazırlanıb. Alınan üzvi mineral kompleks gübrə Səlyan rayon Xələc kəndində tətbiq edilib. Tədqiqat zamanı məlum olmuşdur ki, gübrənin istifadəsində 1 (bir) hektardan 3500 kq pambıq, başqa növ gübrənin istifadəsindən isə 1 (bir) hektardan 2800 kq pambıq alınmışdır.
Pambıq bitkisinin üzvi kompleks gübrənin istifadə olunmasının iqtisadi səmərəliliyi aşağıdakı cədvəldə göstərilmişdir.
|
| Məhsuldarlıq, s/ha | əlavə məhsul, s/ha | əlavə məhsulun dəyəri, AZN/ha | Xərclər, AZN/ha | Şərti ümumi gəlir, AZN/ha | Şərti xalis gəlir, AZN/ha | 1 AZN xərc üçün şərti xalis gəlir |
1 | Kontrol (NPK) | 30 | 0 | 0 | 1100 | 1950 | 850 | 0.8 |
2 | Yeni gübrə (norma ..........kq/ha) |
37 |
7 |
455 |
690 |
2405 |
1715 |
2.5 |
3 | Yeni gübrə (norma ..........kq/ha) |
42 |
12 |
780 |
720 |
2730 |
2010 |
2.8 |
1.7. Keçirilmiş konfranslar, sessiyalar, seminarlar və yubileylər haqqında məlumat
10.09.2020-ci ildə Azərbaycan EA-nın həqiqi üzvi Həbibulla Şahtaxtinskinin 120 illik yubileyi qeyd edilmişdir.
16.10.2020-ci ildə akademik Ağadadaş Əliyevin 80 illik yubileyi keçirilmişdir.
05.11.2020-ci ildə akademik Toğrul Şahtaxtinskinin 95 illik yubileyi qeyd edilmişdir.
1.8. Beynəlxalq əlaqələr haqqında məlumat
İnstitut 2020-ci il ərzində Almaniya, Fransa, İspaniya, İtaliya, İsveç, Hollandiya, İsveçrə, Türkiyə, Rusiya və s. ölkələrin bir sıra elmi-tədqiqat müəssisələri və universitetləri ilə elmi əməkdaşlığı davam etdirmişdir. İnstitutda 2015-ci ildə yaradılmış iki– İspaniyanın Donostia Beynəlxalq Fizika Mərkəzi (DİPC) ilə birgə "Kvant Kompütinq və Spintronika üçün Qabaqcıl Materiallar" və Almaniyanın Berlin Texniki Universiteti, Böyük Britaniyanın Huddersfild Universiteti və Belarusiyanın Minsk İstilik və Kütlə Dəyişməsi İnstitutu ilə "Neft mənşəli kaustobiolitlərdən alınan nanokarbon materialları əsasında katalizatorların sintezinə və tətbiqinə dair fundamental tədqiqatlar" (İNTERLABCAT) beynəlxalq laboratoriyaları öz fəaliyyətlərini uğurla davam etdirmiş və əməkdaşlar yüksək İMPAKT FAKTORLU jurnallarda 60-a yaxın birgə elmi məqalə çap etdirmişlər.
İnstitutun əməkdaşları bir sıra elmi praktik konfranslarda iştirak etmişlər:
1. Azərbaycan-Cənubi Koreya iqtisadi əməkdaşlıq üzrə Dövlətləarası komissiyanın iclasında iştirak (akademik D.Tağıyev).
2. UNEC-də elm aylığı münasibətilə keçirilən “Elmi tədqiqatların kommersiyalaşdırılması” mövzusunda konfransda plenar məruzə (akademik D.Tağıyev).
3. Kiyevdə keçirilən Beynəlxalq konfransın onlayn iclasında iştirak (m/ü M.Babanlı, k.ü.f.d. S.İmaməliyeva) (onlayn).
4. Azərbaycan-Litva Dövlətlərarası komissiyanın üzvü kimi onlayn iclasda iştirak (akademik D.Tağıyev) (onlayn).
5. Respublikada alüminium istehsalı ilə bağlı texnologiyanın yaradılması məqsədilə Beynəlxalq tenderdə iştirak (k.ü.e.d. A.Heydərov).
6. Elmi əməkdaşlıq üzrə Azərbaycan-Belarus işçi qrupunun onlayn iclasında iştirak (onlayn).
Hesabat ilində institutun bir sıra əməkdaşı xarici ölkələrə ezam edilmişdir
1. “Metal-üzvi birləşmələr əsasında nanokatalizatorlar” lab. müdiri k.ü.e.d.,prof. İsmayılov Etibar Hümmət oğlu 10.02.2020-ci il tarixindən 7 gün müddətinə Niderlandın Breda şəhərində keçiriləcək iclasda iştirak etmək üçün və Horizon-2019 layihəsi üzrə "PROCESS DESİGN CENTER BV" şitkətinin tədqiqat mərkəzində AMEA KQÜK İnstitutunda sintez olunmuş karalizatorların testininin aparılması məqsədiilə ezamiyyətdə olmuşdur.
2. İnstitutun Elmi işlər üzrə direktor müavini, AMEA-nın müxbir üzvü, prof. Məhəmməd Babanlı 26.02.2020-ci il tarixindən 4 gün müddətinə “Qeyri-üzvi funksional materialların tədqiqi“ sahəsində Kiyev Milli Universiteti ilə birgə aparılan bəzi işlərin nəticələrini və gələcək elmi əməkdaşlıq məsələlərini müzakirə etmək üçün Ukraynanın Kiyev şəhərində ezamiyyətdə olmuşdur.
3."Qeyri -üzvi sintetik sorbentlər" lab. a. e. i. Cabbarova Zarema Ələskər qızı 02.03.2020-ci il tarixindən 3 gün müddətinə laboratoriya şəraitində alınan gübrələrin ayrılmış pambıq sahələrində sınaqdan keçirmək məqsədilə Səlyan, Sabirabad, Kürdəmir rayonlarında ezamiyyətdə olmuşdur.
4. Beynəlxalq əlaqələr, qrand layihələri və innovasiya söbəsinin a. e. i. Bağırov Şahin Teymur oğlu 02.03.2020-ci il tarixindən 3 gün müddətinə laboratoriya şəraitində alınan gübrələrin ayrılmış pambıq sahələrində sınaqdan keçirmək məqsədilə Səlyan, Sabirabad, Kürdəmir rayonlarında ezamiyyətdə olmuşdur.
5. "Kompozisiya örtük materialları və korroziyadan mühafizə" lab. müdiri Tahirli Hilal Muradxan oğlu 10.03.2020-ci il tarixindən 4 gün müddətinə Taxtakörpü su anbarının metal avadanlıqlarının korroziya vəziyyətini öyrənmək üçün elmi-tədqiqat işlərinə başlamaq və həyata keçirmək məqsədilə Şabran rayonunun Taxtakörpü su anbarında ezamiyyətdə olmuşdur.
6. "Kompozisiya örtük materialları və korroziyadan mühafizə" lab. a.e.i. Verdiyev Süleyman 10.03.2020-ci il tarixindən 4 gün müddətinə Taxtakörpü su anbarının metal avadanlıqlarının korroziya vəziyyətini öyrənmək üçün elmi-tədqiqat işlərinə başlamaq və həyata keçirmək məqsədilə Şabran rayonunun Taxtakörpü su anbarında ezamiyyətdə olmuşdur.
1.9. Elmi kadrların hazırlanması
İnstitutun doktorantura və dissertanturasına (2019-cu ilin qəbul planına əsasən) 2020-ci ildə 12 nəfər, doktorantura yolu ilə 6 (elmlər doktoru hazırlığı üzrə 2, fəlsəfə doktoru hazırlığı üzrə 4), dissertantura yolu ilə 6 (elmlər doktoru hazırlığı üzrə 5, fəlsəfə doktoru hazırlığı üzrə 1) qəbul olmuşdur.
Hesabat ilində 58 doktorant və dissertant müxtəlif ixtisaslardan öz dissertasiya işləri üzrə elmi tədqiqat işləri aparırlar. İnstitutun doktoranturasında fəlsəfə do ktoru hazırlığı üzrə 12 nəfər təhsil alır, onlardan 12 əyani:
2303.01 - “Qeyri-üzvi kimya” ixtisası -7
2316.01 - “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisası -3
2307.01-“ Fiziki kimya” ixtisası -1
3303.01-“Kimya texnologiyası və mühəndisliyi” ixtisası -1
Elmlər doktoru hazırlığı üzrə 10 nəfər büdcə hesabına təhsil alır.
2303.01 - “Qeyri-üzvi kimya” ixtisası -4
2316.01 - “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisası -2
2304.01 -“Makromolekullar kimyası” ixtisası -1
2307.01-“ Fiziki kimya” ixtisası -2
3303.01-“Kimya texnologiyası və mühəndisliyi” ixtisası -1
İnstitutun dissertanturasında elmlər doktoru elmi dərəcəsi almaq üçün 15 nəfər dissertasiya işi üzrə çalışır:
2303.01 - “Qeyri-üzvi kimya” ixtisası -6
2316.01 - “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisası -5
3303.01-“Kimya texnologiyası və mühəndisliyi” ixtisası -1
2307.01-“ Fiziki kimya” ixtisası -1
2301.01-“Analitik kimya” ixtisası -1
2304.01 -“Makromolekullar kimyası” ixtisası -1
Fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsi almaq üçün 21 nəfər:
2303.01 - “Qeyri-üzvi kimya” ixtisası -7
2316.01 - “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisası -7
2304.01 -“Makromolekullar kimyası” ixtisası -1
2307.01-“ Fiziki kimya” ixtisası -4
3303.01-“Kimya texnologiyası və mühəndisliyi” ixtisası -2
ELMİ-TƏŞKİLATİ FƏALİYYƏT
a) Elmi Şuranın fəaliyyəti:
Hesabat dövründə Elmi Şuranın 10 iclası keçirilmiş və bu iclaslarda 2020-ci il üçün struktur bölmələrin işçi proqramları, 2020-ci ildə keçiriləcək elmi-tədqiqat işlərinin planı, İnstitutun doktorantura, dissertantura və magistraturasında təhsil alanların attestasiyasının nəticələri, 2020-ci ildə qəbul olunanların fərdi iş planları, Elmi Şuranın 2020-ci il üçün təqvim planı, Şuraya təqdim olunmuş monoqrafiyaların çapa tövsiyəsi və İnstitutda işləyən görkəmli alimlərin (akademik Həbibulla Şahtaxtinski, Toğrul Şahtaxtinski və akademik Ağadadaş Əliyev) yubileylərinin keçirilməsi haqqında AMEA-nın qarşısında vəsatətlərin qaldırılması və s. məsələlər müzakirə olunmuşdur.
Elmi Şura iclaslarında əməkdaşların baş elmi işçi, böyük elmi işçi, elmi işçi və kiçik elmi işçi vakant vəzifələrini tutmaq üçün keçirilən müsabiqənin nəticələri müzakirə edilərək təsdiq olunub.
Cari ildə İnstitutun “Mineral sorbentlər”, “Qeyri-üzvi və sintetik sorbentlər”, “Metal-üzvi birləşmələr əsasında nanokatalizatorlar” laboratoriyaların müdirlərinin vəfatı ilə əlaqədar bu laboratoriyalara yeni müdirlərin k.ü.e.d. Zenfira Ağayevanın, k.ü.e.d. Fəxrəddin Mahmudovun, k.ü.e.d.,prof. Etibar İsmayılovun müsabiqə əsasında seçilməsi müzakirə edilib və təsdiq üçün müvafiq sənədlər AMEA-nın KEB-nə təqdim edilib.
Şura iclasında “Sorbsiya prosesləri” şöbəsinin müdiri AMEA-nın müxbir üzvü Əli Nuriyevin vəfatı ilə əlaqədar şöbənin ləğv olunması və onun tərkibindəki “Qeyri-üzvi və sintetik sorbentlər” və “Mineral sorbentlər” laboratoriyaları ekoloji problemlərin həllinə yönəlmiş elmi tədqiqatlarının oxşarlığını nəzərə alaraq, AMEA-nın müxbir üzvü Qüdrət Kəlbəliyevin rəhbərlik etdiyi “Kimyəvi və ekoloji proseslərin modelləşdirilməsi və texnologiyası” şöbəsinin tərkibinə daxil edilməsi müzakirə edilərək təsdiq olunub.
Elmi Şuranın iclaslarında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərman və Sərəncamlarının icrası haqqında, Azərbaycan MEA Rəyasət Heyətinin sərəncamları və qərarları, Ali Attestasiya Komissiyasının və başqa yerli və xarici elmi təşkilatların məktubları və s. müzakirə olunmuş və onlara cavablar verilmişdir.
İlin sonunda struktur bölmələrin 2020-ci il üzrə elmi və elmi-təşkilati hesabatları aparılmış, “direktorluq hesabatı” təsdiq edilmiş və elmi işlərdə əldə edilən mühüm nəticələr müzakirə edilmişdir.
2020-ci ildə Şurada dosent elmi adı 2 nəfərə 2303.01 – “Qeyri-üzvi kimya” ixtisası üzrə (k.ü.f.d. A.Qasımova və k.ü.f.d. Ş.Qəhrəmanova), 1 nəfərə 2308.01 – “Elektrokimya” ixtisası üzrə (k.ü.e.d. A.Ş.Əliyev) professor elmi adının verilməsi müzakirə edilib və təsdiq üçün müvafiq sənədlər Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında AAK-a təqdim olunub.
Elmi Şuranın iclaslarında elmi əməkdaşlıqla bağlı yeni müqavilələr müzakirə olunaraq təsdiq edilmişdir, həmçinin 2020-ci ilə qədər bağlanılmış və fəaliyyətdə olan müqavilələr əsasında aparılan elmi-tədqiqat işlərinin yerinə yetirilməsinə baxılmışdır. Bu müqavilələr əsasında birgə aparılan elmi tədqiqatların əlaqələndirilməsi, elmi işlərin effektivliyinin artırılması və alınan nəticələrin mühüm olması müzakirə olunaraq təsdiq edilmişdir.
b) Elmi seminarların işi:
AMEA-nın Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunda Dissertasiya Şurasının nəzdində 2303.01- “Qeyri-üzvi kimya”, 2316.01- “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisasları üzrə Elmi Seminar fəaliyyət göstərir. Elmi seminarın tərkibi 20 nəfərdən ibarətdir (2 müxbir üzv, 10 elmlər doktoru, 8 fəlsəfə doktoru). Elmi seminarda hesabat ilində dissertasiya işləri müzakirə olunmamışdır.
c) Dissertasiya Şurasının işi:
İnstitutun nəzdində 2303.01 – “Qeyri-üzvi kimya“, 2316.01 – “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisasları üzrə Dissertasiya Şurası fəaliyyət göstərir. Hesabat ilində Dissertasiya Şurasında kimya üzrə fəlsəfə doktoru vəelmlər doktoru elmi dərəcəsi almaq üçün dissertasiya müdafiə edilməmişdir.
1.10. Maddi-texniki təchizat və maliyyə məsələləri
| 2019 | 2020 |
AMEA tərəfindən büdcə maliyyələşdirilməsi | 3935637.00 | 4295313.00 |
Orta aylıq əmək haqqı | 422.00 | 501.00 |
o cümlədən - elmi işçilər | 471.00 | 578.00 |
Büdcədən əlavə vəsaitin həcmi |
33735.39 |
43219.50 |
1.11. Sosial sferada fəaliyyət
İnstitut əməkdaşlarına bayramlarda pul mükafatları verilir və ehtiyacı olan əməkdaşlara müəyyən sosial yardımlar göstərilir.
1.12. Təltiflər və mükafatlar haqqında məlumat
Akademik Ağadadaş Əliyev 80 illik yubileyi münasibəti ilə AMEA-nını Fəxri Fərmanı ilə təltif edilmişdir.
4.1. İnstitutun elmi istiqamətləri üzrə problem şuralarının fəaliyyəti
İnstitutun nəzdində fəaliyyət göstərən Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Rəyasət Heyətinin və Azərbaycan Respublikası Elmi Tədqiqatların Əlaqələndirilməsi Şurasının 31 may 2019-cu il tarizli 10/2 nömrəli birgə qərarına əsasən elmi istiqamətlər üzrə İnstitutda “Yeni materiallar“ və “Kataliz” Problem Şuraları fəaliyyətə başlayıb. “Yeni materiallar“ üzrə Şuranın sədri AMEA-nın müxbir üzvü Məhəmməd Babanlı, “Kataliz” üzrə – AMEA-nın müxbir üzvü Eldar Zeynalov.
4.2. “Azərbaycan-2020: gələcəyə baxış” İnkişaf Konsepsiyasından irəli gələn vəzifələri rəhbər tutaraq AMEA-nın 2020-ci ilədək İnkişaf Konsepsiyası ilə bağlı məlumat aşağıdakı cədvəldə verilmişdir:
Bilik iqtisadiy-yatın formalaş-ması | Elmin inkişaf etdiril-məsi | Elmin maddi-texniki bazasının yeniləşdiril-məsi | Hal-hazırda İnstitut qabaqcıl xarici ölkələrdə istehsal olunmuş müasir cihazlarla təchiz olunmuşdur. Bax 4.3.8. |
|
| Elmin informasiya təminat sisteminin təkmilləşdiril-məsi | İnstitut haqqında Wikipedia bazasında olan informasiyanın yerləşdirilməsi məqsədi ilə yaradılmış işçi qrupu bu məlumatları həmin bazaya yerləşdirir. İnstitutun saytında və AMEA-nın “SCİENCE.AZ” saytında olan İnstitutun səhifəsi mütəmadi olaraq yenilənir. Hesabat dövründə əməkdaşlar tərəfindən 89-dan çox elmi məqalə mötəbər jurnallarda dərc olunub və 7 kitab çap edilib. |
|
| Elmin maliyyələşdirilməsi işində diversifikasiyanın aparılması | Elmi proqramların yerinə yetirilməsi ilə büdcədənkənar vəsaitin həcminin artırılması istiqamətində tədbirlər görülür. |
|
| Tətbiqi elmdə aparılan araşdırmala-rın bazarın tələblərinə uyğunlaşdırıl-ması | Tətbiqi elmdə aparılan araşdırmalar bilavasitə Respublikanın iqtisadiyyatının tələblərinə uyğunlaşdırılır. |
|
| Elm və istehsal arasında əlaqələrin gücləndiril-məsi | – Xərçəng xəstəliyinə qarşı antibiotiklərin təsir müddətinin uzadılması və daşınması məqsədilə onların immobilizasiyası üçün polimer nanogellərin və nano-kompozitlərin sintezi və tədqiqi sahəsində Milli Onkologiya Mərkəzi ilə birgə multidissiplinar tədqiqatlar aparılır; – Spintronikada və kvant kompüterlərində informasiya daşıyıcısı kimi istifadə olunan yeni qeyri-üzvi maddələrin – topoloji Dirak materiallarının yaradılması istiqamətində fundamental tədqiqatlar aparılır; – Mingəçevir su anbarının sualtı polad qurğularında pittinq korroziyasına səbəb olmuş mikrobioloji bakteriyaların və onların həyat fəaliyyətinin nəticəsi olan hidrogen sulfid korroziyasına qarşı mübarizə üsullarının işlənilməsi və tətbiqi. – Membran filiz emalı texnologiyası əsasında filiz və filiz tullantılarından sənaye əhəmiyyətli komponentlərin ətraf mühitə ziyan vurmayan yeni kompleks çıxarılma emal texnologiyasının işləməsi və pilot qurğunun hazırlanması. – Seksiyalı pilot qurğuda molekulyar azotun hidrogen peroksidlə atmosfer təzyiqində katalizator tətbiq etmədən bir mərhələdə koherent-sinxronlaşdırılmış fiksasiyası nəticəsində azotun 5800C-də 50 küt.%-ə yaxın konversiyasında azot-1 oksidi, nitrat, nitrit və hiponitrit turşuları alınmışdır. – Lantanoidlərin qalliumla qarışıq kationlu sulfid şüşələri elektron və lazer şüalarına qarşı davamlıdır və antistoks lüminofor kimi gecə görmə cihazlarının optiki lifli sistemlərinin hazırlanmasında istifadə oluna bilər. – Zol-gel-yanma və templat metodları əsasında yüksək temperaturlu reaksiyaların katalizatorları üçün səthi böyük olan silisium oksidin sintez metodları hazırlanmışdır; |
| İnnovativ sahibkar-lığın dəstək-lənməsi | Qabaqcıl texnologiyala-rın transferinin təşviqi; | Bu sahədə işin həyata keçirilmə mexanizmi araşdırılır. |
|
| Elmtutumlu məhsulların işlənilməsi və istehsalı üçün texnoparkların yaradılması; | Elmtutumlu məhsulun istehsalının təşkili ilə əlaqədar biznes təkliflər hazırlanır. |
|
| İnformasiya Texnologiyalarının inkişafı Dövlət Fondunun yaradılması. | İnformasiya Texnologiyalarının inkişafı ilə əlaqədar əməkdaşlıq nəzərdə tutulur. |
4.3.2. AMEA-nın fəaliyyətini tənzimləyən bir sıra zəruri normativ-hüquqi sənədlərin təkmilləşdirilməsi
Cari ildə zəruri normativ-hüquqi sənəd təkmilləşdirilməyib.
4.3.3. Gənc alim və mütəxəssislərin elmi fəaliyyətinin stimullaşdırılması
Cari ilin 3-6 mart tarixində AMEA Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurasının (GAMŞ) təşkilatçılığı ilə “Fundamental və tətbiqi elmlərin müasir problemlərinin həllində multidissiplinar yanaşmalar” mövzusunda II Beynəlxalq elmi konfrans keçirilmişdir. Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Şirkətinin Elm Fondunun maliyyə dəstəyi ilə baş tutan tədbir AMEA-nın 75 illiyinə həsr olunmuşdur. Tədbirin keçirilməsində Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun GAMŞ sədri Faiq Məmmədov və şuranın üzvləri təşkilatçı qismində fəal iştirak etmişlər. Konfransın “Tətbiqi kimyanın müasir problemləri” istiqaməti üzrə seksiya Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunda keçirilmiş və bu seksiyanın işində İnstitutun GAMŞ üzvləri fəal iştirak etmişlər.
Cari ilin oktyabr ayında AMEA-nın Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun gənc əməkdaşları İlahə Mehdiyeva və Elnur Oruclu Almaniyanın Rostok şəhərində keçirilən “Termofiziki xassələr və enerji sistemləri” (THERMAM 2020) adlı beynəlxalq onlayn elmi konfransda məruzə ilə çıxış edərək, sertifikata layiq görülüblər.
Cari ilin “2 fevral Gənclər Günü” ilə əlaqədar İnstitutda gənc alim və mütəxəssislərin – doktorant, dissertant və magistrantların iştirakı ilə görüş keçirilmişdir.
4.3.4. Elmi fəaliyyətdə informasiya-kommunikasiya texnologiyalarının tətbiqinin genişləndirilməsi barədə
Wikipediya qlobal informasiya resursunda Azərbaycanın görkəmli kimyaçı alimlərinin həyat və yaradıcılıqları haqqında məlumatlar yerləşdirilmişdir. Azərbaycan tarixinin həqiqətlərinə həsr olunmuş tədbirlər keçirilir və onlar haqqında məlumatlar institutun internet səhifəsinə mütəmadi olaraq daxil edilir.
AMEA-nın İnformasiya Texnologiyaları İnstitutunun göndərdiyi formalar (1A, 1B, 6, 7, 8 (A,B)) 3 dildə (azərbaycan. Rus. ingilis) doldurulmuş material elektron variantda həmin instituta göndərilmişdir.
2015-ci ildən institutun Web-saytı yeni struktura uyğun olaraq yenidən işlənilməyə başlanılışdır. Web-qrupun üzvləri: İsmayılova Arzu, Məmmədov Faiq, Abdullayeva Fəridə, Kərimbəyova Elşanə, Babaxanova Nailə.
4.3.5. Təşkil olunmuş tədbirlərin həyata keçirilməsi
Bax 1.7.
4.3.8. AMEA-da elmi-müəssisələrin maddi-texniki bazasının və elmi cihaz parkının gücləndirilməsi istiqamətində işlərin davam etdirilməsi
Şöbə müdiri: k.ü.f.d., b.e.i.Vaqif Qasımov
Şöbənin nəzdində aşağıdakı qruplar fəaliyyət göstərir:
- Quruluş kimyası, rentgen və termiki analiz qrupu
- Spektral analiz qrupu
- Elektron mikroskopiyası qrupu
- Element analizi qrupu
Şöbənin tədqiqatlarının əsas istiqaməti müxtəlif sinif təbii və süni birləşmələrin rentgenoqrafik, termiki, spektral, elektron mikroskopiya və element analizlərinin aparılmasından ibarətdir. Şöbə bu tədqiqatların aparılması üçün müasir cihazlarla təmin olunmuşdur.
Quruluş kimyası, rentgen və termiki analiz qrupu tərəfindən aparılmış analizlərin sayı
Spektral analiz qrupu
Elektron mikroskopiya qrupu
Avtomatik rentgen difraktometri Derivatoqraf
İnfraqırmızı və Ultrabənövşəyi Atom qüvvə mikroskopu
spektrometrlər
Kütlə spektrometrli qaz xromotoqrafı İnduktiv birləşmiş plazmalı kütlə spektrometr
4.3.9. AMEA-da nəşriyyat fəaliyyətinin müasir tələblərə uyğun qurulması üçün xüsusi proqramın hazırlanması
Azərbaycan Kimya jurnalının və Kimya Problemləri jurnalının müasir tələblərə uyğun buraxılışları təşkil olunub.
Dövri nəşrlər sahəsində Azərbaycan Kimya Jurnalının və Kimya Problemləri Jurnalının 1,2,3,4 nömrələri çap olunmuşdur. Hazırda Kimya Problemləri РИНЦ(RSC), Azərbaycan Kimya Jurnalları isə (РИНЦ) bazasına daxildir.
Elmi işlər üzrə direktor müavini AMEA-nın müxbir üzvü
Məhəmməd Babanlı
Akademik M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun
2019-cu il üzrə elmi və elmi-təşkilati fəaliyyəti haqqında
H E S A B A T
(direktorluq hesabatı)
Hal-hazırda İnstitutda 30 elmi-tədqiqat laboratoriya və 4 elmi yardımçı şöbə fəaliyyət göstərir.
Elmi-tədqiqat işləri 3 elmi istiqamət (3 problem) üzrə aparılıb, 8 mövzunun, 36 işi üzrə 64 mərhələsi yerinə yetirilmişdir. Elmi-yardımçı şöbələrdə 13 mərhələni əhatə edən 5 elmi iş aparılıb.
Qeyri-üzvi kimya
Bu istiqamət üzrə elmi-tədqiqat işləri 1 problem üzrə aparılmışdir.
Problem: Mineral və bərpa olunan xammal emalının fiziki-kimyəvi əsasları və yeni qeyri-üzvi funksional materialların sintezi
Bu problem üzrə (3 mövzu, 14 iş, 26 mərhələ) alınan nəticələrdən aşağıdakılara diqqət yetirmək olar:
– Dehidratasiya olunmuş alunit süxurunun su ilə emalı zamanı qələvi metal ionlarının məhlula çıxımı kifayət qədər yüksək olur (Na+-95,07, K+-97,95%). Al3+ və Fe3+ ionlarının isə məhlula çıxımı müvafiq olaraq 8,0-8,03, və 1,92-2,13% təşkil edir. Dehidratasiya olunmuş alunit süxurunun qələvi ilə emalı zamanı texnoloji prosesin əvvəlində qələvi metal sulfatlarının ayrılmasının mümkünlüyü müəyyən edilmiş və optimal parametrləri tapılmışdır.
– Bərk məhlulların termodinamik stabillik funksiyasını qeyri-səlis sistemlərin çoxhədəfli genetik alqoritmi vasitəsilə həlletməklə iki və üç komponentli xalkogenid bərk məhlulların binodal və spinodal sahələri müəyyən edilmiş və optimal funksional xassəli bərk məhlullar alınmışdır.
– Daşkəsən filiz hövzəsində yerləşən filizsaflaşdırma kombinatının tullantılarından faydalı metalları (Co, Cu, Zn, Mn) yuma üsulu ilə çıxartmaq üçün təbiətə ziyan vurmayan, ekoloji təhlükəsiz hasilat texnologiyası işlənilmiş, prosesin rejimi və optimal parametrləri müəyyən edilmişdir.
– Vanadium stilbazo və səthi aktiv maddə setilpiridinlə müxtəlifliqandlı kompleksi, qallium (III)-un halogenid asidokomplekslərinin etoksiakridinin azotörəmələri ilə ion assosiatı alınmış və tədqiq edilmişdir. Hər iki elementin müxtəlif nümunələrdə (xəlitələrdə, filizlərdə, minerallarda, sənaye tullantılarında) təyininin fotometrik, ekstraksiyalı-fotometrik və ekstraksiyalı atom-adsobsiya üsulları işlənmişdir.
.
– Fiziki-kimyəvi analizin kompleks metodları ilə Cu2S-In2S3-FeS və FeS - In2S3 – PbS kvaziüçlü sistemində faza tarazlığı geniş temperatur və qatılıq intervalında kvazibinar və qeyri-kvazibinar politermik kəsiklər üzrə öyrənilmişdir:
a) Cu2S-In2S3-FeS 9 kvazibinar, 9 qeyri-kvazibinar kəsik üzrə tədqiq edilmişdir. Kəsiklərin T-x faza diaqramları, kvaziüçlü sistemin isə likvidus səthinin proyeksiyasında 17 nonvariant nöqtə (onlardan 5 üçlü evtektikadır), 11 monovariant tarazlıq əyrisi və 7 ilkin kristallaşma sahəsidir. Sistemdə aşkar edilən CuFeIn3S6 birləşməsi 1365 K-də konqruent əriyir, krupkait (CuPbBi3S6) quruluş tipində rombik sinqoniyada kristallaşır.Elelmentar qəfəs parametrləri: a=11.236, b=11.457, c=4.015 Å. Fəza qrupu Pnma, Z=2-dir.
b) FeS - In2S3 – PbS kvaziüçlü sistemi 7 politermik kəsik üzrə tədqiq edilmişdir. Kəsiklərin faza diaqramı qurulmuşdur. Sistemdə əmələ gələn Fe1,5Pb5,5In10S22 tərkibli birləşmənin standart termodinamiki funksiyaları hesablanmışdır. Lantanoidlərin qaliumla qarışıq kationlu sulfid şüşələrini infraqırmızı lazerlə həyəcanlandırdıqda sensibilizator kimi istifadə olunan Eu2+ ionu enerjinin Er3+ ionuna ötürülməsini gücləndirir. İşıqlanmanın infraqırmızı sahədən görünən sahəyə çevrilməsi baş verir. Bu şüşüələr elektron və lazer şüalarına qarşı davamlıdır və antistoks lüminofor kimi gecə görmə cihazlarının optiki lifli rabitə sistemlərinin hazırlanmasında istifadə oluna bilər.
– CaIn2Te4 birləşməsi əsasında alınmış 1,5; 2,5 və 3,5 mol % CaTe bərk məhlul (CaIn2Te4)1-x(CaTe)x ərintilərinin 293 K temperaturda fotocərəyanın dalğa uzunluğundan asılılığı öyrənilmişdir. Tərkibində 1,5; 2,5 və 3,5 mol% olan nümunələrin uyğun olaraq maksimal fotohəssaslığı 950 , 992, 1048 nm, spektral həssaslıq sahəsi isə 800-1200 nm olmuşdur. Nümunələrin qaranlıqdakı müqavimətin işıqdakı müqavimətə nisbəti uyğun olaraq (100 lk-də) Rq/Ri=99,1; Rq/Ri=97,7 və Rq/Ri=97,27 olmuşdur. Maksimal fotocərəyan kiçik dalğa uzunluğu istiqamətində yerini dəyişir. Bu ərintilərin yüksək fotohəssaslığına əsaslanaraq onların fotorezistorların hazırlanmasında istifadə olunmasını söyləmək olar.
– Geniş diapazonda qeyri-xətti optik xassələrə malik (2Bi2O3·B2O3)100-x-(2Bi2O3·3GeO2)x sistem ərintilərinin infraqırmızı sahədə şəffaf olması onların ultrabənövşəyi lazerlər üçün bərk cisim rolu oynamasına zəmin yaradır və belə materialların geniş tətbiq sahələri vardır. İşığın məcburi kombinasion səpilməsində, lazer şüalarının tezlik çeviricilərində yeni material kimi istifadə oluna bilir.
İşığın yüksək tərtibdən sınma əmsalına malik olması ərintilərdən elektronikada, mikroelektronikada bərkidici altlıqlardan hazırlanmasında yüksək keyfiyyətli materiallar kimi istifadə oluna bilər.
Bi2O3-B2O3-SiO2 sistem ərintilərindən nüvə fizikası texnikasında radiasiyaya qarşı stinsilyasiya detektoru (sayğacı) kimi istifadə oluna bilər.
– PCD32 çeşidli poladın korroziyadan mühafizəsi üçün onun üzərində termodiffuziya üsulu ilə alınmış xromun karbidlərinin təsiri öyrənilmişdir.
Xromun karbidlərinin formalaşdırıldığı şəraitdə poladın səthində onun əsas karbidləri ilə yanaşı (Cr23C6 və Cr7C3) yüksək məsaməli Cr2(NC) fazası da əmələ gəlir ki, bu da formalaşdırılmış örtüyün mühafizə qabiliyyətini azaldır. Məlum olmuşdur ki, kalsium-hidrid qeyd olunan məqsəd üçün yararlı maddədir. Bu məqsədlə Cr, NH4Cl, Al2O3-dən ibarət olan ovuntu qarışığı hazırlanmış və bu qarışığa 3%-li CaH2 daxil edilmişdir. CaH2 ovuntu qarışığına daxil edilməsi bir tərəfdən Cr2(NC) fazasının əmələ gəlməsinə mane olaraq, poladın elektrokimyəvi xarakteristikaların xeyli yaxşılaşdırır. Digər tərəfdən CaH2 parçalanması nəticəsində ayrılan Ca sərbəst azotla reaksiyaya girərək çətin əriyən Ca3N2 birləşməsini əmələ gətirir. Kalsiumun özü isə poladın daxilinə atom radiusunun böyük olması səbəbindən (r=1,97 Ao) diffuziya edə bilmir.
– Salisil, nikotin, malon və kəhrəba turşuları hidrazidləri ilə salisil aldehidi törəmələrinin hidrazonları və onların azometin rabitəsi üzrə reduksiya olunmuş analoqlarının Cu (II), Co (II), Ni (II), VO(II), Mn(II), Fe(II) ilə yeni kompleksləri sintez olunmuşdur. Onların quruluşu və xassələri öyrənilmişdir. Göstərilmişdir ki, (3,5-ditretbutil-2-hidroksibenzil)-2-hidroksibenzoil-hidrazon və 1-nikotinoil- (2-salisiliden) hidrazon dianion tridentat ligand kimi aparır, lakin 1-nikotinoil-2-(2-hidroksibenzil)hidrazin monoanion tridentatdır.
– Elektrokimyəvi müqayisə elektrodu kimi qeyri-su mühitində istifadə olunan ferrosen/ferrisinium sistemi ilə müqayisədə oksidləşmə-reduksiya prosesləri daha sürətli baş verən, elektrod potensialları daha əlverişli sahədə yerləşən, məhlulda daha davamlı olan yeni heksametilferrosen/heksametilferrisinium (Me6Fc/Me6Fc+) və oktametilferrosen/oktametilferrisinium (Me8Fc/Me8/Fc+) sistemləri hazırlanmışdır.
– Bioloji aktiv metalların (Zn, Mn, Fe) qarışıq liqandlarla (L1-C2H5NO,L2-C11H12N2O2) kompleks birləşmələrinin müxtəlif mühitlərdə [FeCl2L1L2]2H2O, [ZnCl2L1L2]2H2O, [MnL1L2Cl2]2H2O, [MnL1L2Cl2] koordinasion birləşmələrinin sintez metodikaları işlənib hazırlanmışdır. Alınmış kompleks birləşmələrin tərkib və quruluşları kimyəvi, ES və İQ- spektroskopiya, rentgen-faza, termoqravimetrik və s. tədqiqat metodlari ilə öyrənilmişdir.
– Yeni sintez olunmuş neodim, samarium və qadoliniumun o-ftal turşusu ilə kompleksləri rentgenoqrafik, derivatografik və İQ spektroskopik analiz üsulları ilə tədqiq edilmişdir. Onların əsasında klatrat birləşmələr alınmışdır. “Qonaq” molekulları kimi qarışqa turşusu (samarium kompleks üçün), sirkə turşusu (qadolinium kompleksi üçün) seçilmişdir. Rentgenoqrafik, element, İQ spektroskopik analiz üsulları ilə komplekslərin və onların əsasında klatratların eyniliyi, o-ftal turşusunun koordinasiyası, “qonaq” molekullarının mövcudluğu və miqdarı, termiki parçalanma prosesləri, supramolekulyar birləşmələr:
{Sm2[C6H4(COO)2]3·2H2O}·3HCOOH və
{Gd2C6H4(COO)2]3·5H2O}·2CH3COOH əmələ gəlməsi təsdiq edilmişdir. Kobaltın 1,2,4,5-benzol tetrakarbon turşusu ilə kompleksinin neftin reoloji xassələrinə təsiri araşdırılıb. Kompleksin termiki parçalanması prosesi tədqiq edilib. Bu kompleksin parçalanmasının yüksək temperaturda olması onu göstərir ki,kompleksin bütün su molekulları daxili və laylar arası hidrogen rabitə əmələ gətirərək, 3D supramolekulu yaradırlar.
kimyəvi-kinetika və kataliz, fiziki kimya
Bu istiqamət üzrə elmi-tədqiqat işləri 1 problem üzrə aparılmışdir.
Problem: Katalizin fundamental əsaslarının inkişaf etdirilməsi, yeni katalizatorların və adsorbentlərin yaradılması.
Bu problem üzrə (4 mövzu, 18 iş, 31 mərhələ) alınan nəticələrdən aşağıdakılara diqqət yetirmək olar:
– Metanın müxtəlif biomimetik katalizatorlar üzərində oksidləşməsi reaksiyası üzrə aparılan eksperinmental tədqiqatların nəticələri göstərmişdir ki, Al2O3 üzərində flüorlaşdırılmış dəmirtetrafenilporfirin kompleksli biomimetik katalizator daha yüksək aktivliyə və davamlılığa malikdir. Bu katalizator ilə 250°C temperaturda metanolun çıxımı 18.2%, selektivliyi 60%-ə yaxın, CH2O çıxımı isə 6% olmuşdur.
– Alüminium elektrodu və dəmirporfirin tərkibli katalizator əsasında hazırlanmış biomimetik sensor etil spirtinin su məhlulunda, 10-4küt.% qədər qatılığını təyin etməyə imkan yaradır. Hazırlanmış biomimetik sensor davamlı olub, uzun müddət aktivliyini itirmir, bu da, onun təkrar istifadəsi üçün əlverişli şərtlər yaradır.
– Histidinlə MnCI2.4H2O kompleks duzu alınmışdır. Bu kompleks işıqa və havaya qarşı davamlıdır, spirtlərdə və üzvi həlledicilərdə həll olunmur, lakin otaq temperaturunda suda yaxşı həll olunur.Alınan histidinlə MnCI2.4H2O kompleksin tərkibi İQ-spektroskopiyası ilə təsdiq olunmuşdur və onun quruluşunun ehtimal edilən sxemi göstərilmişdir.Hidroksiprolinlə CoSO4.7H2O və MnSO4.5H2O kompleks duzların alınıb. Bu komplekslər spirtlərdə və üzvi həlledicilərdə həll olunmur, lakin otaq temperaturunda suda yaxşı həll olunur.
– Foliy turşusunun əsasında kobalt xloridlə reaksiyası nəticəsində kompleks birləşmə alınmışdir və İQ-spektroskopiya ilə onun quruluşunun ehtimal edilən sxemi verilmişdir.Sintez edilmiş komplekslər bioloji aktiv maddələr kimi tədqiq edilmişdir və onların fizioloji və bioloji cəhətdən qeyri-toksikliyi müəyyən olunmuşdur.
– Tsikloheksanın ferrosen iştirakında katalitik pirolizi nəticəsində tərkibində dəmir karbidi (Fe3C) və dəmirin yüksək temperaturlu g-modifikasiyasını saxlayan karbon nanoboruları alınmış, onların etilbenzolun və kumolun aerob oksidləşməsində yüksək katalitik aktivliyi müəyyən edilmişdir.
– Propilenin akroleinə oksidləşdirici çevrilmə reaksiyasında yüksək katalitik aktivlik göstərmiş Ni-klinoptilolit (Ni2+=1%) katalizatoru üzərində reaksiyanın kinetik qanunauyğunluqları öyrənilmişdir. Bir sıra metal kationları ilə modifikasiya olunmuş təbii klinoptilolit seolitinin nümunələri sintez edilmiş və onların metiltsiklopentanın oksidləşdirici dehidrogenləşmə reaksiyasında katalitik aktivlikləri sınaqdan keçirilmişdir. Müəyyən edilmişdir ki, tərkibində 0.5% Cu2+və 0.15% Pd2+ kationları olan Aydağ yatağının təbii klinoptiloliti (SiO2/Al2O3=8.68) metiltsikloheksanolun metiltsikloheksanona oksidləşdirici dehidrogenləşmə reaksiyasında yüksək aktivlik göstərir.
Kreking və piroliz qazlarının kimya-texnoloji emalı kompleksinin propan-propilen regionuna daxil olan bir sıra proseslərin dinamikasını nəzərə almaqla riyazi modelləri tərtib olunmuşdur. Regiounun qeyri-stasionar riyazi modeli əsasında hesablamalar aparmaq üçün proqram təminatı işlənib hazırlanmışdır. Kreking və piroliz qazlarının kimya-texnoloji emalı kompleksinin propan-propilen regionı üçün optimal idarəetmə blok sxemi hazırlanıb.
– Yeni sintez olunmuş ZrMo2, ZrV0,3 və VFe0,2 ərinti katalizatorları üzərində metanolun 125-2250C-də oksidləşməsi nəticəsində formaldehid və dimetil efiri ilə yanaşı 40–43% yüksək setan ədədinə (75-80) malik dimetoksimetanın da alınması müəyyən edilmişdir.
– Zol-gel-yanma metodu ilə kecid metalların oksidləri və ferritləri alınıb və karbon monooksidin aşağı temperaturlu oksidləşmə reaksiyasında katalitik aktivliyi öyrənilib. Daha yaxşı nəticə üç komponentli Cu-Mn-Fe sistemdə müşahidə olunur - 1000C temperaturda CO-nun konversiyası 100%-ə çatır. Zol-gel-yanma və templat metodları əsasında yüksək temperaturlu reaksiyaların katalizatorları üçün səthi böyük olan sililium oksidin sintez metodikası hazırlanıb.
– Xitozanın poli-4-vinilpiridinlə calaq sopolimeri alınmış və prosesə əsas parametrlərin təsiri öyrənilmişdir. Eyni zamanda xitozana calaq olunmuş poli-4-vinilpiridinin kvaternizə olunması və şişmə xüsusiyyətləri tədqiq edilmişdir. Xitozan poli-4-vinilpiridin calaq sopolimeri mühitində, NaBH4 iştirakı ilə nikel nanohissəcikləri alınmış (Ni0/XZ-PVP) və nanokompleks N,N¢-metilen-bis-akrilamidlə tikilmişdir. Alınmış Ni0/XZ-PVP kompleksinin katalitik xassələri allil spirtinin hidrogenləşməsi reaksiyasında öyrənilmişdir. Reaksiya məhsullarının xromaqrafik analizi aparılmış və göstərilmişdir ki, reaksiya məhsulu əsasən propanoldan ibarət olan məhsullardır.
Xitozan mühitində gümüş nanohissəcikləri sintez edilmiş və alınan biokompleksə levoflaksasinin immobolizasiyası həyata keçirilmişdir. Biokompleksin antimikrob göstəriciləri Tibb Universitetində S. aureus və E. Coli bakteriyalarında yoxlanılmışdır. Müəyyən olunmuşdur ki, həm sərbəst polimer, həm onun gümüş biokompozit nümunəsində sintetik torlar antibakterial xassə göstərirlər. Belə biokompozitlərin əmələ gətirdikləri lizis zonasını qənaətbəxş hesab etmək olar. Bu isə əsas verir ki, belə biokompozit nümunələrini hətta modifikasiya etmədən antibakteriallığın artırılması üçün həmin sintetik torlara əlavə örtük qatı kimi istifadə etmək olar.
– Vanadium metalüzvi birləşmələri əsasında 45 nm ölçülü V2O3/Al2O3 nanostrukturlaşdırılmış katalitik sistemləri, karboksilat tip birləşmələrdə isə 72 nm həddində V2O5/Al2O3 katalitik nanostrukturlaşdırılmış katalitik sistemlər əldə olunur.
– Karbon nitridin hidrogen molekulunu aktivləşdirə bilmək xassəsi kəşf edilmiş, onun üzərində fenilasetilenin qiymətli monomer olan stirola selektiv hirogenləşməsi prosesi işlənib hazırlanmış, patent alınmış və prosesin mexanizmi və kinetik qanunauyğunluqları geniş araşdırılmışdır. Katalitik effektivliyi artırmaq məqsədilə ilk dəfə olaraq supramolekullyar aralıq komplekslər sintez edilmiş və onların əsasında ammonium duzları kimi sadə templatlar istifadə etməklə yüksək səthə malik mezo-məsaməli karbon nitridlərin (mpg-C3N4) sintez üsulu işlənib hazırlanmışdır. Sintez olunmuş mpg-C3N4 nümunələri fenilasetilenin hidrogenləşməsi prosesində sıx həcmli karbon nitridlə müqayisədə çox yüksək aktivlik və stabillik göstərirlər. Optimal şəraitdə stirola görə selektivliyi 95-97 % təşkil edir. Katalizdə daha geniş formatda istifadə etmək üçün karbon nitridin bir sıra katalitik aktiv metal və metal oksidləri ilə kompozitlərinin sintezinə və tədqiqinə başlanılmışdır. Pt/mpg-C3N4 fenilasetilenin hidrogenləşməsi prosesində tərkibində metal olmayan mpg-C3N4 ilə müqayisədə 18-20 dəfədən də yüksək aktivlik göstərir. Karbon nitridin bu prosesdə daşıyıcı və stabiləşdirici funksiyaları ilə yanaşı özünün də katalitik aktivliyi sayəsində sinergetik effekt baş verir və nəticədə reaksiyanin sürəti kəskin artır. Bu katalizator üzərində fenilasetilenin konversiyası 100% təşkil edir. Reaksiya mühitinə əlavə liqandlar daxil etməklə prosesin stirola görə selektivliyini 87-90 %-ə qədər artırmaq mümkündür.
mpg-C3N4-in və onun doping olunmuş analoqlarının suyun fotokatalitik parçalanması yolu ilə hidrogen istehsalında foto-, elektrokatalizator kimi istifadə etmək üçün real potensiala malik olduğu göstərilmişdir.
– Neft avadanlıqlarında istifadəsi nəzərdə tutulan korroziyaya davamlı Pb-Sb-Te nazik təbəqələrinin alınması üçün elektrolizin optimal şəraiti tapılmış və müəyyən edilmişdir ki, belə nazik təbəqələr neft avadanlıqlarının polad materiallarının ömrünü 5-6 dəfə artırır.
– Elektrokimyəvi yolla yarımkeçiricilər texnikasında istifadə edilə biləcək renium-kükürd ərintisinin müxtəlif metallar üzərində lazımi tərkibdə nazik nanotəbəqələrin qısa müddət ərzində, aşağı temperaturda almaq mümkündür.İlk dəfə olaraq Re-Cu-Te və Re-Cu-Se sistemində əmələ gələn nazik nano təbəqələrinin elektrokimyəvi alınma texnologiyası işlənib hazırlanmış və bəzi fiziki-kimyəvi xassələri öyrənilmiş və fotoelektrod materialı kimi günəş enerjisinin çevrilməsində perspektivli material kimi istifadə edilməsi tövsiyyə edilir.
kimya texnologiyası və mühəndisliyi
Bu istiqamət üzrə elmi-tədqiqat işləri 1 problem üzrə aparılmışdir.
Problem: Kimyəvi proseslərin texnologiyası və modelləşdirilməsi
Bu problem üzrə (1 mövzu, 4 iş, 7 mərhələ) alınan nəticələrdən aşağıdakına diqqət yetirmək olar:
– Turbulent axında və borunun sərhəd layının həcmində parafin hissəciklərinin çökməsi məsələsi həll edilmişdir. Borunun kəsiyi üzrə temperatur profili istilik daşıma tənliyindən istifadə etməklə təyin edilmişdir:
Bu tənlik həm zamana görə, həm də boru kəsiyinin uzunluğu və eni üzrə çöküntü olduqda boruda axının temperatur paylanmasını təyin etməyə imkan verir.
– Etilen istehsalının yan məhsulları olan yüngül və ağır qətranlardan xammal kimi istifadə edərək tətbiq üçün yararlı yeni üsulla müxtəlif xüsusiyyətlərə malik olan bitum əsaslı lakların alınma prosesi işlənib hazırlanıb. Onların əsas göstəriciləri aşağıdakı kimidir:
– Ətraf mühitin çirklənməsini təqlid etmək üçün istifadə olunan saxlama müddəti başa çatmış IV-2 və IV-B adlı hərbi təlim resepturalarının utilizasiyası üçün təklif olunan zərərsizləşdirmə üsulu aşağıdakı üstünlüklərinə malikdir – prosesin texnoloji sadəliyi, ucuz və əlverişli reagentlərin istifadəsi və milli iqtisadiyyatda təkrar məhsulların praktiki istifadəsi. Nəticədə resepturada olan xlorpikrinin və xlorasetofenonun konversiyası 97%-ə çatır.
– Məlum olmuşdur ki, sorbsiya prosesi zamanı Co2+ ionları üçlü aminli klinoptilolitin Na2SiO3-lə 20%:80% nisbətində, Cu2+ ionları 10%:90% nisbətində, Ni2+ ionları isə 20%:80% nisbətində maksimal sorbsiya nəticəsi göstərir Co2+:Ni2+ və Ni2+: Co2+ ionlar qarışığı 1:10; 1:100; 1:1000 və 10:1; 100:1; 1000:1 nisbətlərində 2.0-4.0 N HCl məhlulu vasitəsilə həm adi, həm də ammonyaklı kompleks ionları şəklində ayrılması müşahidə olunur.
– Hidrotermal üsulla sintetik polivinilpirrolidon və orqano-bentonit əsasında alınmış kompozit materialın mövcud sorbentlərlə müqayisədə ağır metal ionlarının (Cr3+, Pb2+ və s.) filiz emalı tullantı sularından, kationaktiv, anionaktiv və qeyri-ionogen boyaların isə toxuculuq sənayesinin tullantılarından çıxarılmasında yüksək sorbsiya tutumuna malik olması müəyyən edilmişdir.
1.1. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərman və sərəncamlarının, Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin qərar və sərəncamlarının, habelə dövlət proqramlarının icrası ilə əlaqədar işlərin yerinə yetirilməsi haqqında məlumat
“Azərbaycan Respublikasında sənayenin inkişafına dair 2015-2020-ci illər üçün Dövlət Proqramı” üzrə
–Su ilə qızdırılma sistemlərində istifadə olunan qazanların, qazanxanaların, isti su verilən boruların, böyük miqdarda və qalın sıx çöküntülü səthlərin pas və digər duz çöküntülərini əsas metalı korroziyaya uğratmadan, heç bir əlavə inhibitora ehtiyac olmadan, asanlıqla suda həll olan kompleks duzlara çevirməklə təmizləyən tərkib təklif edilmişdir.
– Ölkə ərazisində hidrotexniki qurğuların metal avadanlıqlarının istismar şəraitində korroziyaya davamlılığının proqnozlaşdırılması və mühafizəsinin təşkili məqsədilə orada baş verən fiziki-kimyəvi proseslər öyrənilir və alınmış nəticələr əsasında onların mühafizə sisteminin təşkili Azərbaycan Meliorasiya, Su Təsərrüfatı və Azərbaycan Respublikası “Azərenerji” ASC-i ilə birgə aparılır.
– Membran filiz emalı texnologiyası əsasında filiz və filiz tullantılarından sənaye əhəmiyyətli komponentlərin ətraf mühitə zərər vurmayan yeni kompleks çıxarılma-emal texnologiyası təklif olunur.
– Neftçala “Azər-Yod-Brom” Zavodunun tullantı sularından xörək duzunun alınmasının tam texnologiyası və lahiyə sənədləri hazırlanıb.
Ölkənin müdafiə qüdrətinin yüksəldilməsi istiqamətində İnstitutda bir sıra tədqiqatlar Müdafiə Nazirliyi və Hərbi Akademiya ilə müqavilələr əsasında aparılır.
– Ağır hərbi texnikanın fövqəladə hallar və müharibə zamanı aktiv zonadan çıxarılmasını təmin edən tüstüsüz yanma qabiliyyətli alternativ yanacaq qatqısı kimi nanokompozit məhlulları təklif olunur.
– Neft avadanlıqlarında istifadəsi nəzərdə tutulan korroziyaya davamlı Pb-Sb-Te nazik təbəqələrinin alınması üçün tərkib və elektrolizin şəraiti işlənib hazırlanmışdır. Alınmış Pb-Sb-Te nazik təbəqələri neft avadanlıqlarında istifadə olunan polad materialların ömrünü 5-6 dəfə artırır.
– Saxlama müddəti başa çatmış raket yanacaqlarının zərərsizləşdirilməsi üsulları işlənilib.
“Azərbaycan Respublikasında biznes mühitinin əlverişliyinin artırılması və beynəlxalq reytinqlərdə ölkəmizin mövqeyinin daha da yaxşılaşdırılması ilə bağlı əlavə tədbirlər haqqında” Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2018-ci il 13 iyul tarixli 2199 nömrəli Sərəncamının həyata keçirilməsi üzrə İnstitutda görülən işlər haqqında qısa məlumat
– Su ilə qızdırılma sistemlərində istifadə olunan qazanların, qazanxanaların, isti su verilən boruların, böyük miqdarda və qalın sıx çöküntülü səthlərin pas və digər duz çöküntülərini əsas metalı korroziyaya uğratmadan, heç bir əlavə inhibitora ehtiyac olmadan, asanlıqla suda həll olan kompleks duzlara çevirməklə təmizləyən tərkib təklif edilmişdir.
Pas və duz çöküntülərinin təmizlənməsində istifadə olunan tərkib iqtisadi baxımdan daha ucuz başa gələn komponentlərdən ibarət olub, qısa müddət ərzində tələb olunan səthləri tamamilə təmizləməyə qadirdir. 1 litr sulu məhlulda qarışığın ümumi miqdarı 35 q/l.
Tətbiq üçün biznes-plan hazırlanaraq 2018-ci ildə YTP-na təqdim edilmişdir.
Neftçala “Azər-Yod-Brom” Zavodunun tullantı sularından xörək duzunun alınmasının tam texnologiyası, layihə sənədləri və biznes-plan hazırlanıb.
1.2. Elmi-tədqiqat işləri planlarının yerinə yetirilməsi haqqında alınmış mühüm nəticələr
Problem: Mineral və bərpa olunan xammal emalının fiziki-kimyəvi əsasları və yeni qeyri-üzvi funksional materialların sintezi.
- Bərk məhlulların termodinamiki stabillik funksiyasını qeyri-səlis sistemlərin çoxhədəfli genetik alqoritmi vasitəsilə həll etməklə iki və üç komponentli xalkogenid bərk məhlulların binodal və spinodal sahələrinin hesablanma üsulu işlənmişdir.
Şəkil: YbTe-SnTe və Cu2SnS3- Cu2SnSe3 sistemlərinin qeyri-səlis məntiq nəzəriyyəsi əsasında hesablanmış faza diaqramları
İcraçılar: kimya üzrə elmlər doktoru Asif Məmmədov, AMEA-n müxbir üzvü Məhəmməd Babanlı, akademik Dilqəm Tağıyev
1. Mammadov A.N., Aliev Z.S., Babanly M.B//In: Aliev R., Kacprzyk J. et all. (eds) /Advances in Intelligent Systems and Computing, vol 896.pp31-38. Springer, Cham,2019 //doi.org/10.1007/978-3-030-04164-9_107.
2. A.N. Mammadov, I.Dz. Alverdiev, Z. S. Aliev, D.B. Tagiev, M. B. Babanly. /International Conference on Theory and Application of Soft Computing, Computing with Words and Perceptions - ICSCCW, Prague , Czech Republic. August 27-28, 2019.
3. Asif Mammadov, Elman Mammadov, Fidan Ibrahimova,,Nuray Ahmedova, Dilgam Tagiyev. 3D //THERMAM 2019. 6th Thermophysical and mechanical properties et advanced materials; 8th Rostocker Inst.Conf.Thermophysical propertiesfor technical thermodynamics. 22-24 september,2019.Çeşme-Izmir/Turkey. Full Text, 2019, pp.79-84
– Elektrokimyəvi müqayisə elektrodu kimi qeyri-su mühitində istifadə olunan ferrosen/ferrisinium sistemi ilə müqayisədə oksidləşməreduksiya prosesləri daha sürətli baş verən, elektrod potensialları daha əlverişli sahədə yerləşən, məhlulda daha davamlı olan yeni heksametilferrosen/heksametilferrisinium (Me6Fc/Me6Fc+) və oktametilferrosen/oktametilferrisinium (Me8Fc/Me8/Fc+) sistemləri hazırlanmışdır.
İcraçılar: kimya üzrə elmlər doktoru İltifat Lətifov, kimya üzrə fəlsəfə doktoru Qəzənfər Cəfərov, kiçik elmi işçi Nigar İbrahimova
Şəkil: (Me8Fc/Me8/Fc+) redoks sisteminin həlledici molekulları ilə təmasda olmasının Fc+/0 sistemi ilə müqayisəsi.
1. N.Z.İbrahimova, G.M.Jafarov, D.B.Tagiyev, L.U.Lyatifov. Research into kinetics of electron exchange reactions in the system sym. Octamethylferrocene/sym. Octamethylferricinium hexafluorophosphate. //Chemical Problems 2019, № 2(17), P.310.
2. Н.З.Ибрагимова, Г.М.Джафаров, Д.Б.Тагиев, И.У.Лятифов. Кристаллическая структура 1,2,4,1¢,2¢,4¢-гексаметилферроцена. //Журнал Координационная химия, 2020, № 1 (çapdadır).
Problem: Katalizin fundamental əsaslarının inkişaf etdirilməsi, yeni katalizatorların və adsorbentlərin yaradılması.
– Tsikloheksanın ferrosen iştirakında katalitik pirolizi nəticəsində tərkibində dəmir karbidi (Fe3C) və dəmirin yüksək temperaturlu g-modifikasiyasını saxlayan karbon nanoboruları alınmış, onların etilbenzolun və kumolun aerob oksidləşməsində yüksək katalitik aktivliyi müəyyən edilmişdir.
İcraçılar: AMEA-nın müxbir üzvü Eldar Zeynalov, akademik Tofiq Nağıyev, kimya üzrə fəlsəfə doktoru Mətanət Məhərrəmova
1. Eldar Zeynalov, Tofik Nagiyev, Jörg Friedrich, Matanat Magerramova Carbonaceous nanostructures in hydrocarbons and polymeric aerobic oxidation mediums. In the book: Fullerenes, Graphenes and Nanotubes: A Pharmaceutical Approach. Edited by Alexander Mihai Grumezescu, Elsevier –William Andrew Publishing House, 2018, chapter 16, pp. 631-681.
2. Zeynalov E.B., Allen N.S. Salmanova N.I., Vishnyakov V.M., Carbon nanotubes catalysis in liquid-phase aerobic oxidation of hydrocarbons: Influence of nanotube impurities. //Journal of Physics and Chemistry of Solids,127(4), 245-251(2019).
– Yeni sintez olunmuş ZrMo2, ZrV0,3 və VFe0,2 ərinti katalizatorları üzərində metanolun 125-2250C-də oksidləşməsi nəticəsində formaldehid və dimetil efiri ilə yanaşı 40–43% yüksək setan ədədinə (75-80) malik dimetoksimetanın da alınması müəyyən edilmişdir.
İcraçılar: kimya üzrə elmlər doktoru Arif Əfəndi, kimya üzrə fəlsəfə doktoru Adilə Əliyeva, texnika üzrə fəlsəfə doktoru İradə Məlikova
1. Алиева А.М., Эфенди А.Дж., Магеррамова Л.Г., Кожарова Л.И., Меликова И.Г., Бабаев Э.М. Способы получения альтернативных видов топлив на основе метанола //Журнал нефтепереработка и нефтехимия. 2019, № 2. c. 27–32.
2. Рустамова Дж.Т., Эфенди А.Дж., Насири Ф.М., Шихлинская Т.А., Исмаилова Т.А., Байрамова С.С., Мансурова К.А. Влияние физико-химических свойств цеолитов на их адсорбционные способности. //Norwegian Journal of development of the international Science. 2019. № 31. Part 1. P. 7–12. ISSN 3453-9875.
– Neft avadanlıqlarında istifadəsi nəzərdə tutulan korroziyaya davamlı Pb-Sb-Te nazik təbəqələrinin alınması üçün elektrolizin optimal şəraiti tapılmış və müəyyən edilmişdir ki, belə nazik təbəqələr neft avadanlıqlarının polad materiallarının ömrünü 5-6 dəfə artırır.
İcraçılar: kimya üzrə elmlər doktoru Akif Əliyev, kimya üzrə fəlsəfə doktoru Vüsalə Məcidzadə
1. Aliyev A.Sh., Tahirli H.M., Mahmoud Elrouby, Soltanova N.Sh., Tagiev D.B. “Electrochemical Fabrication and characterization of corrosion-resistant, ternary, lead-based alloys as a new material for steel surface protection”. //Metallurgical and materials transactions B. 2016, v. 47, Issue 3, pp. 2072-2078.
2. V.A.Majidzade, A.Sh.Aliyev, I Qasimogli, P.H. Quliyev, D.B. Tagiyev. Electrical Properties of Electrochemically Grown Thin Sb2Se3 Semiconductor Films. Inorganic Materials, 2019, Vol. 55, No. 10, pp. 979–983
– Hidrotermal üsulla sintetik polivinilpirrolidon və orqano-bentonit əsasında alınmış kompozit materialın mövcud sorbentlərlə müqayisədə ağır metal ionlarının (Cr3+, Pb2+ və s.) filiz emalı tullantı sularından, kationaktiv, anionaktiv və qeyri-ionogen boyaların isə toxuculuq sənayesinin tullantılarından çıxarılmasında yüksək sorbsiya tutumuna malik olması müəyyən edilmişdir.
İcraçılar: kimya üzrə elmlər doktoru Əli Yaqubov, kimya üzrə fəlsəfə doktoru Səadət Məmmədova, kiçik elmi işçi Elvin Cabarov
a) b)
Şəkil: Pb2+ ionlarının polivinilpiridin və orqanobentonitdə adsorbsiyasının SEM (a) və İSP element analizinin (b) təsviri.
1. Э.Э.Джабаров, Х.Н.Ильясова, С.А.Мамедова, Т.А.Салимова, Э.М.Теймурова, А.И.Ягубов.Адсорбционные свойства некоторых катионзамещенных форм бентонитов» //«Science and world» International scientific journal № 4, (68), 2019, Vol. I. p.19-21.
2. A.I.Yagubov, Sh,Naseri, Z.R.Agayeva, N.A.Imanova, K.I.Haciyeva, N.H.Gasanov. Study of quantitative-structure equilibrating interaction of the indexes retention of monomethylalkanes in fossil fuels by multiple linear regression and vector. //Theoretical Foundations of Chemical Engineering, № 6, 2019 (çapda).
1.3. Müqavilələr üzrə aparılan işlər
İnstitut tərəfindən bir sıra təşkilatlarla müqavilələr bağlanmış və birgə işlər yerinə yetirilmişdir. Onların arasında Bolqarıstan Elmlər Akademiyası, Rusiya Elmi Mərkəzi “Kurçatov İnstitutu”, Gürcüstan Elmlər Akademiyasının Qeyri-üzvi və Elektrokimya İnstitutu, Rusiya Federasiyasının Metallurgiya və Metalşünaslıq İnstitutu, Rusiya EA-nın İ.B.Qrebenşikov adına Silikatlar Kimyası İnstitutunun “Nanoölçülü sistemlərin fiziki kimyası” laboratoriyası, Tomsk Dövlət Universiteti, Moskva Dövlət Universiteti, Belarusiya Dövlət İnformatika və Radioelektronika Universitetinin kimya kafedrası, Sumqayıt Etilen-Polietilen zavodu, Gəncə Dövlət Universiteti, Azərbaycan Meliorasiya və Su Təsərrüfatı Açıq Səhmdar Cəmiyyəti “Azdövsutəslayihə” H.Əliyev adına Neft Emalı zavodu, Bakı Ovuntu Metallurgiya Zavodu, Azərbaycan Respublikası Fövqəladə Nazirliyi Tikintidə Təhlükəsizliyə Nəzarət Dövlət Agentliyini, qeyd etmək olar.
İnstitut alimləri Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Fizika İnstitutu, Radiasiya Problemləri İnstitutu, Neft Kimya Prosesləri İnstitutu, Torpaqşünaslıq və Aqrokimya İnstitutu, Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti və onun nəzdində olan “Neftin, qazın geotexnoloji problemləri və kimya” Elmi-Tədqiqat İnstitutu, Azərbaycan Dövlət Universiteti, Az.Texniki Universitetinin “Fizika” kafedrası, Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti və başqa elmi mərkəzlərlə birgə əməkdaşlıq edirlər.
Bundan əlavə 2019-cu il ərzində Almaniya, Fransa, Böyük Britaniya, İtaliya, İcveç, Hollandiya, Danimarka, Türkiyə, Norveç və s. ölkələrin elmi-tədqiqat müəssisələri və Universitetləri ilə elmi əməkdaşlıq davam etmişdir.
İnstitutda 2015-ci ildə açılmış iki beynəlxalq laboratoriya, İspaniyanın Donostia Beynəlxalq Fizika Mərkəzi (DİPC) ilə birgə "Kvant Kompütinq və Spintronika üçün Qabaqcıl Materiallar" və Almaniyanın Berlin Texniki Universiteti, Böyük Britaniyanın Huddersfild Universiteti və Belarusiyanın Minsk İstilik və Kütlə Dəyişməsi İnstitutu ilə "Neft mənşəli kaustobiolitlərdən alınan nanokarbon materialları əsasında katalizatorların sintezinə və tətbiqinə dair fundamental tədqiqatlar" (İNTERLABCAT) beynəlxalq laboratoriyaları öz fəaliyyətlərini uğurla davam etdirmişdir.
İNTERLABCAT laboratoriyasında karbohidrogenlərin oksidləşməsində universal katalizator kimi tədbiq olunan nanokarbon katalizatorlarının fundamental aspektləri tədqiq olunmuşdur.
“Kvant Kompütinq və Spintronika üçün Qabaqcıl Materiallar” laboratoriyasında DİPC tədqiqatçıları tərəfindən topoloji izolyatorlar xassəli bir sıra birləşmələrinin səth və elektron quruluşlarının nəzəri hesablanması və eyni zamanda Avropanın digər qabaqcıl elmi mərkəzlərdə onların fiziki xassələrinin eksperimental tədqiqi aparılmışdır. Azərbaycan tədqiqatçıları tərəfindən məqsədyönlü axtarış üçün bu materialların uyğun sistemlərinin kompleks fiziki-kimyəvi, kristalloqrafik, termodinamik tədqiqi aparılmış və onların bəzilərinin monokristalları sonrakı tədqiqatlar üçün yetişdirilmişdir.
1.4. Elmi-tədqiqat proqramlarının müsabiqəsində iştirak
2019-cu ildə maliyyələşdirilmiş qalib qrant layihələri
Layihənin adı | Neft sənayesində istifadə ediləcək renium-kükürd əsasında yeni nanomaterialların elektrokimyəvi üsulla alınması |
Müraciət edən | Layihənin rəhbəri: k.e.d. Elza Salahova |
Layihənin məbləği |
|
Layihənin həyata keçirildiyi illər | 2019-2020 |
Layihənin adı | Üzvi liqandlı ağır metal ionlu kompleksləri əsasında hazırlanmışnanokompozit məhsullarının neftin reoloji xüsusiyyətlərinə təsiri prosesinin tədqiqi |
Müraciət edən | Layihənin rəhbəri: k.e.d. Gülməmməd Süleymanov |
Layihənin həyata keçirildiyi illər | 2019-2021 |
Layihənin adı | Mülayim şəraitdə n-alkanların oksidləşməsi üçün yeni effektiv immobilizə olunmuş metal-polimer nanokatalizatorların yaradılması |
Müraciət edən | Layihənin rəhbəri: k.ü.f.d. Ülviyyə Məmmədova |
Layihənin həyata keçirildiyi illər | 2019-2021 |
Layihənin adı | Pilot qurğuda azot-1 oksidin hidrogen peroksidlə azottərkibli turşularına koherent-sinxronlaşdırılmış oksidləşməsi |
Müraciət edən | Layihənin rəhbəri: akademik Tofiq Nağıyev |
Layihənin həyata keçirildiyi illər | 2019-2021
|
Layihənin adı | Sorbent və əlavəsiz mikrodalğalı sobanın köməyi ilə spirtlərin peroksidativ oksidləşməsində Mn II və Cu II-nin aktiv metal birləşmələrinin kompleksləri effektiv heterogen katalizator kimi |
Müraciət edən | Layihənin rəhbəri: k.ü.f.d. Şahnaz Qəhrəmanova |
Layihənin həyata keçirildiyi illər | 2019-2020 |
Layihənin adı | Nanokarbon stimulyatorların iştirakı ilə neftlə çirklənmiş torpaqların oksidləşdirici üsullarla rekultivasiyası |
Müraciət edən | Layihənin rəhbəri: |
Layihənin həyata keçirildiyi illər | 2019-2021 |
Layihənin adı | Neft-kimya sənayesi üçün lazımlı xammal olan naftalinin alınması məqsədi ilə etilen istehsalının yan məhsulu-ağır qətranın emal prosesinin işlənib hazırlanması |
Müraciət edən | Layihənin rəhbəri: t.e.d. Fikrət Sadıqov |
Layihənin həyata keçirildiyi illər | 2019-2021 |
Layihənin adı | Qeyri-su mühitində - neftdə, ion mayelərində, üzvi həlledicilərdə istifadə oluna bilən elektrokimyəvi müqayisə elektrodunun hazırlanması |
Müraciət edən | layihənin rəhbəri: k.e.d. İltifat Lətifov |
Layihənin həyata keçirildiyi illər | 2019-2020 |
Layihənin adı | Neftin sıxışdırılıb çıxarılmasının effektivliyinin artırılması zamanı səthi-aktiv maddələrin (SAM) məsaməli mühitdə adsorbsiya proseslərinin modelləşdirilməsi |
Müraciət edən | Layihənin rəhbəri: t.e.f.d. Qoşqar Əliyev |
Layihənin həyata keçirildiyi illər | 2019-2020 |
Layihənin adı | Azərbaycan neft qazlarından karbon nanoborularının sintezi və onlardan SOCAR Polymer MMC-də istehsalı olan polipropilen (PP) və polietilen (YSPE) üçün stabilləşdirici aşqarların işlənib hazırlanması |
Müraciət edən | Layihənin rəhbəri: k.e.d. Eldar Zeynalov |
Layihənin həyata keçirildiyi illər | 2019-2021 |
Layihənin adı | Kimya problemləri (Chemical Problems) jurnalının 2019-2020-ci il 6 sayının ingilis dilinə tərcüməsi, redaktə olunması və çapı |
Müraciət edən | Layihənin rəhbəri: k.ü.f.d. Sima Zülfüqarova |
Layihənin həyata keçirildiyi illər | 2019-2021 |
Layihənin adı | Aminturşularının metalkompleks birləşmələri |
Müraciət edən | Layihənin rəhbəri: k.e.d. Sərdar Zeynalov |
Layihənin həyata keçirildiyi illər | 2019-2020 |
Layihənin adı | Xəzər dənizi sularından uranın sorbsion çıxarılması |
Müraciət edən | Layihənin rəhbəri: k.e.d. Əli Nuriyev |
Layihənin həyata keçirildiyi illər | 2019-2020 |
Layihənin adı | Metal-xalkogenit yarımkeçirici nazik təbəqələrin və elektrokatalitik aktivliyə malik nanostrukturların elektrokimyəvi yolla sintezi və fotoxassələrinin tədqiqi |
Müraciət edən | Layihənin rəhbəri: k.ü.f.d. Vüsalə Məcidzadə |
Layihənin həyata keçirildiyi illər | HM
|
Layihənin adı | N-heksanın oksidləşməsi üçün funksional polimerlərlə stabilləşən nanomanqan katalizatorlarının işlənməsi |
Müraciət edən | Layihənin rəhbəri: Aygün İsazadə |
Layihənin həyata keçirildiyi illər | HM |
Layihənin adı | Çoxlaylı karbon nanoboruları əsasında alkilaromatik karbohidrogenlərin oksidləşmə prosesləri üçün effektiv, yüksək seçiciliyə malik katalizatorların işlənib hazırlanması |
Müraciət edən | Layihənin rəhbəri: Nərmin Abdurrəhmanova |
Layihənin həyata keçirildiyi illər | HM |
Layihənin adı | Manqan və reniumun tioaminturşularla kompleks birləşmələrinin sintezi və xassələrinin tədqiq |
Müraciət edən | Layihənin rəhbəri: k.ü.f.d. Sevinc Osmanova |
Layihənin həyata keçirildiyi illər | HM |
Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Şirkətinin Elm Fondu tərəfindən
2019-cu ildə maliyyələşdirilmiş qalib qrant layihələr
Layihənin adı | Neft avadanlıqlarında parafin, qətran, asfalten və qum hissəciklərinin çökməsinin modelləşdirilməsi və praktik problemlərin həlli |
Müraciət edən | Layihənin rəhbəri: t.e.d. Qüdrət Kəlbəliyev |
Layihənin məbləği | 80 000 AZN |
Layihənin həyata keçirildiyi illər | 10.09.2019-10.09.2021 |
Layihənin adı | Yüksək dispersli metal/metal oksid əsaslı nanostrukturlu maqnit xassəli kompozit materiallarının sintez üsullarının işlənib hazırlanması |
Müraciət edən | Layihənin rəhbəri: k.ü.f.d. Ağayeva Səbirə |
Layihənin məbləği | 50 000 AZN |
Layihənin həyata keçirildiyi illər | 10.09.2019-10.09.2020 |
Layihənin adı | Azərbaycanın palçıq vulkanları və nanotexnologiya: adamantoidların və karbon nanostrukturlarının təbii sintezi |
Müraciət edən | Layihənin rəhbəri: k.ü.f.d. Mətanət Məhərrəmova |
Layihənin məbləği | 70 000 AZN |
Layihənin həyata keçirildiyi illər | 10.09.2019-10.09.2021 |
Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının 2019-cu il üçün elmi tədqiqat proqramlarının işlənməsi, seçilməsi və maliyyələşdirilməsi məqsədilə keçirilən respublika müsabiqəsinin nəticəsi
Layihənin adı | Günəş enerjisinin çeviricisi kimi yeni nəsil elektrod materiallarının korroziyaya davamlı zəif yaddaş effektli nanoquruluşlu örtüklərin alınması |
Müraciət edən | Layihənin rəhbəri: k.e.d. Akif Əliyev |
Layihənin məbləği | 200 000 AZN |
Layihənin həyata keçirildiyi illər | 2020-2022 |
Avropa Komissiyasının Horizon 2020 proqramı üzrə
ilə tərəfdaş olduğu “Perspektiv materiallar və nanotexnologiyalar” istiqaməti və “Karbohidrogenlərin katalitik çevrilməsi” mövzusu üzrə “Metanın oksidləşdirici konversiyası və propilenə hidroformilləşməsi” (814557 №-li C123 qrant müqaviləsi) layihəsi müsabiqədə qalib gəlmişdir.
Layihə üzrə İnstituta 304,062 min avro məbləğində vəsait ayrılmışdır.
Qrant rəhbəri: akademik Dilqəm Tağıyev
1.5. Fundamental elmlə təhsilin qarşılıqlı əlaqəsi
2017/2018-ci tədris ilində İnstitutun magistraturasına “Qeyri-üzvi kimya”, “Kimyəvi kinetika və kataliz” və “Fiziki-kimya” ixtisaslaşması üzrə 7 tələbə (Paşazadə Günel Atabəy qızı, Əşirov Gəray Mikayıl oğlu, Əlizadə Şəbnəm Elşad qızı, Əlizadə Yılmaz Elşən oğlu, Hacıyeva Ramilə Nəriman qızı, Kərimova Nigar Azər qızı, Həsənova Könül Cümşüd qızı) magistra təhsil proqramını başa vurmuş və yekun dövlət attestasiyasından müvəffəqiyyətlə keçmişlər. Onlardan 2 nəfər (Əşirov Gəray Mikayıl oğlu, Kərimova Nigar Azər qızı) fərqlənmə diplomu almışlar.
2018/2019-cu tədris ilində İnstitutun magistraturasına “Qeyri-üzvi kimya”, “Kimyəvi kinetika və kataliz”, “Fiziki-kimya”, “Yüksəkmolekullu birləşmələr kimyası” və “Neft-kimya proseslərinin riyazi modelləşdirilməsi” ixtisaslaşması üzrə 6 bakalavr qəbul olmuşdur. Magistrlar I kursu müvəffəqiyyətlə başa vuraraq yüksək təqaüdə layiq görülmüşlər. Hal-hazırda II kursun III semestrində təhsil alırlar.
2019/2020-ci tədris ilidə Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Prezidentinin 13.09.2019-cu il tarixli 613 №-li sərəncamı ilə İnstitutun magistraturasına “Qeyri-üzvi kimya”, “Kimyəvi kinetika və kataliz”, “Fiziki-kimya”, “Yüksəkmolekullu birləşmələr kimyası”, “Neft-kimya proseslərinin riyazi modelləşdirilməsi” ixtisaslaşması üzrə 10 bakalavr qəbul olmuşdur.
1.6. Nəşriyyat fəaliyyəti, elmi məqalələr, o cümlədən xaricdə və İmpakt Faktorlu jurnallarda çap olunmuş məqalələr, elmi işçilərin əsərlərinə olan istinadlar, alınmış patentlər haqqında məlumat
Hesabat ilində institut əməkdaşları tərəfindən yüksək impakt faktorlu xarici jurnallarda məqalələr dərc olunmuşdur: Accepted to Nature ACS NANO, Journal of Alloys and Compounds, Bioorganic Chemistry, Journal of Physics and Chemistry of Solids, Calphad, Journal of Chemical Thermodynamics, Thermochimica ACTA , Journal of Molecular Structure, Education Research and Practice, Reaction Kinetics Mechanisms and Catalysis, Advances in Materials Science and Engineering, Journal of Vacuum Science and Technology, Acta Chimica Slovenica, Russian Journal of Electrochemistry, Russian Chemical Bulletin, Petroleum Chemistry, Russian Journal of Inorganic Chemistry, Technical Physics Letters, Inorganic Materials,Russian Journal of General Chemistry, Revue Roumaine de Chimie, Surface Engineering and Applied Electrochemistry, Moscow University Chemistry Bulletin, Russian Metallurgy, Chemical Problems, Modern Trends in Physics, Processes of Petrochemistry and Oil Refining, Chemistry & Chemical Technology, Izvestiya Vysshikh Uchebnykh Zavedenii Khimiya i Khimicheskaya Tekhnologiya, Journal of Materials Science and Chemical Enginaring.
Ümumiyyətlə bu il 152 məqalə, o cümlədən xaricdə 82 respublikada 70 məqalə çap olunmuşdur. Cari il ərzində 69 məqalə Web of Science, 5 məqalə SCOPUS, 14 məqalə isə digər bazalara daxil olan İmpakt faktorlu jurnallarda dərc olunmuşdur .
Dövri nəşrlər sahəsində Azərbaycan Kimya Jurnalının və Kimya Probleri Jurnalının 1,2,3 nömrələri çap olunmuş, 4-cü nömrəsi isə nəşrə təqdim olunmuşdur. Kimya Probleri Jurnalı 2017-ci il oktyabr ayından Web of Science bazasına daxil edilib. 2019-cu ildə institut əməkdaşları respublikada və bir sıra xarici ölkələrdə keçirilmiş konfranslarda məruzələrlə çıxış etmiş, 170 tezis (onlardan 81 xaricdə) çap olunmuşdur.
İnstitutun əməkdaşları İspaniyanın Sloveniya Respublikasının Portoroj, Almaniyanın Berlin, Tubingen, Rostok, Norveçin Oslo, Bolqarıstan Respublikasının Sofiya, Türkiyə Respublikasının İzmir, Sakarya, Ukraynanın Kiev, Rusiya Federasiyasının Sankt-Peterburq, Москва və s. şəhərlərinə müxtəlif məqsədlər üçün (konfranslarda, konqreslərdə, seminarlarda iştirak, elmi işlərin müzakirəsi, beynəlxalq laboratoriyalarda alınan nəticələrin müzakirəsi, gələcəkdə əməkdaşlıq məsələləri və qrant layihəsi çərcivəsi nəticəsində birgə aparılmış elmi işlərin müzakirəsi və s.) ezam olunmuşlar.
Hesabat ilində 4 kitab nəşr edilmişdir:
- Kelbaliyev G.I., Tagiyev D.B., Rasulov S.R. Transport Phenomena in Dispersed Media. CRC Press, (USA), 2019, 472p, eBook ISBN 9780429260292
- Sərdar Zeynalov, Elçin Hüseynov, Mina Münşiyeva, Səidə Şərifova, Şahnaz Qəhrəmanova. Təbii proteinogen aminturşuları, həyat metalları və onların kompleks birləşmələri. Bakı: Elm və təhsil, 2019. 496 s.
- Афарида Гасымова "Физико-химические основы процессов восстановления титаномагнититовых концентратов Азербайджана" -Баку-2019, 171 с.
- З.Р.Агаева «Адсорбция поверхностно-активных веществ на металле» Баку, 2019, 150с.
2019-cu ildə impakt faktorlu jurnallarda dərc olunmuş məqalələr
Web of Science (Clarivate Analytics) məlumat bazasına daxil olan impakt faktorlu jurnallar
1. Otrokov M. M., Klimovskikh I. I., H. Bentmann, A. Zeugner, Z. S. Aliev, S. Gass, A. U. B. Wolter, A. V. Koroleva, D. Estyunin, A. M. Shikin, M. Blanco-Rey, M. Hoffmann, A. Yu. Vyazovskaya, S. V. Eremeev, Y. M. Koroteev, I. R. Amiraslanov, M. B. Babanly, N. T. Mamedov, N. A. Abdullayev, V. N. Zverev, B. Büchner, E. F. Schwier, S. Kumar, A. Kimura, L. Petaccia, G. Di Santo, R. C. Vidal, S. Schatz, K. Kisner, C.-H. Min, S. K. Moser, T. R. F. Peixoto, F. Reinert, A. Ernst, P. M. Echenique, A. Isaeva, E. V. Chulkov, Prediction and observation of the first antiferromagnetic topological insulator, 2019 Accepted to Nature (arXiv:1809.07389) Q1;CA- 43.07
2. Hogan C., Holtgrewe K., F. Ronci, S. Colonna, S. Sanna, P. Moras, P. M. Sheverdyaeva, S.Mahatha, M. Papagno, Z. S. Aliev, M. Babanly, E. V. Chulkov, C. Carbone, R. Flammini, Temperature driven phase transition at the antimonene /Bi2Se3 van der Waals heterostructure, ACS Nano, 2019, v.13, 9, pp. 10481-10489, CA - 13.903
3. Aliev Z. S., I. R. Amiraslanov, D. I. Nasonova, A. V. Shevelkov, N. A. Abdullayev, Z. A. Jahangirli, E. N. Orujlu, M. M. Otrokov, N. T. Mamedov, M. B. Babanly, E. V. Chulkov. Novel ternary layered manganese bismuth tellurides of the MnTe-Bi2Te3 system: Synthesis and crystal structure, J. Alloys Compd. 789, 2019 443-450. Q1;CA- 4.175
4. Dunya M. Babanly, Ziya S. Aliev, Qorkhmaz M. Huseynov, Salim M. Asadov, Solmaz N. Mustafaeva, Dilgam B. Tagiyev. The phase equilibria in the Tl-S-I system and electrical properties of the Tl6SI4 and TlS compounds. Journal of Alloys and Compounds. 2019, V. 776, pp. 495-503. CA-4,175
5. Mansura Huseynova, Ajdar Medjidov, Parham Taslimi, Mahizar Aliyeva. Synthesis, characterization, crystal structure of the coordination polymer Zn(II) with thiosemicarbazone of glyoxalic acid and their inhibitory properties against some metabolic enzymes. Bioorganic Chemistry, 2019, Vol. 83, pp. 55-62.CA-3, 926
6. Zeynalov E.B., Allen N.S. Salmanova N.I., Vishnyakov V.M. Carbon nanotubes catalysis in liquid-phase aerobic oxidation of hydrocarbons: Influence of nanotube impurities. Journal of Physics and Chemistry of Solids, 2019,127(4), 245-251. CA-2,752
7. Ziya S. Aliev, Elvin C. Ahmadov, Dunya M. Babanly, Imamaddin R. Amiraslanov, Mahammad B. Babanly. The Bi2Se3–Bi2Te3–BiI3 system: Synthesis and characterization of the BiTe1-xSexI solid solutions. Calphad, 2019, 66, 101650 6p. CA-2,652
8. Babanly N.B.,Orujlu E.N., S.Z.Imamaliyeva, Y.A.Yusibov, M.B.Babanly. Thermodynamic investigation of silver-thallium tellurides by EMF method with solid electrolyte Ag4RbI5 // The Journal of Chemical Thermodynamics, Volume 128, January 2019, Pages 78-86 (Q1; CA 2.29)
9. Samira Zakir Imamaliyeva, Sabina Sahib Musayeva, Dunya Mahammad Babanly, Yasin Isa Jafarov, Dilgam Babir Taghiyev, Mahammad Baba Babanly. Determination of the thermodynamic functions of bismuth chalcoiodides by EMF method with morpholinium formate as electrolyte. Thermochimica Acta, 2019, 679, 178319, 7 p. CA-2.251
10. Mansura Teyfur Huseynova, Mahizar Nacaf Aliyevaa, Ajdar Akber Medjidov, Onur Şahin Bahattin, Yalçın. Cu(II) complex with thiosemicarbazone of glyoxylic acid as an anion ligand in a polymeric structure. Journal of Molecular StructureVolume 1176, 15 January 2019, ppş 895-900. CA-2,120
11. T.M Nagiev. New Approaches to Simulation of Enzymatic Reactions: Mimetic Catalysis. //Journal of Chemistry: Education Research and Practice. 25 July 2019. Volume 3. Issue 2. 1of 2.CA-1,727
12. Sariyya Aghamammadovva, Inara Nagieva, Latifa Gasanova & Tofik Nagiev. Catalytic monooxidation of cyclohexane by hydrogen peroxide in the gas phase// Reaction Kinetics, Mechanisms and Catalysis. 2019, Vol. 109, №2. pp.701-715, CA-1,428
13. S.N.Mustafaeva, S.A.Asadov. Charge Transport and Thermo-emf in TlFe1−xGaxS2 Solid Solutions. Advances in Materials Science and Engineering. 2019. V. 3. P. 1-5. DOI: 10.1155/2019/9285359 CA-1,399
14. Z. A. Jahangirli, E. H. Alizade, Z. S. Aliev, M. M. Otrokov, N. A. Ismayilova, S. N. Mammadov, I. R. Amiraslanov, N. T. Mamedov, G. S. Orudjev, M. B. Babanly, A. M. Shikin, E. V. Chulkov. Electronic structure and dielectric function of Mn-Bi-Te layered compounds, Accepted article, Journal of Vacuum Science and Technology B (2019), 37 (6), СА-1,351
15. Nazim T. Mamedov, E. H. Alizade, Z. A. Jahangirli, Z. S. Aliev, N. A. Abdulayev, S. N. Mammadov, I. R. Amiraslanov, Y. Shim, K. Wakita, S. S. Ragimov, A. I. Bayramov, M. B. Babanly, A. M. Shikin, E. V. Chulkov, Infrared spectroscopic ellipsometry and optical spectroscopy of plasmons in classic 3D Topological Insulators, Accepted article, Journal of Vacuum Science and Technology B (2019), СА-1,351
16. Faig М. Mammadov, Imamaddin R. Amiraslanov, Yegana R. Aliyeva, Sadiyar S. Ragimov, Leyla F. Mashadiyeva Мahammad B. Babanly. Phase Equilibria in the MnGa2Tе4-MnIn2Tе4 System, Crystal Structure and Physical Properties of MnGaInTе4. Acta Chim. Slov. 2019, 66,pp.466-472.
17. V.A. Majidzade, A.Sh. Aliyev, D.M. Babanly, M. Elrouby, D.B. Tagiyev. Investigation of the electrochemical reduction process of the molybdate ions in the tartaric electrolytes. Acta Chimica Sloveniya, 2019, 66, pp.155-162. Q3 CA -1.076
18. Алвердиев И.Дж., Имамалиева С.З., Бабанлы Д.М., Юсибов Ю.А., Д.Б.Тагиев, М.Б. Бабанлы. Термодинамическое исследование селенидов серебра-олова методом эдс с твердым электролитом Ag4RbI5. //Электрохимия, 2019, том 55, № 5, с. 629–636. Q3; CA-1.043
19. V.M.Akhmedov, A.M.Maharramov, A.A.Azizov, R.M.Alosmanov, I.A. Bunyad-Zadeh and S.B.Aliyeva, Equilibrium, kinetic, and thermodynamic studies on the sorption of some heavy metal ions by thephosphorus-containing polymer sorbent, Russian Chemical Bulletin, International Edition. Vol. 68, №3, pp.1-7, 2019. CA-1,014
20. Будагова Р.Н., Зейналов С.Б., Ходжаев Г.Х. Синтез и свойства новых неиногенных поверхностно-активных веществ на основе эпихлоргидрина, нафтеновых спиртов и орто-фосфорной кислоты. // Журнал Нефтехимия. 2019. т.59. № 2. с.222-226. CA-0.991
21. Yu.N. Litvishkov, P.A. Muradova, V.F. Tretyakov, S.M. Zulfugarova, R.M. Talishimskii, A.M. Ilolov, N.V. Shakunova, Yu.R. Naqdaliyeva. Ni-Co-Cr/Al/Al2O3 Catalysts with a Nanostructured Active Component: Microwave-Assisted Synthesis and Activity in the Reaction of toluene Steam Dealkylation. Petroleum Chemistry. 2019, vol. 59, no.3,pp. 541-551. ISSN 0965-5441. CA-0,991
22. S.M.Asadov, S.N. Mustafaeva. Влияние химического состава кристаллов TlIn1-х ErхS2 (0 £ x £ 0.01) на их диэлектрические характеристики и параметры локализованных состояний. Physics of the Solid State. 2019. V. 61. № 11. CA-0,95
23. И. Б. Бахтиярлы, Р.Д.Курбанова, А.С.Абдуллаева, А.Б.Алиев, Ф.М.Мамедова. Фазообразование в тройной системе Nd2S3-Ga2S3-EuS. // Ж. Неорган. Химии. 2019, т. 64, №7 c.736-740.Q3;CA-0,822
24. Гасанова У.А., Алиев О.М., Бахтиярлы И.Б., Мамедов Ш.Г. Система FeS-PbS. // Ж.Неорган.химии. 2019. т. 64. № 2 , с.196-202. Q3;CA-0,822
25. Алиев И. И., Магаммедрагимова Р. С., Алиев О. М., Бабанлы К. Н. Синтез и рентгенографическое исследование сплавов системы As2Se3–InSe // Журн. Неорган. химии. 2019. Т.64. № 4. с.421-424. Q3; CA-0,822
26. Алиев О.М., Агаева Р.М., Аждарова Д.С., Мамедов Ш.Г. Фазовые равновесия в системе AgGaS2 – PbS // Журн. неорган. химии. 2019. T.64. № 9. С.820-825. Q3;CA-0,822
27. Ismailova E. N., Mashadieva L. F., Bakhtiyarly I. B., and M. B. Babanly. Phase Equilibria in the Cu2Se–SnSe–CuSbSe2 System. // Russian Journal of Inorganic Chemistry, 2019, Vol. 64, No. 6, pp. 801–809. Q3; CA-0.822
28. Imamaliyeva S.Z., Mekhdiyeva I.F., Gasymov V.A., Babanly MB. Tl–Bi–Er–Te System in the Composition Region Tl2Te–Tl9BiTe6–Tl9ErTe6 // Russian Journal of Inorganic Chemistry, 2019, v.64 (7), pp.907-913. Q3;CA- 0.822
29. Babanly M.B., Mashadiyeva L.F., Babanly D.M., Imamaliyeva S.Z., Taghiyev D.B., Yusibov Y.A. Some aspects of complex investigation of the phase equilibria and thermodynamic properties of the ternary chalcogenid systems by the EMF method // Russian J.Inorg.Chem, 2019, № 13. Q3; CA-0.822
30. S.K.Jahangirova, Sh.H.Mammadov, D.S.Ajdarova, O.M.Aliyev, G.R.Gurbanov. Investigation of the AgGaS2–PbS and Some Properties of Phases of Variable Composition. Russian Journal of Inorganic Chemistry. September 2019, Volume 64, Issue 9, pp.1169–1171. CA-0,822
31. G. R. Gurbanov, Sh. G. Mamedov. Sections Pb6Sb2Bi6Se18–Sb2Se3 and Pb6Sb2Bi6Se18–Bi2Se3 of the Quasi-Ternary System Sb2Se3–PbSe–Bi2Se3.Russian Journal of Inorganic Chemistry, March 2019, Volume 64, Issue 3, pp. 383–388. CA-0,822
32. E.G.Asadov, G.S.Gadzhieva, A.N.Mamedov, F.A.Kazymova, T.Sh.Ibragimova, K.O.Tagiev. Determination of Some Photoluminescence Parameters of Ca(AlxGa1 –x)2 S4: Eu2+. Technical Physics Letters. February 2019, Volume 45, Issue 2, pp.79–81.CA-0,77
33. V.A. Majidzade, A.Sh. Aliyeva, I. Qasimogli, P.H. Quliyev, D.B. Tagiyev. Electrical Properties of Electrochemically Grown Thin Sb2Se3 Semiconductor Films. Inorganic Materials, 2019, Vol. 55, No. 10, pp.979–983.CA-0.771
34. Бахтиярлы И.Б., Абдуллаева А.С., Керимли О.Ш., Мирзоева А.А. Область стеклообразования в системе Sm2S3-Ga2S3–EuS. // Ж. Неорган. материалы. 2019. т.55. № 6 , с.666-671. CA-0,771
35. S.M.Asadov, S.N. Mustafaeva. Effect of Silver Doping on the Dielectric Properties of TlInSe2 Single Crystals. Inorganic Materials. 2019. V. 55. No. 11. P. 1–5. CA-0,771
36. Бахтиярлы И. Б, Абдуллаева Ш.С.,Курбанова Р.Дж, Мамедова Ф.М., Гусейнова Ш.Б.. Изучения взаимодействий в системе CuInS2- FeS //ЖОХ Т.89, №8, 2019. с.1281-1285.CA-0,643
37. P.A.Fatullayeva Комплексы марганца и железа с бис[2-(2-гидрокси-3,5-ди-трет-бутилбензил)-гидразидом] малоновой кислоты Журнал общей химии, 2019, том 89, № 8, с.1269–1273. CA-0,643
38. Г.Г.Гондолова, С.З. Исмаилова, П.А.Фатуллаева, А.А.Меджидов. Комплексы Co(II), Ni(II) и Cu(II) с N-(салициламид)-фталимидом. Журнал общей химии, 2019, том 89, № 3, с.479–482. CA-0,643
39. А.I.Yagubov, Sh,Naseri, Z.R.Agayeva, N.A.Imanova, K.I.Haciyeva, N.H.Gasanov. Study of quantitative-structure equilibrating interaction of the indexes retention of monomethylalkanes in fossil fuels by multiple linear regression and vector. // Theoretical Foundations of Chemical Engineering, 2019, №6. CA-0,52
40. İ.Moussaoui, A.Roula, M.M.Asadov, K.Boudeghdegh. Theoretical considerations on transition metals sulphides precipitation in alloyed steels. Mechanics of Solids. 2019. V. 61. № 12. CA-0,418
41. А.М.Алиев, А.Р.Сафаров, Z.A.Shabanova. Oxidative conversion of isopropyl alcohol to acetone over modified zeolite catalysts. Revue Roumaine de Chimie, 2019, 64(4), 291-297. CA-0,395
42. S.A.Asadov, S.N.Mustafaeva. Effect of Electron Irradiation on Charge Transfer in 2D Gallium Monosulfide. Surface Engineering and Applied Electrochemistry. 2019. V. 55. № 1. P. 70-76. CA-0,289
43. A.S. Pushkarev, I.V. Pushkareva, S.P. Du Preez, N.A. Ivanova, S.A. Grigoriev, E.P. Slavcheva, D.G. Bessarabov, V.N. Fateev, A.Sh. Aliyev. Iridium catalyst supported on conductive titanium oxides for polymer electrolyte membrane electrolysis. Chemical Problems, 2019, 17, № 1, s.9 – 15. Web of Science
44. V.S.Mammadov Stuctural –chemical aspects of new phases formation in the Ga2S3-Ln2O2S(Ln-La,Nd) system. // Chemical Problems 2019, №2 (17), рp.246-251. Web of Science
45. Теймурова Э.А., Гейдаров А.А., Тагиева Л.Т., Гулиева А.А. Жидкостная экстракция галлия (III) из сульфатных сред раствором ди-(2-этилгексил) фосфорной кислоты в керосине. //Химические проблемы, 2019, № 2, с. 330-338. Web of Science
46. A.N.Mamedov, N.Ya.Akhmedova, C.M. Asadov, N.B. Babanly, E.I. Mamedov. Thermodynamic analysis and defection formation in alloys on the basis of lead selenide containing copper // Chemical Problems 2019, №1 (17), p.16-25/ Doi.org/10.32737/2221-8688-2019-1-16-25. Web of Science
47. F.S. İbragimova. Calculation of standard thermodynamic functions of argyrodit Ag8GeSe6 // Chemical Problems, 2019, N.3. pp.358-365/ DOI: 10.32737/2221-8688-2019-3-358-365. Web of Science
48. А.А.Гейдаров, Л.Т.Тагиева, Э.А.Теймурова, А.А.Гулиева, А.И.Алышанлы. Жидкостная экстракция галлия (III) из сернокислотных сред раствором ди (2-этилгексил) фосфорной кислоты в керосине. // Kimya Problemləri Jurnalı, 2019, № 2 (17), s. 330-338. Web of Science
49.С.Ч. Вердиев, Г.М.Тагирли, Т.А.Агаларова, А.С. Гусейнова, С.М. Велиева, С.З.Джафарова, С.Р.Мамедова. Ингибирование контактной коррозии металлов в пресной воде смесями окислителей и аминов. Журнал химических проблем 2019, №3, с.465-469. Web of Science
50. N.Z.Ibrahimova, G.М.Jafarov, D.B. Tagiyev, I.U.Lyatifov. Research into kinetics of electron exchange reactions in the system sym. octamethylferrocene/sym. octamethylferricinium hexafluorophosphate // Chemical Problems 2019, №2 (17), pp. 310-315. Web of Science
51. Khudiyeva A.G., Ilyasliy T.M., Aliyev I.I. Phase equilibirum inthe NdAs2Se4-Nd2Se3 system. // Chemical Problems. 2019. № 2(17) P.291-294. Web of Science
52. Aliyev I.I., Mamedova N.A., Sadiqov F.M. Research into phase formation and some physical and chemical properties of the Sb2Se3-GaSe system alloys. Chemical Problems 2019. № 3. pp.403-407. Web of Science
53. А.Л. Максимов, В.Ф. Третьяков, Ю.Н. Литвишков, С.М. Зульфугарова, Р.М. Талышинский, А.М. Илолов. Кинетические закономерности превращения диметилового эфира в 1,3-бутадиен в присутствии ZnО/γАl2О3/Аl катализатора. Chemical Problems. 2019, №.2, pp.135-144. Web of Science
54. Bananyarly S.I., Gasimova R.N., Ismayilov Sh.S., Khalilova L.A. Physical and chemical research of the system (2Bi2O3·B2O3)100-x – (2Bi2O3·3GeO2)x and study of electrophysical properties of obtained alloys. // Chem. Probl, 2019, №.3, pp.429-434. Web of Science
55. Bananyarly S.I., Gasimova R.N., Ismayilov Sh.S., Khalilova L.A. Study of 3Bi2O3·5B2O3-Nd2O3·3B2O3 system and dependence of electrophysical and heat properties of obtained alloys on the composition // Chem. Probl, 2019. Web of Science
56. E.B.Zeynalov, E.I.Suleymanova, E.R.Huseynov, N.I.Salmanova. Decomposition of hydrogen peroxide in the presence of fullerene C60 and fullerene soot. Journal Chemical Problems. 2019. № 4.Web of Science
57. F.M.Mammadov, I.R. Amiraslanov, N.N. Efendiyeva, S.Z. Imamaliyeva. Phase diagrams of the FeGa2S4- FeIn2S4 and FeS- FeGaInS4 systems. //Chemical Problems. 2019, №1 (17). p.58-65. Web of Science
58. Будагова Р.Н., Зейналов С.Б. Синтез новых спиро-краун-эфиров на основе циклических кетонов и их производных. // Processes of petrochemistry and oil refining. PPOR, 2019. Vol.20, № 3, pp.13-20. Web of Science
59. R.H.Suleymanova, N.А.Zeynalov, О.Т.Badalova, L.N.Qulubayova, А.R. Guliyeva, N.A. Kerimova. Research into kinetic regularities of catalytic liquid-phase oxidation of n-hexadecane in the presence of metalcomplexes calalysts. Сhemical Problems, 2019, № 3 (17), pı.417-422. Web of Science
60. Mansimova Sh.H., K.N.Babanly, L.F.Mashadiyeva, R.J.Mirzoyeva, M.B. Babanly, Phase Equilibria In The Ag2Se-PbSe-AgSbSe2 system // Chemical Problems, 2019, No. 1 (17), pı.41-49. Web of Science
61. P.A.Fatullayeva Co (II), Ni (II), Cu (II) complexes with 1-nicotinoil-2- (2-hydroxybenzyl) hydrazine. Журнал Chemical Problems, 2019 Web of Science
62. Jafarova S. Mathematical modeling for the electrochemical deposition process of molybdenum-sulfur system. Processes of petrochemistry and oil refining. 2019, v. 20, pp. 138-144 Web of Science
63. A .М.Кашкай, О.Т.Касаикина, З.Р.Агаева. Окисление этилбензола в микрогетерогенных системах, образованных добавками цетилтриметиламмоний бромида с ацетилацетонатом Со. Известия вузов, Химия и химическая технология, 2019, т.62, вып. 5, с. 38-44. ISSN 0579-2991, Web of science
64. Н.В.Юсифова, А.М.Пашаджанов, А.А.Гейдаров. // Исследования по разработке способа извлечения кобальта из кобальтовой руды, Металлы, 2019, №2, с.11-17. Web of science
65. Imir Aliyev, Ceyran Ahmedova, Ikram Aliyev, Esmira Kulu-zade // character of interaction and glassformetion in the TlAs2Se3Te - TlAs2Te3Se system. Chemistry and chemical technology. Ukraina 2019. Vol. 11, No. 2, pp.236-239. Web of Science
66. Gurbanov G.R., Adygezalova M.B., Mamedov A.N., Gulieva S.A. Syntesis, Crystal Structure, and Thermodynamic functions of GeSnSb4Te8. Moscow University Chemistry Bulletin. 2019, Vol.74, No.3, pp.134-137. Web of science
67. Majidzade V.A., Aliyev A.Sh., Guliyev P.H., Babanly D.M. Electrodeposition of the Sb2Se3 thin films on various substrates from the Tartaric electrolyte. Electrochemical Science and Engineering, 2019. Web of science
68. Shahin M.Bayramov, Aydin M.Pashajanov, Gulu G.Abbasova, Melahat I.Ganbarova, Sona M.Gasanova. The coordination Compound of Ga(III) with stillbazo in the presence of cetyl pyridiniumchloride as a surface active compounds. Journal of Materials Science and Chemical Enginaring. 2019, 7, pp.58-63. Web of science
Konfrans materialı
69. E.A.Salakhova, D.B.Tagiyev, M.A.Ramazanov, Z.A.Aghamaliyev, P.E.Kalantarova, K.F.Ibragimova. Electrochemical obtaining of selenium-containing rhenium clusters. Baku State University International Conference “Modern trends in physics” 1-3 may 2019 Web of Science Clarivate Analytics system. pp. 109-112. Web of science
SCOPUS
70. E.A.Guliyeva, Z.H.Gurbanov,Y.A Jabiyev, F.İ.Shekiliyev,T.A.Abbasova.// “Synthesis of cyclocarbinol and cyclocarbinolate derivatives of cymantrene and their anti-smoke effectiveness for diesel fuels.”// Brazil. Periodoco Tchequimica 2019, Vol.16. № 31. pp.147-155. SCOPUS-0.64
71. А.I.Yagubov, Sh,Naseri, Z.R.Agayeva, N.A.Imanova, K.I.Haciyeva, N.H.Gasanov. Study of quantitative-structure equilibrating interaction of the indexes retention of monomethylalkanes in fossil fuels by multiple linear regression and vector. // Theoretical Foundations of Chemical Engineering, 2019, №6. Scopus -0,62
72. Zh.B.Ospanova, K.B.Musabekov, S.B Aidarova, R.Miller, M.M.Asadov. Surface tension time and concentration dependencies of multifarious surfactants-based systems containing polyvynyl alcohol. Journal of Chemical Technology and Metallurgy. 2019. V. 54. № 3. pp. 503-507. Scopus-0,62
73. S.M.Asadov, S.N.Mustafaeva V.F.Lukichevc, D.T.Guseinov.Effect of the Composition on the Dielectric Propertiesand Charge Transfer in 2D GaS1–хSeхMaterialsRussian Microelectronics. 2019. V. 48. № 4. pp. 203-207.Scopus-0,42
74. Esmira A. Guliyeva, Afet M. Sardarly, İrada H. Suleimanova, Tamilla A., Abbasova Aygun İ. Rustamova, Zaur H. Gurbanov and Gulmamed Z. Suleimanov. Use of pentacarbonyl-containing heterobimetallic compounds of vanadium(III) [(C5H5)2V-Re(CO)5 (THF)] and cyclopentadienylvanadyl complex to obtain the nanostructured catalytic systems on the surface of Al2O3. ASIA LIFE SCIENCES Supplement 19(1), pp.195-203, 2019.Scopus-0,29
РИНЦ və digər məlumat bazalara daxil olan impakt faktorlu jurnallar
75. Elvin J. Ahmadov, Dunya M. Babanly, Ziya S. Aliyev, Vladimir P. Zlomanov. Phase equilibria in the system SbTeI-BiTeI. New Materials, Compounds and Applications, Vol.3, No.2, 2019, pp.87-93. GAS-0.29.
76. Q.Z.Suleymanov, E.A.Guliyeva, A.M.Sardarly, İ.H.Suleymanova, T.A.Abbasova, A.İ.Rustamova, Z.H.Qurbanov.// ”Use of pentacarbonyl-containing heterobimetallic compounds of vanadium (III)[(C5H5)2V-Re(CO)5(THF)] and cyclopentadienyl vanadil complex to obtain the nanostructured catalytic systems on the surface of Al2O3”// Asia life sciences. The Asian International Journal of life Sciences. Supplement19(1) Auqust 2019. s.195-203.İF-0,075
77. Э.Э.Джабаров, Х.Н.Ильясова, Н.Ф.Махмудова, Т.А.Салимова, Э.М.Теймурова, А.И.Ягубов. Адсорбционные свойства некоторых катионзамещенных форм бентонитов. // «Science and world» International scientific journal №4, (68), 2019, Vol.I. pр.19-21.Global IF-0,325
78. Махмудов Ф.Т., Эфендиева Ш.З., Алиева В.Х., Рагимли М.А., Аббасов М.А. «Сорбционное равновесие обмена ионов некоторых цветных металлов на природных и синтетических сорбентах.» Science and World, Volgograd, 2019, №2(66), pр.28-31. Global İF-0,325
79. Махмудов Ф.Т., Рагимли М.А., Эфендиева Ш.З., Алиева В.Х., Ильясова Х.А., Аббасов М.А. «Сорбция сульфанол-токсиного компонента органической природы из растворов на твердом сорбенте.» Science and World, Volgograd, 2019, №(68), pр.23-26. Global İF-0,325
80. Mammadov E.Sh, Veliyeva D.S., Qulubəyova T.N., Safaraliyeva Z.S., Hüseynova S.E., Rushinaz İ.R. Growth stimulant of silkworm. İnternational Journal of Chemical Studies. İndia. 2019. v.7. № 3. pр.870-872. GIF -0,565
81. С.Н. Мустафаева, К.М. Гусейнова М.М. Асадов. Влияние состава твердых растворов (1–x)TlGaSe2⋅xDy на их диэлектрические параметры. Металловедение и термическая обработка металлов. 2019. № 12.РИНЦ-0,998
82. Н.И.Исмаилов, С.Н.Османова. Азозамещенные этоксиакридина реагенты экстракционно-фотометрического определения галлия. Бутлеровские сообщения. Казань, N5, том 58, 2019, с 70-73. РИНЦ-0,427
83. Келбалиев Г.И., Расулов С.Р. Диссипация энергии и реология структурированных дисперсныхсистем.// Журнал: Химическая технология, 2019, т.20, № 6, с.265–275. DOI : 10.31044/1684-5811.РИНЦ-0,402
84. Келбалиев Г.И., Расулов С.Р., Тагиев Д.Б. Кристаллизация парафина из нефти и осаждение асфальто- парафинистых веществ на поверхности труб.// Журнал: Химическая технология, 2019, т.20, № 10. РИНЦ-0,402
85. Алиева А.М., Эфенди А.Дж., Магеррамова Л.Г., Кожарова Л.И., Меликова И.Г., Бабаев Э.М. Способы получения альтернативных видов топлив на основе метанола //Журнал нефтепереработка и нефтехимия. 2019, №2.c. 27–32. РИНЦ-0,293
86. Кожарова Л.И., Эфенди А.Дж., Алиева А.М., Насири Ф.М., Шихлинская Т.А., Рустамова Дж.Т. Некоторые кинетические закономерности процесса окислительного аммонолиза фурфурола в жидкой фазе. //Журнал нефтепереработка и нефтехимия. 2019, №6.c. 27–32. РИНЦ-0,293
87. А.М.Алиев, У.М.Наджаф-Кулиев, Т.И.Гусейнова, А.А.Сарыджанов, М.Ф.Бахманов, А.Р.Сафаров, Р.Ю.Агаева, В.М.Ярыев. Подбор активного модифицированного цеолитного катализатора и изучение кинетики и механизма реакции окислительного превращения пропилена в акролеин. Нефтепереработка и нефтехимия. Научно-технические достижения и передовой опыт. Москва, №5, 2019. РИНЦ-0,293
88. Келбалиев Г.И., Расулов С.Р., Керимли В.И., Мустафаева Г.Р. Моделирование процессов разделения фаз при течении нефтяных дисперсных систем. //Оборудование и технология для нефтегазового комплекса, 2019, №1 (109). с.68–71. РИНЦ-0,180
PATENT İŞİ
Hesabat ilində İnstitutun 5 ixtiraya dair iddia ərizəsi Azərbaycan Respublikasının Əqli Mülkiyyət Agentliyi Patent və Əmtəə Nişanlarının Ekspertizası Mərkəzinə göndərilmişdir və İnstitutun əməkdaşları Azərbaycan Respublikasının 6 patentini almışlar.
Carı ildə laboratoriyaların əməkdaşları tərəfindən göndərilən 5 iddia ərizəsinə ilkin ekspertizanın müsbət rəyi alınmışdır.
İDDİA ƏRİZƏLƏRİ
Cədvəl 1
2018-ci ildə verilmiş iddia ərizələrindən 5-nə 2019-cu ildə ekspertizanın müsbət rəyi alınmışdır
2019-cu ildə alınan patentlərin müəllifləri aşağıda qeyd olunan laboratoriyaların əməkdaşlarıdır. (Cədvəl 2)
1. Lab. № 19, 29 – 2 patent (Lab. rəh. A.N.Məmmədov, F.M.Sadıqov)
2. Lab. № 18 – 1 patent (Lab. rəh. N.İ.Əli-zadə)
3. Lab. № 10 – 1 patent (Lab. rəh. Ə.A.İbrahimov)
4. Lab. № 3 – 1 patent (Lab. rəh. A.Ş.Əliyev)
5. Lab. № 15 – 1 patent (Lab. rəh. A.M.Əliyev)
Beləliklə İnstitutun 24 əməkdaşı 2019-cu ildə alınmış 6 patentin müəllifləridir. Qeyd olunan ixtiralar üzrə iddiaçı və patent sahibi AMEA-nın Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutudur.
2019-cu ildə Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun əməkdaşları tərəfindən alınmış patentlər
Cədvəl 2
Azərbaycan Respublikası Əqli Mülkiyyət Agentliyi Əsərin Qeydiyyatı Haqqında Şəhadətnamə
Mineral gübrələrin bentonitlə birgə tətbiqinin qida elementlərinin itkisinin qarşısının alınması və mənimsənilən formalara çevrilmələrində əhəmiyyəti. M.İ.Məmmədov, S.A.Məmmədova. //Azərbaycan Respublikası; Əqli Mülkiyyət Agentliyi. “Şəhadətnamə” №10772.2019.Bakı.
İNSTİTUTUN TƏTBİQ VƏ TÖVSİYYƏ OLUNAN İŞLƏRİ
AMEA-nın akademik M. Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun 2019-cu ildə nəzərdə tutulmuş innovasiya xarakterli işlərin yerinə yetirilməsi haqqında hesabat
Tətbiqə tövsiyə olunan işlər
– Etilen istehsalında əmələgələn yüngül və ağır qətranların emalı sxemlərinin işlənib hazırlanması (2018-2020);
– Çən dibi neft şlamlarının təmizlənməsi üçün deasfaltenləşdirici reagentlərin alınması və tətbiqi (2018-2020);
– Klatrat əmələgətirmənin neft qurğularının hasilatının artırılmasında tətbiqi (2018-2020);
– Hidrotexniki qurğularda polad avadanlıqlarının istismar şəraitində korroziyasının tədqiqi və mühafizə üsullarının seçilməsi (2019-2020).
– Alümosilikatlar və polimerlər əsasında nanokompozit materialların alınması və tətbiqi (2019-2020).
1.7. Keçirilmiş konfranslar, sessiyalar, seminarlar və yubileylər haqqında məlumat
27.04.2019-cu il tarixində AMEA akademik M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya institutunun təşkilatçılığı ilə Elm Gününə və Dövri Sistemin 150 İlliyinə həsr olunmuş Respublika Konfransı keçirilmişdir.
Tədbirdə Bakı Dövlət Universiteti, Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti və Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitütinin müəllim, magistr və tələbələri, eləcə də Z.Əliyeva adına Lisey, BDU-nun nəzdindəki Gənc İstedadlar Liseyi, Avropa Liseyi, 160 saylı Klassik Gimnaziya və Bakı şəhəri 192 saylı tam orta məktəbin müəllim və şagirdləri iştirak etmişlər.
Konfransı AMEA-nın vitse-prezidenti, institutun direktoru, akademik Dilqəm Tağıyev açaraq qeyd etmişdir ki, Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş Assambleyası tərəfindən 2019-cu il kimyəvi elementlərin Dövri cədvəli Beynəlxalq ili elan edilmişdir. Bu hadisə, rus alimi D.İ. Mendeleyev tərəfindən kimyəvi elementlərin Dövri qanununun kəşf olunmasının 150 illiyinə həsr edilib və dünyanın bir sıra ölkələrinin universitet və elmi mərkəzlərində bununla bağlı tədbirlər keçirilir.
Sonra, akademik “Kimyəvi elementlərin Dövri sistemi təbiətin fundamental qanunu kimi” adlı məruzə ilə çıxış etmişdir.
Akademik qeyd etmişdir ki, Mendeleyevin Dövri qanununun kəşfi nəinki həmin dövrdə məlum olan elementlərin xüsusiyyətlərini sistemləşdirməyə, həm də hələ məlum olmayan elementlərin varlığını proqnozlaşdırmağa və xassələrini təsvir etməyə imkan vermişdir. Dövri qanunla müəyyən edilmiş konsepsiyaların nəzəri əsaslarının inkişafı və praktik tətbiqi bu gün də aktualdır. Qanun kimya proseslərini anlamaq və müasir kimyəvi texnologiyaların yaradılması üçün əsas verir. Kimyəvi elementlərin dövri sistemini nəzərə alaraq davamlı ərintilər və müəyyən xüsusiyyətləri olan maddələrin alınması, nüvə enerjisindən istifadə və s. məqsədi ilə işlər aparılır. Dövri qanun 20-ci əsrdə kimya və fizika sahəsində olunan bir sıra kəşflərin əsasında durur.
Daha sonra Bakı Dövlət Universitetinin Kimya Fakültəsinin dekanı professor Abdülsəid Əzizov “Dövri sistem kimyanın tədrisində” və Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universitetinin “Kimya və qeyri-üzvi maddələrin texnologiyası” kafedrasının professoru Minirə Ağahüseynova “Dövri sistemin yeni elementlərin kəşfində əhəmiyyəti” məruzələri ilə çıxış etmişlər.
Sonra AMEA-nın Kimya Elmləri Bölməsinin akademik katibi, akademik Vaqif Fərzəliyev, Baki Dövlət Universitetinin prorektoru AMEA-nın müxbir üzvü Aydın Kazımzadə, AMEA-nın müxbir üzvü Məhəmməd Babanlı, 160 saylı klassik Gimnaziyanın kimya müəllimi Dilşad Kərimova, 192 saylı məktəbin kimya müəllimi Afət Neymətova məruzələr ətrafında çıxış etmişlər.
Sonda tədbirdə iştirak edən şagirdlərin "Fiziki-kimyəvi analiz", “Molekulyar maqnetiklər və keçiricilər”, “Nanostrukturlaşdırılmış metal-polimer katalizatorları” və s. laboratoriyalara ekskursiyalar təşkil olunmuş və onlar üçün “Analitik kimya” laboratoriyasında bir sıra maraqlı təcrübələr əyani olaraq göstərilmişdir.
1.8. Beynəlxalq əlaqələr haqqında məlumat
İnstitut 2019-cu il ərzində Almaniya, Fransa, İspaniya, İtaliya, İsveç, Hollandiya, İsveçrə, Türkiyə, Rusiya və s. ölkələrin, həmçinin Respublikanın bir sıra elmi-tədqiqat müəssisələri və universitetləri ilə elmi əməkdaşlığı davam etdirmişdir. İnstitutda 2015-ci ildə yaradılmış iki– İspaniyanın Donostia Beynəlxalq Fizika Mərkəzi (DİPC) ilə birgə "Kvant Kompütinq və Spintronika üçün Qabaqcıl Materiallar" və Almaniyanın Berlin Texniki Universiteti, Böyük Britaniyanın Huddersfild Universiteti və Belarusiyanın Minsk İstilik və Kütlə Dəyişməsi İnstitutu ilə "Neft mənşəli kaustobiolitlərdən alınan nanokarbon materialları əsasında katalizatorların sintezinə və tətbiqinə dair fundamental tədqiqatlar" (İNTERLABCAT) beynəlxalq laboratoriyaları öz fəaliyyətlərini uğurla davam etdirmiş və əməkdaşlar yüksək İMPAKT FAKTORLU jurnallarda 60-a yaxın birgə elmi məqalə çap etdirmişlər.
Hesabat ilində İnstituta xarici ölkələrdən bir sıra qonaqlar dəvət olunmuşlar.
08-09.04.2019-cu ildə AMEA Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunda “İnnovativ polimerlər üzrə Azərbaycan–İtaliya elmi seminarı” keçirilmişdir. Seminarı AMEA-nın vitse–prezidenti, İnstitutun direktoru akademik Dilqəm Tağıyev açmışdır. Akademik hazırda iki ölkənin siyasi, iqtisadi, elmi, mədəni və digər sahələrdə sıx əməkdaşlıq əlaqələrinin olduğunu və Azərbaycanla İtaliya arasında ticarət dövriyyəsinin getdikcə yüksəldiyini bildirmiş və qeyd etmişdir ki, İtaliyanın Maire Technimont şirkəti Dövlət Neft Şirkəti ilə bir sıra layihələrin reallaşmasında, o cümlədən Sumqayıt etilen-propilen zavodunun və Neft Emalı zavodunun yenidən qurulmasında əməkdaşlıq edir. Son illərdə iki ölkə arasında elmi əlaqələrin də gücləndiyini, AMEA ilə İtaliya Milli Tədqiqatlar Şurası arasında əməkdaşlıq sazişinin imzalandığını, birgə tədqiqat proqramlarının elan edildiyini vurğulamış və bu əməkdaşlıq çərçivəsində İnstitutla İtaliya Milli Tədqiqatlar Şurası arasında birgə tədqiqat işlərinin aparıldığını diqqətə çatdırmışdır.
Sonra akademik qeyd etmişdir ki, bu gün Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Akademik M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu və İtaliya Milli Tədqiqatlar Şurası Polimerlər, Kompozitlər və Biomateriallar Institutunun birgə təşkilatçılığı ilə “İnnovativ polimerlər üzrə Azərbaycan – İtaliya elmi seminarı” öz işinə başlayır. Ötən ildə də, İnstitut və İtaliyanın Azərbaycandakı səfirliyinin birgə təşkilatçılığı ilə belə bir tədbirin baş tutduğunu vurğulayan akademik qeyd etdi ki, bu cür seminarların keçirilməsi kimya sahəsində əlaqələrin gücləndirilməsi baxımından önəmlidir.
Daha sonra İtaliya Milli Tədqiqatlar Şurası, Polimerlər, Kompozitlər və Biomateriallar Institutunun direktor əvəzi, prof. Dr.Luigi Ambrosionun “Gələcək sağlamlıq üçün mütərəqqi biomateriallar və texnologiyalar”, həmin institutun elmi tədqiqatçısı Dr. Maria Grazia Rauccinin “Sümük regenerasiyası və bərpası üçün iynələnə bilən terapevtik materiallar” və AMEA Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun aparıcı elmi işçisi Şamo Tapdıqovun “Xitozan-tibbdə bioaktiv molekulların mükəmməl daşıyıcısı kimi” məruzələri dinlənildi və məruzələr ətrafında geniş müzakirələr aparıldı. Seminarda AMEA Polimer Materialları, Neft –Kimya Prosesləri, Fizika və Biofizika instututlarının alim və mütəxəssisləri də, iştirak etmişlər.
Ertəsi gün AMEA Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunda “İnnovativ polimerlər üzrə Azərbaycan – İtaliya elmi seminarı” öz işini davam etdirmiş və seminarı AMEA-nın vitse –prezidenti, İnstitutun direktoru akademik Dilqəm Tağıyev açaraq qeyd etmişdir ki, bu gün Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası akademik M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu və İtaliya Milli Tədqiqatlar Şurası Polimerlər, Kompozitlər və Biomateriallar Institutunun birgə təşkilatçılığı ilə “İnnovativ polimerlər üzrə Azərbaycan – İtaliya elmi seminarı” öz işini yekunlaşdırır. Seminarda iki İtaliyalı alim və institutumuzun bir əməkdaşının məruzəsi dinləniləcəkdir.
Daha sonra İtaliya Milli Tədqiqatlar Şurası, Polimerlər, Kompozitlər və Biomateriallar Institutunun elmi tədqiqatçısı Dr.Giovanna Buonocorenin “Aktiv qablaşdırmalar üçün innovativ polimer materiallar”, həmin institutun əməkdaşı Dr.Marino Lavorgnanın “Quruluş və funksional tətbiqlər üçün qrafen-polimer nanokompozitlər” və AMEA Kataliz və Qeyti-üzvi Kimya İnstitutunun laboratoriya müdiri prof.Vaqif Əhmədovun “Tərkibində metal olmayan polimer
karbon nitrid üzərində kataliz” adlı məruzələri dinlənilmiş və məruzələr ətrafında geniş müzakirələr aparılmışdır.
Sonda akademik Dilqəm Tağıyev bildirmişdir ki, son vaxtlar AMEA-nın xarici ölkələrin elmi mərkəzləri və institutları ilə əlaqələri genişlənir. Bu baxımdan keçirilən tədbir önəmli əhəmiyyət kəsb edir və Azərbaycan-İtaliya elmi əlaqələrinin daha da genişləndirilməsinə təkan verir.
03-07 sentyabr 2019-cu il tarixlərində Bolqarıstan EA Ümumi yığıncağının sədri, akad. Yevgeni Budevski adına Elektrokimya və Energetik sistemlər İnstitutunun direktoru, prof. Evelina Slavcheva və institutun elmi işçisi, f.d. Elica Petkucheva Azərbaycan MEA və Bolqarıstan EA arasında imzalanmış elmi əməkdaşlıq sazişi çərçivəsində qalib gəlmiş “Hybrid FeChx-Tio2-MoSx cathodes for electrochemical and photoelectrochemical applications” adlı layihəsi üzrə akademik M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunda işgüzar-elmi səfərdə olmuşlar.
Qonaqların AMEA-nın vitse-prezidenti, institutun direktoru akademik Dilqəm Tağıyevlə görüş zamanı gələcək birgə elmi fəaliyyət barədə fikir mübadiləsi aparılmış, tərəflərin konkret görəcəyi işlər müzakirə edilmişdir. Sonra Bolqarıstanlı qonaqlar institutun laboratoriyaları ilə tanış olmuşlar.
05.09.2019-cu ildə AMEA-nın akad. M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunda Bolqarıstan - Azərbaycan elmi seminarı keçirilmişdir. Seminarı giriş sözü ilə AMEA-nın vitse-prezidenti, institutun direktoru akademik Dilqəm Tağıyev açaraq bildirmişdir ki, Azərbaycan MEA və Bolqarıstan EA arasında imzalanmış elmi əməkdaşlıq sazişi çərçivəsində qalib gəlmiş “Hybrid FeChx-Tio2-MoSx cathodes for electrochemical and photoelectrochemical applications” adlı layihəsi çərçivəsində 03-07 sentyabr 2019 cu il tarixlərində Bolqarıstan EA Ümumi yığıncağının sədri, akad. Yevgeni Budevski adına Elektrokimya və Energetik sistemlər İnstitutunun direktoru, prof. Evelina Slavcheva və institutun elmi işçisi, f.d. Elica Petkucheva akad. M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunda işgüzar elmi səfərdədirlər və səfər çərçivəsində bu günkü seminar keçirilir.
Akademik institutla BEA-nın Elektrokimya və Enerji sistemləri İnstitutu arasında son illər aparılmış birgə elmi-tədqiqatların əhəmiyyətini vurğulamış və məruzə üçün sözü prof. Evelina Slavchevaya vermişdir.
Professor E.Slavçeva BEA-nın yaranması, inkişaf yolları və son illərdə aparılmış köklü islahatlara, təmsil etdiyi institutda aparılan fundamental və tətbiqi xarakterli işlərə həsr olunmuş “Bolqarıstan Elmlər Akademiyası və Elektrokimya və Energetik
sistemlər institutundakı son nailiyyətlər” adlı məruzə ilə çıxış etmiş və bərk polimer elektrolitlərdə suyun elektrolizi prosesinin fundamental, elmi-praktik tərəfləri və alınmış nəticələr haqqında ətraflı məlumat vermişdir. Məruzə ətrafında geniş müzakirələr aparılmış, seminar iştirakçılarının çoxsaylı sualları cavablandırılmışdır.
Sonra BEA-nın Elektrokimya və Enerji sistemləri İnstitutunun elmi əməkdaşı, f.d. Elitsa Petkuchevanın “Suyun fotoelektrokimyəvi parçalanması prosesində FeSe-nin Fotoabsorber kimi tətbiqi” mövzusunda məruzəsi dinlənilmişdir. Məruzəçi alternativ enerji mənbələrindən istifadənin səmərəliliyi, ekoloji baxımdan təmizliyi, gələcəyin enerji mənbəyi olan hidrogenin fotoelektrokimyəvi yolla alınmasının elmi əsaslarını qeyd edərək alınmış nəticələri seminar iştirakçılarının diqqətinə çatdırmışdır. Məruzə ətrafında geniş fikir mübadiləsi aparılmış, məruzəçilərə seminar iştirakçıları tərəfindən müxtəlif suallar verilmiş və cavablar alınmışdır.
Seminarın sonunda AMEA-nın akad. M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun elmi-işlər üzrə direktor müavini, AMEA-nın müxbir üzvü Məhəmməd Babanlı ətraflı və geniş elmi məruzə üçün bolqarıstanlı alimlərə seminar iştirakçıları adından təşəkkür edərək bildirmişdir ki, belə seminarların keçirilməsi və qarşılıqlı səfərlərin təşkili hər iki təşkilat üçün elmi əlaqələrin qurulması və inkişaf etdirilməsi baxımından faydalıdır.
01.10.2019-cu il tarixində “Clarivate Analytics” şirkəti AMEA-nın akademik M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunda təlim keçirmişdir. Təlimi giriş sözü ilə Elmi-informasiya və patent tətqiqatları şöbəsinin müdiri Esmira Qulu-zadə açaraq sözü “Clarivate Analytics” şirkətinin elmi informasiya resursları üzrə eksperti İneş Kenjinaya vermişdir.
Təlim zamanı İneş Kenjinaya iştirakçılara “Web of Science” bazasına necə daxil olmaq, mövzulara uyğun jurnalları seçmək, məqalələr qarşısında qoyulmuş tələblər, yırtıcı jurnalları və nəşriyyatları necə tanımaq və digər məsələlərlə bağlı informasiyanı iştirakçıların nəzərinə çatdırmışdır. Məruzəçiyə verilmiş suallar cavablandırılmışdır. İştirakçılar bu cür təlimlərin vacib olduğunu və tez-tez keçirilməsini təklif etmişlər.
Hesabat ilində institutun bir sıra əməkdaşları xarici ölkələrə ezam edilmişdir.
1.“Fiziki-kimyəvi texnologiyalar və onların modelləşdirilməsi” laboratoriyasının e.i. Çimnaz Şabanova 04.02.2019-cu il tarixindən 3 gün müddətinə "ERBD Good Governance Policies Consultation" (Yaxşı idarəetmə siyasəti İctimai məsləhətləşmələr) mövzusunda beynəlxalq seminarda iştirak üçün Ukraynanın Kiev şəhərinə ezam edilmişdir.
2. 29.01-16.04.2019-cu il tarixində İnstitutumuzun “Ekoloji Kataliz” laboratoriyasının elmi işçisi Elmir Babayev SOCAR-ın Elm Fondunun dəstəyi ilə “V, P, Mo, Sb oksid katalizatorların fiziki-kimyəvi xassələri ilə katalitik aktivliyi arasında asılılığın müəyyən edilməsi” XL layihəsi çərçivəsində Almaniyanın Rostok şəhərində yerləşən Kataliz İnstitutunda (LIKAT, Rostock) uzunmüddətli elmi ezamiyyətdə olmuşdur. Ezamiyyət müddətində gənc alim LIKAT-ın Bioəsaslı Homo- və Heterogen Kataliz şöbəsində məruzə ilə çıxış etmişdir. O çıxışını Azərbaycanın Respublikasının dövlətçilik tarixi, ərazi bütövlüyü və Qarabağ gerçəkləri, həmçinin ölkəmizin turizm potensialı, gəzməli-görməli yerlərimiz, eləcə də milli bayramlarımız və mətbəximiz haqqında təqdimatla başlamışdır. E.Babayev AMEA akad. M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun (KQKİ) yaranma tarixi haqqında da məlumat vermiş, LIKAT və KQKİ-nin strukturunda olan oxşar və fərqli tərəfləri göstərmişdir.
Daha sonra məruzəçi İnstitumuzun son illərdə əldə etdiyi elmi nailiyyətlər, görkəmli kimyaçı alimlərimiz, impakt faktorlu jurnallarda çap olunmuş elmi əsərlər, təhsil və tədqiqat imkanları barədə, həmçinin çalışdığı “Ekoloji Kataliz” laboratoriyasında aparılan elmi-tədqiqat işləri, o cümlədən öz elmi fəaliyyəti – KQKİ və LIKAT-da əldə etdiyi elmi nəticələr barəsində də geniş məlumat vermişdir. Təqdimat auditoriya tərəfindən maraqla qarşılanmış və məruzəçi ona ünvanlanan müxtəlif səpkili sualları cavablandırmışdır.
May ayının 18-25-də institutun elmi işlər üzrə direktor müavini AMEA-nın müxbir üzvü Məhəmməd Babanlı Tübingen Universitetinin Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun Bərk cisim və nəzəri qeyri-üzvi kimya kafedrasının professoru H.Jürgen Meyerin dəvəti ilə Almaniyada elmi ezamiyyətdə olmuşdur.
DAAD proqramının sponsorluğu ilə baş tutan səfər zamanı topoloji izolyatorların kimyası sahəsində birgə tədqiqatların nəticələri və gələcək əməkdaşlıq istiqamətləri müzakirə edilmişdir.
4. İnstitutun elmi işlər üzrə direktor müavini AMEA-nın müxbir üzvü Məhəmməd Babanlı 19.06.2019-cu il tarixdən 5 gün müddətinə İnstitutumuzun nəzdində fəaliyyət göstərən "Kvant kompütinqi və Spintronika üçün qabaqcıl materiallar" beynəlxalq laboratoriyasının Sankt-Peterburq Dövlət Universiteti ilə birgə aparılan elmi tədqiqatların nəticələrinin müzakirəsi və yaxın gələcək üçün əməkdaşlıq istiqamətlərinin müəyyən edilməsi məqsədilə, eyni zamanda həmin Universitetdə keçirilən "Kimyəvi termodinamika Rusiyada" XII beynəlxalq elmi konfransda iştirak etmək və elmi məruzə ilə çıxış etmək üçün Rusiya Federasiyasının Sankt-Peterburq şəhərində ezamiyyətdə olmuşdur.
5. AMEA-nın vitse-prezidenti İnstitutun direktoru akademik Dilqəm Tağıyev Sloveniya Respublikasının Portoroj şəhərində keçiriləcək “Perspektiv Oksidləşmə Proseslərinin Ekologiyada Tətbiqinə” həsr olunan 6-cı Avropa Konfransında elmi məruzə ilə çıxış etmək üçün 25.06.2019-cu il tarixdən 6 gün müddətinə Sloveniya Respublikasının Portoroj şəhərinə ezam edilmişdir.
6. “Nanokarbon katalizatorları iştirakında hidrogen peroksidlə oksidləşmə” laboratoriyasının müdiri Eldar Zeynalov “Horizon 2020” Avropa Birliyinin Tədqiqat və İnnovasiya qrant müsabiqəsi çərçivəsində hərtərəfli təkliflərin hazirlanması və bununla bağlı yeni nanokarbon materiallarının sintezi və tətbiq sahələrinin araşdırılması, eləcədə müştərək iş proqramının tərtib edilməsi üçün 09.07.2019-cu il tarixdən 5 gün müddətinə Almaniyanın Berlin şəhərinin Texniki Universitetində ezamiyyətdə olmuşdur.
7. "Molekulyar maqnetiklər və keçiricilər" laboratoriyasının baş elmi işçisi Etibar İsmayılov 05.09.2019- cu il tarixdən 7 gün müddətinə Avropa Komissiyasının Horizon 2020 proqramı çərçivəsində yerinə yetirilən "C123" layihəsi üzrə tərəfdaşımız olan SİNTEF şirkətinin tədqiqat mərkəzində AMEA KQÜK Institutunda sintez olunmuş katalizatorların testinin aparılması və bu layihə üzrə keçiriləcək iclasda iştrak etmək üçün Norveçin Oslo şəhərində ezamiyyətdə olmuşdur.
8. Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun kimya üzrə fəlsəfə doktoru “Beynəlxalq əlaqələr, qrant layihələri və innovasiyalar” şöbəsinin müdiri Məmmədova Ülviyyə və “Mineral sorbentlər” laboratoriyasının ap.e.i. Məmmədova Səadət 9 sentyabr 2019-cu il tarixindən 6 gün müddətinə Sankt-Peterburq şəhərinə REA-nın İ.V.Qrebenşekov adına Silikatlar Kimyası İnstitutunda “Ümumi və tətbiqi kimya”ya həsr olunmuş XXI Mendeleyev qurultayında iştirak etmək üçün ezam olunmuşlar.
Əməkdaşlar “Каталитическое окисление н-гексана на металлополимерном катализаторе” və “Сорбция тяжелых металлов (Mn2+, Pb2+) из сточных вод на модифицированном бентоните” mövzusunda məruzə ilə çıxış etmiş, REA və digər ölkələrin alimləri ilə görüşmüş və gələcəkdə müştərək işlərin görülməsi haqqında razılıq əldə etmişlər.
9. İnstitutun direktoru akademik Dilqəm Tağıyev və “Mineral xammalın kompleks emalı” şöbəsinin müdiri, k.e.d. Asif Məmmədov 22-24 sentyabrda Türkiyənin İzmir bölgəsinin Çeşmə şəhərində keçirilən perspektiv materialların termofiziki və mexaniki xassələrinə həsr olunmuş 6-cı Beynəlxalq konfransda məruzəçi kimi iştirak etmişlər.
Konfransda Almaniyanın, Fransanın, Braziliyanın, Slovakiyanın, Hindistanın, Türkiyənin, Azərbaycanın, Rusiyanın və digər ölkələrin nümayəndələri iştirak edirdilər. Konfransda müxtəlif təyinatlı yeni materialların (istilik boruları, soyutma sistemləri, kompozitlər, ion mayeləri, alüminium panelləri və s.) xassələrinin eksperimental tədqiqi və nəzəri hesablamalarında, eləcə də müxtəlif kimyəvi proseslərin, o cümlədən, biodizelin mikroreaktorda sintezi, nanomayelərə maqnit sahəsinin təsiri, qeyri-xətti istilik və kütlə köçürmələrinin riyazi modelləşməsi üçün istifadə olunan yeni yaxınlaşmalar və üsullar haqqında məruzələr dinlənilmişdir.
Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun əməkdaşlarının təqdim etdiyi qeyri-səlis bayesian yaxınlaşmasında səthdə kristallaşmanın 3D modelinin qurulmasına və asiloxlorid-allil xlorid sistemlərində gedən reaksiyaların temperaturdan asılılığına həsr olunmuş təqdimatlar da maraqla qarşılanmışdır.Konfransın təşkilat komitəsi tərəfindən növbəti konfransın 2020-ci ildə Almaniyada, 2021-ci ildə isə Azərbaycanda keçirilməsi qərara alınmışdır.
10. Fiziki-kimyəvi texnologiyalar və onların modelləşdirilməsi" laboratoriyasının müdiri Mirsəlim Əsədov 01.10.2019-cu il tarixindən 4 gün müddətinə Moskva şəhərində keçiriləcək Beynəlxalq Elmlər Akademiyaları Assosiyasının illik hesabat iclasında məruzə ilə çıxış etmək üçün Moskva şəhərində ezamiyyətdə olmuşdur.
11. “Nanoelektrokimya və elektrokataliz” laboratoriyasının müdiri , k.e.d., Akif Əliyev 16-19 oktyabr 2019-cu il tarixlərində Bolqarıstanın Sofiya şəhərində Bolqarıstan Elmlər Akademiyasının 150 illiyinə həsr edilmiş “SOFIA ELECTROCHEMICAL DAYS '2019” konfransında iştirak etmək üçün ezamiyyətdə olmuşdur. Akif Əliyev konfransın xüsusi dəvətli qonağı olaraq, konfransda təbrik nitqi ilə çıxış etmiş və öz hədiyyəsini onlara təqdim etmişdir. Alim gələcəkdə birgə elmi-tədqiqat işlərinin aparılması üçün konfransda iştirak edən müxtəlif ölkələrdən olan alimlərlə elmi diskusiyalar apararaq, birgə layihələr təşkil edilməsi haqqında qarşılıqlı razılıqlar əldə etmişdir.
12.”Molekulyar maqnetiklər və keçiricilər” laboratoriyasının baş elmi işçisi Etibar İsmayılov 25.10.2019-cu il tarixindən 4 gün müddətinə Türkiyənin Sakarya şəhərinədə keçiriləcək V Beynəlxalq Türk Dünyası Kimya Elmləri və Texnologiyaları konfransında məruzə ilə çıxış etmək üçün ezam olunmuşdur.
13. İnstitutun elmi işlər üzrə direktor müavini AMEA-nın müxbir üzvü Məhəmməd Babanlı 25.10.2019-cu il tarixindən 4 gün müddətinə Türkiyənin Sakarya şəhərinədə keçiriləcək V Beynəlxalq Türk Dünyası Kimya Elmləri və Texnologiyaları konfransında iştirak etmək üçün ezam olunmuşdur.
14. “Nanostrukturlaşdırılmış metal-polimer katalizatorları” laboratoriyasının müdiri, k.e.d. Nizami Zeynalov 11.11.2019-cu il tarixindən 4 gün müddətinə “Polimer əsaslı nanogellərin alınması və onların dərman preparatlarının daşıyıcısı kimi xərçəng xəstəliklərinin müalicəsində tətbiqi” adlı elmi-tədqiqat proqramı ilə əlaqədar Moskva şəhərinə Rusiya Elmlər Akademiyası akademik A.V.Topçiyev adına Neft Kimya Sintezi İnstitutuna ezam olunmuşdur.
15. “Nanostrukturlaşdırılmış metal-polimer katalizatorları” laboratoriyasının müdiri, k.e.d. Nizami Zeynalov 17.11.2019-cu il tarixindən 7 gün müddətinə “Polimer əsaslı nanogellərin alınması və onların dərman preparatlarının daşıyıcısı kimi xərçəng xəstəliklərinin müalicəsində tətbiqi” adlı elmi-tədqiqat proqramı ilə əlaqədar Türkiyə İstanbul Universitetinə ezam olunmuşdur.
Cari il ərzində həmçinin İnsitutun “Koherent - sinxronlaşdırılmış oksidləşmə reaksiyalari” şöbəsinin müdiri akademik Tofq Nağıyev xaricdə keçirilmiş bir sıra konfranslarda:
– 20-22 mayında İsveçrənin Sürix şəhərində “Materialşünaslız və kimya üzrə” keçirilən 12-ci Beynəlxalq konfarans və sərgi və 30-cu Dünya Nano konfransında poster məruzə ilə;
– 7-12 iyulda Fransanın Paris şəhərində Nəzəri və Tətbiqi Kimya üzrə 47-ci Beynəlxalq Konqres (IUPAC) və həmin qurumun yaranmasının 100 illiyinə həsr olunan 50-ci Baş Assambleyasının iclasları keçirilib.
“Kimyanın sərhədləri: gəlin gələcəyimizi quraq! IUPAC-la 100 il birlikdə” şüarı ilə keçirilən konqresdə ölkəmizi AMEA-nın vitse prezidenti, “Koherent-sinxronlaşdırılmış oksidləşmə reaksiyaları” şöbəsinin müdiri akademik Tofiq Nağıyev təmsil etmişdir.
3500-dən çox kimyaçı alimin qatıldığı konqres çərçivəsində 30 simpozium, 9 bölmə, 8 plenar iclas keçirilib, 500-ə yaxın məruzə dinlənilib. Akademik T.Nağıyev tədbirdə iki məruzə ilə çıxış etmişdir. Alimin hər iki məruzəsi “Yaşıl kimya”nın tələblərinə cavab verən oksidləşdirici proseslərə, o cümlədən davamlı biomimetik katalizatorların yaradılması və işlənməsində yaxın elm sahələrinin birgə yanaşma prinsiplərinə həsr olunmuşdur. Bundan əlavə, konqresdə rus alimi D.Mendeleyevin 1869-cu ildə kəşf etdiyi kimyəvi elementlərin dövri cədvəlinin 150 illiyi təntənəli qeyd olunmuşdur. Qeyd edək ki, IUPAC kimyanın bütün aspektlərini əhatə edən kəskin qlobal problemlərin həllinə dair obyektiv elmi ekspertizaların verilməsi üzrə lider təşkilatdır.
– 2-5 sentyabr Slovakiyanın Bratislava şəhərində keçirilən Sensor və transdüsserlər üçün materiallar və vəsaitlər üzrə üzrə 8-ci Avropa Formunda şifahi məruzə ilə;
– 2-6 sentyabrda Portuqaliyanın Lissabon şəhərində keçirilən 1-ci Beynəlxalq Qeyri- kovalent qarşılıqlı əlaqə üzrə konfransda poster məruzə ilə.
– 2-3 dekabrda Hollandiyanın Amsderdam şəhərində keçirilən “Yaşıl oksidləşdirici maddələr” /Yaşıl, Davamlı və Ekoloji kimya üzrə konfransda şifahi məruzə ilə iştirak etmişdir
1.9. Elmi kadrların hazırlanması
İnstitutun doktorantura və dissertanturasına (2018-ci ilin qəbul planına əsasən) 2019-cu ildə 15 nəfər, doktorantura yolu ilə 6 (elmlər doktoru hazırlığı üzrə 1, fəlsəfə doktoru hazırlığı üzrə 5), dissertantura yolu ilə 9 (elmlər doktoru hazırlığı üzrə 3, fəlsəfə doktoru hazırlığı üzrə 6) qəbul olmuşdur.
Hesabat ilində 62 doktorant və dissertant müxtəlif ixtisaslardan dissertasiya işləri üzrə elmi tədqiqatlar aparırlar. İnstitutun doktoranturasında fəlsəfə doktoru hazırlığı üzrə 13 nəfər təhsil alır, onlardan 13 əyani:
2303.01 - “Qeyri-üzvi kimya” ixtisası - 6
2316.01 - “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisası - 3
2307.01-“ Fiziki kimya” ixtisası - 3
2304.01-“Makromolekullar kimyası” ixtisası - 1
Elmlər doktoru hazırlığı üzrə 10 nəfər büdcə hesabına təhsil alır.
2303.01 - “Qeyri-üzvi kimya” ixtisası - 3
2316.01 - “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisası - 3
2304.01 -“Makromolekullar kimyası” ixtisası - 1
2307.01-“ Fiziki kimya” ixtisası - 2
3303.01-“Kimya texnologiyası və mühəndisliyi” ixtisası - 1
İnstitutun dissertanturasında elmlər doktoru elmi dərəcəsi almaq üçün 12 nəfər dissertasiya işi üzrə çalışır:
2303.01 - “Qeyri-üzvi kimya” ixtisası - 4
2316.01 - “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisası - 5
3303.01-“Kimya texnologiyası və mühəndisliyi” ixtisası - 2
2307.01-“ Fiziki kimya” ixtisası - 1
Fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsi almaq üçün 27 nəfər:
2303.01 - “Qeyri-üzvi kimya” ixtisası - 9
2316.01 - “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisası - 7
2304.01 -“Makromolekullar kimyası” ixtisası - 2
2307.01-“ Fiziki kimya” ixtisası - 5
3303.01-“Kimya texnologiyası və mühəndisliyi” ixtisası - 4
ELMİ-TƏŞKİLATİ FƏALİYYƏT
a) Elmi Şuranın fəaliyyəti:
Hesabat dövründə Elmi Şuranın 15 iclası keçirilmiş və bu iclaslarda 2019-cu il üçün struktur bölmələrin işçi proqramları, 2020-ci ildə keçiriləcək elmi-tədqiqat işlərinin planı, İnstitutun doktorantura, dissertantura və magistraturasında təhsil alanların attestasiyasının nəticələri, 2019-cu ildə qəbul olunanların fərdi iş planları, Elmi Şuranın 2019-cu il üçün təqvim planı, 2019-cu ildə İnstitutun gənc əməkdaşlarının elmi fəaliyyətinin qiymətləndirilməsi məqsədi ilə akademik M.Nağıyev adına təsis edilmiş mükafata layiq görülən gənc alimlərin irəli sürülməsi, Şuraya təqdim olunmuş monoqrafiyaların çapa tövsiyəsi və İnstitutda işləyən görkəmli alimlərin (akademik Həbibulla Şahtaxtinskinin və AMEA-nın müxbir üzvü Paşa Rüstəmovun) yubileylərinin keçirilməsi haqqında AMEA-nın qarşısında vəsatətlərin qaldırılması və s. məsələlər müzakirə olunmuşdur.
Elmi Şura iclaslarında əməkdaşların baş elmi işçi, böyük elmi işçi vəzifələrini tutmaq üçün AMEA-nın Kimya Elmləri Bölməsinə, elmi işçi və kiçik elmi işçi vakant vəzifələrini tutmaq üçün keçirilən müsabiqənin nəticələri müzakirə olunub və təsdiq üçün müvafiq sənədlər təqdim edilib.
Elmi Şuranın iclaslarında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərman və Sərəncamlarının icrası haqqında, Azərbaycan MEA Rəyasət Heyətinin sərəncamları və qərarları, Ali Attestasiya Komissiyasının və başqa yerli və xarici elmi təşkilatların məktubları və s. müzakirə olunmuş və onlara cavablar verilmişdir.
Elmi Şuranın iclaslarında müntəzəm olaraq 2019-cu il ərzində xarici ölkələrdə ezamiyyətdə olmuş əməkdaşların hesabatları dinlənilmiş və təsdiq edilmişdir.
İlin sonunda struktur bölmələrin 2019-cu il üzrə elmi və elmi-təşkilati hesabatları prezentasiya şəklində aparılmış, “direktorluq hesabatı” təsdiq edilmiş və elmi işlərdə əldə edilən mühüm nəticələr müzakirə edilmişdir.
Şurada 2018-ci ildə dosent elmi adına irəli sürülən 8 nəfərə 2303.01 – “Qeyri-üzvi kimya” (k.ü.f.d. S.İ.Bənənyarlı, k.ü.f.d. F.F.Cəlaləddinov, k.ü.f.d. L.F.Məşədiyeva, k.ü.f.d. Q.M.Səməd-zadə, k.ü.f.d. F.K.Paşayeva, k.ü.f.d. R.M.Muradxanov, k.ü.f.d. Z.M.Muxtarova, k.ü.f.d. Q.M.Cəfərov), 1 nəfərə 2306.01 – “Üzvi kimya” (k.ü.f.d. M.M.Ağamalıyeva), 1 nəfərə 2316.01 – “Kimyəvi kinetika və kataliz” (k.ü.f.d. N.V.Şakunova), 1 nəfərə 3303.01 – “Kimya texnologiyası və mühəndisliyi” (t.ü.f.d. S.A.Əliyeva) və 1 nəfərə 2304.01 – “Makromolekullar kimyası” (N.Y.Melnikova) ixtisasları üzrə 2019-cu ildə dosent elmi adı verilib.
Elmi Şuranın iclaslarında elmi əməkdaşlıqla bağlı yeni müqavilələr müzakirə olunub təsdiq edilmişdir, həmçinin 2019-cu ilə qədər bağlanılmış və fəaliyyətdə olan müqavilələr əsasında aparılan elmi-tədqiqat işlərinin yerinə yetirilməsinə baxılmışdır.
Bu müqavilələr əsasında birgə aparılan elmi tədqiqatların əlaqələndirilməsi, elmi işlərin effektivliyinin artırılması və alınan nəticələrin mühüm olması müzakirə olunaraq təsdiq edilmişdir.
b) Elmi seminarların işi:
AMEA-nın Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunda Dissertasiya Şurasının nəzdində 2316.01- “Kimyəvi kinetika və kataliz”, 2303.01- “Qeyri-üzvi kimya”, 3303.01- “Kimya texnologiyası və mühəndisliyi” ixtisasları üzrə Elmi Seminar fəaliyyət göstərir. Elmi seminarın tərkibi 20 nəfərdən ibarətdir (2 müxbir üzv, 10 elmlər doktoru, 8 fəlsəfə doktoru). Elmi seminarda hesabat ilində dissertasiya işləri müzakirə olunmamışdır.
c) Dissertasiya Şurasının işi:
İnstitutun nəzdində 2303.01 – “Qeyri-üzvi kimya“, 2316.01 – “Kimyəvi kinetika və kataliz”, 3303.01 – “Kimya texnologiyası və mühəndisliyi” ixtisasları üzrə Dissertasiya Şurası fəaliyyət göstərir. Hesabat ilində Dissertasiya Şurasında kimya üzrə fəlsəfə doktoru vəelmlər doktoru elmi dərəcəsi almaq üçün dissertasiya müdafiə edilməmişdir.
1.10. Maddi-texniki təchizat və maliyyə məsələləri
| 2018 | 2019 |
AMEA tərəfindən büdcə maliyyələşdirilməsi | 3626114.00 | 3401575.00 |
Orta aylıq əmək haqqı | 445.00 | 381.00 |
o cümlədən - elmi işçilər |
460.00 | 371.00 |
Büdcədən əlavə vəsaitin həcmi |
1500.00 |
29383.00 |
1.11. Sosial sferada fəaliyyət
İnstitut əməkdaşlarına bayramlarda mükafatlar verilir və ehtiyacı olan əməkdaşlara müəyyən sosial yardımlar göstərilir.
1.12. Təltiflər və mükafatlar haqqında məlumat
1. İnstitutun 1 gənc əməkdaşı – kimya üzrə fəlsəfə doktoru Sevinc Osmanova “Elm günü” ilə əlaqədar keçirilən AMEA Rəyasət Heyətinin “Gənc qadınlar elmdə” müsabiqəsinin qalibi olmuşdur.
2. AMEA prezidentinin 31 yanvar 2019-cu il tarixli 58 nömrəli sərəncamına əsasən magistrantların elmi nailiyyətlərinin artırılmasına dəstək vermək, təhsildə və elmdə yüksək nəticələr göstərən magistrantların fəaliyyətini stimullaşdırmaq məqsədilə “Magistr-2019” müsabiqəsində İnstitutun I kurs magistrantı Rüstəmli Xədicə Mübariz qızı həvəsləndirici mükafata layiq görülmüşdür.
3. Azərbaycanda kimya elminin inkişafındakı xidmətlərini nəzərə alaraq və “Elm günü” ilə əlaqədar akademik Ağadadaş Əliyev, AMEA-nın müxbir üzvü Məhəmməd Babanlıy, k.ü.e.d.,prof. Asif Məmmədov, k.ü.e.d.,prof. Vaqif Əhmədov, kü.e.d.,dos. Əli Yaqubov, k.ü.e.d.,b.e.i. İltifat Lətifov, k.ü.f.d.,dos. Sima Zülfüqarova, k.ü.f.d.,dos. Vaqif Qasımov, k.ü.f.d. Sevinc Məmmədova və t.ü.f.d.,b.e.i. Manaf Manaflı AMEA Kimya Elmləri Bölməsinin “Fəxri Fərmanı” ilə təltif edilmişlər.
4.1. İnstitutun elmi istiqamətləri üzrə problem şuralarının fəaliyyəti
İnstitutun nəzdində fəaliyyət göstərən Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Rəyasət Heyətinin və Azərbaycan Respublikası Elmi Tədqiqatların Əlaqələndirilməsi Şurasının 31 may 2019-cu il tarizli 10/2 nömrəli birgə qərarına əsasən elmi istiqamətlər üzrə İnstitutda “Yeni materiallar“ və “Kataliz” Problem Şuraları fəaliyyətə başlayıb. “Yeni materiallar“ üzrə Şuranın sədri AMEA-nın müxbir üzvü Məhəmməd Babanlı, “Kataliz” üzrə – AMEA-nın müxbir üzvü Eldar Zeynalov.
4.2. “Azərbaycan-2020: gələcəyə baxış” İnkişaf Konsepsiyasından irəli gələn vəzifələri rəhbər tutaraq AMEA-nın 2020-ci ilədək İnkişaf Konsepsiyası ilə bağlı məlumat aşağıdakı cədvəldə verilmişdir:
Bilik iqtisadiy-yatın formalaş-ması | Elmin inkişaf etdirilməsi | Elmin maddi-texniki bazasının yeniləşdirilməsi | Hal-hazırda İnstitut qabaqcıl xarici ölkələrdə istehsal olunmuş 40 yaxın müasir cihazlarla təchiz olunmuşdur. Bax 4.3.8. |
|
| Elmin informasiya təminat sisteminin təkmilləşdirilməsi | İnstitutun saytı müasir proqramlardan olan HTMH, CSS və PHP proqram paketləri vasitəsi ilə hazırlanır. İnstitut haqqında Wikipedia bazasında olan informasiyanın yerləşdirilməsi məqsədi ilə yaradılmış işçi qrupu bu məlumatları həmin bazaya yerləşdirir. İnstitutun saytında və AMEA-nın “SCİENCE.AZ” saytında olan İnstitutun səhifəsi mütəmadi olaraq yenilənir. |
|
| Elmin maliyyələşdirilməsi işində diversifikasiyanın aparılması | Elmi proqramların yerinə yetirilməsi ilə büdcədənkənar vəsaitin həcminin artırılması istiqamətində tədbirlər görülür. |
|
| Tətbiqi elmdə aparılan araşdırmala-rın bazarın tələblərinə uyğunlaşdırılması | Tətbiqi elmdə aparılan araşdırmalar bilavasitə bazarın (Respublikanın iqtisadiyyatının) tələblərinə uyğunlaşdırılır. |
|
| Milli İnnovasiya Sisteminin formalaşdırılması | AMEA-nın Elmi İnnovasiya Mərkəzi və Rəyasət Heyətinin İnnovasiya şöbəsi ilə birgə araşdırmalar aparılır. |
|
| Elm və istehsal arasında əlaqələrin gücləndirilməsi | – Spintronika və kvant kompüterlərində informasiya daşıyıcısı kimi istifadə olunan yeni sinif qeyri-üzvi maddələrin – topoloji Dirak materialları yaradılıb. – Supramolekulyar birləşmələrin əsasında hazırlanmış kompozitlərin ağır neftlərə təsiri ilə onların dinamik özlüyünün 60%-dək azalması götürülüb. – Günəş enerjisinin çevirici kimi yeni nəsil elektrod materiallarının, korroziyaya davamlı və yaddaş effektli nanoquruluşlu örtükləri alınıb. – Dərman maddələrinin immobilizasiyası və nəzarətli ayrılması üçün polimer əsaslı nanogelləri yaradılıb. – Bir karbonlu birləşmələrin monomerlərə və digər qiymətli maddələrə çevrilməsi üçün yeni katalitik sistemləri işlənilib. – Etilen istehsalının yan məhsulu-yüngül qətranın emalı nəticəsində təmizliyi 98,5% olan benzolun alınma prosesi təklif edilib. Emal prosesində laboratoriyada işlənib hazırlanmış alüminium xlorid və toluol əsasında sintez olunmuş kompleks katalizatordan istifadə olunub. – Filizlərdən və onların emal tullantılarından sənaye əhəmiyyətli komponentlərin çıxarılması, kimya sənayesinin yan məhsullarının təkrar emalı və ekologiyaya ziyan vuran maddələrin utilizasiyası üçün texnologiyaları işlənilib. |
4.3.2. AMEA-nın fəaliyyətini tənzimləyən bir sıra zəruri normativ-hüquqi sənədlərin təkmilləşdirilməsi
Cari ildə zəruri normativ-hüquqi sənəd təkmilləşdirilməyib.
4.3.3. Gənc alim və mütəxəssislərin elmi fəaliyyətinin stimullaşdırılması
Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Prezıdentinin 19.07.2018-ci il tarixli 494 №li sərəncamına əsasən İnstitutun fəlsəfə doktoru hazırlığı üzrə əyani doktorantı Aysel İmran qızı Məmmədova Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi və Macarıstan İnsan Resursları Nazirliyi arasında “2018-2020-ci illər üzrə İş Proqramı”na əsaslanan “Stipendium Hungaricum” təqaüd proqramının müsabiqəsində iştirak etmiş və müsabiqənin qaliblərindən biri olmuşdur. 27 avqust 2018-ci il tarixindən 4 il müddətinə Macarıstanın Budapeşt Texnologiya və Ekonomika Universitetinə ezam edildiyinə görə A.İ.Məmmədovaya akademik məzuniyyət verilmişdir.
Beynəlxalq əməkdaşlıq çərçivəsində cari ilin may ayından institutun gənc mütəxəssisi Elmir Babayev Almaniyanın Rostok şəhərində yerləşən Kataliz İnstitutunda (LIKAT, Rostock) 3 aylıq elmi ezamiyyətdə olmuşdur.
01 mart 2019-cu il tarixində İnstitutda Elm Gününə və Dövri Sistemin 150 İlliyinə həsr olunmuş Respublika Konfransı keçirilib. Tədbirdə Bakı Dövlət Universiteti, Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti və Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitütinin müəllim, magistr və tələbələri, eləcə də Z.Əliyeva adına Lisey, BDU-nun nəzdindəki Gənc İstedadlar Liseyi, Avropa Liseyi, 160 saylı Klassik Gimnaziya və Bakı şəhəri 192 saylı tam orta məktəbin müəllim və şagirdləri iştirak ediblər. Sonda tədbirdə iştirak edən şagirdlərin "Fiziki-kimyəvi analiz", “Molekulyar maqnetiklər və keçiricilər”, “Nanostrukturlaşdırılmış metal-polimer katalizatorları” və s. laboratoriyalara ekskursiyalar təşkil olunub və onlar üçün “Analitik kimya” laboratoriyasında bir sıra maraqlı əyəncəli təcrübələr əyani olaraq göstərilib. Müəllim və şagirdlər bu tədbirin onlarda və şagirdlərdə böyük təəssürat yaratdığını, nəzəri öyrəndikləri biliyin bilavasitə təcrübədə əyani gördüklərinin çox xoş olduğunu vurğulamışlar.
Cari ildə İnstitutda keçirilən bir sıra beynəlxalq tədbirlərin, o cümlədən Bolqarıstan – Azərbaycan (03.09.2019), Azərbaycan – İtaliya (09.04.2019) birgə elmi seninarlarının təşkilində və keçirilməsində İnstitutun Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurası yaxından iştirak etmişdir.
2019-cu ildə bir sıra məktəblərin, o cümlədən Bakı İstanbul Liseyi, Yasamal rayonu 286 saylı orta məktəbinin şagirdləri üçün “Açıq qapı” günləri və ekskursiyalar təşkil edilmiş,şagirdlər institutun laboratoriyalarında quraşdırılan müasir cihaz və avadanlıqlarla yaxından tanış olmuş,onlar üçün əyləncəli təcrübələr nümayiş etdirilmişdir.
Cari ildə Şura sədri Faiq Məmmədov Bakı şəhəri 298 və 151 saylı tam orta məktəblərində “Kiçik Akademiya”ların yaradılması və işinin təşkili prosesində iştirak etmişdir. Eləcədə 290 saylı məktəbdə yaradılan “Kiçik Akademiya”nın kimya bölməsinin rəhbəri və şagirdləri ilə institutda görüş təşkil edilmişdir.
Bakı Dövlət Universitetinin, Azərbaycan Texniki Universitetinin, Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universitetinin "SABAH" qruplarının tələbələri cari ilin fevral-may aylarında İnstitutun bir sıra laboratoriyalarında təcrübə keçmişlər. Tələbələr heyəti ayrı-ayrı vaxtlarda İnstitutun laboratoriyalarında istifadə olunan müasir cihaz və avadanlıqlarla və onların iş pinsipləri ilə, həmçinin İnstitut əməkdaşları tərəfindən aktuallıq kəsb edən istiqamətlər üzrə yerinə yetirilən və əldə edilən elmi nəticələr ilə yaxından tanış olmuş.
Cari ildə İnstitut gənclərindən 1 nəfər (Ulduz Məmmədova) fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsinə, 1 nəfər (Səbinə Əliyeva) isə dosent elmi adına layiq görülmüş və onlara müvafiq diplomlar təqdim olunmuşdur.
İnstitutun 1 gənc əməkdaşı – kimya üzrə fəlsəfə doktoru Sevinc Osmanova “Elm Günü” ilə əlaqədar keçirilən AMEA Rəyasət Heyətinin “Gənc qadınlar elmdə” müsabiqəsinin qalibi olmuşdur.
İnstitutun I kurs magistrantı Xədicə Rüstəmli “Magistr 2019” müsabiqəsinini həvəsləndirici mükafatına layiq görülmüşdür.
4.3.4. Elmi fəaliyyətdə informasiya-kommunikasiya texnologiyalarının tətbiqinin genişləndirilməsi barədə
Wikipediya qlobal informasiya resursunda Azərbaycanın görkəmli kimyaçı alimlərinin həyat və yaradıcılıqları haqqında məlumatlar yerləşdirilmişdir. Azərbaycan tarixinin həqiqətlərinə həsr olunmuş tədbirlər keçirilmiş və onlar haqqında məlumatlar institutun internet səhifəsinə daxil edilir.
AMEA-nın İnformasiya Texnologiyaları İnstitutunun göndərdiyi formalar (1A, 1B, 6, 7, 8 (A,B)) 3 dildə (azərbaycan. Rus. ingilis) doldurulmuş material elektron variantda həmin instituta göndərilmişdir.
2015-ci ildən institutun Web-saytı yeni struktura uyğun olaraq yenidən işlənilməyə başlanılışdır. Web-qrupun üzvləri: İsmayılova Arzu, Məmmədov Faiq, Abdullayeva Fəridə, Kərimbəyova Elşanə, Babaxanova Nailə.
4.3.5. Təşkil olunmuş tədbirlərin həyata keçirilməsi
Bax 1.7
4.3.8. AMEA-da elmi-müəssisələrin maddi-texniki bazasının və elmi cihaz parkının gücləndirilməsi istiqamətində işlərin davam etdirilməsi
Şöbə müdiri: k.ü.f.d., b.e.i. Vaqif Qasımov
Şöbənin nəzdində aşağıdakı qruplar fəaliyyət göstərir:
- Quruluş kimyası, rentgen və termiki analiz qrupu
- Spektral analiz qrupu
- Elektron mikroskopiyası qrupu
- Element analizi qrupu
Şöbənin tədqiqatlarının əsas istiqaməti müxtəlif sinif təbii və süni birləşmələrin rentgenoqrafik, termiki, spektral, elektron mikroskopiya və element analizlərinin aparılmasından ibarətdir. Şöbə bu tədqiqatların aparılması üçün müasir cihazlarla təmin olunmuşdur.
Quruluş kimyası, rentgen və termiki analiz qrupu
Spektral analiz qrupu
4.3.9. AMEA-da nəşriyyat fəaliyyətinin müasir tələblərə uyğun qurulması üçün xüsusi proqramın hazırlanması
Azərbaycan Kimya jurnalının və Kimya Problemləri jurnalının müasir tələblərə uyğun buraxılışları təşkil olunub.
Kimya Problemləri Jurnalı 2017-ci il oktyabr ayından Web of Science bazasına daxil edilib. Azərbaycan Kimya Jurnalının da bu bazaya daxil olunması istiqamətində işlər aparılır.
Elmi işlər üzrə direktor müavini AMEA-nın müxbir üzvü
Məhəmməd Babanlı
Akademik M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun
2018-ci il üzrə elmi və elmi-təşkilati fəaliyyəti haqqında
H E S A B A T
(direktorluq hesabatı)
Hal-hazırda İnstitutda 30 elmi-tədqiqat laboratoriya və 4 elmi yardımçı şöbə fəaliyyət göstərir.
Elmi-tədqiqat işləri 3 elmi istiqamət (3 problem) üzrə aparılıb, 8 mövzunun, 36 işi üzrə 76 mərhələsi yerinə yetirilmişdir. Elmi-yardımçı şöbələrdə 13 mərhələni əhatə edən 5 elmi iş aparılıb.
QEYRİ-ÜZVİ KİMYA
Bu istiqamət üzrə elmi-tədqiqat işləri 1 problem üzrə aparılmışdir.
Problem: Mineral və bərpa olunan xammal emalının fiziki-kimyəvi əsasları və yeni qeyri-üzvi funksional materialların sintezi
Bu problem üzrə (3 mövzu, 14 iş, 32 mərhələ) alınan nəticələrdən aşağıdakılara diqqət yetirmək olar:
– Zəylik yatağının kasıb və orta tərkibli alunitləşmiş süxurlarının tam kimyəvi və mineroloji tərkibi müəyyənləşdirilmişdir. Onların müqayisəli analizi aparılmışdır. Alunitin tərkibi kasıb alunitləşmiş süxurda ̴ 35.3 ÷ 40% orta alunitləşmiş süxurda ̴ 44÷49% təşkil edir. Tədqiq olunan alunitləşmiş süxurun element tərkibinə əsasən onun texnoloji emal üsullarının seçilməsinə tövsiyyələr təklif olunmuşdur. Əvvəlki tədqiqatları təsdiqləyərək müəyyən olunmuşdur ki, alunitləşmiş süxurun 600-9000C temperatur intervalında termiki parçalanması əksər hallarda mərhələli olur. İlkin olaraq alunit süxurunun dehidratlaşması, daha sonra isə alüminium sulfatın parçalanması baş verir. Zəylik alunitləşmiş süxurlarının dehidratlaşması nəticəsində K-Na-Al tərkibli zəylərin alınması rentgenfaza və SEM analizləri ilə təsdiqlənib. Termoqravimetrik analiz üsulundan istifadə etməklə tədqiq olunan süxurun inert (N2) və hava axını mühitində termiki parçalanması zamanı alunit süxurun dehidratlaşması və alüminium sulfatın SO3-ün qovulması proseslərinin temperatur intervalları təyin edilmişdir.
– Süxurların tərkibinə daxil olmuş alunitin 600-9000C temperatur intervalında faza çevrilmələrinin sxemi verilmişdir. Müəyyən edilmişdir ki, alunit filizinin 6000C-də közərdilmiş nümunələrinin 3%-li H2SO4 ilə işlənməsi zamanı qələvi metalların tam məhlula keçməsi mümkündür. Alunit nümunəsi 8000C-də közərdildikdə Na+ və K+ ionlarının məhlula çıxımı azalır. Bu həmin temperaturda silikatların və alüminatların əmələ gəlməsi ilə bağlıdır.
– Dəmir və vanadium tərkibli filiz konsentratlarının təbii qazla reduksiyasının qeyri-tarazlıq Gibbs enerjisinin komponentlərin parsial təzyiqindən asılılığının analitik 3D modeli işlənilmişdir ki, bu da reduksiya prosesinin başlanğıc temperaturunu 1000C azaldan təzyiq parametrinin qiymətlərini müəyyənləşdirməyə imkan verir.
– Məhlullardan mis, sink, kobalt və manqan ionlarının monoetanolaminlə modifikasiya olunmuş təbii seolitlərlə sorbsiyasının qanunauyğunluqları öyrənilmişdir. Məlum olmuşdur ki, monoetanolaminlə modifikasiya olunmuş seolit texnoloji məhlullardan Co2+, Cu2+, Zn2+ və Mn2+ ionlarını ayıran effektiv sorbent kimi istifadə oluna bilər. Metal ionlarının adsorbsion xassəsi həm məhlulun pH-ından, həm də metal ionlarının ilkin qatılığından asılıdır. Aminlə modifikasiya olunmuş seolitdə metal ionlarının sorbsiyasının seçicilik sırası aşağıdakı kimidir: Co2+>Cu2+>Zn2+>Mn2+. Adsorbsiya üzrə alınmış nəticələr Lənqmür və Freyndlix izotermlərinə görə araşdırılmışdır. Məlum olmuşdur ki, təcrübi nəticələr Lənqmür sahəsi ilə üst-üstə düşür.
– Molibdenin stilbazo və səthi aktiv maddə setilpiridinlə müxtəlifliqandlı kompleksi, tallium(III)-ün halogenid asidokomplekslərinin etoksiakridinin azotörəmələri ilə ion assosiatı tədqiq edilmişdir. Hər iki elementin müxtəlif nümünələrdə təyininin fotometrik, ekstraksiyalı-fotometrik və ekstraksiyalı atom-absorbsiya üsulları işlənmişdir.
– (Ga2S3)0,70(La2S3)0,25(Nd2S3)0,05 tərkibli şüşələr lifli rabitə sistemlərində-telekommunikasiya üçün 1,3 mkm dalğa uzunluqlu gücləndiricilərin hazırlanmasında lazer materialı kimi istifadə oluna bilər.
Y2O2S-Ga2S3- Tb2O2S sisteminin likvidus səthinin proyeksiyası qurulmuş və bərk məhlul sahəsində nümunələrin katodolüminessensiya spektri çəkilmışdir. İşıqlanmanın mexanizmi araşdırılmışdır.
– CaIn2Te4 birləşməsi əsasında alınmış 1,5; 2,5 və 3,5 mol% CaTe bərk məhlul ərintilərinin 293K temperaturda fotocərəyanın dalğa uzunluğundan asılılığının öyrənilməsi nəticəsində fotohəssas materiallar alınmışdır. Təsdiq edilmişdir ki, bu nümunələrin maksimal fotohəssaslığı spektrin görünən sahəsinə düşüb, uyğun olaraq 950, 992, 1048 nm təşkil edir. Maksimal fotocərəyan 2,5 mol% CaTe tərkibli nümunədə aşkar edilmiş və spektral həssaslıq sahəsi 800-1200 nm olmuşdur. Nümunələrin qaranlıqdakı müqavimətinin işıqdakı müqavimətə nisbəti uyğun olaraq, (100 lk-də) Rq/Ri=99,1; Rq/Ri=97,7 və Rq/Ri=97,27 olmuşdur. (CaIn2Te4)1-x(CaTe)x bərk məhlul ərintilərinin Lüks-Amper asılılığının öyrənilməsi də alınan nəticələri təsdiq edir. Bu ərintilər yüksək müqavimətli funksional xassəli fotohəssas materiallar olub, fotorezistorların hazırlanması üçün yararlıdır və CdS əsasında hazırlanan fotorezistorlardan spektral xarakteristikalarına görə daha əlverişlidir.
– İlk dəfə olaraq elektrolit kimi morfolin formiat ion mayesindən istifadə etməklə elektrik hərəkət qüvvəsi (EHQ) üsulu ilə M-X-I (M-Tl, Sb, Bi; X-S, Se, Te) sistemlərində əmələ gələn üçlü birləşmələrin parsial və inteqral termodinamik funksiyaları yüksək dəqiqliklə təyin edilmişdir. Bu yanaşma qeyri-üzvi sistemlərin termodinamik tədqiqatlarında EHQ üsulunun tətbiq imkanlarını əhəmiyyətli dərəcədə genişləndirməyə imkan verir.
– Karbon turşularının tiosemikarbazonları və hidrazonları ilə birinci dövr keçid metallarının koordinasion birləşmələri sintez olunmuş, onların quruluşu öyrənilmiş və müəyyən edilmişdir ki, alınmış maddələr bəzi metabolik fermentlərə qarşı ingibitor xüsusiyyətlərinə malik olmaqla qlaukoma, Alzheymer xəstəlikləri üçün potensial preparatlardır.
– Elektrokimyəvi müqayisə elektrodlarına qoyulan 7 təlabatın Me8Fc+Me8Fc+ cütünün homogen sistemdə araşdırılması nəticəsində müəyyən edilmişdir ki, bu sistem Fc+Fc+ sisteminə nəzərən daha perspektivlidir və Me8Fc+Me8Fc+ cütünün heterogen sistemdə elektrokimyəvi tədqiqatlarının aparılması vacibdir.
– İlk dəfə olaraq ikivalentli platin və palladiumun bioloji sistemlərə xas olan funksional qruplara malik bioloji fəal merkamin və b-merkaptoetanol liqandları ilə çoxnüvəli koordinasion birləşmələri alınmış, onların strukturları öyrənilmiş, quruluş və bioloji fəallıq (radioprotektor, onkoloji, dermatoloji) arasında korrelyasiya müəyyən edilmişdir.
KİMYƏVİ-KİNETİKA VƏ KATALİZ, FİZİKİ-KİMYA
Bu istiqamət üzrə elmi-tədqiqat işləri 1 problem üzrə aparılmışdir.
Problem: Katalizin fundamental əsaslarının inkişaf etdirilməsi, yeni katalizatorların və adsorbentlərin yaradılması.
Bu problem üzrə (4 mövzu, 18 iş, 37 mərhələ) alınan nəticələrdən aşağıdakılara diqqət yetirmək olar:
– Metanın hidrogen peroksidlə metanola oksidləşməsi prosesi üçün yeni biomimetik katalizator sintez olunmuş, onun aktivliyi və davamlılığının axınlı reaktorda eksperimental tədqiqi aparılır.
– Histidinlə FeCI3.6H2O və CoCI2.6H2O kompleks duzları alınmışdır. Bu komplekslər işıqa və havaya qarşı davamlıdırlar, spirtlərdə və üzvi həlledicilərdə həll olmurlar, lakin otaq temperaturunda suda yaxşı həll olunurlar. Alınan komplekslərinin tərkibi İQ-spektroskopiyası ilə təsdiq olunmuşdur və onların quruluşunun ehtimal edilən sxemi göstərilmişdir. Foliy turşusunun əsasında manqan və dəmir xloridlərlə reaksiyaları nəticəsində kompleks birləşmələri alınmışdir və İQ-spektroskopiyası ilə quruluşunun ehtimal edilən sxemi verilmişdir. Sintez edilmiş komplekslər bioloji aktiv maddələr kimi tədqiq edilmişdir və onların fizioloji və bioloji cəhətdən antimikrob, antibakterial xassələri aşkar olunmuşdur.
– İlk dəfə olaraq ferrosenin iştirakında tsikloheksanın katalitik pirolizi ilə alınan karbon nanoborularının tərkibində Fe3C karbidin və dəmirin yüksək temperaturlu g-modifikasiyasının əmələ gəlməsi X-ray analiz üsulu ilə aşkar olunmuşdur. Fe-tərkibli karbon nanoboruların kumolun və etilbenzolun aerob oksidləşmə proseslərində yüksək katalitik aktivliyə malik olduğu müəyyən edilmişdir.
– Propilenin akroleinə oksidləşməsi reaksiyası üçün aktiv modifikasiya olunmuş seolit katalizatorunun seçilməsi reallaşdırılmışdır. Müəyyən olunmuşdur ki, tərkibində 1%-li Ni2+ kationları olan klinoptilolit bu reaksiyada yüksək aktivlik göstərir. Bu katalizator üzərində 3800C temperaturda, həcmi sürəti - 1125 saat-1, kontakt müddəti 3.2 saniyə olduqda, propilenin konversiyası - 82.7%, akroleinə görə selektivlik - 90.1%, çıxımı isə - 74.5% təşkil edir.
– Malein, mono- və dixlormalein anhidridlərinin alifatik C1-C4 spirtlərlə efirləşmə reaksiyasında bir sıra seolit katalizatorların (NaY, CaY, klinoptilolit, mordenit, KУ-2, Seokar, SVK, KMPS, HZSM) aktivlik göstəriciləri müəyyən edilmişdir. Bu seolitlərin H+ formaları daha yüksək aktivlik nümayiş etdirirlər. Efirləşmə reaksiyasında katalitik sistemlərin aktivlik sırası NaX< CaY etanol > propanol-1 > butanol-1 > propanol-2 >butanol-2 müəyyən edilmişdir. Həmçinin turşu anhidridlərinin aktivlik sırası MA < MXMA < DXMA olmuşdur.
– Alüminium oksid matrisdə keçid metallar ferritlərinin alınma metodu işlənib hazırlanıb. Metod üç mərhələdən ibarətdir: 1) bərk fazalı sintez ilə maqnetit və metal oksiddən mikrodalğa texnologiyası ilə ferritlərin alınması; 2) alınan ferritlərin alüminium oksid matrislə qarışdırılması; 3) qarışığın mikrodalğalı şüalanma sahəsində termiki emalı.
– Polistirol istehsalında benzolun etilenlə alkilləşmə prosesində zərərli aralıq məhsul kimi əmələ gələn fenilasetilenin selektiv hidrogenləşmə reaksiyasının tərkibində metal olmayan mezo-quruluşlu polimer karbon nitrid katalizatoru üzərində kinetik qanunauyğunluqları tədqiq edilmiş və prosesin riyazı modeli işlənilmişdir.
– Xitozanın qarışqa aldehidi və benzaldehid ilə reaksiyası nəticəsində alınmış, yüksək həll olma qabiliyyətinə malik N-metil-N-benzil törəməsinə L-tiroksin dərman preparatının inkapsullaşdırılması həyata keçirilmişdir. Alınan biokompleksin siçanlarda in vivo kəskin və xroniki toksikliyi yoxlanılmış və bir ay müddətində onlarda əks reaksiya müşahidə olunmamışdır.
– Üzvi liqandlı vanadium (III) və karboksilat-liqandlı vanadium (IV) tipli metalkomplekslərindən istifadə etməklə daşıyıcı - Al2O3 səthində nazik metaloksid nanostrukturlaşdırılmış katalitik sistemin alınması üçün əvvəlcə daşıyıcı səthinə müvafiq kompleks məhlullarının çökdürülməsi, sonra isə onun termiki işlənməsi yolu ilə müvafiq V2O3/Al2O3 və ya V2O5/Al2O3 tərkibli katalitik sistemlər əldə edilir. Çən dibi neft şlamlarının daha effektiv təmizlənməsini təmin ferrosenildimetil karbinol C5H5FeC5H4C(CH3)2OH birləşmənin sulu məhlulun - metalüzvi birləşmə : su = 1:96 nisbətində olan qarışığın ən azı 2-3 atm təzyiq altında işlənməsi kifayət edir.
– Nazik elektrokatalitik xassəyə malik olan MoS2 təbəqələrinin elektrokimyəvi yolla alınmasının şəraiti və məhlulun tərkibi işlənib hazırlanıb. Alınan təbəqələrin tərkibinə məhlulun tərkibinin, temperaturun, cərəyan sıxlığının təsiri öyrənilib, rentgen-faza və SEM analizləri MoS2-nin alınmasını təsdiq edib.
– Ni-Mo ərintilərin alınmasına cərəyan sıxlığının temperaturun, məhlulun tərkibinin, pH-ın, qarışdırmağın alınan ərintilətin tərkibinə təsiri öyrənilmişdir. Qələvi mühitdə suyun elektrolizi alınmış Ni-Mo elektrokatalizatorunda aparılmışdır, müəyyən edilmişdir ki alınan ərintilərin elektrokatalitik xassələri platin katalizatorlarindan 2 dəfə artıqdır. Ərintilərin rentgen-faza və SEM analizləri aparılıb və qalınlığı ölçülüb, müəyyən edilib ki örtüklərin galınlığı 2-3mkm təşkil edir. Yarımkeçirici xassəyə malik olan Sb-Se nazik təbəqələrinin çökdürülməsi - qalvanostatik və qalvanodinamik üsulla tədqiq edilib və rentgenfaza, Sem analizlərinə verilib, birgə çökmə prosesi zamanı stexiometrik tərkibə uyğun Sb2Se3 kimyəvi birləşməsi əmələ gəldiyini təsdiqləyir.
– Aparılan tədqiqatlar nəticəsində elektrokimyəvi yolla qısa müddət ərzində, aşağı temperaturda və müxtəlif metallar üzərində lazımi tərkibdə renium-kükürd ərintisinin yarımkeçiricilər texnikasında istifadə edilə biləcək nazik nanotəbəqələrin almaq mümkündür. İlk dəfə olaraq Re-Cu-Te və Re-Cu-Se sistemində müxtəlif elektrodlar üzərində alınmış nazik nanotəbəqələrin kristallik quruluşu, qalınlığı, rentgenquruluşu, faza tərkibi, səthə yapışma möhkəmliyi, elektrolitin səpələnmə qabiliyyəti, voltamper xarakteristikası müasir cihazlarla öyrənilmiş və elektronikada perspektivli material kimi istifadə edilməsi tövsiyyə edilmişdir.
– Müəyyən olunmuşdur ki, ikili və üçlü etilaminli klinoptilolit və mordenitlə müqayisədə birli etilaminli klinoptilolit və mordenitdə keçid metal ionlarının (Co2+, Cu2+, Ni2+ ) diffuziya əmsalları 7–10 dəfə azdır, ona görə ki, kiçik aminli seolitlər daha kiçik hidrat təbəqəsinə malik olduqları üçün diffuziya sürətləri artıqdır.
– Hidrotermal üsulla sintetik polivinilpirrolidon və orqano-bentonit əsasında alınmış kompozit materialın mövcud sorbentlərlə müqayisədə ağır metal ionlarının (Cr3+, Pb2+ və s.) filiz emalı tullantı sularından, kationaktiv, anionaktiv və qeyri-ionogen boyaların isə toxuculuq sənayesinin tullantılarından çıxarılmasında yüksək sorbsiya tutumuna malik olması müəyyən edilmişdir.
KİMYA TEXNOLOGİYASI VƏ MÜHƏNDİSLİYİ
Bu istiqamət üzrə elmi-tədqiqat işləri 1 problem üzrə aparılmışdir.
Problem: Kimyəvi proseslərin texnologiyası və modelləşdirilməsi
Bu problem üzrə (1 mövzu, 4 iş, 7 mərhələ) alınan nəticələrdən aşağıdakına diqqət yetirmək olar:
– Dispers neft mühitində kütlə köçürmə hadisələri və reoloji xassələr əsasında diffuziya və qravitasiya mexanizmləri, neftdə olan asfalt-qətran və bərk hissəciklərin çökmə və neft avadanlığının səthində hissəciklərin sıx layının yaranma modelləri təklif edilmişdir. Bu modellər neft avadanlıqlarının vəziyyətinin zamana görə proqnozlaşdırılmasına və onların istismar müddətinin artırılması üçün optimal şəraitin seçilməsinə imkan verir.
– Xromatoqrafik və eksperimental tədqiqatların nəticələri göstərdi ki, yüngül qətranın kompleks katalizatorun istifadəsi ilə emalı doymuş və doymamış alifatik karbohidrogenlərin azalmasına, benzolun və toluolun yüngül qətranın tərkibində çoxalmasına, etilbenzolun və stirolun az miqdarda artmasına gətirib çıxarır. Bu zaman aromatik karbohidrogenlərin iki-, üç alkil törəmələrinin, bitsiklik birləşmələrin miqdarı kəskin azalır. Pirokondensatda benzolun kütlə payı 34.9%-dən 43.5 %, toluolun 16.5%-dən 25.3%, etilbenzolun 5.0%-dən 5.8%, stirolun 8.9%-dən 11%-ə qədər artmışdır. Bütün təcrübələrdə neftpolimer qətran əmələ gəlir. Beləliklə, yüngül qətranın katalitik emalı zamanı alkilləşmə, dealkilləşmə, parçalanma, polimerləşmə reaksiyaları müşahidə olunur.
1.1. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərman və sərəncamlarının, Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin qərar və sərəncamlarının, habelə dövlət proqramlarının icrası ilə əlaqədar işlərin yerinə yetirilməsi haqqında məlumat
3.2. Ölkənin dayanıqlı və təhlükəsiz enerji təminatını saxlamaq üçün su elektrik stansiyalarının metal avadanlıqlarının korroziya davamlılığının monitorinqi və korroziyaya qarşı qabaqlayıcı tədbirlər bir başa su elektrik stansiyalarında aparılır.
– Dispers neft mühitində kütlə köçürmə hadisələri və reoloji xassələr əsasında diffuziya və qravitasiya mexanizmləri, neftdə olan asfalt-qətran və bərk hissəciklərin çökmə və neft avadanlığının səthində hissəciklərin sıx layının yaranma modelləri təklif edilmişdir. Bu modellər neft avadanlıqlarının vəziyyətinin zamana görə proqnozlaşdırılmasına və onların istismar müddətinin artırılması üçün optimal şəraitin seçilməsinə imkan verir.
– Membran filiz emalı texnologiyası əsasında filiz və filiz tullantılarından sənaye əhəmiyyətli komponentlərin ətraf mühitə zərər vurmayan yeni kompleks çıxarılma-emal texnologiyasının işlənməsi və pilot qurğu hazırlanır (AMEA-nın Geologiya və Geofizika İnstitutu ilə birlikdə).
– Ölkə ərazisində boksit yataqlarının qiymətləndirilməsi, habelə alüminium istehsalı prosesində yaranmış tullantı şlamın təkrar emal üçün yararlığı istiqamətində tədqiqatların aparılır (AMEA-nın Geologiya və Geofizika İnstitutu ilə birlikdə).
– Laylı alümosilikat nanokompozitlərin alınmasının fiziki-kimyəvi əsasları və onların neft laylarının termiki effektivliyinin artırılmasında tətbiqi öyrənilir.
3.7. Ölkə ərazisində hidrotexniki qurğuların metal avadanlıqlarının istismar şəraitində korroziyaya davamlılığının proqnozlaşdırılması və mühafizəsinin təşkili məqsədilə orada baş verən fiziki-kimyəvi proseslər öyrənilir və alınmış nəticələr əsasında onların mühafizə sisteminin təşkili Azərbaycan Meliorasiya, Su Təsərrüfatı və Azərbaycan Respublikası “Azərenerji” ASC-i ilə birgə aparılır.
3.19. Ölkənin müdafiə qüdrətinin yüksəldilməsi istiqamətində İnstitutda bir sıra tədqiqatlar Müdafiə Nazirliyi və Hərbi Akademiya ilə müqavilələr əsasında aparılır.
– Alternativ yanacağın hazırlanmasında istifadə edilən metalüzvi birləşməli nanokompozit məhlulunun alınması texnologiyası işlənib hazırlanmışdır ki, bu da onun tüstüsüz yanmasını təmin edir.
3.24. İnstitutun “Keçid metallarının metal-üzvi birləşmələri” laboratoriyasının müdiri, k.ü.e.d. İ.Lətifov kimya fənni üzrə dərsliklərin hazırlanmasında yaxından iştirak edib.
3.26. İnstitutun sabiq əməkdaşı, hazırda Türkiyə Cümhuriyyəti “Vestel” Müdafiə Sənayesi şirkətində araşdırmaçı, professor Sadiq Quliyev mütəmadi olaraq Bakıya dəvət olunaraq apardığı işlərlə əməkdaşları tanış edir.
3.27. Xaricdə yaşayan bir sıra kimyaçı həmvətənlərimiz (Camal Musayev, Nazim Muradov, Faiq Musayev (ABŞ), Sadiq Quliyev, Hacalı Nəcəfoğlu və Vəli Qasımov (Türkiyə), Hüseynqulu Sadıqov, Aftandil Mehdiyev və Eldar Dəhnəvi (Rusiya)) İnstitutun əməkdaşları ilə birgə tədqiqatlar aparmağa hazır olduqlarını bildiriblər.
3.28. Dövri nəşrlər sahəsində Azərbaycan Kimya Jurnalının və Kimya Probleri Jurnalının 1,2,3 nömrələri çap olunmuş, 4-cü nömrəsi isə nəşrə təqdim olunmuşdur. Kimya Probleri Jurnalı 2017-ci il oktyabr ayından Web of Science bazasına daxil edilib.
3.29. Cari ildə İnstitutun əməkdaşları, kimya üzrə elmlər doktorları Z.Ağayeva, A.Qaşqay və Bakı Dövlət Universitetinin kafedra müdiri S.Hacıyevanın “Экологический анализ некоторых антропогенных факторов загрязнения биосферы” adlı kitabı dərc olunub.
1.2. Elmi-tədqiqat işləri planlarının yerinə yetirilməsi haqqında alınmış mühüm nəticələr
Problem: Mineral və bərpa olunan xammal emalının fiziki-kimyəvi əsasları və yeni qeyri-üzvi funksional materialların sintezi.
MÖVZU 1: Respublikanın filiz və qeyri-filiz mineral xammal ehtiyatlarının kompleks emal texnologiyasının elmi əsaslarının yaradılması
-Dəmir və vanadium tərkibli filiz konsentratlarının təbii qazla reduksiyasının qeyri-tarazlıq Gibbs enerjisinin komponentlərin parsial təzyiqindən asılılığının analitik 3D modeli işlənilmişdir ki, bu da reduksiya prosesinin başlanğıc temperaturunu 1000C azaldan təzyiq parametrinin qiymətlərini müəyyənləşdirməyə imkan verir:
Qeyri-tarazlıq Gibbs enerjisinin (DG) və filiz konsentratının reduksiya temperaturunun təzyiq parametrindən asılılığının 3D modeli
İcraçılar: k.ü.e.d.,professor Asif Məmmədov, k.ü.f.d. Afəridə Qasımova, k.ü.f.d. Qasım Səmədzadə
1. A.N.Mammadov, A.M.Gasimova. Reduction of the Adzhinaur titanomagnetite concentrates of Azerbaijan by natural gas for the production of iron powder and titanium dioxide. //Azerbaijan Chemical Journal. 2018, N.1, p.p37-44.
2. Шарифова У.Н., Мамедов А.Н., Гасымова А.М., Самедзаде Г.М. Термодинамика окислительно-восстановительных реакций ванадийсодержащих титаномагнетитовых концентратов при использовании природного газа. //Фундаментальные исследования. 2018. № 6. c.35-40.
– İlk dəfə olaraq elektrolit kimi morfolin formiat ion mayesindən istifadə etməklə elektrik hərəkət qüvvəsi (EHQ) üsulu ilə M-X-I (M-Tl, Sb, Bi; X-S, Se, Te) sistemlərində əmələ gələn üçlü birləşmələrin parsial və inteqral termodinamik funksiyaları yüksək dəqiqliklə təyin edilmişdir. Bu yanaşma qeyri-üzvi sistemlərin termodinamik tədqiqatlarında EHQ üsulunun tətbiq imkanlarını əhəmiyyətli dərəcədə genişləndirməyə imkan verir.
İcraçılar: AMEA-nın müxbir üzvü Məhəmməd Babanlı, kimya üzrə fəlsəfə doktoru Samirə İmaməliyeva
– İlk dəfə olaraq ikivalentli platin və palladiumun bioloji sistemlərə xas olan funksional qruplara malik bioloji fəal merkamin və b-merkaptoetanol liqandları ilə çoxnüvəli koordinasion birləşmələri alınmış, onların strukturları öyrənilmiş, quruluş və bioloji fəallıq (radioprotektor, onkoloji, dermatoloji) arasında korrelyasiya müəyyən edilmişdir.
İcraçılar: akademik Dilqəm Tağıyev, kimya üzrə fəlsəfə doktoru Əsmət Əzizova, kimya üzrə elmlər doktoru Xudayar Həsənov (Azərbaycan Tibb Universiteti)
– Karbon turşularının tiosemikarbazonları və hidrazonları ilə birinci dövr keçid metallarının koordinasion birləşmələri sintez olunmuş, onların quruluşu öyrənilmiş və müəyyən edilmişdir ki, alınmış maddələr bəzi metabolik fermentlərə qarşı ingibitor xüsusiyyətlərinə malik olmaqla qlaukoma, Alzheymer xəstəlikləri üçün potensial preparatlardır.
Nikelin N-salisiloil –N-maleoil – hidrazinlə kompleksininmolekulyar (A) və
kristallik (B) quruluşu.
Tiosemikarbazon ilə qlioksal turşusunun qarşılıqlı təsirindən alınmış liqandla
misin əmələ gətirdiyi kompleksin molekulyar (A) və kristallik (B) quruluşları
İcraçılar: akademik Əjdər Məcidov, kimya üzrə fəlsəfə doktoru Pərizad Fətullayeva, doktorantlar Mənsurə Hüseynova, Gülnaz Qondolova (İş AMEA-nın Aşqarlar İnstitutu ilə birlikdə aparılıb)
1. Mansura Huseynova, Parham Talsimi, Ajdar Medjidov, Vaqif Farzaliyev, Mahizar Aliyeva, Gulnar Gondolova, Onur Sahin, Bahattin Yalçın, Afsun Sucayev, Efe Baturhan Orman, Ali Rza Özkaya, Ilhami Gulcin. Synthesis, characterization, crystal structure, electrochemical studies and biological evalution of metal complexes with thiosemicarbazone of glyoxylic acid. Polyhedron 2018, Vol. 155, pp. 25-33.
2. Gulnar Gondolova, Parham Taslimi, Ajdar Medjidov, Vagif Farzaliyev, Afsun Sujayev, Mansura Huseynova, Onur Shahin, Bahattin Yalçın, Fikret Turkan, Ilhami Gulçin – “Synthesis, crystal structure and biological evaluation of spectroscopic characterization of Ni(II) and Co(II) complexes with N-salicyloil-N′-maleoil-hydrazine as anticholinergic and antidiabetic agents” Journal of biochemistry and molecular toxicology, 2018. DOI: 10.1002/jbt.22197.
Problem: Katalizin fundamental əsaslarının inkişaf etdirilməsi, yeni katalizatorların və adsorbentlərin yaradılması.
– İlk dəfə olaraq ferrosenin iştirakında tsikloheksanın katalitik pirolizi ilə alınan karbon nanoborularının tərkibində Fe3C karbidin və dəmirin yüksək temperaturlu g-modifikasiyasının əmələ gəlməsi X-ray analiz üsulu ilə aşkar olunmuşdur. Fe-tərkibli karbon nanoboruların kumolun və etilbenzolun aerob oksidləşmə proseslərində yüksək katalitik aktivliyə malik olduğu müəyyən edilmişdir.
İcraçılar: AMEA-nın müxbir üzvü Eldar Zeynalov, akademik Tofiq Nağıyev, kimya üzrə fəlsəfə doktoru Mətanət Məhərrəmova
1. Eldar Zeynalov, Tofik Nagiyev, Jörg Friedrich, Matanat Magerramova Carbonaceous nanostructures in hydrocarbons and polymeric aerobic oxidation mediums. In the book: Fullerenes, Graphenes and Nanotubes: A Pharmaceutical Approach. Edited by Alexander Mihai Grumezescu, Elsevier –William Andrew Publishing House, 2018, chapter 16, pp. 631-681.
2. Zeynalov E.B., Magerramova M. Ya. Backminsterfullerene- pyrrolidines as promising antioxidants in polymer materials. In: Chemical Engineering of Polymers. Production of Functional and Flexible Materials. Apple Academic Press Inc., USA, Part 3: Materials and Properties; 2018, chapter 27, pp. 329-344.
– Polistirol istehsalında benzolun etilenlə alkilləşmə prosesində zərərli aralıq məhsul kimi əmələ gələn fenilasetilenin selektiv hidrogenləşmə reaksiyasının tərkibində metal olmayan mezo-quruluşlu polimer karbon nitrid katalizatoru üzərində kinetik qanunauyğunluqları tədqiq edilmiş və prosesin riyazı modeli işlənilmişdir.
İcraçılar: kimya üzrə elmlər doktoru,professor Vaqif Əhmədov, akademik Dilqəm Tağıyev, akademik Ağadadaş Əliyev, dissertant Vüsal Əhmədov
– Xitozanın qarışqa aldehidi və benzaldehid ilə reaksiyası nəticəsində alınmış, yüksək həll olma qabiliyyətinə malik N-metil-N-benzil törəməsinə L-tiroksin dərman preparatının inkapsullaşdırılması həyata keçirilmişdir. Alınan biokompleksin siçanlarda in vivo kəskin və xroniki toksikliyi yoxlanılmış və bir ay müddətində onlarda əks reaksiya müşahidə olunmamışdır.
İcraçılar: akademik Dilqəm Tağıyev,kimya üzrə elmlər doktoru Nizami Zeynalov, kimya üzrə fəlsəfə doktoru Şamo Tapdıqov
1. Sh.Z.Tapdigov S.F.Safaraliyeva N.A.Zeynalov D.B.Tagiyev A.I.Mammedova E.M.Gasimov, A.F.Nuraliyev.
Synthesis of N,N-diethyl, N-methyl chitosan chloride with certain quaternization degree, molecular spectroscopic and thermomorphological study of the alkylation. //Journal of Biomimetics,
Biomaterials and Biomedical Engineering, 2018, Vol. 39, p.77-88.
– Hidrotermal üsulla sintetik polivinilpirrolidon və orqano-bentonit əsasında alınmış kompozit materialın mövcud sorbentlərlə müqayisədə ağır metal ionlarının (Cr3+, Pb2+ və s.) filiz emalı tullantı sularından, kationaktiv, anionaktiv və qeyri-ionogen boyaların isə toxuculuq sənayesinin tullantılarından çıxarılmasında yüksək sorbsiya tutumuna malik olması müəyyən edilmişdir.
İcraçılar: kimya üzrə elmlər doktoru Əli Yaqubov, kimya üzrə fəlsəfə doktoru Səadət Məmmədova
1. Джабаров Э.Э., Ягубов А.И., Махмудов Ф.Т., Мамедова С.А, Мамедова С.Р. Термодинамика обмена ионов Cr3+и Ni2+на природных и синтетических сорбентах. Science and World. International scientific journal. 2018, №10(62), стр.43-46.
2. С.А.Мамедова, А.И.Ягубов, П.А.Фатуллаева, А.А.Меджидов,М.Г.Аббасов Получение и ИК-спектроскопическое исследование полимерных композиционных материалов на основе модифицированных бентонитов. Известия Волгоградского Политехнического Университета, 2018, №4, с.235-240.
PROBLEM: Kimyəvi proseslərin texnologiyası və modelləşdirilməsi
– Dispers neft mühitində kütlə köçürmə hadisələri və reoloji xassələr əsasında diffuziya və qravitasiya mexanizmləri, neftdə olan asfalt-qətran və bərk hissəciklərin çökmə və neft avadanlığının səthində hissəciklərin sıx layının yaranma modelləri təklif edilmişdir. Bu modellər neft avadanlıqlarının vəziyyətinin zamana görə proqnozlaşdırılmasına və onların istismar müddətinin artırılması üçün optimal şəraitin seçilməsinə imkan verir.
İcraçılar: AMEA-nın müxbir üzvü Qüdrət Kəlbəliyev, texnika üzrə elmlər doktoru, professor Sakit Rəsulov (Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti)
1. Келбалиев Г.И.,Расулов С.Р., Мустафаева Г.Р. Вязкость структурированных дисперсных систем. //Теор. Осн. Хим. Техн., 2018, т. 52, № 3, с.352–360.
2. Келбалиев Г.И., Расулов С.Р., Ильюшин П.Ю., Мустафаева Г.Р. Кристаллизация парафина из нефти и осаждение асфальто-парафинистых веществ на поверхности труб. //Инж.-Физ. журнал, 2018, т. 91, № 5. с.1–6.
1.3. Müqavilələr üzrə aparılan işlər
İnstitut tərəfindən bir sıra təşkilatlarla müqavilələr bağlanmış və birgə işlər yerinə yetirilmişdir. Onların arasında Bolqarıstan Elmlər Akademiyası, Rusiya Elmi Mərkəzi “Kurçatov İnstitutu”, Gürcüstan Elmlər Akademiyasının Qeyri-üzvi və Elektrokimya İnstitutu, Rusiya Federasiyasının Metallurgiya və Metalşünaslıq İnstitutu, Rusiya EA-nın İ.B.Qrebenşikov adına Silikatlar Kimyası İnstitutunun “Nanoölçülü sistemlərin fiziki kimyası” laboratoriyası, Tomsk Dövlət Universiteti, Moskva Dövlət Universiteti, Belarusiya Dövlət Informatika və Radioelektronika Universitetinin kimya kafedrası, Sumqayıt Etilen-Polietilen zavodu, Gəncə Dövlət Universiteti, Azərbaycan Meliorasiya və Su Təsərrüfatı Açıq Səhmdar Cəmiyyəti “Azdövsutəslayihə” H.Əliyev adına Neft Emalı zavodu, Bakı Ovuntu Metallurgiya Zavodu, Azərbaycan Respublikası Fövqəladə Nazirliyi Tikintidə Təhlükəsizliyə Nəzarət Dövlət Agentliyini, qeyd etmək olar.
İnstitut alimləri Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Fizika İnstitutu, Radiasiya Problemləri İnstitutu, Neft Kimya Prosesləri İnstitutu, Torpaqşünaslıq və Aqrokimya İnstitutu, Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti və onun nəzdində olan “Neftin, qazın geotexnoloji problemləri və kimya” Elmi-Tədqiqat İnstitutu, Azərbaycan Dövlət Universiteti, Az.Texniki Universitetinin “Fizika” kafedrası, Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti və başqa elmi mərkəzlərlə birgə əməkdaşlıq edirlər.
Bundan əlavə 2018-ci il ərzində Almaniya, Fransa, Böyük Britaniya, İtaliya, İcveç, Hollandiya, Danimarka, Türkiyə, Tayvan və s. ölkələrin elmi-tədqiqat müəssisələri və Universitetləri ilə elmi əməkdaşlıq davam etmişdir.
İnstitutda 2015-ci ildə açılmış iki beynəlxalq laboratoriya, İspaniyanın Donostia Beynəlxalq Fizika Mərkəzi (DİPC) ilə birgə "Kvant Kompütinq və Spintronika üçün Qabaqcıl Materiallar" və Almaniyanın Berlin Texniki Universiteti, Böyük Britaniyanın Huddersfild Universiteti və Belarusiyanın Minsk İstilik və Kütlə Dəyişməsi İnstitutu ilə "Neft mənşəli kaustobiolitlərdən alınan nanokarbon materialları əsasında katalizatorların sintezinə və tətbiqinə dair fundamental tədqiqatlar" (İNTERLABCAT) beynəlxalq laboratoriyaları öz fəaliyyətlərini uğurla davam etdirmişdir.
İNTERLABCAT laboratoriyasında karbohidrogenlərin oksidləşməsində universal katalizator kimi tədbiq olunan nanokarbon katalizatorlarının fundamental aspektləri tədqiq olunmuşdur.
“Kvant Kompütinq və Spintronika üçün Qabaqcıl Materiallar” laboratoriyasında DİPC tədqiqatçıları tərəfindən topoloji izolyatorlar xassəli bir sıra birləşmələrinin səth və elektron quruluşlarının nəzəri hesablanması və eyni zamanda Avropanın digər qabaqcıl elmi mərkəzlərdə onların fiziki xassələrinin eksperimental tədqiqi aparılmışdır. Azərbaycan tədqiqatçıları tərəfindən məqsədyönlü axtarış üçün bu materialların uyğun sistemlərinin kompleks fiziki-kimyəvi, kristalloqrafik, termodinamik tədqiqi aparılmış və onların bəzilərinin monokristalları sonrakı tədqiqatlar üçün yetişdirilmişdir.
1.4. Elmi-tədqiqat proqramlarının müsabiqəsində iştirak
2018-ci ildə maliyyələşdirilmiş qalib qrant layihələri
Layihənin adı | İnnovativ metallurgiya texnologiyası əsasında yayma istehsalatında yüksək xassələrə malik bimetallik valın işlənməsi |
Təqdim edildiyi Fond (yerli və beynəlxalq) | Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondu “Elm-Təhsil İnteqrasiyası” məqsədli qrant müsabiqəsi |
Təqdim edildiyi il | 2016 |
Layihənin həyata keçirildiyi illər | 2018-2019 |
Layihə rəhbəri (adı, soyadı, elmi dərəcəsi) | Layihə rəhbəri: t.e.d.,prof. Sübhan Namazov (Azərbaycan Texniki Universiteti); həm rəhbər: k.e.d., prof. İxtiyar Bəxtiyarlı (Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu) |
Layihənin məbləği | 60 000 man. |
Layihənin adı | Yüksək texnologiyalar üçün yeni topoloji izolyatorların və Raşba yarımkeçiricilərinin alınması, kimyəvi dizaynı və tədqiqi |
Təqdim edildiyi Fond (yerli və beynəlxalq) | Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondu “Elm-Təhsil İnteqrasiyası” məqsədli qrant müsabiqəsi |
Təqdim edildiyi il | 2016 |
Layihənin həyata keçirildiyi illər | 2018-2019 |
Layihə rəhbəri (adı, soyadı, elmi dərəcəsi) | Layihənin rəhbəri: k.ü.f.d. İmaməliyeva Samirə (Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu); həmrəhbər k.ü.f.d. Əliyev Ziya (Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti) |
Layihənin məbləği | 80 000 man. |
Layihənin adı | İnterkalyasiya olunmuş laylı quruluşlu birləşmələr və polimerlər əsasında hazırlanmış yeni hibrid nanokompozitlərin sorbsiya və katalitik xassələrinin tədqiqi |
Təqdim edildiyi Fond (yerli və beynəlxalq) | Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondu “Elm-Təhsil İnteqrasiyası” məqsədli qrant müsabiqəsi |
Təqdim edildiyi il | 2016 |
Layihənin həyata keçirildiyi illər | 2018-2019 |
Layihə rəhbəri (adı, soyadı, elmi dərəcəsi) | Layihənin rəhbəri: k.e.d., prof. Abdulsəyid Əzizov (Bakı Dövlət Universiteti); həmrəhbər: k.ü.f.d. Natalya Melnikova (Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu) |
Layihənin məbləği | 80 000 man |
Layihənin adı | Mis və gümüşün çoxkomponentli xalkogenidləri əsasında yeni superion keçiricilərinin və termoelektrik materiallarının alınması və tədqiqi |
Təqdim edildiyi Fond (yerli və beynəlxalq) | Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondu “Elm-Təhsil İnteqrasiyası” məqsədli qrant müsabiqəsi |
Təqdim edildiyi il | 2016 |
Layihənin həyata keçirildiyi illər | 2018-2019 |
Layihə rəhbəri (adı, soyadı, elmi dərəcəsi) | Layihənin rəhbəri: k.e.d., prof. İmir Əliyev (AMEA Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu); həmrəhbər: Yusibov Yusif (Gəncə Dövlət Universiteti) |
Layihənin məbləği | 60 000 man. |
Layihənin adı | Acınohur titanmaqnetit superkonsentratının məhsullarından istifadə etməklə litium titanatların sintezi və xassələrinin funksiyalaşdırılması
|
Təqdim edildiyi Fond (yerli və beynəlxalq) | Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondu “Elm-Təhsil İnteqrasiyası” məqsədli qrant müsabiqəsi |
Təqdim edildiyi il | 2016 |
Layihənin həyata keçirildiyi illər | 2018-2019 |
Layihə rəhbəri (adı, soyadı, elmi dərəcəsi) | Layihənin rəhbəri: k.e.d. Məmmədov Asif (Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu); həmrəhbər: Məmmədov Elman (Azərbaycan Texniki Universiteti) |
Layihənin məbləği | 50 000 man. |
Layihənin adı | Triazapentadien əsaslı komplekslərin sintezi və katalizdə tətbiqi imkanları |
Təqdim edildiyi Fond (yerli və beynəlxalq) | Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondu “Elm-Təhsil İnteqrasiyası” məqsədli qrant müsabiqəsi |
Təqdim edildiyi il | 2016 |
Layihənin həyata keçirildiyi illər | 2018-2019 |
Layihə rəhbəri (adı, soyadı, elmi dərəcəsi) | Layihənin rəhbəri: Şıxaliyev Namiq (Bakı Dövlət Universiteti); həmrəhbər: Cəlaləddinov Fidail (Kataliz və Qeyri - üzvi Kimya İnstitutu) |
Layihənin məbləği | 55 000 man. |
Layihənin adı | Ətraf mühitə atılan tullantılarda yüngül karbohidrogenlər (C1-C4), metanol və xloraromatik karbohidrogenlərin zərərsizləşdirilməsi |
Təqdim edildiyi Fond (yerli və beynəlxalq) | Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondu “Elm-Təhsil İnteqrasiyası” məqsədli qrant müsabiqəsi |
Təqdim edildiyi il | 2016 |
Layihənin həyata keçirildiyi illər | 2018-2019 |
Layihə rəhbəri (adı, soyadı, elmi dərəcəsi) | Layihənin rəhbəri: Arif Əfəndi (Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu); həmrəhbər: Şəmilov Nazim (Bakı Dövlət Universiteti) |
Layihənin məbləği | 60 000 man. |
Layihənin adı | Misin mürəkkəb xalkogenidləri ortatemperaturlu termoelektrik materialları kimi: sintezdən və faza tarazlıqlarından "tərkibquruluş-xassə" əlaqəsinə doğru |
Təqdim edildiyi Fond (yerli və beynəlxalq) | Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondunun 1-ci Azərbaycan- Rusiya birgə beynəlxalq qrant müsabiqəsi |
Təqdim edildiyi il | 2017 |
Layihənin həyata keçirildiyi illər | 2018-2020 |
Layihə rəhbəri (adı, soyadı, elmi dərəcəsi) | Layihənin həmrəhbəri: Məhəmməd Babanlı (AMEA Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu; AMEA Fizika İnstitutu; Bakı Dövlət Universiteti), həmrəhbər: k.e.d., prof. Andrey Şevelkov (M.V.Lomonosov adına MDU) |
Layihənin məbləği | 175 000 man. |
Layihənin adı | Nanoelektronikada tətbiq üçün t ərkibind ə III qrup xalkogenidləri saxlayan bərk məhlullar, qrafen və ifrat nazik silisium təbəqələri əsasında alınmış 2D sistemlərdə defekt əmələgəlmənin mexanizmi və kvant halları |
Təqdim edildiyi Fond (yerli və beynəlxalq) | Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondunun 1-ci Azərbaycan- Rusiya birgə beynəlxalq qrant müsabiqəsi |
Təqdim edildiyi il | 2017 |
Layihənin həyata keçirildiyi illər | 2018-2020 |
Layihə rəhbəri (adı, soyadı, elmi dərəcəsi) | Layihənin iştirakçısı: Mirsəlim Əsədov (AMEA KQÜKİ) AMEA Fizika İnstitutu (AMEA Fizika İnstitutu; AMEA KQÜKİ), REA Fizika-Texnologiya İnstitutu |
Layihənin məbləği | 75 000 man. |
Layihənin adı | L-tiroksinin xitozanın N-trimetil yodlu törəməsinə enkapsullaşdırılması və onun uzun müddət nəzarətli ayrılmasının in vivo bioloji tədqiqi |
Təqdim edildiyi Fond (yerli və beynəlxalq) | Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının “Beynəlxalq Elmi Əməkdaşlıq” Müştərək Elmi Tədqiqat müsabiqəsinə təqdim edilmiş layihələr |
Təqdim edildiyi il | 2017 |
Layihənin həyata keçirildiyi illər | 2018-2020 |
Layihə rəhbəri (adı, soyadı, elmi dərəcəsi) | Layihənin həmrəhbəri: k.e.d. Nizami Zeynalov (KQÜKİ); layihənin həmrəhbəri: prof. Maria Grazia Raucci (İtaliya Sosial Respublikası “Polimerlər, kompozitlər və Biomateriallar İnstitutu”) |
Layihənin məbləği |
|
Layihənin adı | FeChx-TiO2-MoSx hibrid katodlarının elektrokimyəvi və fotoelektrokimyəvi tədqiqi |
Təqdim edildiyi Fond (yerli və beynəlxalq) | Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının “Beynəlxalq Elmi Əməkdaşlıq” Müştərək Elmi Tədqiqat müsabiqəsinə təqdim edilmiş layihələr |
Təqdim edildiyi il | 2017 |
Layihənin həyata keçirildiyi illər | 2018-2020 |
Layihə rəhbəri (adı, soyadı, elmi dərəcəsi) | Layihənin həmrəhbəri: k.e.d. Akif Əliyev (KQÜKİ); layihənin həmrəhbəri: t.e.d., prof. Evelina Slavçeva (Bolqarıstan Respublikasının akad. Yevgeni Budevski adına Elektrokimya və Energetik sistemlər İnstitutu) |
Layihənin məbləği |
|
Layihənin adı | Laylı quruluşlu birləşmə və polimerlər əsasında sintez olunmuş nanokompozitlərin katalitik və sorbsiyon xassələrinin tədqiqi |
Təqdim edildiyi Fond (yerli və beynəlxalq) | Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının 2018-2020-ci illər üçün elmi tədqiqat proqramlarının işlənməsi, seçilməsi və maliyyələşdirilməsi məqsədilə keçirilən respublika müsabiqəsi |
Təqdim edildiyi il | 2018 |
Layihənin həyata keçirildiyi illər | 36 ay |
Layihə rəhbəri (adı, soyadı, elmi dərəcəsi) | Layihənin rəhbəri: akademik Abel Məhərrəmov (Bakı Dövlət Universiteti); Layihənin həmrəhbəri: k.e.d., prof. Vaqif Əhmədov (AMEA KQÜKİ) |
Layihənin məbləği | 525 550 man. |
Layihənin adı | Polimer əsaslı nanogellərin alınması və onların dərman preparatlarının daşıyıcısı kimi xərçəng xəstəliklərinin müalicəsində tətbiqi |
Təqdim edildiyi Fond (yerli və beynəlxalq) | Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının 2018-2020-ci illər üçün elmi tədqiqat proqramlarının işlənməsi, seçilməsi və maliyyələşdirilməsi məqsədilə keçirilən respublika müsabiqəsi |
Təqdim edildiyi il | 2018 |
Layihənin həyata keçirildiyi illər | 36 ay |
Layihə rəhbəri (adı, soyadı, elmi dərəcəsi) | Layihənin rəhbəri: akademik Dilqəm Tağıyev (AMEA KQÜKİ) (AMEA-nın Biofizika İnstitutu, Milli Onkologiya Mərkəzi) |
Layihənin məbləği | 360 000 man. |
Layihənin adı | Mikroelektronika üçün tərkibində nadir torpaq elementləri saxlayan tallium-bismut telluridləri əsasında yeni maqnit materialların sintezi, tədqiqi və xassələrinin modelləşdirilməsi |
Təqdim edildiyi Fond (yerli və beynəlxalq) | Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondunun 2-ci Azərbaycan- Belarus birgə qrant müsabiqəsi |
Təqdim edildiyi il | 2017 |
Layihənin həyata keçirildiyi illər | 2018-2020 |
Layihə rəhbəri (adı, soyadı, elmi dərəcəsi) | Layihənin həmrəhbəri k.e.d., prof. Mirsəlim Əsədov (AMEA KQÜKİ) (Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti) Научно-практический центр НАНБ по материаловедению |
Layihənin məbləği | 60 000 man. |
Layihənin adı | Qeyri-tarazlıqlı heterofazalı neft-kimya proseslərinin və neft-qaz sistemlərinin riyazi və fiziki-kimyəvi modelləşdirilməsi |
Təqdim edildiyi Fond (yerli və beynəlxalq) | Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Şirkətinin “Elm Fondu”nun elmi tədqiqat, innovativ layihələrin maliyyələşdirilməsi məqsədilə qrant müsabiqəsi |
Təqdim edildiyi il | 2017 |
Layihənin həyata keçirildiyi illər | 2018-2020 |
Layihə rəhbəri (adı, soyadı, elmi dərəcəsi) | Layihənin rəhbəri:k.e.d. Mirsəlim Əsədov (AMEA KQKİ) |
Layihənin məbləği | 60 000man |
Layihənin adı | Koordinasion birləşmələrin neftin reoloji xassələrinə təsirinin tədqiqi |
Təqdim edildiyi Fond (yerli və beynəlxalq) | Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Şirkətinin “Elm Fondu”nun elmi tədqiqat, innovativ layihələrin maliyyələşdirilməsi məqsədilə qrant müsabiqəsi |
Təqdim edildiyi il | 2017 |
Layihənin həyata keçirildiyi illər | 2018-2019 |
Layihə rəhbəri (adı, soyadı, elmi dərəcəsi) | Layihənin rəhbəri: k.e.d. Mina Munşiyeva (AMEA KQÜKİ) |
Layihənin məbləği | 45 000 man. |
Layihənin adı | Biratomlu fenolların karbon dioksidlə karboksilləşdirilməsi reaksiyasının nanostrukturlu oksid əsaslı katalizatorlarının hazırlanması texnologiyasının işlənilməsi |
Təqdim edildiyi Fond (yerli və beynəlxalq) | Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondu və Azərbaycan Respublikası Gənclər və İdman Nazirliyinin birgə təşkil edərək keçirdiyi Gənc alim və mütəxəssislərin 4-cü xüsusi – “Mənim ilk qrantım”- qrant müsabiqəsi |
Təqdim edildiyi il | 2017 |
Layihənin həyata keçirildiyi illər | 2018-2019 (12 ay) |
Layihə rəhbəri (adı, soyadı, elmi dərəcəsi) | Layihənin həmrəhbəri: k.ü.f.d. Sevinc Osmanova (AMEA KQÜKİ); (AMEA Neft-Kimya Prosesləri İnstitutu) |
Layihənin məbləği | 35 000man. |
Layihənin adı | Zob əleyhinə istifadə olunan L-tiroksin preparatının daşınması üçün sintez olunmuş N- trimetilyod xitozanın reoloji və spektral tədqiqi |
Təqdim edildiyi Fond (yerli və beynəlxalq) | Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Şirkətinin “Elm Fondu”nun elmi tədqiqat, innovativ layihələrin maliyyələşdirilməsi məqsədilə qrant müsabiqəsi |
Təqdim edildiyi il | 2017 |
Layihənin həyata keçirildiyi illər | 30 gün |
Layihə rəhbəri (adı, soyadı, elmi dərəcəsi) | Layihənin rəhbəri: k.ü.f.d. Şamo Tapdıqov |
Layihənin məbləği | 16 386 man. |
Layihənin adı | V, P, Mo, Sb oksid katalizatorların fiziki-kimyəvi xassələri ilə katalitik aktivliyi arasında kollerasiyanın müəyyən edilməsi |
Təqdim edildiyi Fond (yerli və beynəlxalq) | Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Şirkətinin “Elm Fondu”nun elmi tədqiqat, innovativ layihələrin maliyyələşdirilməsi məqsədilə qrant müsabiqəsi |
Təqdim edildiyi il | 2017 |
Layihənin həyata keçirildiyi illər | - |
Layihə rəhbəri (adı, soyadı, elmi dərəcəsi) | Layihənin rəhbəri: Elmir Babayev |
Layihənin məbləği | 12 000 man. |
Layihənin adı | Ağır metalların xalkogenidlərinin, xalkohalogenidlərinin və onlar əsasında yeni funksional materialların alınmasının fiziki-kimyəvi əsasları |
Təqdim edildiyi Fond (yerli və beynəlxalq) | Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Şirkətinin “Elm Fondu”nun elmi tədqiqat, innovativ layihələrin maliyyələşdirilməsi məqsədilə qrant müsabiqəsi |
Təqdim edildiyi il | 2017 |
Layihənin həyata keçirildiyi illər | - |
Layihə rəhbəri (adı, soyadı, elmi dərəcəsi) | Layihənin rəhbəri: Dünya Babanlı |
Layihənin məbləği | 5 000 man. |
2018-ci ildə digər (xarici) müsabiqələr və müraciət edən
əməkdaşların qrant layihələrinin
S İ Y A H I S I
Müsabiqənin adı | AMEA və TÜBİTAK birgə müsabiqə |
Layihənin adı | Developing new nanoelectrocatalysts on base of combining Co, Ni, Mo metals for water electrolysis (Suyun elektrolizi üçün Co, Ni, Mo metalları saxlayan yeni nanoelektrokatalizatorların hazırlanması) |
Müraciət edən | Layihənin həmrəhbəri: k.e.d. Akif Əliyev Layihənin həmrəhbəri: prof. Hilal Demir Kıvrak |
İl | 2018 |
Müsabiqənin adı | AMEA və TÜBİTAK birgə müsabiqə |
Layihənin adı | Establishment and organization of chitosan-based nano-gel biocomposites for biomedical application (Biotibbi tətbiqlər üçün xitozan əsaslı nano-gel biokompozitlərin sintezi və təşkili) |
Müraciət edən | Layihənin həmrəhbəri: akademik Dilqəm Tağıyev Layihənin həmrəhbəri: prof. Zeyneb Aydoğmuş |
İl | 2018 |
1.5. Fundamental elmlə təhsilin qarşılıqlı əlaqəsi
Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Prezıdentinin 19.07.2018-ci il tarixli 494 №li sərəncamına əsasən İnstitutun fəlsəfə doktoru hazırlığı üzrə əyani doktorantı Aysel İmran qızı Məmmədova Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi və Macarıstan İnsan Resursları Nazirliyi arasında “2018-2020-ci illər üzrə İş Proqramı”na əsaslanan “Stipendium Hungaricum” təqaüd proqramının müsabiqəsində iştirak etmiş və müsabiqənin qaliblərindən biri olmuşdur. 27 avqust 2018-ci il tarixindən 4 il müddətinə Macarıstanın Budapeşt Texnologiya və Ekonomika Universitetinə ezam edildiyinə görə A.İ.Məmmədovaya akademik məzuniyyət verilmişdir.
2016/2017- ci tədris ilində magistraturaya “Qeyri-üzvi kimya” ixtisaslaşması üzrə qəbul olunmuş Oruclu Elnur Nəcəf oğlu və Ağazadə Aytən İsmət qızı magistra təhsil proqramını başa vurmuş və yekun dövlət attestasiyasından müvəffəqiyyətlə keçərək fərqlənmə diplomu almışlar.
2017/2018-ci tədris ilində İnstitutun magistraturasına “Qeyri-üzvi kimya”, “Kimyəvi kinetika və kataliz” və “Fiziki-kimya” ixtisaslaşması üzrə 7 bakalavr qəbul olmuşdur. Magistrlar I kursu müvəffəqiyyətlə başa vuraraq yüksək təqaüdə layiq görülmüşlər. Hal-hazırda II kursun III semestrində təhsil alırlar.
2018/2019-cu tədris ilidə Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Prezidentinin 12.09.2018-ci il tarixli № 570 sərəncamı ilə İnstitutun magistraturasına “Qeyri-üzvi kimya”, “Kimyəvi kinetika və kataliz”, “Fiziki-kimya”, “Yüksək molekullu birləşmələr kimyası”, “Neft-kimya proseslərinin riyazi modelləşdirilməsi” ixtisaslaşması üzrə 6 bakalavr qəbul olmuşdur.
1.6. Nəşriyyat fəaliyyəti, elmi məqalələr, o cümlədən xaricdə və İmpakt Faktorlu jurnallarda çap olunmuş məqalələr, elmi işçilərin əsərlərinə olan istinadlar, alınmış patentlər haqqında məlumat
Hesabat ilində institut əməkdaşları tərəfindən yüksək impakt faktorlu xarici jurnallarda məqalələr dərc olunmuşdur: Applied Catalysis A, General, Journal of Alloys and Compounds, Physica status solidi (RRL) - Rapid Research Letters, Nanotechnology, Journal of Solid State Electrochemistry, Inorganica Chimica Acta, Journal of Thermal Analysis and Calorimetry, Polyhedron, Journal of Molecular Structure, Journal of biochemistry and molecular toxicology, Acta Chimica Slovenica, Materials Research-Ibero-american Journal of Materials, Chemie Ingenieur Technik, Physics of the Solid State, Russian Journal of Electrochemistry, Crystallography Reports, Russian Journal of Inorganic Chemistry, Inorganic Materials, Semiconductors, Журнал общей химии, Журнал физической химии, Materials Testing, Журнал Структурной Химии, Теоретические основы химической технологии, Журнал прикладной химии, Химия и технология топлив и масел.
Ümumiyyətlə bu il 196 məqalə, o cümlədən xaricdə 121, respublikada 75 məqalə çap olunmuşdur. Cari il ərzində 70 məqalə Web of Science, 10 məqalə SCOPUS, 34 məqalə isə digər bazalara daxil olan İmpakt faktorlu jurnallarda dərc olunmuşdur.
Dövri nəşrlər sahəsində Azərbaycan Kimya Jurnalının və Kimya Probleri Jurnalının 1,2,3 nömrələri çap olunmuş, 4-cü nömrəsi isə nəşrə təqdim olunmuşdur. Kimya Probleri Jurnalı 2017-ci il oktyabr ayından Web of Science bazasına daxil edilib. 2018-ci ildə institut əməkdaşları respublikada və bir sıra xarici ölkələrdə keçirilmiş konfranslarda məruzələrlə çıxış etmiş, 252 tezis (onlardan 109 xaricdə) çap olunmuşdur.
İnstitutun əməkdaşları İspaniyanın Donostia-San Sebastian, Almanıya Federativ Respublikasının Berlin və Frankfurt, Bolqarıstanın Sofiya, Ukraynanın Kiyev, Rusiyanın Moskva, Voronej, Dağıstan, Belarusiyanın Minsk və s. xarici ölkələrin şəhərlərinə müxtəlif məqsədlər üçün (konfranslarda, konqreslərdə, seminarlarda iştirak, elmi işlərin müzakirəsi, beynəlxalq laboratoriyalarda alınan nəticələrin müzakirəsi, gələcəkdə əməkdaşlıq məsələləri və qrant layihəsi çərcivəsi nəticəsində birgə aparılmış elmi işlərin müzakirəsi və s.) ezam olunmuşlar.
Hesabat ilində 4 kitab nəşr edilmişdir:
- Tofiq M. Nağıyev “Sinxron reaksiyalara koherent baxış”. “Şərq-Qərb”. ASC-nin mətbəəsi. Bakı, 2018, 216 s.
- Dilqəm Tağıyev, Manaf Manafov, Asif Məmmədov. “Kimyada informasiya texnologiyalarının tətbiqi”. Bakı, 2018 , “Elm” nəşriyyatı, 358s.,
- З.Р.Агаева, А.М.Кашкай, С.Р.Гаджиева «Экологический анализ некоторых антропогенных факторов загрязнения биосферы». Баку, 2018, 320 с.
- Eldar Zeynalov. Biblioqrafik göstərici. Bakı: 2018 “Elm və təhsil” nəşriyyatı , 344 s.
Web of Science (Clarivate Analytics) məlumat bazasına daxil olan impakt faktorlu jurnallar
SCOPUS məlumat bazasına daxil olan impakt faktorlu jurnallar
71. Асадов С.М., Мустафаева С.Н. Влияние электронного облучения на перенос заряда в 2D моносульфиде галлия. Электронная обработка материалов. 2018. T. 54. № 1. c. 51-57. SCOPUS – 0.62
72.Келбалиев Г.И., Расулов С.Р., Ильюшин П.Ю., Мустафаева Г.Р. Кристаллизация парафина из нефти и осаждение асфальто-парафинистых веществ на поверхности труб. Инженерно-Физический журнал, 2018, т.91, №5. с.1–6. SCOPUS – 0.48
73. Азизова А.Н., Тагиев Д.Б., Касумов Ш.Г., Гасанов Х.И. Серомостиковые полиядерные комплексы платины (II) и палладия (II) . Вестник Московского Университета. Серия Химия, 2018, т.59, №6, с. 433-438. SCOPUS-0.41
74. А.А.Гейдаров, А.А.Гулиева, М.К.Махмудов, Н.М.Касумова. Сорбционное концентрирование ионов кобальта, меди, цинка и марганца из техногенных растворов модиф ицированными природными цеолитами. Металлы, Москва 2018, №4, с. 3-12. SCOPUS – 0.23
75. V.H.Mirzoev, CH.K.Rasulov, A.A.Gasanov, M.R.Manafov. Synthesis of p-(Cyclohexene-3-yl-ethyl)phenol and Characteristics of its Phosphatization with Phosphorous Trichloride. Asian Journal of Chemistry, vol.30, No.4(2018),
76. Sh.Z.Tapdigov, S.F.Safaraliyeva, N.A.Zeynalov, D.B.Tagiyev, A.I.Mammedova, E.M.Gasimov, A.F.Nuraliyev. Synthesis of N,N-diethyl, N-methyl chitosan chloride with certain quaternization degree and molecular spectroscopic and thermomorphological study of the alkylation. Journal of Biomimetics, Biomaterials and Biomedical Engineering, 2018, Vol. 39., pp.77-88. SCOPUS – 0.35
pp. 762-766, https://doi.org/10.14233/ ajchem.2018.20938 SCOPUS – 0.21
77. G.A. Bagirzade, D.B. Tagiyev, F.A. Guliyev and M.R. Manafov, Preparation of Phthalimide and Kinetics of Vapour Phase Ammoxidation of o-Xylene on V-Sb-Bi-Cr/γ-Al2O3 Oxide Catalyst-III. Asian Journal of Chemistry,vol.30,No.2(2018),pp. 305-308, https://doi.org/10.14233/ ajchem. 2018. 20915. SCOPUS – 0.21
78. Asadov M.M., Mustafaeva S.N., Mammadov F.M., Aliev O.M., Yanushkevich K.I., Nikitov S.A., E.S.Kuli-zade. Thermodynamics of FeS–PbS–In2S3 and Properties of Intermediate Phases. Defect and Diffusion Forum. 2018. V. 385. pp.175-181. SCOPUS – 0.19
79.Gahramanova Sh.I., Jalaladdinov F.F., Munshieva M.K., Khudaverdiev R.A., Hamidov R.H., Abdullaev A.S., Shamilov E.N., Azizov I.V ., Gahramanov T.O. Synthesis and Investigation of Complex Compounds of Divalent Manganese, Copper, Cobalt and Zinc with Tryptophan and their Biological Activity. International Journal of Chemical Sciences, 2018, vol. 16 (3) DOI: 10.21767/0972-768X.1000286 SCOPUS – 0.17
80.Guliyeva E.A., Suleimanov G.Z. “ Synthesis, structure and thermal properties of rhenium carbonyl containing heterobimetallic derivatives of vanadium(III)”. Periódico Tchê Química Journal, Volume 15, Issue 2(30), 2018, pp.193-200. SCOPUS – 0.10.
Digər məlumat bazalarına daxil olan impakt faktorlu jurnallar
РИНЦ məlumat bazasına daxil olan impakt faktorlu jurnallar
100. Н.И.Исмаилов, С.Н. Османова, М.В. Мамедова, М.М. Агамалиева., Экстракционно-фотометрическое определение ртути с азозамещенными этоксиакридина //Бутлеровские сообшения, 2018,т.55,№7, с.78-82.РИНЦ – 0.416
101. А. Н. Мамедов, Н. Я. Ахмедовa, Н. Б. Бабанлы, Э.И. Мамедов. Термодинамический расчет и 3D-моделирование T-x-y и P(Se2)-T-x диаграмм в системе Cu–Pb–Se по ликвидусу PbSe . Конденсированные среды и межфазные границы, 2018., том 20, № 1, c. 84–92 РИНЦ –0.300
102. Имамалиева С.З. Фазовые диаграммы в разработке теллуридов таллия-РЗЭ со структурой Tl5Te3 и многокомпонентных фаз на их основе. Конденсированные среды и межфазные границы, 2018, т. 20, № 3, c. 332–347. РИНЦ –0.300
103. Мамедов Ф.М.,Имамалиева С.З.,Амирасланов И.Р., Бабанлы М.Б., Фазовая диаграмма системы FeGa2Se4-FeIn2Se4 и кристаллическая структура FeGaInSe4. Конденсированные среды и межфазные границы, 2018, т. 20, № 3 c. 332-347. РИНЦ –0.300
104. Алиев А.М., Керимов А.И.,Шабанова З.А. Окислительное превращение спиртов на модифицированных цеолитах. Нефтепереработка и нефтехимия, №2. 2018, с.40. РИНЦ –0.271
105. А.М.Кашкай, Н.М.Гасангулиева, Н.В.Шакунова. Химические превращения и кинетика ингибирования. компьютерное моделирование. Нефтепереработка и нефтехимия. 2018, №3, с. 35-39.РИНЦ –0.271
106. Ф.М.Садыгов, З.Ю.Магеррамова, Г.Н.Гаджиев, И.Г.Мамедова, Г.Г.Гасан-заде,Э.Т.Меликова.Технологический режим установки термического пиролиза углеводородов в сочетании с качественном составом тяжелой смолы. Нефтепереработка и Нефтехимия. 2018. № 5, с.11-15.РИНЦ –0.271
107. Рустамова Дж.Т., Эфенди А.Дж., Алиев С.А., Меликова И.Г., Кожарова Л.И., Шихлинская Т.А., Алиева А.М. Изучение адсорбции хлорокислов азота на основе природного цеолите-клиноптилолита. Нефтепереработка и нефтехимия. 2018, №7. c. 35–37.РИНЦ –0.271
108. Зейналов Э.Б., Алиева А.З., Насибова Г.Г., Нуриев Л.Г., Алиева Н.М., Салманова Ч.К. Окисление нафтено-парафинового концентрата в присутствии KBr и KBrO3 . Нефтепереработка и нефтехимия. 2018.3, c.21-24 РИНЦ –0.271
109. Шарифова С.К., Гусейнов Э.Р., Ходжаев Х.Г., Абдуллаева Ф.А., Зейналов С.Б. Синтез гидроксиамино-замещенных эфиров тиосалициловой кислоты на основе моно- и дихлоргидриновых производных. Нефтепереработка и нефтехимия. Москва. 2018, № 1, с.24-27.РИНЦ –0.271
110. С.А.Мамедова, А.И.Ягубов, П.А.Фатуллаева, А.А.Меджидов, М.Г.Аббасов Получение и ИК-спектроскопические исследования полимерных композиционных материалов на основе модифицированных бентонитов. Известия Волгоградского Политехнического Университета, 2018, №4, с.135-140. РИНЦ –0.259
111. Бахтиярлы И.Б., Фатуллаева Г.М., Керимли О.Ш. Стеклообразование в тройной системе La2S3-As2S3-Pr6O11 . Извесия вузов серия химия и химическая технология. 2018.Т.61. вып. 4-5. с. 43-48. РИНЦ – 0.240
112. Ч.К. Расулов, В.Г. Мирзоев, А.А. Гасанов, З.З. Агамалиев, М.Р. Манафов, Cинтез пара-(циклогексен-3-ил-этил)-фенола и его аминометилированных производных, Мир нефтепродуктов, ( World of Oil Products The Oil Companies’ Bulletin),1,2018, с.22-27.РИНЦ –0.217
113. Джафаров Р.П., Насибова Г.Г.. Зейналов Э.Б., Эфендиева Л.М., Искендерова С.А., Садиева Н.Ф., Асадова Ш.Н. Исследование процесса получения диэтиленгликолевого диэфира синтетических нефтяных кислот на математической модели. Мир Нефтепродуктов. Вестник Нефтяных Компаний, раздел Математическое моделирование 4, 29 – 34(2018).РИНЦ –0.217
114. Salmanova N.I., Zeynalov E.B., Agaguseynova M.M. Nature of 3d-transition metals chemical bond of in carbon nanotubes.Тенденции развития науки и образования, часть 4, раздел 10, изд-во НИЦ «Л-журнал», с. 29-33(2018) РИНЦ –0.092
PATENT İŞİ
Hesabat ilində İnstitutun 15 ixtiraya dair iddia ərizəsi Azərbaycan Respublikasının Əqli Mülkiyyət Agentliyinə göndərilmişdir və İnstitutun əməkdaşları Azərbaycan Respublikasının 5 patentini almışlar.
Aşağıda qeyd olunan laboratoriyaların əməkdaşları tərəfindən göndərilən 15 iddia ərizəsindən 10-a ilkin ekspertizanın müsbət rəyi alınmışdır.
İDDİA ƏRİZƏLƏR Cədvəl 1
2018-ci ildə verilmiş iddia ərizələrindən 5-i ekspertizadadır
2018-ci ildə alınan patentlərin müəllifləri aşağıdakı qeyd olunan laboratoriyaların əməkdaşlarıdır. (Cədvəl 2)
Beləliklə, İnstitutun 18 nəfər əməkdaşı 2018-ci ildə alınmış 5 patentin müəllifləridir. Qeyd olunan ixtiralar üzrə iddiaçı və patent sahibi AMEA-nın Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutudur.
2018-ci ildə Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun əməkdaşları
tərəfindən alınmış patentlər
Cədvəl 2
№ |
Lab. |
İxtiranın adı |
Müəlliflər |
Patentin №-si və Dövlət reyestrində qeydiyyat tarixi |
1 |
2 |
“Ferrosenin tullantısız texnologiya ilə alınması üsulu və onun həyata keçirilməsi üçün qurğu”
| G.Z.Süleymanov D.B.Tağıyev Q.İ.Kəlbəliyev T.İ.Hüseynova R.M.Muradxanov F.S.İbrahimova |
İ 2018 0015 02.05.2018 |
2 |
17 |
“Renium əsasında nazik təbəqəli örtüyün alınma üsulu”
| D.B.Tağıyev E.Ə.Salahova Ə.F.Heybətova P.Ə.Kələntərova K.F.İbrahimova |
İ 2018 0016 02.05.2018 |
3
| 18
| “Biomimetik elektrodun hazırlanma üsulu”
| N.N.Məlikova N.İ.Əli-zadə T.M.Nağıyev | İ 2018 0017 02.05.2018 |
4
|
6
|
“Az həll olan duzların və həll olan kompleks birləşmələrin reaksiyalarının tarazlıq sabitlərinin təyini üsulu” |
D.B.Tağıyev M.M.Əsədov Ə.N.Əzizova S.R.İmamverdiyeva |
İ 2018 0029 11.06.2018 |
5 | 15 | “Valerian turşusunun alınma üsulu”
| A.M.Əliyev F.A.Ağayev | İ 2018 0030 11.06.2018 |
26 aprel 2018-ci il tarixində Azərbaycan Respublikasının Standartlaşdırma, Metrologiya və Patent üzrə Dövlət Komitəsi tərəfindən təşkil olunan ixtiraçılıq sahəsində nailiyyətlərə görə “İlin Patenti” nominasiyası üzrə V Respublika Müsabiqəsi keçirilmişdir. İnstitutun təqdim etdiyi 10 patentdən:
– İ 2017 0056 “Kristallaşma prosesinin idarə olunması üsulu” müəllifləri D.M.Babanlı, D.B.Tağıyev, S.Z.İmaməliyeva, İ.M.Babanlı, M.M.Əsədov – 2-ci yerə;
– İ 2017 0025 “1-Metiltsikloheksodien-1,3-ün alınma üsulu” müəllifləri A.M.Əliyev, Z.A.Şabanova, Ə.İ.Kərimov, Ü.M.Nəcəf-Quliyev - həvəsləndirici mükafata layiq görülmüşlər.
İNSTİTUTUN TƏTBİQ VƏ TÖVSİYYƏ OLUNAN İŞLƏRİ
AMEA-nın akademik M. Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun 2018-ci ildə nəzərdə tutulmuş innovasiya xarakterli işlərin yerinə yetirilməsi haqqında hesabat
Tətbiq olunan iş
– “Korroziya əleyhinə modifikasiya olunmuş bitum-polimer kompozisiya örtükləri” – Bikoplast elmi-tədqiqat işi.
Şəki-əyri-çay suvarma sistemləri idarəsinin təsərrüfatlarında ümumi həcmi 3200 metr olan metal boruların xarici səthinə “Bikoplast” mastikası vurulub. (tətbiq aktları var). İş 2014-cü ildən hal-hazıradək davam edir.
Tətbiqə tövsiyə olunan işlər
– Dəmir yol qəzası nəticəsində fenolla çirklənmiş Padar məntəqəsi ərazisinin ekoloji monitorinq və bərpa layihəsi; (2014 il)
– Neft şlamları və neftlə çirklənmiş torpaqqruntların utilizasiya texnologiyası; (2014 il)
– Metalüzvi karbinol birləşmələri əsasından hazırlanmış kompozit məhlullarından istifadə etməklə müxtəlif təyinatlı tutumlarda formalaşan dib neft şlamlarından təmizlənməsi texnologiyasının işlənib hazırlanması; (2016 il)
– Klatrat əmələ gətirmənin neft qurğularının hasilatlarının artırılmasında tətbiqi; (2016-2018 illər)
– Kimya sənayesində əmələ gələn yan məhsulların emal texnologiyasının işlənib hazırlanması. (2017 il)
1.7. Keçirilmiş konfranslar, sessiyalar, seminarlar və yubileylər haqqında məlumat
1. 2018-ci noyabrın 30-31-də Azərbaycanin görkəmli alimi, Sosialist Əməyi Qəhrəmanı akademik Murtuza Nağıyevin anadan olmasının 110 illiyinə həsr olunmuş “Nağıyev qiraətləri” elmi konfransı keçirilmişdir.
AMEA-nın Kimya Elmləri Bölməsinin qərarı ilə yubileylərə həsr olunmuş 3 Elmi Şura keçirilmişdir:
1.8. Beynəlxalq əlaqələr haqqında məlumat
İnstitut 2018-ci il ərzində Almaniya, Fransa, İspaniya, İtaliya, İsveç, Hollandiya, İsveçrə, Türkiyə, Rusiya və s. ölkələrin, həmçinin Respublikanın bir sıra elmi-tədqiqat müəssisələri və universitetləri ilə elmi əməkdaşlığı davam etdirmişdir. İnstitutda 2015-ci ildə yaradılmış iki beynəlxalq laboratoriya – İspaniyanın Donostia Beynəlxalq Fizika Mərkəzi (DİPC) ilə birgə "Kvant Kompütinq və Spintronika üçün Qabaqcıl Materiallar" və Almaniyanın Berlin Texniki Universiteti, Böyük Britaniyanın Huddersfild Universiteti və Belarusiyanın Minsk İstilik və Kütlə Dəyişməsi İnstitutu ilə "Neft mənşəli kaustobiolitlərdən alınan nanokarbon materialları əsasında katalizatorların sintezinə və tətbiqinə dair fundamental tədqiqatlar" (İNTERLABCAT) beynəlxalq laboratoriyaları öz fəaliyyətlərini uğurla davam etdirmiş və yüksək İMPAKT FAKTORLU jurnallarda 50-ə yaxın birgə elmi məqalə çap etdirmişlər.
“Kvant Kompütinq və Spintronika üçün Qabaqcıl Materiallar” laboratoriyasında DİPC tədqiqatçıları tərəfindən topoloji izolyatorlar xassəli bir sıra birləşmələrinin səth və elektron quruluşlarının nəzəri hesablanması və eyni zamanda Avropanın digər qabaqcıl elmi mərkəzlərdə onların fiziki xassələrinin eksperimental tədqiqi aparılmışdır. Azərbaycan tədqiqatçıları tərəfindən məqsədyönlü axtarış üçün bu materialların uyğun sistemlərinin kompleks fiziki-kimyəvi, kristalloqrafik, termodinamik tədqiqi aparılmış və onların bəzilərinin monokristalları sonrakı tədqiqatlar üçün yetişdirilmişdir.
İNTERLABCAT laboratoriyasında karbohidrogenlərin oksidləşməsində universal katalizator kimi tətbiq olunan nanokarbon katalizatorlarının fundamental aspektləri tədqiq olunmuşdur.
Hesabat ilində İnstituta xarici ölkələrdən bir sıra qonaqlar dəvət olunmuşlar:
31.05.2018-ci il tarixində Monqolustan Elmlər Akademiyasının prezidenti akademik Duger Reqdel gəlmişdir. Görüşdə akademik təmsil etdiyi qurum barədə məlumat vermiş, 60 ilə yaxın fəaliyyət göstərən akademiyada müxtəlif elm sahələri üzrə elmi tədqiqat işlərini yerinə yetirildiyini qeyd edərək, Monqolustan Elmlər Akademiyası ilə AMEA, eləcədə Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu arasında kadr və təcrübə mübadiləsinin aparılmasının məqsədə uygun olduğunu vurğulamışdır. Sonra birgə əməkdaşlığa dair müzakirələr aparılmış, əlaqələrin davamlı inkişafı istiqamətində müvafiq qərarlar qəbul edilmişdir.
Bu görüşdə Monqolustan Elmlər Akademiyası Arxeologiya və Tarix İnstitutunun direktoru, professor Çulluun Sampildondov, Monqolustanın Ankaradakı səfirliyinin birinci katibi Solonqa Batsaixan, AMEA Beynəlxalq əlaqələr idarəsinin “Xarici ölkələrin akademik qurumları ilə əlaqələr “ şöbəsinin rəhbəri Bunyamin Seyidov da iştirak ediblər.Görüşün sonunda instututun direktoru akademik Dilqem Tağıyev İnstitutun yaranma tarixi və Azərbaycan elminin inkişafında rolu haqqında məlumat vermiş, instututun fəaliyyət göstərdiyi illərdə ölkə elminin beynəlxalq aləmə inteqrasiyasında mühüm rol oynadığını və bir çox nailiyyətlərə imza atdığını söylədi. Sonra D.Tağıyev rəhbərlik etdiyi qurumda gənc alimlərin beynəlxalq aləmə inteqrasiyası baxımından dünyanın qabaqcıl elmi mərkəzlərində təcrübəyə yiyələnməsinin əhəmiyyətini vurğulamış, iki qurum arasında müxtəlif elmi layihələrin həyata keçirilməsi və tədqiqatçıların qarşılıqlı olaraq ezam olunmasının vacib oldugunu qeyd etmişdir.
22.06.2018-ci il tarixində Macarıstan Milli Saglamlıq İnstitutunun bölmə rəhbəri, professor Geza Safrani gəlmişdir. Professor Safrani “ Şişlərin gen terapiyası” mövzusunda elmi məruzə ilə çıxış etmişdir.
Məruzəçi qeyd etmişdir ki, siçanlar üzrə aparılan tədqiqatların nəticəsi olaraq şiş xəstəliklərində, xüsusi ilə də beyin şişlərində gen terapiyası effektli nəticələrə səbəb olmuşdur. Gen terapiyası immun sisteminin şiş əleyhinə olan müqavimətini artırır və kimya terapiyası ilə eyni zamanda tədbiq ediləndə daha effektli olur.
Bu tədbir Ukrayna Elm Texnologiya Mərkəzinin “ Triptofanın bəzi biogen metallarla komplekslərinin sintezi və radioqoruyucu xassələrinin tədqiqi “ layihəsi cərcivəsində , Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu, Biofizika İnstitutu və Radiasiya Problemləri İnstitutlarının birgə təşkilatçılığı ilə keçirilmişdir.
20.11.2018-ci il İngiltərə Haddersfild Universitetinin professoru Vladimir Mixayloviç Vişnyakov gəlmişdir. Universitetin direktoru və “Materials Research” laboratoriyasının müdiri Vladimir Mixayloviçin Bakıya dəvət olunmasında məqsəd Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu ilə Haddersfild Universiteti arasında elmi əlaqələrin daha da inkişaf etdirilməsi olmuşdur.
O “Nanoquruluşlu materialların analitik tədqiqatları” mövzusunda məruzə ilə çıxış etmişdir. İnstitutun direktoru, akademik Dilqəm Tağıyev Haddersfild Universiteti haqqında məlumat verərək bildirdi ki, bu universitetin “Materials Research” laboratoriyası Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun “Neft mənşəli kaustobiolitlərdən alınan nanokarbon materialları əsasında katalizatorların sintezinə və tətbiqinə dair fundamental tədqiqatlar” beynəlxalq laboratoriyası ilə birgə tədqiqat işləri aparır. Bu görüşdə Kimya Elmləri Bölməsinin digər institutlarının əməkdaşları da iştirak etdilər.
18.04.2018-ci ildə AMEA-nın Mərkəzi Elmi Kitabxanasında “Kimyanın davamlı inkişafda rolu” mövzusunda Azərbaycan İtaliya Beynəlxalq elmi seminarı keçirilmişdir.
Tədbir AMEA Rəyasət Heyəti aparatının Beynəlxalq əlaqələr idarəsi, M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu (KQKİ) və İtaliyanın Azərbaycandakı səfirliyinin təşkilatçılığı ilə baş tutmuşdur.
Seminarı akademiyanın vitse-prezidenti, KQKİ-nin direktoru, akademik Dilqəm Tağıyev açaraq tədbirin AMEA və İtaliyanın müvafiq elmi müəssisələri arasında kimya sahəsində əlaqələrin gücləndirilməsi baxımından önəmli olduğunu bildirib. O, seminarın əlamətdar zamanda baş tutduğunu və hazırda dünyada İtaliya Tədqiqatlar Gününün qeyd edildiyini söyləmişdir.
D.Tağıyev bu gün iki ölkənin siyasi, iqtisadi, elmi, mədəni və digər sahələrdə sıx əməkdaşlıq əlaqələrinin olduğunu və 2017-ci ildə Azərbaycanla İtaliya arasında ticarət dövriyyəsinin 4 milyard avroya yüksəldiyini bildirib. Akademik qeyd etdi ki, İtaliyanın Maire Technimont şirkəti Dövlət Neft Şirkəti ilə bir sıra layihələrin reallaşmasında, o cümlədən Sumqayıt etilen-propilen zavodunun və Neft Emalı zavodunun yenidən qurulmasında əməkdaşlıq edir.
Akademik son illərdə iki ölkə arasında elmi əlaqələrin də gücləndiyini, AMEA ilə İtaliya Milli Tədqiqatlar Şurası arasında əməkdaşlıq sazişinin imzalandığını, birgə tədqiqat proqramlarının elan edildiyini diqqətə çatdırıb, bu il qalib olan 4 layihə üzrə birgə tədqiqat işlərinə start veriləcəyini qeyd etdi.
Sonra çıxış edən İtaliyanın Azərbaycandakı fövqəladə və səlahiyyətli səfiri Auqusto Massari qeyd edib ki, beynəlxalq səviyyədə təcrübələrin bölüşdürülməsi olmadan innovasiya və mühüm nəticələr əldə oluna bilməz və dayanaqlı inkişafa nail olmaq çətin olar.Bu mənada hər iki ölkənin elmi mərkəzləri arasındakı əlaqələrin müxtəlif istiqamətlərdə, o cümlədən kimya sahəsində inkişaf etdirilməsi önəmlidir. Səfir hazırda AMEA ilə İtaliyanın elmi müəssisələri arasında 5 istiqamətdə birgə elmi tədqiqat işlərinin aparılması barədə Rəyasət Heyəti aparatı Beynəlxalq əlaqələr idarəsinə yeni təklif verdiklərini diqqətə çatdırmışdır.
Daha sonra Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun elmi işlər üzrə direktor müavini, AMEA-nın müxbir üzvü Məhəmməd Babanlı “Topoloji izolyator materiallarının dizaynının kimyəvi aspektləri” mövzusunda məruzə ilə çıxış edib. M.Babanlı bildirib ki, son illərdə kimya, fizika və materialşünaslığın qovşağında multidissiplinar elmi araşdırmaların prioritet istiqamətlərindən biri yeni nəsil qeyri-üzvi funksional materialların–topoloji izolyatorların yaradılması və tədqiqidir. Topoloji izolyator materiyanın xüsusi kvant halı olub həcmdə izolyatordur, səthdə isə yüksək spin polyarlaşmış elektrik keçiriciliyinə malikdir. Bu unikal xassə topoloji izolyatorlar əsasında keyfiyyətcə yeni elektronikanın – spintronikanın və topoloji kvant kompüterlərinin yaradılmasına geniş imkanlar açır.
Bu materialların, həmçinin tibbdə və təhlükəsizlik sistemlərində istifadə olunan "terahers" detektorlarda və kvant kompütinqi əsasında işləyən digər yeni nəsil cihaz və qurğularda istifadə olunacağı gözlənilir. Alim qeyd edib ki, Azərbaycanda topoloji izolyator materialları sahəsində sistemli tədqiqatlar 2011-ci ildən aparılır. Bu müddətdə Avropa Birliyinin və Yaponiyanın topoloji izolyatorların nəzəri və təcrübi tədqiqi ilə məşğul olan aparıcı elmi mərkəzləri ilə geniş beynəlxalq əlaqələr qurulmuşdur. Həmin əməkdaşlıq çərçıvəsində İtaliyanın bir sıra elmi müəssisələri ilə birgə tədqiqatlar aparılır və onların nəticələri Web of Science sisteminə daxil olan yüksək impakt faktorlu jurnallarda çap edilmiş 10-dan artıq müştərək elmi məqalədə öz əksini tapmışdır.
Sonra Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun laboratoriya müdiri, kimya üzrə elmlər doktoru, professor Nizami Zeynalov “Polimer nanogellər – dərman maddələrinin immobilizasiyasında daşıyıcı kimi” mövzusunda məruzəsini diqqətə çatdırıb. Professor bildirib ki, son illər nanogellərin sintezi və onların iştirakı ilə dərman preparatlarının uzun müddətli təsirə malik olmaları tədqiqatçıların diqqət mərkəzindədir. Bu mənada polimerlərdən istifadə olunması müasir üsullar arasında dərman preparatlarının lazımı orqanlara çatdırılmasında əsas yer tutur.
Polimerlər bu halda matrisa olub, dərman preparatlarını özündə uzun müddət saxlayır və orqanizmdə onların tədricən ayrılmasına köməklik göstərirlər. Belə ki, polimer makromolekullar lazım olan hüceyrəyə daxil olmayana qədər dərman preparatları polimerdən azad oluna bilməz. Bununla əlaqədəar olaraq təbii və sintetik əsaslı polimer nanogellərdən istifadə edilməsi məqsədə uyğundur.
Tədbirin davamında İtaliyanın “Kinetics Technology” şirkətinin innovasiya strategiyası üzrə vitse-prezidenti Qaetano İaquaniellonun “İnkişafın davamlılığının və tərəqqinin təmin olunmasında kimya və kimya mühəndisliyinin rolu nədir?” və Roma Tor Verqata Universitetinin professoru Massimiliano Barlettanın “Bioplastik materialların təkmilləşdirilməsi və onların emalı” mövzularında məruzələri dinlənilmişdir.
Seminarda, həmçinin dünyanın aparıcı elmi təşkilatları ilə beynəlxalq əməkdaşlıq perspektivlərindən danışılıb, qarşılıqlı münasibətlərin inkişafı və yeni əməkdaşlıq mexanizmlərinin yaradılması imkanlarından bəhs olunmuşdur.
04.12.2018-ci il tarixində saat 11-də Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının akademik M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-Üzvi Kimya İnstitutunda keçirilən elmi seminarı giriş sözü ilə AMEA-nın vitse-prezidenti, institutunun direktoru, akademik Dilqəm Tağıyev açdı. O, Türkiyənin “Vestel” Müdafiə Sənayesi şirkəti haqqında məlumat verərək bildirdi ki, bu şirkətin araşdırmaçısı, professor Sadiq Quliyevin Bakıya dəvət olunmasında məqsəd Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu ilə adı qeyd olunan şirkət arasında əlaqələrin inkişaf etdirilməsidir.
Sonra Türkiyə Cümhuriyyəti “Vestel” Müdafiə Sənayesi şirkətində araşdırmaçı, professor Sadiq Quliyev “Qatı oksid yanacaq elementləri” mövzusunda məruzə ilə çıxış etdi. Məruzəçi kimyəvi enerjinin elektrik enerjisinə çevrilməsini reallaşdıran yanacaq elementlərindən, bu sahədə apardıqları tədqiqat işlərindən ətraflı danışdı. Məruzə ətrafında geniş müzakirələr aparıldı, birgə elmi tədqiqatların aparılmasının mümkünlüyü qeyd olundu.
Hesabat ilində institutun bir sıra əməkdaşları xarici ölkələrə ezam edilmişdir.
1. “Nanoelektrokimya və elektrokataliz” laboratoriyasının müdiri Akif Əliyev və b.e.i. Vüsalə Məcidzadə 20.06.2018-ci il tarixindən 4 gün müddətinə Bolqarıstan Respublikasının Sofiya şəhərində akad. Yevgeni Budevski adına Elektrokimya və Energetik sistemlər İnstitutuna ezam edilmişlər. Məqsəd müştərək layihə üzrə görüləcək iş planlarının və elmi işlərin gələcək perspektivlərinin müzakirəsindən, elmi tədqiqat laboratoriyaları ilə tanışlıqdan ibarət olunmuşdur.
2. AMEA-nın vise-prezidenti, İnstitutun direktoru, akademik Dilqəm Tağıyev 23.06.2018-ci il tarixlərindən 7 gün müddətinə, AMEA akademik M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu ilə İspaniya Krallığının Donostia Beynəlxalq Fizika Mərkəzinin təşkil etdiyi müştərək “Kvant kompütinqi və spintronika üçün qabaqcıl materiallar” beynəlxalq laboratoriyasının birgə tədqiqatlarının nəticələrini müzakirə etmək və növbəti mərhələnin proqramını tərtib etmək məqsədi ilə İspaniyanın Sebastian şəhərinə ezam edilmişdir.
3. İnstitutun “Nanokarbon katalizatorları iştirakında hidrogen peroksidlə oksidləşmə“ laboratoriyasının müdiri Eldar Zeynalov 19.08.2018- il tarixindən 17 gün müddətinə Almaniyanın Berlin şəhərinə “Neft mənşəli kaustobiolitlərdən alınan nanokarbon materialları əsasında katalizatorların sintezinə və tətbiqinə dair fundamental tədqiqatlar (İNTERLABCAT)” beynəlxalq laboratoriyasının proqramında nəzərdə tutulmuş işləri müzakirə etmək, alınmış nəticələri seminarda təqdim etmək və Berlin Texniki Universitetinin laboratoriyasında bir sıra eksperimentlər aparmaq üçün ezam edilmişdir.
4. İnstitutun elmi işlər üzrə direktor müavini müxbir üzv Məhəmməd Babanlı 07.09.2018-ci il tarixindən 8 gün müddətinə Kiyev Milli Universitetində tədqiqatların nəticələrini müzakirə etmək, gələcək əməkdaşlıq istiqamətlərini müəyyən etmək və Kiyevdə keçiriləcək IV Beynəlxalq Kimya və Kimya Texnologiyası üzrə Türk konqresində məruzəçi kimi iştirak etmək üçün Kiyev şəhərinə ezam edilmişdir.
5. İnstitutun “Mineral xammalın kompleks emalı” şöbəsinin müdiri Mübariz Əhmədov 20.09.2018-ciil tarixindən 7 gün müddətinə M.V.Lomonosov adına Moskva Dövlət Universiteti ilə gələcək elmi əməkdaşlıq məsələlərini müzakirə etmək üçün Moskva şəhərinə ezam edilmişdir.
6. “Fiziki-kimyəvi texnologiyalar və onların modelləşdirilməsi” lab. müdiri Mirsəlim Əsədov 23.09.2018-ci il tarixindən 7 gün müddətinə Minsk şəhərinə (Belarus MEA Elmi-Praktiki Materialşünaslıq Tədqiqat Mərkəzin – EPMTM) ezam edilmişdir. Ezamiyyətin məqsədi Belarus MEA EPMTM ilə AR Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondunun (EİF) (Layihənin adı: "Mikroelektronika üçün tərkibində nadir torpaq elementləri saxlayan tallium-bismut telluridləri əsasında yeni maqnit materialların sintezi, tədqiqi və xassələrinin modelləşdirilməsi") qrant layihəsi çərçivəsində birgə aparılmış elmi işlərin müzakirəsi olmuşdur.
7. İnstitutun elmi işlər üzrə direktor müavini Məhəmməd Babanlı 08.10.2018-ci il tarixindən 5 gün müddətinə Voronej Dövlət Universitetinin Qeyri-üzvi kimya kafedrası ilə qeyri-üzvi materialşünaslıq sahəsində birgə tədqiqatların bəzi nəticələrini, gələcək elmi əməkdaşlıq məsələlərini müzakirə etmək və Rusiya –Azərbaycan birgə qrant layihəsi çərçivəsində elmi işlər aparmaq üçün Voronej şəhərinə ezam edilmişdir.
8. “Nanoelektrokimya və elektrokataliz” lab. müdiri Akif Əliyev 17.10.2018-ci il tarixindən 4 gün müddətinə Rusiya Federasiyasının Mahaçqala şəhərində "Kimya, Kimya texnologiyası və ekologiya" üzrə keçirilən3 Beynəlxalq elmi-praktik konfransda iştirak etmək üçün ezam edilmişdir. Konfransın təşkilat komitəsinin üzvü olaraq, “Yarımkeçirici Mo-S təbəqələrinin elektroçökdürülmə-sinə müxtəlif faktorların təsiri” mövzusunda plenar məruzə ilə çıxış etmiş, Dağıstan Dövlət Universitetinin müxtəlif kafedralarında fəaliyyət göstərən elmi- tədqiqat laboratoriyaları ilə və orada aparılan elmi işlərlə tanış olmuş, gələcəkdə birgə elmi-tədqiqat işlərinin aparılmasının mümkünlüyünü, qeyri-üzvi kimya kafedrasının müdiri prof. U.Hacıyev və innovasiyalar üzrə rektorun köməkçisi, nanomateriallar üzrə problem laboratoriyasının rəhbəri F.Orucovla ətraflı şəkildə müzakirə etmişdir.
9. Şamo Tapdıqov 18.10.2018 tarixindən 28.10.2018-dək Almaniyanın Karlsruhe Texnologiya İnstitutunda elmi ezamiyyətdə olmuşdur. Ezamiyyət dövründə Texnoloji və Polimerlər Kimyası departamentinin rəhbəri prof. Patrick Theatonun tədqiqat qrupunda olmuş, seminar mühazirələri, hidrogellərin sintezi və onların dərman preparatlarının daşınmasında rolu mövzusunda müzakirələrə qatılıb, magistr və doktorantların həftəlik dinləmələrində iştirak etmişdir. Həmçinin o, xitozan əsaslı qısa zəncirli polipeptid daşıyıcıların sintezi (zədələnmiş DNT fraqmentlərinin bərpası üçün) təcrübələrində iştirak etmiş və onların molekulyar-strukturunun müəyyən edilməsi üçün əsas fiziki analiz metodlarının tətbiqi ilə maraqlanmışdır. Bundan başqa Şamo Tapdıqov Karlsruhe Texnologiya İnstitutunda Azərbaycanımız, AMEA akad. M.Nağıyev ad. KQÜKİ-nun elmi fəaliyyəti, hazırki yerli və beynəlxalq elmi-tədqiqat layihələrimiz, nəticələrimiz, elmi nəşrlərimiz barəsində məruzə etmişdir.
10. AMEA-nın vitse-prezidenti, İnstitutun direktoru, akademik Dilqəm Tağıyev 20.10.2018-ci tarixindən 7 gün müddətinə Almaniya Federativ Respublikasının Frankfurt şəhərində keçirilmiş 8-ci Dünya Kimya Konqresində təşkilat komitəsinin üzvü və məruzəçi kimi çıxış etmək üçün Almaniyanın Frankfurt şəhərinə ezam edilmişdir.
11. AMEA-nın vitse-prezidenti, İnstitutun direktoru, akademik Dilqəm Tağıyev 22.11.2018-ci il tarixindən 6 gün müddətinə İtaliya Respublikasının Roma şəhərində keçiriləcək kimya mühəndisliyi üzrə 8-ci Beynəlxalq Konfransda məruzə ilə çıxış etmək üçün İtaliya Respublikasının Roma şəhərinə ezam edilmişdir.
12. “Nanokompozit katalizatorlar ” lab. müdiri Əhmədov Vaqif Məlik oğlu 26.11.2018-ci il tarixindən 7 gün müddətinə “Laylı quruluşlu birləşmə və polimerlər əsasında sintez olunmuş nanokompozitlərin katalitik və sorbsion xassələrinin tədqiqi” elmi tədqiqat proqramı ilə bağlı məsələlərin müzakirəsi üçün Moskva şəhərinə Rusiya Elmlər Akademiyasının Element Üzvi Birləşmələr İnstitutuna ezam edilmişdir.
13. Nanostrukturlaşdırılmış metal-polimer katalizatorları” lab. müdiri Nizami Zeynalov və ap.e.i. Şamo Tapdıqov 03.12.2018-ci il tarixindən 5 gün müddətinə layihə çərçivəsində xitozan əsaslı hidrogellərinin FTİR, Rentgenfaza, SEM və TEM üsulları ilə morfoloji xarakteristikaları, sitotoksiki və bioloji tədqiqatlarını həyata keçirmək üçün İtaliyanın Polimerlər, Kompozitlər və Biomateriallar İnstitutuna ezam edilmişlər.
14. Cari il ərzində həmçinin İnsitutun “Koherent - sinxronlaşdırılmış oksidləşmə reaksiyalari” şöbəsinin müdiri akademik Tofq Nağıyev xaricdə keçirilmiş bir sıra konfranslarda: 1-3 martda Londonda (BK) 4-cü Avropa Üzvi Kimya Konqresində Təşkilat Komitəsinin üzvü kimi “Piperidinin H2O2 və N2O ilə koherent-sinxronlaşdırılmış qaz fazalı oksidləşməsi” mövzusunda şifahi məruzə ilə; 25-29 avqustda Praqada (Çexiya) keçirilən Kimya və Proseslərin Texnologiyası sahəsində 23-cü Beynəlxalq Konqresdə “Piperidinin azot -1 oksidlə 2,3,4,5-tetrahidropiridinə qaz fazalı oksidləşməsi” mövzusunda şifahi məruzə ilə; 17-19 sentyabrda Yaşıl Kimya və Texnologiya üzrə Amsterdamda (Niderland) 9-cu Dünya Konqresində “Tsikloheksanın hidrogen peroksidlə biomimetik oksidləşməsinin mexanizmi” mövzusunda poster məruzə ilə; İyun ayında Reaksiyaların Kinetikası, Mexanizmi və Katalizatorlar üzrə Budapeştdə (Macarıstan) keçirilən 1-ci Beynəlxalq Konqresdə “Biomimetik katalizatorun tsikloheksanın onun törəmələri ilə qarışıqda oksidləşməsi prosesində seçiciliyi” mövzusunda poster məruzə ilə; 14-17 oktyabrda Nitsa (Fransa) şəhərində keçirilən Biotərkibli və Bioəsaslı Kimya və Materiallar üzrə 4-cü Beynəlxalq Konfransda “3-pikolinin azot-1oksidlə koherent-sinxronlaşdırılmış oksidləşməsi” mövzusunda poster məruzə ilə iştirak etmişdir.
1.9. Elmi kadrların hazırlanması
İnstitutun doktorantura və dissertanturasına (2017-ci ilin qəbul planına əsasən) 2018-cı ildə 18 nəfər, doktorantura yolu ilə 8 (elmlər doktoru hazırlığı üzrə 2, fəlsəfə doktoru hazırlığı üzrə 6), dissertantura yolu ilə 10 (elmlər doktoru hazırlığı üzrə 5, fəlsəfə doktoru hazırlığı üzrə 5) qəbul olmuşdur.
Hesabat ilində 57 doktorant və dissertant müxtəlif ixtisaslardan dissertasiya işləri üzrə elmi tədqiqatlar aparırlar. İnstitutun doktoranturasında fəlsəfə doktoru hazırlığı üzrə 17 nəfər təhsil alır, onlardan 14 əyani və 3 qiyabi:
2303.01 - “Qeyri-üzvi kimya” ixtisası -6
2316.01 - “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisası -5
2307.01-“ Fiziki kimya” ixtisası -5
2304.01-“Makromolekullar kimyası” ixtisası -1
Elmlər doktoru hazırlığı üzrə 9 nəfər büdcə hesabına təhsil alır.
2303.01 - “Qeyri-üzvi kimya” ixtisası -3
2316.01 - “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisası -2
2304.01 -“Makromolekullar kimyası” ixtisası -1
2307.01-“ Fiziki kimya” ixtisası -2
3303.01-“Kimya texnologiyası və mühəndisliyi” ixtisası -1
İnstitutun dissertanturasında elmlər doktoru elmi dərəcəsi almaq üçün 9 nəfər:
2303.01 - “Qeyri-üzvi kimya” ixtisası -3
2316.01 - “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisası -4
3303.01-“Kimya texnologiyası və mühəndisliyi” ixtisası -1
2307.01-“ Fiziki kimya” ixtisası -1
Fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsi almaq üçün 22 nəfər:
2303.01 - “Qeyri-üzvi kimya” ixtisası -6
2316.01 - “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisası -5
2304.01 -“Makromolekullar kimyası” ixtisası -3
2307.01-“ Fiziki kimya” ixtisası -4
3303.01-“Kimya texnologiyası və mühəndisliyi” ixtisası -4
dissertasiya işi üzrə çalışırlar.
ELMİ-TƏŞKİLATİ FƏALİYYƏT
a) Elmi Şuranın fəaliyyəti:
Hesabat dövründə Elmi Şuranın 12 iclası keçirilmiş və bu iclaslarda 2018-ci il üçün struktur bölmələrin işçi proqramları, 2019-cu ildə keçiriləcək elmi-tədqiqat işlərinin planı, İnstitutun doktorantura, dissertantura və magistraturasına təhsil alanların attestasiyasının nəticələri, 2018-ci ildə qəbul olunanların fərdi iş planları, Elmi Şuranın 2018-ci il üçün təqvim planı, 2018-ci ildə İnstitutun gənc əməkdaşlarının elmi fəaliyyətinin qiymətləndirilməsi məqsədi ilə akademik M.Nağıyev adına təsis edilmiş mükafata layiq görülən gənc alimlərin irəli sürülməsi, Şuraya təqdim olunmuş monoqrafiyaların çapa tövsiyəsi və İnstitutda işləyən görkəmli alimlərin yubileylərinin keçirilməsi haqqında AMEA-nın qarşısında vəsatətlərin qaldırılması və s. məsələlər müzakirə olunmuşdur. 2018-ci ildə İnstitutda AMEA-nın müxbir üzvləri Əli Nuriyevin 90 illik, Eldar Zeynalovun 70 illik, akademik Murtuza Nağıyevin 110 illik və akademik Əjdər Məcidovun 80 illik yubileyləri təntənəli şəkildə keçirilib.
Elmi Şura iclaslarında əməkdaşların baş elmi işçi, aparıcı elmi işçi, böyük elmi işçi vakant vəzifələrini tutmaq üçün keçirilən müsabiqənin nəticələri müzakirə olunub və AMEA-nın Kimya Elmləri Bölməsinə təsdiq üçün müvafiq sənədlər təqdim edilib.
Elmi Şuranın iclaslarında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərman və Sərəncamlarının icrası haqqında, Azərbaycan MEA Rəyasət Heyətinin sərəncamları və qərarları, Ali Attestasiya Komissiyasının və başqa yerli və xarici elmi təşkilatların məktubları və s. müzakirə olunmuş və onlara cavablar verilmişdir.
Elmi Şuranın iclaslarında müntəzəm olaraq 2018-ci il ərzində xarici ölkələrdə ezamiyyətdə olmuş əməkdaşların hesabatları dinlənilmiş və təsdiq edilmişdir.
İlin sonunda struktur bölmələrin 2018-ci il üzrə elmi və elmi-təşkilati hesabatları prezentasiya şəklində aparılmış, “direktorluq hesabatı” təsdiq edilmiş və elmi işlərdə əldə edilən mühüm nəticələr müzakirə edilmişdir.
Şurada 8 nəfərə 2303.01 – “Qeyri-üzvi kimya” ixtisası üzrə (k.ü.f.d. S.İ.Bənənyarlı, k.ü.f.d. F.F.Cəlaləddinov, k.ü.f.d. L.F.Məşədiyeva, k.ü.f.d. Q.M.Səməd-zadə, k.ü.f.d. F.K.Paşayeva, k.ü.f.d. R.M.Muradxanov, k.ü.f.d. Z.M.Muxtarova, k.ü.f.d. Q.M.Cəfərov), 1 nəfərə 2306.01 – “Üzvi kimya” ixtisası üzrə (k.ü.f.d. M.M.Ağamalıyeva), 1 nəfərə 2316.01 – “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisası üzrə (k.ü.f.d. N.V.Şakunova), 1 nəfərə 3303.01 – “Kimya texnologiyası və mühəndisliyi” (t.ü.f.d. S.A.Əliyeva) və 1 nəfərə 2304.01 – “Makromolekullar kimyası” (N.Y.Melnikova) dosent elmi adı verilməsi məsələsi müzakirə olunmuş və sənədlər AAK-na təqdim edilmişdir.
Elmi Şuranın iclaslarında elmi əməkdaşlıqla bağlı yeni müqavilələr müzakirə olunub təsdiq edilmişdir, həmçinin 2018-ci ilə qədər bağlanılmış və fəaliyyətdə olan müqavilələr əsasında aparılan elmi-tədqiqat işlərinin yerinə yetirilməsinə baxılmışdır.
Bu müqavilələr əsasında birgə aparılan elmi tədqiqatların əlaqələndirilməsi, elmi işlərin effektivliyinin artırılması və alınan nəticələrin mühüm olması müzakirə olunaraq təsdiq edilmişdir.
Elmi Şuranın genişləndirilmiş iclaslarında Macarıstan Milli Sağlamlıq İnstitutunun bölmə rəhbəri, professor Geza Safrani “Şişlərin gen terapiyası”, İngiltərə Haddersfild Universitetinin professoru Vladimir Mixayloviç Vişnyakov “Nanoquruluşlu materialların analitik tədqiqatları” və Türkiyə Cümhuriyyəti “Vestel” Müdafiə Sənayesi şirkətində araşdırmaçı, professor Sadiq Quliyev “Qatı oksid yanacaq elementləri” mövzusunda maraqlı məruzələrlə çıxış etmişlər.
b) Elmi seminarların işi:
AMEA-nın Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunda Dissertasiya Şurasının nəzdində 2316.01- “Kimyəvi kinetika və kataliz”, 2303.01- “Qeyri-üzvi kimya”, 3303.01- “Kimya texnologiyası və mühəndisliyi” ixtisasları üzrə Elmi Seminar fəaliyyət göstərir. Elmi seminarın tərkibi 20 nəfərdən ibarətdir (2 müxbir üzv, 10 elmlər doktoru, 8 fəlsəfə doktoru). Elmi seminarda hesabat ilində aşağıdakı dissertasiya işləri müzakirə olunmuşdur.
1. 08.01.2018-ci ildə AMEA-nın akad. M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun a.e.i., t.ü.f.d. Səfərov Aqil Rafiq oğlunun “Krekinq və piroliz qazlarının birgə emalı kimya texnoloji kompleksinin optimal layihələndirilməsinin elmi əsaslarının yaradılması” mövzusunda 3303.01 “Kimya texnologiyası və mühəndisliyi” ixtisası üzrə dissertasiya işinin müzakirəsi. Protokol №1
2. 16.01.2018-ci ildə AMEA-nın akad. M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun doktorantı Qurbanov Zaur Həmzə oğlunun “Tsiklopentadienil, metalkarbonil və metalüzvi liqandlı iki və çox nüvəli, klaster tipli d - və f - element tərkibli metalkomplekslərin sintezi və onlar əsasında yeni katalitik sistemlərin yaradılması” mövzusunda 2316.01 –“Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisası üzrə dissertasiya işinin müzakirəsi. Protokol №2
3. 01.02.2018-ci ildə AMEA-nın akad. M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun dissertantı Məmmədova Zülfiyyə Məmməd qızının“ Ferrosen əsaslı bir- və çoxnüvəli metalkomplekslərin sintezi və tədqiqi” mövzusunda 2303.01 - “Qeyri-üzvi kimya” ixtisası üzrə dissertasiya işinin müzakirəsi. Protokol №3
4. 28.02.2018- ci ildə Bakı Dövlət Unversitetinin “Fiziki və kolloid kimya” kafedrasının doktorantı Eminova Sənəm Fərxad qızının “Modifikasiya olunmuş pentasil seolitlərin iştirakında etilbenzolun metanolla selektiv alkilləşməsi” mövzusunda 2316.01 – “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisası üzrə dissertasiya işinin müzakirəsi. Protokol №4
5. 15.03.2018- ci ildə AMEA-nın akad. M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun doktorantı İsmayılova Bilqeyis Adil qızının “Seolit katalizatorlarının iştirakında malein anhidridi və onun xlorlu analoqlarının aşağı molekullu doymuş spirtlərlə efirləşmə reaksiyası” mövzusunda 2316.01–“Kimyəvi kinetika vəkataliz” ixtisası üzrə dissertasiya işinin müzakirəsi. Protokol №5
6. 03.04.2018-ci ildə AMEA-nın akad. M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun doktorantı Hüseynova Şəfəq Ənvər qızının “As-Mn(Cr)-Se üçlü sistemlərində faza tarazlığı, şüşəəmələgəlmə və alınan yeni fazaların xassələrinin tədqiqi" mövzusunda 2303.01 – "Qeyri-üzvi kimya" ixtisası üzrə dissertasiya işinin müzakirəsi. Protokol №6
7. 02.05.2018-ci ildə AMEA-nın akad. M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun elmi işçisi, doktorant Qəhrəmanova Yeganə Balami qızının “Tullantı qazların kükürdtərkibli birləşmələrindən təmizlənməsi üçün əlvan metallurgiyanın dəmirtərkibli tullantıları əsasında katalizator və adsorbentlərin işlənib hazırlanması” mövzusunda 2303.01 – "Qeyri-üzvi kimya" ixtisası üzrə dissertasiya işinin müzakirəsi. Protokol №7
8. 01.06.2018-ci ildə Naxçıvan Dövlət Universitetinin Kimya kafedrasının dissertantı Babayeva Nigar Yasin qızının “Parağaçay molibdenit filizi əsasında molibdenit konsentratının, ammonium molibdatın, molibden (VI) oksidin, mis, gümüş, talliumun tiomolibdatlarının alınması və onların fiziki və kimyəvi tədqiqi” mövzusunda 2303.01 – "Qeyri-üzvi kimya" ixtisası üzrə dissertasiya işinin müzakirəsi. Protokol №8
9. 06.06.2018-ci ildə AMEA-nın akad. M. Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun doktorantı Babayev Elmir Məqsəd oğlunun “Xlortoluolların katalitik oksidləşməsi reaksiyasının kinetikasının öyrənilməsi” mövzusunda 2316.01– “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisası üzrə dissertasiya işinin müzakirəsi. Protokol №9
10. 27.06.2018-ci ildə Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun elmi işçisi, doktorant Məmmədova Ulduz Vidadi qızının “Etilenin hidrogen peroksidlə etil spirti və asetaldehidə biomimetic katalitik monooksidləşməsi” mövzusunda 2316.01 –“Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisası üzrə dissertasiya işinin müzakirəsi. Protokol №10
11. 27.06.2018-ci ildə Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun elmi işçisi, doktorant Məlikova Nuranə Nəhməd qızının “Yarımkeçirici katalaz-mimetik sensor” mövzusunda 2316.01 –“Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisası üzrə dissertasiya işinin müzakirəsi Protokol №11
12. 10.10.2018-ci ildə Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun doktorantı Ağayev Fuad Allahverdi oğlunun “Seolitlər əsasında alifatik spirtlərin oksidləşməsi reaksiyası üçün məqsədyönlü katalizatorların sintezi və aktivliklərinin öyrənilməsi” mövzusunda 2303.01 – “Qeyri-üzvi kimya" ixtisası üzrə dissertasiya işinin müzakirəsi. Protokol №12
13. 17.10.2018-ci ildə Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun kiçik elmi işçisi Allazova Nigar Mahmud qızının “CuInSe2-Ge(Sn,Pb)–Se sistemlərinin tədqiqi və alınmış fazaların xassələri” mövzusunda 2303.01 –“Qeyri-üzvi kimya” ixtisası üzrə dissertasiya işinin müzakirəsi. Protokol №13
Cari il ərzində seminarda 13 dissertasiya işinin (2 elmlər doktoru və 11 fəlsəfə doktoru) müzakirəsi keçirilmişdir.
c) Dissertasiya Şurasının işi:
İnstitutun nəzdində 2303.01 – “Qeyri-üzvi kimya“, 2316.01 – “Kimyəvi kinetika və kataliz”, 3303.01 – “Kimya texnologiyası və mühəndisliyi” ixtisasları üzrə Dissertasiya Şurası fəaliyyət göstərir. Hesabat ilində Dissertasiya Şurasında 15 nəfər kimya üzrə fəlsəfə doktoru və1 nəfər elmlər doktoru elmi dərəcəsi almaq üçün dissertasiya müdafiə etmişdir.
1. Əliyeva Mahizər Qafar qızı - Kataliz və Qeyri üzvi Kimya institutunun elmi işçisi “Modifikasiya olunmuş seolitlər üzərində tsikloheksanolun oksidləşdirici dehidrogenləşməsi” - mövzusunda 2316.01 - “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisasında kimya üzrə fəlsəfə doktoru 12.01.2018
2. Məmmədova Sevinc Rəhim qızı – Kataliz və Qeyri üzvi Kimya İnstitutunun dissertantı “Uran və toriumun bis-(2-hidroksi-5-alkilbenzil) amin və xlornaften turşuları ilə ekstraksiyası”- mövzusunda 2303.01- “Qeyri-üzvi kimya”. 26.01.2018
3. Səfərova Lalə Nizami qızı - Azərbaycan Dövlət Aqrar Universitetinin doktorantı “Benzoy turşusunun aminli və nitro törəmələrinin metal komplekslərinin sintezi və tədqiqi” - mövzusunda 2303.01 - “Qeyri-üzvi kimya”. 09.02.2018
4. Həsənli Turan Mirzalı qızı - Bakı Dövlət Universitetinin Kimya fakültəsinin doktorantı “Tl-Gd (Tb) telluridlərinin və onlar əsasında bərk məhlulların alınmasının fiziki-kimyəvi əsasları” - mövzusunda 2303.01 – “Qeyri-üzvi kimya”. 23.02.2018
5. Səfərov Aqil Rafiq oğlu - Kataliz və Qeyri üzvi Kimya institutunun doktorantı “Krekinq və piroliz qazlarının birgə emalı kimya texnoloji kompleksinin optimal layihələndirilməsinin elmi əsaslarının yaradılması” - mövzusunda 3303.01–"Kimya texnologiyası və mühəndisliyi". 16.03.2018
6. Süleymanova Turac İbrahim qızı- AMEA Naxçıvan Bölməsinin Təbii Ehtiyatlar İnstitutunun doktorantı “Arsenin ikili və mis, gümüş, talliumla üçlü halkogenidlərinin su və üzvi mühitdə yeni alınma metodlarının işlənməsi” - mövzusunda 2303.01 - “Qeyri-üzvi kimya”. 27.04.2018
7. Məmmədova Zülfiyyə Məmməd qızı - Kataliz və Qeyri üzvi Kimya institutunun dissertantı “Ferrosen əsaslı bir- və çoxnüvəli metalkomplekslərin sintezi və tədqiqi” - mövzusunda 2303.01 - “Qeyri-üzvi kimya”. 11.05.2018
8. Eminova Sənəm Fəxrad qızı - Bakı Dövlət Unversitetinin “Fiziki və kolloid kimya” kafedrasının doktorantı “Modifikasiya olunmuş pentasil seolitlərin iştirakında etilbenzolun metanolla selektiv alkilləşməsi” - mövzusunda 2316.01 - “Kimyəvi kinetika və kataliz”. 25.05.2018
9. İsmayılova Bilqeyis Adil qızı - Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutun doktorantı “Seolit katalizatorlarının iştirakı ilə malein, mono- və dixlormalein anhidridlərinin aşağı molekullu (C1-C4) alifatik spirtlərlə efirləşmə reaksiyasının kinetika və mexanizmi” - mövzusunda 2316.01 –“Kimyəvi kinetika və kataliz”. 14.06.2018
10. Hüseynova Şəfəq Ənvər qızı - Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun doktorantı “As-Mn(Cr)-Se üçlü sistemlərində faza tarazlığı, şüşəəmələgəlmə və alınan yeni fazaların xassələrinin tədqiqi" - mövzusunda 2303.01 –“Qeyri-üzvi kimya” 29.06.2018
11. Babayev Elmir Məqsəd oğlu - Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun doktorantı “Qaz fazada xlortoluolların heterogen katalitik oksidləşməsi reaksiyalarının kinetikası və mexanizmi” - mövzusunda 2316.01 –“Kimyəvi kinetika və kataliz”. 21.09.2018
12. Babayeva Nigar Yasin qızı - Naxçıvan Dövlət Universitetinin Kimya kafedrasının dissertantı “Parağaçay molibdenit filizi əsasında molibdenit konsentratının, ammonium molibdatın, molibden (VI) oksidin, mis, gümüş, talliumun tiomolibdatlarının alınması və onların fiziki-kimyəvi tədqiqi” - mövzusunda 2303.01 - “Qeyri-üzvi kimya” 19.10.18
13. Qəhrəmanova Yeganə Balami qızı - Kataliz və Qeyri üzvi Kimya institutunun elmi işçisi, doktorantı “Əlvan metallurqiyanın dəmirtərkibli tullantıları üzərində kükürd dioksidin qazvari reduksiyaedicilərlə reduksiyası” - mövzusunda 2303.01– "Qeyri-üzvi kimya" 26.10.18
14. Məmmədova Ulduz Vidadi qızı - Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun elmi işçisi, doktorantı “Etilenin hydrogen peroksidlə etil spirti və asetaldehidə biomimetic katalitik monooksidləşməsi ” mövzusunda 2316.01 –“Kimyəvi kinetika və kataliz” 16.11.18
15. Məlikova Nuranə Nəhməd qızı - Kataliz və Qeyri üzvi Kimya institutunun elmi işçisi, doktorantı “Yarımkeçirici katalaz-mimetik sensor”- mövzusunda 2316.01 –“Kimyəvi kinetika və kataliz” 30.11.18
1.10. Maddi-texniki təchizat və maliyyə məsələləri
| 2017 | 2018 |
AMEA tərəfindən büdcə maliyyələşdirilməsi | 3250593.0 | 3626114.00 |
Orta aylıq əmək haqqı | 358.0 | 445.00 |
o cümlədən - elmi işçilər |
447.0 |
460.00 |
Büdcədən əlavə vəsaitin həcmi |
14322.0 |
1500.00 |
1.11. Sosial sferada fəaliyyət
İnstitut əməkdaşlarına bayramlarda mükafatlar verilir və ehtiyacı olan əməkdaşlara müəyyən sosial yardımlar göstərilir.
1.12. Təltiflər və mükafatlar haqqında məlumat
26 aprel 2018-ci il tarixində Azərbaycan Respublikasının Standartlaşdırma, Metrologiya və Patent üzrə Dövlət Komitəsi tərəfindən təşkil olunan ixtiraçılıq sahəsində nailiyyətlərə görə “İlin Patenti” nominasiyası üzrə V Respublika Müsabiqəsi keçirilmişdir. İnstitutun təqdim etdiyi 10 patentdən:
– İ 2017 0056 “Kristallaşma prosesinin idarə olunması üsulu” müəllifləri D.M.Babanlı, D.B.Tağıyev, S.Z.İmaməliyeva, İ.M.Babanlı, M.M.Əsədov 2-ci yerə;
– İ 2017 0025 “1-Metiltsikloheksodien-1,3-ün alınma üsulu” müəllifləri A.M.Əliyev, Z.A.Şabanova, Ə.İ.Kərimov, Ü.M.Nəcəf-Quliyev- həvəsləndirici mükafata layiq görülmüşlər.
4.1. İnstitutun elmi istiqamətləri üzrə problem şuralarının fəaliyyəti
İnstitutun nəzdində fəaliyyət göstərən “Qeyri-üzvi, analitik, fiziki kimya“ və “Kataliz” üzrə Problem Şuraları 2018-ci ildə müntəzəm olaraq bütün dissertant və doktorantların elmi-tədqiqat işlərinin mövzularını müzakirə edib.
4.2. - “Azərbaycan-2020: gələcəyə baxış” İnkişaf Konsepsiyasından irəli gələn vəzifələri rəhbər tutaraq AMEA-nın 2020-ci ilədək İnkişaf Konsepsiyası ilə bağlı məlumat aşağıdakı cədvəldə verilmişdir:
Bilik iqtisadiy-yatın formalaş-ması | Elmin inkişaf etdiril-məsi | Elmin maddi-texniki bazasının yeniləşdiril-məsi | Hal-hazırda İnstitut qabaqcıl xarici ölkələrdə istehsal olunmuş 40 yaxın müasir cihazlarla təchiz olunmuşdur. Bax 4.3.8. |
|
| Elmin informasiya təminat sisteminin təkmilləşdiril-məsi | İnstitutun saytı müasir proqramlardan olan HTMH, CSS və PHP proqram paketləri vasitəsi ilə hazırlanır. İnstitut haqqında Wikipedia bazasında olan informasiyanın yerləşdirilməsi məqsədi ilə yaradılmış işçi qrupu bu məlumatları həmin bazaya yerləşdirir. İnstitutun saytında və AMEA-nın “SCİENCE.AZ” saytında olan İnstitutun səhifəsi mütəmadi olaraq yenilənir.
|
|
| Elmin maliyyələşdirilməsi işində diversifikasiyanın aparılması | Elmi proqramların yerinə yetirilməsi ilə büdcədənkənar vəsaitin həcminin artırılması istiqamətində tədbirlər görülür. |
|
| Tətbiqi elmdə aparılan araşdırmaların bazarın tələblərinə uyğunlaşdırıl-ması
| Tətbiqi elmdə aparılan araşdırmalar bilavasitə bazarın (Respublikanın iqtisadiyyatının) tələblərinə uyğunlaşdırılır. |
|
| Milli İnnovasiya Sisteminin formalaşdırıl-ması | AMEA-nın Elmi İnnovasiya Mərkəzi və Rəyasət Heyətinin İnnovasiya şöbəsi ilə birgə araşdırmalar aparılır. |
|
| Elm və istehsal arasında əlaqələrin gücləndirilməsi | – Karbon turşularının tiosemikarbazonları və hidrazonları ilə bir sıra keçid metallarının komplekslərinin bəzi xəstəliklər (qlaukoma, Alzheymer) üçün potensial dərman preparatları olduğu müəyyən edilmişdir. – Kondensləşmə üsulu ilə polimer karbon nitrid və grafen oksid əsasında tərkibində metal olmayan foto- və elektrokataliz üçün multiplet katalizator və elektrod kimi istifadə potensialına malik hibrid kompozit materiallar hazırlanmışdır. – Sintetik polivinilpirrolidon və orqano-bentonit əsasında alınmış kompozit materialın ağır metal ionlarının (Cr3+, Pb2+ və s.) filiz emalı tullantı sularından, kationaktiv, anionaktiv və qeyri-ionogen boyaların isə toxuculuq sənayesinin tullantılarından çıxarılmasında yüksək sorbsiya tutumuna malik olması müəyyən edilmişdir. – İlk dəfə olaraq bir mərhələli bərk fazalı reaksiya ilə mikrodalğa texnologiyasından və yerli xammal olan Daşkəsən maqnetitindən istifadə etməklə bir sıra metallarının ferritləri alınmış və onların karbon monooksidin oksidləşməsində yüksək aktivliyi müəyyən edilmişdir. – Ferrosen törəmələri əsaslı nanokompozit məhlullarından istifadə etməklə müxtəlif təyinatlı tutumlarda formalaşan şlamların təmizlənməsi üçün Bakı ş. “EKOL Mühəndislik Xidmətləri” QSC-nın Ekoloji Monitorinq Departamentinin Kompleks Tədqiqatlar laboratoriyasında sınaq tədqiqatları aparılmışdır. – Keçid metalların komplekslərinin Azərbaycanın ağır neftlərinin hasilinə və nəqlinə təsiri öyrənilib. Bu komplekslər əsasında hazırlanmış kompozit ilə asfalten və qətranların miqdarı çox olan Muradxanlı neftinin dinamik özlülüyünün 61% azalması müəyyən edilmişdir. – EP-300 qurğusunda (Sumqayıt şəh.) etilen istehsalının yan məhsulu – ağır qətranın emalı nəticəsində yüksək təmizliyi olan (98,9%) naftalinin alınma prosesi təklif edilir. . |
4.3.2. AMEA-nın fəaliyyətini tənzimləyən bir sıra zəruri normativ-hüquqi sənədlərin təkmilləşdirilməsi
Cari ildə zəruri normativ-hüquqi sənəd təkmilləşdirilməyib.
4.3.3. Gənc alim və mütəxəssislərin elmi fəaliyyətinin stimullaşdırılması
Akademik M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurası AMEA Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurasının Rəyasət Heyəti tərəfindən təstiq olunmuş fəaliyyət planına uyğun olaraq İnstitut rəhbərliyinin dəstəyi ilə 2018-ci ildə bir sıra elmi-ictimai tədbirlər həyata keçirmişdir.
Cari ilin aprel ayının 5-də İnstitutda Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurasının təşkilatçılığı ilə 195 saylı tam orta məktəbin şagirdləri üçün “Açıq qapı” günü keçirilmişdir. Hazırda ölkəmizdə elmin, təhsilin inkişafı və onların müasir səviyyədə inteqrasiyası üçün böyük imkanlar yaranmışdır və bu istiqamətdə Akademiyada mühüm işlər görülür. Bu cür tədbirlərin keçirilməsində məqsəd şagirdlərin dünyagörüşünün formalaşdırılması, onlarda kimya elminə marağın artırılmasıdır.
Tədbir çərçivəsində şagirdlər üçün kimya fənni üzrə viktorina keçirilmiş və qaliblər tərifnamə ilə təltif olunmuşlar. Bundan başqa açıq qapı çərçivəsində məktəbli uşaqlar üçün Şura üzvlərindən Samirə Məmmədova, Gülşən Nəhmətova və Sevinc Osmanova tərəfindən müxtəlif maraqlı əyləncəli elmi şoular göstərilmiş, onların müxtəlif laboratoriyalara ekskursiyası təşkil olunmuşdur. Sonda İnstitutun gənc alimi Sevinc Osmanova məktəblilər qarşısında “Zülallar, aminturşuları və onların təbiətdə rolu” mövzusunda məruzə ilə çıxış etmiş, uşaqları maraqlandıran sualları cavablandırmışdır. 19 sentyabr 2018-ci il tarixində M.V.Lomonosov adına Moskva Dövlət Universitetinin Bakı filialının bir qrup tələbəsi üçün institut rəhbərliyinin dəstəyi və Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurasının təşkilatçılığı ilə İnstitutda ekskursiya təşkil olunmuşdur.
Tələbələri qəbul edən AMEA-nın vitse-prezidenti, institutun direktoru akademik Dilqəm Tağıyev öncə institutun qısa tarixi, əsas elmi istiqamətləri, aparılan tədqiqat işləri və əldə olunan nailiyyətləri haqqında, eləcə də burada çalışmış görkəmli alimlər haqqında danışdı. Sonra akademik qeyd etdi ki, bu gün Azərbaycan təhsili və elmi qarşısında duran əsas vəzifə - təhsilin və elmi tədqiqatların keyfiyyətinin yüksəldilməsi, ixtisaslı mütəxəssislərin və elmi kadrların hazırlanmasının təmin olunmasıdır.
Son illər AMEA-da həyata keçirilən islahatların mühüm istiqamətlərindən birini elm və təhsilin inteqrasiyası təşkil edir. M.V.Lomonosov adına Moskva Dövlət Universitetinin Bakı filialının tələbələrinin institutda olmasından məmnun olduğunu bildirən akademik qeyd etdi ki, adı çəkilən Universitet sayılıb –seçilən təhsil ocaqlarından biridir və təhsil sahəsində böyük nüfuza malikdır. Sonra tələbələr institutda bir sıra laboratoriyalarda aparılan elmi-tədqiqat işləri ilə, müasir cihaz və avadanlıqların iş prinsipi ilə tanış olublar.
Bundan başqa cari ildə BDU və Texniki Universitetin tələbələri üçün institutda yay təcrübəsi təşkil olunmuşdur.
Ötən ildə olduğu kimi cari ildə də İnstitutda Şuranın təşəbbüsü ilə “Fiziki-kimyəvi analiz üsullarından” seminarlar təşkil olunmuşdur. Seminarlarda gənc mütəxəssislər, doktorantlar və magistrlər fəal iştirak etmişlər.
04-09 iyul 2018-ci il tarixdə AMEA Kimya Elmlər Bölməsi və Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurasının birgə təşkilatçılığı ilə kimya sahəsində tədqiqatlar aparan gənclər üçün “Gənc kimyaçıların yay məktəbi – 2018” adlı tədbir keçirilib.
Həmin tədbirdə İnstitutumuzun 10 fəal gənci iştirak etmiş, sertifikatla təltif olunmuşlar. Tədbir çərçivəsində kimyanın aktual mövzularına həsr olunan interaktiv müzakirələr təşkil olunub. Bir panel üzrə təşkil olunan müzakirədə İnstitutun aparıcı elmi işçisi, Şamo Tapdıqov “Xitin və Xitozan: təbiətdən müasir biotexnologiya və gen mühəndisliyinə qədər” mövzusunda məruzə etmiş və gənclərin suallarını cavablandırmışdır.
AMEA Rəyasət Heyətinin müvafiq qərarına uyğun olaraq institutda gənc mütəxəssislər, eləcə də doktorant və magistrlər üçün xarici dildən hazırlıq kurslarının təşkilində Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurası fəal iştirak etmişdir.
Institutun Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurasının təşkilatçılığı ilə cari ilin oktyabr ayının 1-dən 20- dək İnstitutda “Akademik Murtuza Nağıyev” adına mükafatın verilməsi üçün gənc alim və mütəxəssislər arasında müsabiqə elan edilmiş, 5 nəfər gənc tədqiqatçı müsabiqədə iştirak üçün sənədlərini təqdim etmiş və onların elmi məruzələri dinlənilmişdir. İnstitut rəhbərliyinin əmri ilə yaradılan müsabiqə komissiyasının qərarına əsasən bu mükafata şura üzvü İlahə Mehdiyeva layiq görülmüşdür. Digər 4 gəncə isə həvəsləndirici mükafat verilmişdir.
Gənc alim Şamo Tapdıqov AMEA-nın elmi-tədqiqat proqramı çərçivəsində 18.10.2018 tarixindən 28.10.2018-dək Almaniyanın Karlsruher Texnologiya İnstitutunda elmi ezamiyyətdə olmuşdur.
Cari ildə Institut gənclərindən 2 nəfər SOCAR Elm Fondunun elan etdiyi müsabiqədə Xüsusi Layihələr (XL) istiqaməti üzrə, bir nəfər isə HM- Gənc alimlər üçün nəzərdə tutulan “həvəsləndirici mükafat” istiqaməti üzrə qalib olmuşdur.
İl ərzində İnstitut gənclərindən 2 nəfər fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsi almaq üçün dissertasiya müdafiə etmişdir.
Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurası “20 yanvar”, ”Xocalı soyqırımı“ kimi respublika əhəmiyyətli anım günlərinin İnstitutda qeyd edilməsinin təşkilində aktiv iştirak etmişdir.
4.3.4. Elmi fəaliyyətdə informasiya-kommunikasiya texnologiyalarının tətbiqinin genişləndirilməsi barədə
AMEA-nın İnformasiya Texnologiyaları İnstitutunun göndərdiyi formalar (1A, 1B, 6, 7, 8 (A,B)) 3 dildə (azərbaycan. Rus. ingilis) doldurulmuş, 2173 səhifəlik material hazırlanıb elektron variantda həmin instituta göndərilmişdir.
2015-ci ildən institutun Web-saytı yeni struktura uyğun olaraq yenidən işlənilməyə başlanılışdır. Web-qrupun üzvləri: İsmayılova Arzu, Məmmədov Faiq, Abdullayeva Fəridə, Kərimbəyova Elşanə, Babaxanova Nailə.
4.3.5. Təşkil olunmuş tədbirlərin həyata keçirilməsi
Bax 1.7
4.3.6. AMEA-nın beynəlxalq elmi əlaqələrinin genişləndirilməsi barədə
Elmi Şuranın genişləndirilmiş iclaslarında Macarıstan Milli Sağlamlıq İnstitutunun bölmə rəhbəri, professor Geza Safrani “Şişlərin gen terapiyası”, İngiltərə Haddersfild Universitetinin professoru Vladimir Mixayloviç Vişnyakov “Nanoquruluşlu materialların analitik tədqiqatları” və Türkiyə Cümhuriyyəti “Vestel” Müdafiə Sənayesi şirkətində araşdırmaçı, professor Sadiq Quliyev “Qatı oksid yanacaq elementləri” mövzularında maraqlı məruzələri dinlənilmişdir.
4.3.8. AMEA-da elmi-müəssisələrin maddi-texniki bazasının və elmi cihaz parkının gücləndirilməsi istiqamətində işlərin davam etdirilməsi
Şöbə müdiri: k.ü.f.d., b.e.i. Vaqif Qasımov
Şöbənin nəzdində aşağıdakı qruplar fəaliyyət göstərir:
- Quruluş kimyası, rentgen və termiki analiz qrupu
- Spektral analiz qrupu
- Elektron mikroskopiyası qrupu
- Element analizi qrupu
Şöbənin tədqiqatlarının əsas istiqaməti müxtəlif sinif təbii və süni birləşmələrin rentgenoqrafik, termiki, spektral, elektron mikroskopiya və element analizlərinin aparılmasından ibarətdir. Şöbə bu tədqiqatların aparılması üçün müasir cihazlarla təmin olunmuşdur.
Quruluş kimyası, rentgen və termiki analiz qrupu
Spektral analiz qrupu
Elektron mikroskopiya qrupu
Avtomatik rentgen difraktometri Derivatoqraf
İnfraqırmızı və Ultrabənövşəyi Atom qüvvə mikroskopu spektrometrlər
Kütlə spektrometrli qaz xromotoqrafı İnduktiv birləşmiş plazmalı kütlə spektrometr
4.3.9. AMEA-da nəşriyyat fəaliyyətinin müasir tələblərə uyğun qurulması üçün xüsusi proqramın hazırlanması
Azərbaycan Kimya jurnalının və Kimya Problemləri jurnalının müasir tələblərə uyğun buraxılışları təşkil olunub.
Dövri nəşrlər sahəsində Azərbaycan Kimya Jurnalının və Kimya Problemləri Jurnalının 1, 2, 3 nömrələri çap olunmuş, 4-cü nömrələri isə nəşrə təqdim olunmuşdur. Kimya Problemləri Jurnalı 2017-ci il oktyabr ayından Web of Science bazasına daxil edilib.
Elmi işlər üzrə direktor müavini AMEA-nın müxbir üzvü
Məhəmməd Babanlı
Akademik M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun
2017-ci il üzrə elmi və elmi-təşkilati fəaliyyəti haqqında
H E S A B A T
(direktorluq hesabatı)
Hesabat dövründə İnstitutda elmi-tədqiqat işləri aşağıda göstərilən 3 problem üzrə aparılmış 8 mövzunun, 32 işi üzrə 42 mərhələsi yerinə yetirilmişdir.
Qeyri-üzvi kİmya
Bu istiqamət üzrə elmi-tədqiqat işləri 1 problem üzrə aparılmışdir.
Problem:
Mineral və bərpa olunan xammal emalının fiziki-kimyəvi əsasları və yeni qeyri-üzvi funksional materialların sintezi
Bu problem üzrə (3 mövzu, 13 iş, 16 mərhələ) alınan nəticələrdən aşağıdakılara diqqət yetirmək olar:
– Aparılan tədqiqatlar göstərir ki, qırmızı şlam (QS) suspenziyası SO2 –nin müxtəlif qatılıqlarında tutulması və zərərsizləşdirilməsi üçün yararlıdır.Bunun sayəsində 250C-də bir mərhələdə Al2O3-ün 36-52%-ni məhlula kecirmək olur. QŞ-ın tərkibindəki metal birləşmələrinin məhlula keçirilməsi çıxımını artırmaq üçün temperaturu və SO2 –nin məhluldakı qatılığını nisbətən yüksək səviyyədə saxlamaq lazım olduğundan, növbəti təcrübələrin avtoklavda aparılması qərara alınmışdır.
– Acınohur titanmaqnetit konsentratının təbii qazla reduksiyası vasitəsilə və bioaktiv xitozan (0,01%) modifikatorundan istifadə etməklə titan 4-oksidin rutil və anataz formalarının istiqamətli sintezinin optimal rejimi və parametrləri müəyyən edilmiş və prosesin texnoloji sxemi hazırlanmışdır.
– Daşkəsən kobalt filizi və tullantıların emal prosesində alınan məhsullarda arsenin təlabata uyğun həddə qədər çökdürülməsi şəraiti tapılmışdır.
– Titanın stilbazo və səthi aktiv maddə setilpiridinlə müxtəlifliqandlı kompleksi, dəmir xlorid asidokompleksinin isə etoksiakridinin azotörəməsi ilə ion assosiatı tədqiq edilmişdir. Hər iki elementin müxtəlif nümünələrdə təyininin fotometrik, ekstraksiyalı-fotometrik və ekstraksiyalı atom-absorbsiya üsulları işlənmişdir.
– Lantanoidlərin qallium sulfid tərkibli şüşələri alınmış, onlarda həyəcanlanma (l=976 nm) zamanı şüalanmanın infraqırmızı sahədən görünən sahəyə keçməsi müşahidə edilmişdir ki, bu da həmin maddələrdən antistoks lüminofor kimi optiki lifli rabitə xətlərində və gecə görmə cihazlarında istifadə edilməsini mümkün edir.
– Günəş batareyalarında istifadə edilən CdS birləşməsinin fotohəssaslığından daha yüksək fotohəssaslığa və daha geniş spektr sahəsinə malik Cd3As2S3Se3 birləşməsi sintez edilmiş, onun optiki və fotoelektrik xassələri öyrənilmiş və fotorezistor kimi günəş batareyalarında istifadə olunmasının perspektivliyi göstərilmişdir.
– SnTe-Sb2Te3 və SnTe-Bi2Te3 sistemlərinin faza diaqramları yeni yanaşma tətbiq etməklə təkrar tədqiq edilmiş, onlarda SnSb2Te4, SnSb4Te7, SnSb6Te10, SnBi2Te4, SnBi4Te7 və SnBi6Te10 tərkibli tetradimitəbənzər quruluşlu üçlü birləşmələr əmələ gəlməsi göstərilmişdir. Həmin birləşmələrin hamısının peritektik reaksiya üzrə parçalanmaqla əriməsi müəyyən edilmiş və peritektik tarazlıqların koordinatları təyin edilmişdir. EHQ üsulu ilə bu sistemlərin bərkfaza tarazlıqları diaqramları dəqiqləşdirilmiş, üçlü birləşmələrin standart parsial və inteqral termodinamik funksiyaları hesablanmışdır. Bi2O3-GeO2-B2O3 üçlü sistemində şüşəəmələgəlmə sahəsinin sərhədləri müəyyən edilmişdir.
– Üzvi batareyalarda istifadə oluna bilən birləşmələrin alınması istiqamətində tədqiqatlar aparılmışdır. Üçlü asetoamin əsasında nitroksil radikalları alınmışdır.Üzvi batareyaların hazırlanmasında faydalı olan yeni birləşmələrin alınması üzrə tədqiqat işləri aparılmışdır. Benzidin törəmələri N,N,N׳,N׳ - tetrabenzil, N,N,N׳,N׳ – tetraaseto-benzidin və onların p-dibromksilolla polimerleri sintez olunmuşdur. Alınan birləşmələrin quruluşu və xassələri öyrənilmişdir. Sintez olunmuş birləşmələrin Co(II), Ni(II), Cu(II) və Mn(II) kompleksləri alınmışdır. EPR üsulu ilə onların kation radikal əmələ gətirmək qabiliyyəti öyrənilmişdir. Dördəvəzli benzidin-sink kation radikalının elektrod olaraq bərk səthli elektrik batareyalarının alınmasinda istifadə edilməsinin mümkünlüyü göstərilmlşdir.
– Elektrokimyəvi müqayisə elektrodlarına qoyulan 7 təlabatdan altısının homogen Me6Fc+Me6Fc+ sistemi üzərində araşdırılması nəticəsində müəyyən edilmişdir ki, bu sistem Fc+Fc+ sisteminə nəzərən daha perspektivli sistemdir və onun heterogen sistemdə elektrokimyəvi tədqiqatlarının aparılması vacibdir.
– Manqan(II),mis(II)-in yeni liqandlarla -histidin, arginin, karbamid, tiokarbamid [MnL2(H2O)2]Cl2, [MnL2Cl2], reniumun(ІV) α-amin ß-oksipropion turşusu (serin) ilə ([MLH][ReX6], [MLH][Re2X8] və [LH]2[ReX6], [LH]2[Re2X8](HX, X=Cl-,Br-)), vanadium(III) xloridin natrium pentakarbonilin renium Na+Re(CO) -5 ilə bir sıra koordinasion birləşmələrinin sintez metodikaları işlənib hazırlanmışdır. Alınmış kompleks birləşmələrin tərkibi, quruluş və xassələri müasir fiziki-kimyəvi metodlarla öyrənilmişdir (kimyəvi, İQ spektroskopiya, rentgen faza, termoqravimetrik və işığın dinamik səpilməsi.
– İki valentli platin və palladiumun kükürd-oksigen və heterotsiklik azot atomu saxlayan aromatik karbohidrogenlərlə bir və altı nüvəli kompleks birləşmələr alınaraq, quruluşları İQ və RQA üsulları ilə öyrənilmişdir.
Kimyəvi kinetika və kataliz, fiziki kimya
Bu istiqamət üzrə elmi-tədqiqat işləri 1 problem üzrə aparılmışdir.
Problem:
Katalizin fundamental əsaslarının inkişaf etdirilməsi, yeni katalizatorların və adsorbentlərin yaradılması.
Bu problem üzrə (4 mövzu, 15 iş, 21 mərhələ) alınan nəticələrdən aşağıdakılara diqqət yetirmək olar:
– Perflüorlaşdırılmış dəmirtetrafenilporfirin (per-FTPhPFe(III)OH/Al2O3) biomimetik katalizatorunun tsikloheksan və metiltsikloheksan qarışığının hidrogen peroksidlə oksidləşməsində tsikloheksana qarşı yüksək seçiciliyi müəyyən edilmiş və göstərilmişdir ki, 2000C-də 11.3% tsikloheksanon və 2300C-də - 23.2% tsikloheksen alınır.
– Triptofanla CoCI2.6H2O və MnCI2.4H2O kompleks duzları alınmışdır. Komplekslərin alınma prosesinin reaksiyası göstərilmişdir. Bu komplekslər işıqa və havaya qarşı davamlıdırlar, spirtlərdə və üzvi həlledicilərdə həll olmurlar, lakin otaq temperaturunda suda yaxşı həll olunurlar. Alınan triptofan kobalt(II)xlorid və manqan(II)xlorid komplekslərinin tərkibi İQ- və UB-spektroskopiyaları ilə təsdiq olunmuşdur və onların quruluşunun ehtimal edilən sxemi göstərilmişdir.
– H2O2-nin termiki parçalanması zamanı (60оС) alınan oksigenin əmələ gəlmə sürətinin qiymətləri müəyyən olunmuşdur. Alınmış göstəricilər standart qazometrik qurğunun vasitəsi ilə karbohidrogenlərin oksidləşməsi prosesi zamanı oksigenin udulma sürətinin dəqiq ölçülməsinə imkan yaradır.Parçalanma zamanı oksigenin əmələ gəlmə sürəti hidrogen- peroksidin qatılığı ilə düz mütənasibdir. H2O2-in termiki parçalanması bir tərtibli reaksiyaya uyğun baş verir.Fullerenlərin katalitik təsiri nəticəsində hidrogen peroksidin parçalanma prosesi dəfələrlə sürətlənir.Fulleren dudası hidrogen peroksidin parçalanma prosesində fulleren C60-a nisbətən daha aktiv katalitik təsirə malikdir.
– Metanın 8% Mn2+, 7% Li+ və 8% Ni2+ ionları ilə modifikasiya olunmuş təbii klinoptilolit üzərində 1,4-butandiola oksidləşdirici çevrilmə reaksiyası işlənib hazırlanmışdır. Reaksiya ikipilləli reaktorda 16000-25200 saat-1 həcmi sürətlərdə, birinci reaktorun temperaturu T1= 670-8000C, metanın, =0,267-0,536 mol/saat, oksigenin,=0,178-0,267 mol/saat molyar sərfiyyatları ilə aparılır, belə ki birinci reaktorun çıxışında kontakt qazına 0,116-0,267 mol/saat molyar sərfiyyat ilə oksigen verilir və reaksiya məhsulları ikinci reaktorda T2=600-7000C temperaturda oksidləşdirilir. Optimal şəraitdə 1,4-butandiolun çıxımı 23% təşkil edir.
– Mo, P modifikasiyalı və SiO2 yaxud Al2O3 daşıyıcılı oksovanadium sistemlərinin xlortoluolun qaz fazalı selektiv oksidləşmə prosesində ən aktiv və selektiv sistemlər olduğu qeyd edilmişdir. Katalizatorlar yüksək regenerasiya qabiliyyətli olub, dəfələrlə istifadəyə yararlıdırlar. Katalizatorların aktivlik və selektivliklərinə əsasən reaksiyanın optimal şəraiti seçilmişdir. p- və m-xlortoluollar yüksək selektivlik göstərir (72–92%), p-Xlor toluol m-xlor toluol törəmələrindən daha çox reaksiya qabiliyyətinə malikdir. Xlorbenzol, xlortoluolların tərkibindəki xlor atomlarının miqdarı və vəziyyəti ilə katalitik oksidləşmə reaksiyasının konversiya, selektivliyi arasında korrelyasiya müəyyən edilmişdir ki, bu da oksidləşmə məhsullarının paylanmasını proqnozlaşdırmağa imkan verir.
– İlk dəfə olaraq bir mərhələli bərk fazalı reaksiya ilə mikrodalğa texnologiyasından və yerli xammal olan Daşkəsən maqnetitindən istifadə etməklə Ni, Co, Zn və Cu metallarının ferritləri alınmış və onların karbon monooksidin oksidləşməsində yüksək aktivliyi müəyyən edilmişdir.
– Qrafit oksid və polimer karbon nitridlər əsasında potensial kimyəvi və foto- aktivliyə malik oksigen və azot tərkibli funksional qruplarla zəngin hibrid-kompozit material yaradılmışdır.
– Polimer karbon nitridin yeni mezoməsaməli quruluşlu (mg-C3N4) və PCl5 ilə modifikasiya olunmuş analoqları sintez edilmiş və karbohidratların qiymətli texniki məhsullar olan 5-hidroksimetilfurfurala (HMF) və levulin turşusuna çevrilməsi prosesində aktivliyi tədqiq edilmişdir. Hazırlanmış katalizator nümunələri D-fraktozu nisbətən aşağı temperaturlarda (100-1200C) qiymətli texniki məhsullara – hidroksimetilfurfurala və levulin turşusuna yüksək çıxımla (63-75%) çevirməyə imkan verir.
– Nanoölçülü gümüş hissəcikləri saxlayan kvaternizə olunmuş poli-4-vinilpiridin hidrogeli əsasında sintez olunmuş kompozitlərdə doksisiklin antibiotiki immobilizə olunmuş və müəyyən edilmişdir ki, doksisiklin nanokompozitin tərkibində bioloji aktivliyini uzun müddət saxlayır və onun daşıyıcıdan tədricən ayrılması azı 48 saat ərzində müşahidə olunur.
– Vanadium üzvi liqandlı birləşmələrinin termiki işləmə yolu ilə Al2O3 səthinə çökdürülməklə əldə olunmuş V2O3/Al2O3 və V2O5/Al2O3 nanostrukturlaşdırılmış katalitik sistemlərin köməyi ilə izobutan misalında V-Sb-Ox mövcud katalitik sistemlərlə müqaisədə onların daha mülayim şəraitidə oksidləşdirici dehidrogenləşdirici xassəyə malık olmaları müəyyən edilmişdir. Çən dibi şlamların daha effektiv təmizlənməsi üçün ferrosen törəməsi əsaslı kompozit məhlulu hazırlanmış və sınaq tədqiqatları aparılmaqla onun praktiki əhəmiyyətə malik olması ilə əlaqədar akt alınmışdır.
– Elektrokimyəvi yolla alınmış şüşə/(In2O3,SnO2)/CdS(CdTe) əsasında nanoquruluşlu Günəş elementini və elektrik enerjisini akkumulyasiya edən nanokondensatoru özündə cəmləşdirən hibrid cihazın konstruksiyası və hazırlanma metodikası işlənib hazırlanmışdır.
– İlk dəfə olaraq xlorid elektrolitindən Re-Cu-Te sistemində əmələ gələn nazik nano təbəqələrinin elektrokimyəvi yolla alınma üsulu işlənib hazırlanmış və elektroliz üsulu ilə alınan renium-tellur-mis təbəqələrinin volt-amper xarakteristikalarının öyrənilməsi əsasında belə nəticəyə gəlmək olar ki, həmin təbəqələr hesablama texnikasında və mikroelektronikada əsasən tez təsiredici çevrilmə cihazlarında istifadə edilə bilər.
– Adsorbsiya-desorbsiya prosesləri nəticəsində Co2+ və Cu2+ ionlarının metil və etil aminlə modifikasiya olunmuş effektiv sorbentlər qismində klinoptilolit və mordenitdə qatılaşdırlma dərəcələri 12–14 dəfə intervalında dəyişmişdir.Birli metil, etil aminlərlə modifikasiya olunmuş təbii klinoptilolit və mordenit seolitləri ion-mübadilə tutumlarına görə belə qeyri-üzvi sorbentlərdən geri qalmır, sorbsiya tutumlarına görə isə hətta onları üstələyir. Çoxlu reagent sərfinə səbəb olan sintetik sorbentlərlə müqayisədə belə təbii ünsürlər daha əlverişlidir.
– Polivinilpirrolidon və üzvi-gil əsasında alınmış polimer nanokompozit material model məhlullardan ağır metal ionlarının (Pb2+, Mn2+) sorbsiyasında tətqiqi göstərmişdir ki, həmin material optimal şəraitdə (pH≈5,t=60°C) bu ionlara qarşı seçici sorbsiya tutumuna (uyğun olaraq) 0,0029 və 0,003 mol/q) malikdir.Təbii klinoptilolitin uran (U234,U235,U238) izotoplarının gil suspenziyasından sorbsiya prosesində (pH=5-7),sorbat və sorbentin miqdarlarına təsiri müəyyənləşdirimişdir.Optimal sorbsiya rejimində aktiv klinoptilolitin həmin izotoplara qarşı statik sorbsiya tutumunun SST=34,5 mq/q olması müəyyən olunmuşdur.
Kimya texnologiyası və mühəndisliyi
Bu istiqamət üzrə elmi-tədqiqat işləri 1 problem üzrə aparılmışdir.
Problem:
Kimyəvi proseslərin texnologiyası və modelləşdirilməsi
Bu problem üzrə (1 mövzu, 4 iş, 5 mərhələ) alınan nəticələrdən aşağıdakına diqqət yetirmək olar:
– Çirkab neft sularının asfaltenlərdən maye fazalı erstraksiya yolu ilə təmizlənməsi prosesinin hesablanmasında, avadanlığ tərtibatında və texnoloji sxemin hazırlanmasında istifadə oluna bilən asfaltenlərin toluolda həll olmasının kinetik tənliyi işlənilib hazırlanmışdır.
– Gümüş tioqallat (AgGaS2) əsasında yüksək rentgendozimetrik xarakteristikalara malik monokristalların yetişdirilməsi üçün üsul təklif edilmiş və göstərilmişdir ki, geniş intervalda yüksək rentgen həssaslığa malik olan AgGaS2 kristalları soyudulmadan qeyri-ətalətli rentgen şüalarını qeyd edən cihazlarda tətbiq oluna bilər.
– Qarışıq neft karbohidrogen xammalının pirolizinin yan məhsulu – ağır qətranı emal etməklə, tərkibində azulenlərin ümumi miqdarı (kütlə payı) 42,87%, hasilat dərəcəsi 81,98% çatan, 235-2500C fraksiyası alınıb.
– Eksperimental tədqiqatlar əsasında saxlama müddəti bitmiş TQ-2 “Samin” raket yanacağının zərərsizləşdirilmə məqsədilə yanacağın rektifikasiyası ilə az miqdarda dietilaminin qarışığı ilə 43% texniki trietilamin və 41% ksilidinin izomerləri alınmışdır. Ayrılan müxtəlif izomerli ksilidinləri azoboya və piqment istehsalında, pestisidlərin sintezində, vulkanizasiya sürətləndiricisi, antioksidant, filizin köpükəmələgətiricisi kimi istifadəsinə imkan verir. Alınan texniki trietilamin isə mineral gübrə, herbisid, boya istehsalında istifadə edilir.
1.1. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərman və sərəncamlarının, Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin qərar və sərəncamlarının, habelə dövlət proqramlarının icrası ilə əlaqədar işlərin yerinə yetirilməsi haqqında məlumat
1. “Azərbaycan Respublikası regionlarının 2014-2018-ci illərdə sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramı”nın icrası ilə əlaqədar 2017-ci ildə görülmüş işlər:
- İnstitutda işlənib hazırlanmış korroziya əleyhinə “Polietilen-Polistirol Bitum modifikasiyası əsasında hidrofob hermetiklər” elmi-texniki şərtlər və tövsiyyələr Quba rayonu suvarma sistemləri idarəsinin “Xan arxı” kanalının təmir işlərində 1800 pn.M həcmində və “Şəmkir maşın kanalının (II növbəsi)” tikintisində 4000 pn.M həcmində tətbiq olunub.
- Mingəçevir su anbarının sualtı polad qurğularında mikrobioloji bakteriya-ların və onların həyat fəaliyyətinin nəticəsi olan hidrogen sulfid korroziyası aşkar edilmişdir. Bu mikroorqanizmlər anaerob xassəli olub sudakı SO42- ionları ilə qidalanaraq H2S ifraz etməklə, pittinq korroziyasına səbəb olması təsdiq edilmişdir. Aşkar olunmuş korroziya prosesinin qarşısını almaq üçün göstərilən hidrotexniki qurğuların katod mühafizəsini təşkil etmək tövsiyə olunmuşdur.
2. “Azərbaycan Respublikasında sənayenin inkişafına dair 2015-2020-ci illər üçün Dövlət Proqramı”nın həyata keçirilməsi üzrə Tədbirlər Planı əsasən (4.12 və 4.15) bəndlər üzrə
– Meliorasiya və su təsərrüfatı sistemində magistral su kəməri və hidrotexniki qurğuların tikintisində deformasiya olunmuş kanal bəndi və korroziya əleyhinə hermetiklər kimi modifikasiya olunmuş bitum-polimer kompozisiya örtüyü “Bikoplast” təklif olunur.
– Hidrotexniki qurğuların metal avadanlıqlarının istismar şəraitində korroziyaya davamlılığının proqnozlaşdırılması və mühafizəsinin təşkili məqsədilə orada baş verən fiziki-kimyəvi proseslər öyrənilir və alınmış nəticələr əsasında onların mühafizə sistemi təklif ediləcək.
– Elektrokimyəvi yolla alınmış şüşə/(In2O3,SnO2)/CdS(CdTe) əsasında nanoquruluşlu Günəş elementini və elektrik enerjisini akkumulyasiya edən nanokondensatoru özündə cəmləşdirən hibrid cihazın konstruksiyası və hazırlanma metodikası işlənib hazırlanmışdır.
– Krekinq və piroliz qazlarının emalı kompleksinin optimal layihələşdirilməsi misalında kimya-texnoloji sistemlərin modelləşdirilməsi və optimal layihələşdirilməsinin yeni metodu (optimal uzlaşdırılmış material və istilik axınlarının təyini) işlənib hazırlanmışdır.
4. “Azərbaycan Respublikası iqtisadiyyatının əsas sektorları üzrə strateji yol xəritələrinin icrası” ilə bağlı AMEA-nın akad. M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu tərəfindən irəli sürülmüş təkliflər:
– Kimya, energetika, metallurgiya sənayesinin hidrogen tələbatını ödəmək üçün suyun elektrolizi və fotoelektrolizi prosesinin effektivliyinin yeni nəsil katalizatorlar ilə artırılması müəyyən edilmişdir.
– Qarışıq Cr-Ti karbidləri formalaşdırılmış örtüyə molibdenin daxil edilməsi ilə poladın korroziyaya və erroziyaya dayanıqlığının əsaslı şəkildə yüksəldilməsi və termodiffuziya üsulu ilə işlənmiş bu tip poladların istehsal texnologiyası hazırlanmışdır.
– Mingəçevir su anbarının sualtı polad qurğularında pittinq korroziyasına səbəb olmuş mikrobioloji bakteriyaların və onların həyat fəaliyyətinin nəticəsi olan hidrogen sulfid korroziyasına qarşı mübarizə üsulların işlənməsi və tətbiqi istiqamətində işlər aparılır.
– Ölkə ərazisində boksit yataqlarının qiymətləndirilməsi, habelə alüminium istehsalı prosesində yaranmış tullantı şlamın təkrar emal üçün yararlığı istiqamətində tədqiqatların aparılır (AMEA-nın Geologiya və Geofizika İnstitutu ilə birlikdə).
– Membran filiz emalı texnologiyası əsasında filiz və filiz tullantılarından sənaye əhəmiyyətli komponentlərin ətraf mühitə zərər vurmayan yeni kompleks çıxarılma-emal texnologiyasının işlənməsi və pilot qurğu hazırlanır (AMEA-nın Geologiya və Geofizika İnstitutu ilə birlikdə).
3. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin 20 sentyabr 2016-cı il tarixli Sərəncamı ilə təsdiq edilmiş “Azərbaycan Respublikasında informasiya cəmiyyətinin inkişafına dair Milli Strategiyanın həyata keçirilməsi üzrə 2016-2020-ci illər üçün Dövlət Proqramı” çərçivəsində tapşırılmış işlərin icrası (2.2, 2.3 və 5.1, 5.2) bəndlər üzrə tədbirlər mütəmadi olaraq keçirilir.
1.2. Elmi-tədqiqat işləri planlarının yerinə yetirilməsi haqqında alınmış mühüm nəticələr
Problem:
Mineral və bərpa olunan xammal emalının fiziki-kimyəvi əsasları və yeni qeyri-üzvi funksional materialların sintezi.
– Acınohur titanmaqnetit konsentratının təbii qazla reduksiyası vasitəsilə və bioaktiv xitozan (0,01%) modifikatorundan istifadə etməklə titan 4-oksidin rutil və anataz formalarının istiqamətli sintezinin optimal rejimi və parametrləri müəyyən edilmiş və prosesin texnoloji sxemi verilmişdir.
Гасымова А.М., Самедзаде К.М., Келбалиев Г.И., Мамедов А.Н., Шадлинская Г.В. Восстановление титаномагнетитовых концентратов метаном для получения железного порошка и анатаза //Фундаментальные Исследования. Москва, 2017, № 9(1). С.36-41
İcraçılar: kimya üzrə elmlər doktoru, professor Asif Məmmədov, elmi işçi Afəridə Qasımova, kimya üzrə fəlsəfə doktoru Qasım Səmədzadə
– Lantanoidlərin qallium sulfid tərkibli şüşələri alınmış, onlarda həyəcanlanma (l=976 nm) zamanı şüalanmanın infraqırmızı sahədən görünən sahəyə keçməsi müşahidə edilmişdir ki, bu da həmin maddələrdən antistoks lüminofor kimi optiki lifli rabitə xətlərində və gecə görmə cihazlarında istifadə edilməsini mümkün edir.
Bakhtiyarly I.B., Abdullayeva A.S., Kurbanova R.D., Karimov P.I. The ternary system Ln2S3-Ga2S3-EuS and glass formation.//Azerbaijan Chemical journal, 2016, № 3, p. 113-121.
İcraçılar: kimya üzrə elmlər doktoru, professor İxtiyar Bəxtiyarlı, kimya üzrə fəlsəfə doktoru Rüqsana Qurbanova.
– Günəş batareyalarında istifadə edilən CdS birləşməsinin fotohəssaslığından daha yüksək fotohəssaslığa və daha geniş spektr sahəsinə malik Cd3As2S3Se3 birləşməsi sintez edilmiş, onun optiki və fotoelektrik xassələri öyrənilmiş və fotorezistor kimi günəş batareyalarında istifadə olunmasının perspektivliyi göstərilmişdir.
Imir I. Aiyev, Ceyran A.Ahmedova, Farzaliyev A.A. Phase equlibria in the As2Se3-Tl3As2S3Se3 system and properties of alloys. //Chemistry and chemical technology.
2017.Vol. 11, No. 2, p. 138–143.
İcraçılar: kimya üzrə elmlər doktoru, professor İmir Əliyev, kimya üzrə fəlsəfə doktoru Ceyran Əhmədova (Adıyaman Universiteti, Türkiyə Respublikası)
Problem:
Katalizin fundamental əsaslarının inkişaf etdirilməsi, yeni katalizatorların və adsorbentlərin yaradılması
– Perflüorlaşdırılmış dəmirtetrafenilporfirin (per-FTPhPFe(III)OH/Al2O3) biomimetik katalizatorunun tsikloheksan və metiltsikloheksan qarışığının hidrogen peroksidlə oksidləşməsində tsikloheksana qarşı yüksək seçiciliyi müəyyən edilmiş və göstərilmişdir ki, 2000C-də 11.3% tsikloheksanon və 2300C-də - 23.2% tsikloheksen alınır.
S.Aghamammadova, I. Nagieva, L.Gasanova, T. Nagiev.Кinetics and Mechanism of the Reaction of Coherently Synchronized Oxidation and Dehydrogenation of Cyclohexane by Hydrogen Peroxide. // International Journal of Engineering Research and Applications (IJERA), Volume 7, Issue 2, 2017, p. 36-40.
İcraçılar: akademik Tofiq Nağıyev,kimya üzrə fəlsəfə doktoru Lətifə Həsənova, elmi işçi Səriyyə Ağaməmmədova.
– İlk dəfə olaraq bir mərhələli bərk fazalı reaksiya ilə mikrodalğa texnologiyasından və yerli xammal olan Daşkəsən maqnetitindən istifadə etməklə Ni, Co, Zn və Cu metallarının ferritləri alınmış və onların karbon monooksidin oksidləşməsində yüksək aktivliyi müəyyən edilmişdir.
Зульфугарова С.М., Аскеров А.Г., Гасангулиева Н.М., Шакунова Н.В., Алескерова З.Ф., Литвишков Ю.Н., Талышинский Р.М. Исследованиe поверхностной кислотности гетерогенных катализаторов термодесорбцией аммиака под воздействием электромагнитного СВЧ-излучения. //НефтеГазоХимия № 1, 2017, Москва, с. 54-58.
İcraçılar: AMEA-nın müxbir üzvü Yuriy Litvişkov, kimya üzrə fəlsəfə doktoru Sima Zülfüqarova, kimya üzrə fəlsəfə doktoru Narqələm Həsənquliyeva, elmi işçi Zuleyxa Ələsgərova.
– Nanoölçülü gümüş hissəcikləri saxlayan kvaternizə olunmuş poli-4-vinilpiridin hidrogeli əsasında sintez olunmuş kompozitlərdə doksisiklin antibiotiki immobilizə olunmuş və müəyyən edilmişdir ki, doksisiklin nanokompozitin tərkibində bioloji aktivliyini uzun müddət saxlayır və onun daşıyıcıdan tədricən ayrılması azı 48 saat ərzində müşahidə olunur.
S.F.Humbatova, Sh.Z.Tapdigov, S.M. Mammadova, N.A.Zeynalov, D.B.Tagiyev. Synthesis and Study of Structure Silver Nanoparticles by Polyethyleneglycol-Gum Arabic Polymers. Journal of Nano Research. 2017, vol. 45, p. 25-33.
İcraçılar: kimya üzrə elmlər doktoru Nizami Zeynalov, kimya üzrə fəlsəfə doktoru Şamo Tapdıqov, akademik Dilqəm Tağıyev
– Elektrokimyəvi yolla alınmış şüşə/(In2O3,SnO2)/CdS(CdTe) əsasında nanoquruluşlu Günəş elementini və elektrik enerjisini akkumulyasiya edən nanokondensatoru özündə cəmləşdirən hibrid cihazın konstruksiyası və hazırlanma metodikası işlənib hazırlanmışdır.
Eminov Sh.O., Tagiyev D.B., AliyevA.Sh., Soltanova N.Sh., Guliyev J.A., Jalilova Kh.D., Ismayilov N.J., Hasanov I.S., Rajabli A.A., Mamedova G.Kh., Gurbanov I.I., Mahmood Elrouby «Photo and electrical peculiarities of the nanostructured glass /ITO/AAO and glass/ITO/CdS systems» //J. Materials Science: Materials in Electronics, 2016, vol. 27, number 9, p. 9853-9860.
İcraçılar: kimya üzrə elmlər doktoru Akif Əliyev, kimya üzrə fəlsəfə doktoru Vüsalə Məcid-zadə, dissertant Natəvan Soltanova, akademik Dilqəm Tağıyev, fizika riyaziyyat üzrə fəlsəfə doktoru Şixəmir Eminov və fizika riyaziyyat üzrə fəlsəfə doktoru Namiq İsmayılov (AMEA Fizika İnstitutu)
Problem:
Kimyəvi proseslərin texnologiyası və modelləşdirilməsi.
– Gümüş tioqallat (AgGaS2) əsasında yüksək rentgendozimetrik xarakteristikalara malik monokristalların yetişdirilməsi üçün üsul təklif edilmiş və göstərilmişdir ki, geniş intervalda yüksək rentgen həssaslığa malik olan AgGaS2 kristalları soyudulmadan qeyri-ətalətli rentgen şüalarını qeyd edən cihazlarda tətbiq oluna bilər.
Asadov M.M., Mustafaeva S.N. Guseinov D.T. X-Ray Dosimetric Characteristics of AgGaS2 Single Crystals. // Inorganic Materials. 2017. V. 53. № 5. P. 457–461.
İcraçılar: kimya üzrə elmlər doktoru, professor Mirsəlim Əsədov, fizika riyaziyyat üzrə elmlər doktoru Solmaz Mustafayeva (AMEA Fizika İnstitutu).
1.3. Müqavilələr üzrə aparılan işlər
İnstitut tərəfindən bir sıra təşkilatlarla müqavilələr bağlanmış və birgə işlər yerinə yetirilmişdir. Onların arasında Rusiya Federasiyasının Metallurgiya və Metalşünaslıq İnstitutu, Rusiya EA-nın İ.B.Qrebenşikov adına Silikatlar Kimyası İnstitutunun “Nanoölçülü sistemlərin fiziki kimyası” laboratoriyası, Tomsk Dövlət Universiteti, Moskva Dövlət Universiteti, Belarusiya Dövlət Informatika və Radioelektronika Universitetinin kimya kafedrası, Sumqayıt Etilen-Polietilen zavodu, Gəncə Dövlət Universiteti, Azərbaycan Meliorasiya və Su Təsərrüfatı Açıq Səhmdar Cəmiyyəti “Azdövsutəslayihə” H.Əliyev adına Neft Emalı zavodu, Bakı Ovuntu Metallurgiya Zavodu, Azərbaycan Respublikası Fövqəladə Nazirliyi Tikintidə Təhlükəsizliyə Nəzarət Dövlət Agentliyini, qeyd etmək olar.
İnstitut alimləri Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Fizika İnstitutu, Radiasiya Problemləri İnstitutu, Neft Kimya Prosesləri İnstitutu, Torpaqşünaslıq və Aqrokimya İnstitutu, Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti və onun nəzdində olan “Neftin, qazın geotexnoloji problemləri və kimya” Elmi-Tədqiqat İnstitutu, Azərbaycan Dövlət Universiteti, Az.Texniki Universitetinin “Fizika” kafedrası, Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti və başqa elmi mərkəzlərlə birgə əməkdaşlıq edirlər.
Bundan əlavə 2017-ci il ərzində Almaniya, Fransa, Böyük Britaniya, İtaliya, İcveç, Hollandiya, Danimarka, Türkiyə, Tayvan və s. ölkələrin elmi-tədqiqat müəssisələri və Universitetləri ilə elmi əməkdaşlıq davam etmişdir.
İnstitutda 2015-ci ildə açılmış iki beynəlxalq laboratoriya, İspaniyanın Donostia Beynəlxalq Fizika Mərkəzi (DİPC) ilə birgə "Kvant Kompütinq və Spintronika üçün Qabaqcıl Materiallar" və Almaniyanın Berlin Texniki Universiteti, Böyük Britaniyanın Huddersfild Universiteti və Belarusiyanın Minsk İstilik və Kütlə Dəyişməsi İnstitutu ilə "Neft mənşəli kaustobiolitlərdən alınan nanokarbon materialları əsasında katalizatorların sintezinə və tətbiqinə dair fundamental tədqiqatlar" (İNTERLABCAT) beynəlxalq laboratoriyaları öz fəaliyyətlərini uğurla davam etdirmişdir.
İNTERLABCAT laboratoriyasında karbohidrogenlərin oksidləşməsində universal katalizator kimi tədbiq olunan nanokarbon katalizatorlarının fundamental aspektləri tədqiq olunmuşdur.
“Kvant Kompütinq və Spintronika üçün Qabaqcıl Materiallar” laboratoriyasında DİPC tədqiqatçıları tərəfindən topoloji izolyatorlar xassəli bir sıra birləşmələrinin səth və elektron quruluşlarının nəzəri hesablanması və eyni zamanda Avropanın digər qabaqcıl elmi mərkəzlərdə onların fiziki xassələrinin eksperimental tədqiqi aparılmışdır. Azərbaycan tədqiqatçıları tərəfindən məqsədyönlü axtarış üçün bu materialların uyğun sistemlərinin kompleks fiziki-kimyəvi, kristalloqrafik, termodinamik tədqiqi aparılmış və onların bəzilərinin monokristalları sonrakı tədqiqatlar üçün yetişdirilmişdir.
1.4. Elmi-tədqiqat proqramlarının müsabiqəsində iştirak
2017-ci ildə maliyyələşdirilmiş qalib qrant layihələri
Layihənin adı | Azərbaycan Respublikasının geotermal suları və geotermal enerji resursları |
Təqdim edildiyi Fond (yerli və beynəlxalq) | Azərbaycan Respublikasinin Prezidenti Yaninda Elmin İnkişafi Fondu Qrant Layihələri Müsabiqəsi Kompleks elmi-tədqiqat proqramlarılayihələri müsabiqəsi EİF- KETPL-2015-1(25) |
Layihənin həyata keçirildiyi illər | 2017-2018 |
Layihə rəhbəri (adı, soyadı, elmi dərəcəsi) | Həm rəhbər AMEA-nın Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu |
Layihənin məbləği | 200 000 manat |
Layihənin adı | Triptofanın bəzi biogen metallarla komplekslərinin sintezi və radioprotektor xassələrinin öyrənilməsi
|
Təqdim edildiyi Fond (yerli və beynəlxalq) | Ukrayna Elm Fondu |
Təqdim edildiyi il | 2016 |
Layihənin həyata keçirildiyi illər | 2017-2018 |
Layihə rəhbəri (adı, soyadı, elmi dərəcəsi) | k.ü.f.d. Fidail Cəlaləddinov, AMEA-nın Radiasiya Problemləri İnstitutu ilə birgə |
Layihənin məbləği | 50 000 dollar
|
2017-ci ildə digər (xarici) müsabiqələr və müraciət edən
əməkdaşların qrant layihələrinin
S İ Y A H I S I
Müsabiqənin adı | Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondu 1-ci Azərbaycan-Rusiya birgə beynəlxalq qrant müsabiqəsi |
Layihənin adı | Elektron çeviriciləri üçün yeni aşağıölçülü keçid metalları oksidlərinin və topoloji izolyatorların işlənib hazırlanması
|
Müraciət edən | Layihənin həmrəhbəri: akademik Dilqəm Tağıyev (KQÜKİ); layihənin həmrəhbəri: k.e.d., prof. Vladimir Zlomanov (M.V.Lomonosov adına MDU)
|
İl | 2017 |
Müsabiqənin adı | Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondu 1-ci Azərbaycan-Rusiya birgə beynəlxalq qrant müsabiqəsi |
Layihənin adı | Təbiətdən rasional istifadənin təminatı məqsədi ilə neftlə çirklənmiş torpaqların və neft şlamlarının rekultivasiyasına dair yeni kompleks yanaşma |
Müraciət edən | Layihənin həmrəhbəri: k.ü.f.d., dos. Mirheydər Abbasov (KQÜKİ); layihənin həmrəhbəri: k.e.n., dos. Lidiya Svarovskaya (REA-nın Sibir bölməsinin Neftin Kimyası İnstitutu )
|
İl | 2017 |
Müsabiqənin adı | Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondu 1-ci Azərbaycan-Rusiya birgə beynəlxalq qrant müsabiqəsi |
Layihənin adı | Lantanoid tərkibli şüşəvari yarımkeçiricilər əsasında informasiya və tibbi optika materialları |
Müraciət edən | Layihənin həmrəhbəri: k.e.d., prof. İxtiyar Bəxtiyarlı (KQÜKİ); layihənin həmrəhbəri: k.e.d., prof. Yuriy Tveryanoviç (Sankt-Peterburq Dövlət Universiteti) |
İl | 2017 |
Müsabiqənin adı | Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondu 1-ci Azərbaycan-Rusiya birgə beynəlxalq qrant müsabiqəsi |
Layihənin adı | Misin mürəkkəb xalkogenidləri ortatemperaturlu termoelektrik materialları kimi: sintezdən, faza tarazlıqlarından "tərkib-quruluş-xassə" əlaqəsinə |
Müraciət edən | Layihənin həmrəhbəri: k.e.d., prof. Məhəmməd Babanlı (KQÜKİ); layihənin həmrəhbəri: k.e.d., prof. Andrey Şevelkov (M.V.Lomonosov adına MDU) |
İl | 2017 |
Müsabiqənin adı | Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondu 1-ci Azərbaycan-Rusiya birgə beynəlxalq qrant müsabiqəsi |
Layihənin adı | Elektrik enerjisinin üzvi akkumulyatorları üçün aromatik aminlər və diaminlər əsasında kation əmələ gətirə bilən yeni elektrod materiallarının sintezi və tədqiqi |
Müraciət edən | Layihənin həmrəhbəri: akademik Əjdər Məcidov (KQÜKİ); layihənin həmrəhbəri: t.e.d., prof. Serqey Qriqoryev (“MEİ” Milli Tədqiqat Universiteti ) |
İl | 2017 |
Müsabiqənin adı | Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondu 1-ci Azərbaycan-Rusiya birgə beynəlxalq qrant müsabiqəsi |
Layihənin adı | “Karbohidrogenlərin koherent-sinxronlaşdırılmış oksidləşmə reaksiyalarının tədqiqi üçün heterogen katalizatorların aktiv səthlərinin təşkili: dərin çevrilmələrdə selektivliyin idarəolunması metodlarının axtarışı |
Müraciət edən | Layihənin həmrəhbəri: k.e.d., prof. Sərdar Zeynalov (KQÜKİ); layihənin həmrəhbəri: k.e.d., prof. Eldar Dəhnəvi (Tomsk Dövlət Universiteti) |
İl | 2017 |
Müsabiqənin adı | AMEA-nın “Beynəlxalq Elmi Əməkdaşlıq” Müştərək Elmi Tədqiqat layihəsi (Bolqarıstan Respublikası) |
Layihənin adı | “FeChx-TiO2-MoSx hibrid katodlarının elektrokimyəvi və fotoelektrokimyəvi tədqiqi” |
Müraciət edən | Layihənin həmrəhbəri: k.e.d. Akif Əliyev (KQÜKİ); layihənin həmrəhbəri: t.e.d., prof. Evelina Slavçeva (akad. Yevgeni Budevski adına Elektrokimya və Energetik sistemlər İnstitutu) |
İl | 2017 |
Müsabiqənin adı | AMEA-nın “Beynəlxalq Elmi Əməkdaşlıq” Müştərək Elmi Tədqiqat layihəsi (İtaliya Respublikası) |
Layihənin adı | “L-tiroksinin xitozanın N-trimetil yodlu törəməsinə inkapsullaşdırılması və onun uzun müddət nəzarətli ayrılmasının in-vitro bioloji tədqiqi” |
Müraciət edən | Layihənin həmrəhbəri: k.e.d. Nizami Zeynalov (KQÜKİ); layihənin həmrəhbəri: prof. Maria Grazia Raucci (Polimerlər, kompozitlər və Biomateriallar İnstitutu) |
İl | 2017 |
Azərbaycan Respublikasının Dövlət Neft Şirkətinin Elm Fondunun
2017-ci il üçün elan etdiyi müsabiqəyə təqdim olunmuş və
texniki ekspertizadan keçmiş layihələrinin
S İ Y A H I S I
Azərbaycan Respublikasının Dövlət Neft Şirkətinin Elm Fondu Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasında çalışan alimlərə əlavə yaradıcılıq imkanları yaratmaq, fundamental və tətbiqi xarakterli elmi tədqiqat işləri, neft, qaz və neft-kimya sənayesi ilə bağlı innovativ elmi araşdırmaları daha da inkişaf etdirmək məqsədilə 28 sentyabr 2017-ci il tarixində müsabiqə elan etmişdir və 1 noyabr 2017-ci il tarixində layihələrin qəbulu başa çatmışdır.
№ | Layihənin adı | Elmi müəssisə | Aid olduğu elmi sahə | Layi- hənin növü | İcra müddəti | Layihə rəhbəri | Layihə- nin smeta dəyəri AZN |
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 |
1 | Neft avadanlıqlarında parafin, qətran, asfalten və qum hissəciklərinin çökməsinin modelləşdirilməsi və praktik problemlərin həlli | Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu | Kimya elmləri
| ET | 24 ay | Qüdrət Kəlbəliyev İsfəndiyar oğlu | 176 043 |
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 |
2 | Qeyri-tarazlıqlı heterofazalı neft-kimya proseslərinin və neft-qaz sistemlərinin riyazi və fiziki-kimyəvi modelləşdirilməsi | Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu | Kimya elmləri, Texnika elmləri | ET | 24 ay | Mirsəlim Əsədov Mirələm oğlu | 179806,2 |
3 | Neft laylarına təsir zamanı səthi-aktiv maddələrin (SAM) məsaməli mühitdə adsorbsiya proseslərinin modelləşdirilməsi | Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu | Texnika elmləri
| ET | 12 ay | Qoşqar Əliyev Seyfulla oğlu | 60 880 |
4 | Neft veriminin artırılması üçün nanosistemlərin hazırlanması | Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu | Yer elmləri, Kimya elmləri | ET | 12 ay | Əjdər Məcidov Əkbər oğlu
| 99 539 |
5 | Uzun müddət istismar olunmayan neft yataqlarının metal üzvi birləşmə tərkibli yüksək effektli emulsiyalaşdırıcı nanokompozit qələvi məhlullardan istifadə etməklə qeyri-nyuton neftlərin hesabına neftvermənin artırılması texnologiyasının işlənməsi | Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu | Yer elmləri
| ET | 12 ay | Fikrət Sadıqov Məmməd oğlu | 100 000 |
6 | Koordinasion birləşmələrin neftin reoloji xassələrinə təsirinin tədqiqi.
| Kataliz və Qeyri-üzvi kimya İnstitutu
| Kimya elmləri | ET | 12 ay | Mina Munşiyeva Kərimovna | 65 000 |
7 | Neft hasilatını artırmaq üçün naften spirtləri və turşuları əsasında yeni qeyri-ionogen səthi aktiv maddələrin sintezi | Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu | Kimya elmləri
| ET | 24 ay | Sərdar Zeynalov Bahadur oğlu | 160 000 |
8 | Neftlə çirklənmiş torpaqların, qruntların və neft şlamlarının H2O2-in tənzimləyici parçalanması əsasında fülleren dudsı ilə rekultivasiyasına yeni yanaşma | Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu | Kimya elmləri
| ET | 24 ay | Yaqub Nağıyev Mehdi oğlu | 120 000 |
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 |
9 | V, P, Mo, Sb oksid katalizatorların fiziki-kimyəvi xassələri ilə katalitik aktivliyi arasında kollerasiyanın müəyyən edilməsi
| Kataliz və Qeyri üzvi Kimya İnstitutu | Kimya elmləri | XL3 | 3 ay | Elmir Babayev Maksud oğlu | 12 000 |
10 | Zob əleyhinə istifadə olunan L-tiroksin preparatının daşınması üçün sintez olunmuş N-trimetilyod xitozanın reoloji və spektral tədqiqi məqsədilə stajkeçmə | Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu
| Kimya elmləri
| XL3 | 30 gün | Şamo Tapdıqov Zöhrab oğlu | 16 386 |
11 | Ağır metalların xalkogenidlərinin, xalkohalogenidlərinin və onlar əsasında yeni funksional materialların alınmasının fiziki-kimyəvi əsasları | Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu | Kimya elmləri | HM |
| Dünya Babanlı Məhəmməd qızı |
|
1.5. Fundamental elmlə təhsilin qarşılıqlı əlaqəsi
AMEA-nın Rəyasət Heyətinin 15 oktyabr 2014–cü il tarixli 153 nömrəli qərarı ilə Akademiyada magistratura təhsil pilləsinin yaradılması, İnstitutda elmlə təhsilin inteqrasiyasına, gənclərin elmə cəlb edilməsinə və elmi kadr potensialının yüksək səviyyədə inkişafına səbəb olmuşdur. 2016/2017-ci tədris ilində magistraturaya “Qeyri-üzvi kimya” ixtisaslaşması üzrə yüksək balla qəbul olan bakalavrlar I kursu müvəffəqiyyətlə başa vuraraq, II kursun III semestrində təhsil alırlar. 2017/2018-ci tədris ilində İnstitutun magistraturasına yüksək balla 7 nəfər (“Qeyri-üzvi kimya” ixtisaslaşması üzrə - 3, “Fiziki kimya” ixtisaslaşması üzrə - 2, “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisaslaşması üzrə isə - 2) bakalavrlar qəbul olmuşlar. 2017-ci ildə İnstitutun “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisaslaşması üzrə təhsil alan 3 magistr magistratura pilləsini fərqlənmə diplomu ilə bitirmişlər.
1.6. Nəşriyyat fəaliyyəti, elmi məqalələr, o cümlədən xaricdə və İmpakt Faktorlu jurnallarda çap olunmuş məqalələr, elmi işçilərin əsərlərinə olan istinadlar, alınmış patentlər haqqında məlumat
Hesabat ilində İnstitut əməkdaşları tərəfindən yüksək impakt faktorlu xarici jurnallarda məqalələr dərc olunmuşdur: National Science Review, Physical Review B, Journal of Alloys and Compounds, Физика и техника полупроводников, Materials Research Bulletin, Journal of Molecular Structure, Advances in Materials Science and Engineering, Acta Chimica Slovenia, Journal of Adhesion Science and Technology, Journal of Phase equilibria and diffusion, Электрохимия, Журнал Неорганической химии, Materials Research, Technical Physics, Неорганические материалы, Журнал органической химии, Журнал Физической Химии, Журнал общей химии, Russian Chemical Bulletin, Journal of Nano Research, Теоретические основы химической технологии, Журнал структурной химии, Журнал прикладной химии, Asian Journal of Chemistry, Химия и технология топлив и масел.
Ümumiyyətlə bu il 150 məqalə, o cümlədən xaricdə 100, respublikada 50 məqalə çap olunmuşdur. Dövri nəşrlər sahəsində Azərbaycan kimya jurnalının və Kimya problemləri jurnalının 1, 2, 3 nömrələri çap olunmuş, 4-cü nömrələri isə nəşrə təqdim olunmuşdur. İnstitutun əməkdaşları İtaliyanın Florensiya, İspaniyanın Donostia-San Sebastian, İsveçrənin Sürix, Hollandiyanın Amsterdam, Rusiyanın Novosibirsk, Qazaxstanın Alma-Ata, Türkiyənin Ankara və sair xarici ölkələrin şəhərlərinə müxtəlif məqsədlər üçün (konfranslarda, simpoziumlarda, konqreslərdə iştirak, beynəlxalq laboratoriyalarda alınan nəticələrin müzakirəsi, gələcəkdə əməkdaşlıq məsələləri və c. ) ezam olunmuşlar. Hesabat ilində İnstitutun əməkdaşları tərəfindən 4 kitab nəşr edilmişdir:
- Г.И.Келбалиев, С.Р.Расулов, Д.Б.Тагиев, Г.Р.Мустафаева «Механика и реология нефтяных дисперсных систем». Москва «Маска», 2017. – 462 с.
- Рахиля Будагова, Сардар Зейналов, Гюлара Садыхова «Эпокси- и краун-эфиры». LAP LAMBERT Academic Publishing, Saarbrücken, Deutschland 2017, 67 с.
- Дильгам Тагиев, Эльза Салахова «Physicochemical properties of thin rhenium chalcogenides coatings». LAP LAMBERT Academic Publishing, 2017, 49 s.
- E.Teymurova, M.Əhmədov “Yüksəkpiritli qurguşun konsentratlarının emalı”. Palmarium academic publishing. Saarbrücken, Deutschland, Германия - 2017.
2017-ci ildə impakt faktorlu jurnallarda dərc olunmuş məqalələr
Thomson Reuters sisteminə daxil olan impakt faktorlu jurnallar
1. Otrokov M. M., Ernst A., Mohseni K., Fulara H., Roy S., Castro G. R., Rubio-Zuazo J., Ryabishchenkova A. G., Kokh K. A., Tereshchenko O. E., Aliev Z. S., Babanly M. B., Chulkov E. V., Meyerheim H. L., and. Parkin S. S. P. Geometric and electronic structure of the Cs-doped Bi2Se3 (0001) surface // Physical Review B, 2017, v. 95, p.205429 -9. TR- 3.836
2. I. A. Shvets, I. I. Klimovskikh, Z. S. Aliev, M. B. Babanly, J. Sánchez-Barriga, M. Krivenkov, A. M. Shikin, E. V. Chulkov. Impact of stoichiometry and disorder on the electronic structure of the PbBi2Te4−xSex topological insulator. Physical Review B, 2017, v.96, issue 23, p. 235124. TR- 3.836
3. Alverdiyev I.J., Aliev Z.S., Bagheri S.M., Mashadiyeva L.F., Yusibov Y.A., Babanly M.B. Study of the 2Cu2S+GeSe2 «Cu2Se+GeS2 reciprocal system and thermodynamic properties of the Cu8GeS6-xSex solid solutions // Journal of Alloys and Compounds, 2017, v.691, p.255-262. TR-3.133
4. Leyla F. Mashadieva, Jem O. Kevser, Imir I. Aliev, Yusif A. Yusibov, Dilgam B. Tagiyev, Ziya S. Aliev, Mahammad B. Babanly. The Ag2Te-SnTe-Bi2Te3system and thermodynamic properties of the (2SnTe)1-x(AgBiTe2)x solid solutions series. Journal of Alloys and Compounds 724 (2017) p.641-648. TR-3.133
5. N. B. Babanly, S. Z. Imamaliyeva, Y. A. Yusibov, D. B. Taghiyev, M. B. Babanly. Thermodynamic study of the Ag-Tl-Se system using the EMF method with AG4RbI5 as a solid electrolyte. Journal of Solid State Electrochemistry.https://doi.org/10.1007/s10008-017-3853-3,TR – 2.316.
6. Z.S.Aliev, S.S.Musayeva, S.Z.Imamaliyeva, M.B.Babanly. Thermodynamic study of antimony chalcoiodides by EMF method with an ionic liquid. Journal of Thermal Analysis and Calorimetry. 2017, p. 1-6. TR – 1.953.
7. Vusala A. Majidzade, Parvin H. Guliyev, Akif Sh. Aliyev,Mahmoud Elrouby, Dilgam B Tagiyev. Electrochemical Characterization and Electrode kinetics for Antimony Electrode position from its Oxychloride Solution in the Presence of Tartaric Acid. Journal of Molecular Structure, 1136, 2017, p. 7-13.TR – 1.753.
8. D.M. Babanly, Q.M.Huseynov, Z.S. Aliev,D.B.Tagiyev, M.B. Babanly. «Thermodynamic Study of Tl6SBr4 Compound and Some Regularities in Thermodynamic Properties of Thallium Chalcohalides». Advances in Materials Science and Engineering, Volume 2017 (2017), Article ID 5370289, 9 pages, TR – 1.299
9. Imamaliyeva S.Z., Gasanly T.M., Gasymov V.A., Babanlı M.B. Phase equilibria and some properties of solid solutions in the Tl5Te3-Tl9SbTe6-Tl9GdTe6 system. // Acta Chimica Slovenia, 2017, v.64, p.221–226 TR - 1.167
10. Zeynalov E.B., Wagner M., Friedrich J., Magerramova M.Ya., Salmanova N.I., Hidde G., Meyer- Plath A. The peculiar behavior of functionalized carbon nanotubes in hydrocarbons and polymeric oxidation environments,Journal of Adhesion Science and Technology 2017, 31(9): p.988-1006. TR – 1.073
11. Imamaliyeva S.Z., Mekhdiyeva I.F.,Amiraslanov I.R.,Babanlı M.B. Phase equilibria in the Tl2Te-Tl5Te3-Tl9TmTe6 section of the Tl-Tm-Te system. // Journal of Phase equilibria and diffusion, 2017, v.38, issue 5.p. 764–770, TR – 0.938
12. Aliev Z.S., Musayeva S.S., Babanlı M.B. The phase relations in the Sb-S-I system and thermodynamic properties of SbSI // Phase equilibria and diffusion, 2017, v.38, issue 6.p. 887-896. TR – 0.938
13. Leyla Farhad Mashadieva, Jem Osman Kevser, Imir Iyas Aliev, Yusif Amirali Yusibov, Dilgam Babir Tagiyev, Ziya Saxavaddin Aliev, Muhammad Baba Babanly. Phase Equilibria in the Ag2Te-SnTe-Sb2Te3 System and Thermodynamic Properties of the (2SnTe)1-x(AgSbTe2)x Solid Solution. Journal of Phase Equilibria and Diffusion. Volume 38, Issue 5, p. 603–614. TR-0.938
14. Алвердиев И.Дж., Багхери С.М., Имамалиева С.З., Юсибов Ю.А., Бабанлы М.Б. Термодинамическое исследование соединения Ag8GeSe6 методом ЭДС с твердым электролитом Ag4RbI5. // Электрохимия, 2017, том 53, № 5, с. 622–625, TR – 0.828
15. Babanly M.B., Chulkov E.V., Aliev Z. S., Shevel’kov A.V., and Amiraslanov I. R. Phase diagrams in materials science of topological insulators based on metal chalkogenides // Russian Journal of Inorganic Chemistry, 2017, v. 62, No. 13, p. 1703–1729.TR - 0.787
16. Юсибов Ю.Ф., Алвердиев И.Дж., Ибрагимова Ф.С., Мамедов А.Н.,Тагиев Д.Б., Бабанлы М.Б. Исследование и 3d моделирование фазовой диаграммы системы Ag-Ge Se// Журнал Неорганической химии, 2017,Т.62, № 9, c.1223–1242 TR - 0.787
17. Гасанова З.Т., Машадиева Л.Ф., Юсибов Ю.А., Бабанлы М.Б. Фазовые равновесия в системе Cu2S-Cu3AsS4-S // Журнал Неорганической химии, 2017, т.62, № 5, с.592–598, TR - 0.787
18. Машадиева Л. Ф., Гасанова З. Т., Юсибов Ю.А., Бабанлы М.Б. Фазовые равновесия в системе Cu–Cu2Se–As // Журнал Неорганической химии, 2017, т. 62, № 5, с.599–604, TR - 0.787
19. Гурбанов Г.Р. Мамедов Ш.Г., Мамедов А.Н., Адыгезалова М.Б. Разрез PbSb2Se4-Pb5Bi6Se14 квазитройной системы Sb2Se3-PbSe-Bi2Se3. // Журнал Неорганической химии, 2017,Т.62, № 12. c.1-6 TR-0.787
20. Imamaliyeva S.Z., Mekhdiyeva I.F.,Gasymov V.A., Babanlı M.B. Phase equilibria in the Tl5Te3-Tl9BiTe6-Tl9TmTe6 section of the Tl-Bi-Tm-Te quaternary system // Materials Research, 2017, 20(4), p.1057-1062. TR - 0.634
21. Mustafaeva S.N. Asadov S.М. Charge transfer and thermopower in TlGdS2. Technical Physics. 2017. vol. 862. № 7. p. 1077-1081. TR - 0.632
22. Имамалиева С.З., Гасанлы Т.М., Зломанов В.П., Бабанлы Фазовые равновесия в системе Tl2Te-Tl5Te3-Tl9TbTe6. // Неорганические материалы, 2017, т. 53, №. 4, с. 354–361. TR – 0.620
23. Гусейнов Ф. Н., Сеидзаде А. Э., Юсибов Ю. А., Бабанлы М. Б. Термодинамические свойства соединения SnSb2Te4 // Неорганические материалы, 2017, т. 53, № 4, с. 347–350, TR – 0.620
24. Бабанлы Д. М., Машадиева Л. Ф., Бабанлы М. Б. Уточнение фазовой диаграммы системы Tl–I и изучение термодинамических свойств иодидов таллия. // Неорганические материалы, 2017, т. 53, № 5, с. 524–529, TR – 0.620
25. Имамалиева С.З., Гасанлы Т.М., Зломанов В.П., Бабанлы М.Б. Фазовые равновесия в системе Tl5Te3-Tl9BiTe6-Tl9TbTe6 .// Неорганические материалы, 2017, т. 53, №.7, с.701–705. TR – 0.620
26. Алиев З. С., Ибадова Г. И., Имамалиева С. З., Юсибов Ю. А., Бабанлы М.Б. Фазовые равновесия и распад твердых растворов в системе YbTe–SnTe–PbTe. // Неорганические материалы, 2017, т. 53, № 8, с. 810–816, TR – 0.620
27. Садыгов Ф.М., Ильяслы Т.М., Сафарова Г.T., Зломанов B.П., Алиев И.И. Физико-химическое исследование системы Sb2Se3-Nd2Se3 . Неорганические материалы.2017. т.53. № 7. с. 681-685. TR-0.620
28. Asadov S.M. Mustafaeva S.N. Guseinov D.T. X-Ray Dosimetric Characteristics of AgGaS2 Single Crystals. Inorganic Materials. 2017. V. 53. № 5. p. 457–461.
TR – 0.620
29. Asadov S.M. Mustafaeva S.N. Mechanism of AC Charge Transport in TlSbS2. Inorganic Materials. 2017. V. 53. № 12. p. 1228–1232. TR – 0.620
30. Бабанлы Д.М., Велиева Г.М., Имамалиева С.З., Бабанлы М.Б. Термодинамические функции селенидов мышьяка. // Журнал Физической Химии, 2017, т. 91, № 7, с.1098–1101, TR– 0.581
31. Mashadieva L. F., Yusibov Yu. A., Kevser Dzh., and Babanly M. B. Thermodynamic Study of Solid Solutions in the SnTe–AgSbTe2 System by Means of EMF with Solid Electrolyte Ag4RbI5 // Russian Journal of Physical Chemistry A, 2017, Vol. 91, No. 9, p. 1642–1646, TR – 0.581
32. Азизова А.Н., Гасанов Х.И., Гасымов Ш.Г., Мамедова И.Ш. Серо- и кислородсодержащий комплекс платины (II) //Журнал общей химии, 2017, т.87, вып. 4, с. 701-702. TR – 0.553
33. V.M.Akhmedov, N.E.Melnikova and I.D.Akhmedov. Synthesis, properties, and application of polymeric carbon nitrides. Russian Chemical Bulletin, International Edition. Vol. 66, No.5, May 2017, p.782-807. TR – 0.529
34. S.F.Humbatova, Sh.Z.Tapdigov, S.M.Mammadova, N.A.Zeynalov, D.B.Tagiyev. Synthesis and Study of Structure Silver Nanoparticles by Polyethyleneglycol-Gum Arabic Polymers. Journal of Nano Research. 2017, vol. 45, p. 25-33. TR – 0.511
35. А.М.Алиев, А.Р.Сафаров, А.М. Гусейнова. Расчет этиленового региона химико-технологического комплекса по переработке газов крекинга и пиролиза// Теоретические основы химической технологии. Москва, 2017, №4, с. 397-410. TR – 0.494
36. А.М.Алиев, А.Р.Сафаров, А.М. Гусейнова. Расчет химико-технологического комплекса по переработке газов крекинга и пиролиза на основе кинетических моделей процессов. Теоретические основы химической технологии. Москва, 2017, №5. с. 569-581 TR – 0.494
37. Келбалиев Г. И., Тагиев Д. Б., Расулов С. Р., Мустафаева Г. Р., Керимли В. И.. Реология структурированных нефтяных дисперсных систем. Теоретические основы химической технологии. 2017, т.51, №5, с. 582-588. TR – 0.494
38. Мурадова П.А., Зульфугарова С.М., Третьяков В.Ф., Талышинский Р.М., Гасанкулиева Н.М., Литвишков Ю.Н. Свойства поверхности Zn-B-P/ γ-Al2O3/ Al катализаторов и их активность в стимулированной микроволновым излучением реакции ацилирования диэтиламина м-толуиловой кислотой. Нефтехимия, № 6, 2017, с.1-8. TR – 0.493
39. И.Д.Ахмедов, Н.Е.Мельникова, А.З.Бабаева, В.М.Ахмедов. Палладийсодержащие композиционные наноматериалы на основе поликапролактама: формирование и структура. Журнал структурной химии. 2017.Том 58. №4. c.820-826, TR – 0.472
40. А.М.Алиев, З.А.Шабанова, А.И.Керимов. Синтез и исследование цеолитов, модифицированных катионами металлов, в качестве катализаторов в реакции окислительного дегидрирования нафтеновых углеводородов. Журнал прикладной химии. 2017. Т. 90. Вып. 5. с.591-597 TR - 0.375
41. Мурадова П.А., Зульфугарова С.М, Шакунова Н.В., Гусейнова Э.М., Аскерова А.И., Литвишков Ю.Н. Оценка эффективности катализаторов реакции совместного глубокого окисления углеводородов и монооксида углерода, протекающей под воздействием СВЧ-излучения. Журнал прикладной химии. 2017, том 90, вып.7, с.53-58. TR - 0.375
42. А.М.Алиев, З.А.Мамедов, А.Р.Сафаров, И.И.Османова, А.М.Гусейнова. Моделирование и оптимизация совмещенного процесса пиролиза бензина, этана и пропана. Химия и технология топлив и масел. 2017, №3, c.29-35. TR- 0.317
43. Тагиев Д. Б., Келбалиев Г. И., Сулейманов Г. З., Расулов С. Р., Шекилиев Ф. И., Керимли В. И., Мустафаева Г. Р.Кинетика растворения асфальтосмолистых веществ в ароматических растворителях. Химия и технология топлив и масел, 2017, №3, c. 33.TR- 0.317
SCOPUS sisteminə daxil olan impakt faktorlu jurnallar
44. Келбалиев Г. И., Расулов С. Р., Рзаев А. Г., Мустафаева Г. Р. Реология структурированных нефтей. // Инженерно-физический журнал, 2017, т.90, №4, с. 1044–1052. SCOPUS – 0.787
45. G. A. Bagirzade, D. B. Tagiyev, F.A.Guliyev, M.R. Manafov. Kinetics of vapor phase ammoxidation of o-xylene on V-Sb-Bi-Cr/Y-Al2O3 oxide catalyst III. Preparation of phtalimide, Asian Journal of Chemistry, v.29, №12, c. SCOPUS – 0.154
46. S.M. Mammadova, Sh.Z. Tapdigov, S.F.Humbatova, S.A.Aliyeva, N.A.Zeynalov, Ch.A.Soltanov, A.A.Cavadzadeh. Synthesis, Structure and Swelling Properties of Hydrogels Based on Polyacrylic Acid, Asian Journal of Chemistry. 2017, vol. 29, № 3, p. 576-580. SCOPUS- 0.154
Digər sistemlərə daxil olan impakt faktorlu jurnallar
47. E.A.Salakhova, D.B.Tagiyev, P.E.Kalantarov, K.F.İbrahimova. Electrodeposition of Re-Cu-Se alloys from sulphur acidic electrolytes. International Journal of current Research. vol.9, İssue 01, 2017. p.45406-45411, SJIF Scientific Journal Impact Factor- 7.086
48. A.M.Pashajanov, M.M.Agamaliyeva, G.R.Mugalova, N.V.Yusifova and A.S.Piralisoy., Extraction-atomic-absorption determination of titanium (IV) with azoderivate para-tret-butylphenol. International Journal of Current Engineering and Technology, vol.7, p. 1457-1460, No.4(Aug 2017), Global Impact Factor: 6.125.
49. Shahab Nasseerli, Ali Yaqubov, Abdolali Alemi, Ali Nuriyev. Kinetics and Thermodynamics study of Zinc Ions Adsorption onto the modified Nanobentonite, International Journal of Current Engineering and Technology, 2016 .Vol.6, p.2221-2227. Global IF – 6.125
50. A.M.Pashajanov Extraction and Atomic-Absorption Determination of Scandium(III) with 2-Hydroxy-5-T-Butylphenol-4-Nitroazobenzene. International Journal of Innovative Science Engineering and Technology, vol 4 . Issue 2. February 2017, p. 11-14, Global IF – 5,264
51. S.Aghamammadova, I. Nagieva, L.Gasanova, T. Nagiev.Кinetics and Mechanism of the Reaction of Coherently Synchronized Oxidation and Dehydrogenation of Cyclohexane by Hydrogen Peroxide. International Journal of Engineering Research and Applications (IJERA), Volume 7, Issue 2, February 2017. Google scholar - 5.169
52. Mamedov E.S., Kulibekova T.N., Veliyeva D.S., Ibragimova F.M., Huseynova S.E., Safaraliyeva Z.S., Aliyeva F.M. Estimation of adsorption properties of ethers as an anti-wear additive. International Journal of Chemical Studies, İndia, 2017, v. 5(2). p. 215-216. Research Journal Impact Factor (RJIF) – 4.86
53. Asmat Azizova, Smid Gasimov, Khudayar Gasanov, Manaf Manafov. The Different Platin (II) Complexes of Thiocarbon Acids, International journal of advanced research in science, engineering and technology Vol. 4, Issue 3 , March 2017, p.3480-3488. SJIF - 4.346.
54. E.A.Salakhova, D.B.Taghiyev, P.E.Kalantarova, A.M.Askerova. Electrochemical study of rhenium-tellurium-copper system. International Journal of Engineering Sciences and Research Technology. 6(11), 2017, p.192-201. International Institute of Organized Research (I2OR) – 4.116
55. Shahab Nasseeri, Ali Yaqubov, Abdolali Alemi “Use of Response surface methodology for optimization of Cu(II) and Zn2+ adsorption in an aqueous solition by modified bentonite”, Journal of Advanced Chemical Engineering, Canada, 2017, p.17-22. Journal Impact Factor – 1.43
56. S.A.Mammadova, SH.Nasseri, G.M.Heydarzade, U.H.Osmanova, A.I.Yaqubov, Abdolali Alemi Ahmad Purification of sewage from cationic dyes modified by bentonites. International Journal of Sciences &Technology. India. 2017, vol.5, issue 10, p.101-105. IIFS (International Impact Factor Services ) – 1.002
57. Asadov S.М., Mustafaeva S.N. Kelbaliev K.I. Electronic Transport Processes In Two-Dimensional Solid Solutions. // Journal of Multidisciplinary Engineering Science Studies (JMESS). Volume. 3, Issue. 8, 2017. p. 1-6.
Google Scholar – 0.72
58. Ismayilova B.A., Efendi A.C., Tagiyev D.B., Babayev E.M., Aliyeva A.M., Rustamova C.T., Aykan N.F. Etherification of dichloromaleic anhydride with low molecular (C1-C4) aliphatic alcohol in the presence Zeolite catalysts. JECET; Journal of Environmental Science, Computer Science and Engineering & Technology. Sec. A; Vol.6. No.2, p.122-127. Global IF – 0.546
59. Usubaliyev B.T., Munshieva M.K., Nurullayev V.H., Aliyeva F.B., Safarova P.S. Structure and chemical research of coordination compounds of hexaaquabisbenzene 1,2,4,5 tetacarbonate diiron (II) with layered porous structure for gruel oils .// International Journal of nano studies and technologies 2017, №1, 6, p. 123-126, Global IF – 0.546
60. Usubaliyev B.T., Tagiyev D.B, Munshieva M.K., Nurullayev V.H., Aliyeva F.B., Safarova P.S . Synthesis and Physico-Chemical Studies of Complex Compounds of Iron (II) and (III) With Phthalic Acid .// Journal of Nanomaterials &Molecular Nanotechnology, 2017,№6:5 p.1-4. RG (Researchgate) IF – 0.46
61. Usubaliev B. T., Taghiyev D. B.,Nurullayev V. H., Munshieva M. K., Alieva F. B., Safarova P. S.Structural and Chemical Research of Coordination Compounds of Hexaaqua Bisbenzol 1,2,4,5-Tetracarbonate Diiron (II) with a Layered-Porous Structure. Journal of Nanomaterials & Molecular Nanotechnology, USA, 2017, v. 6, №1, p. 1-5, RG (Researchgate) IF – 0.46
62. Vagif G.Mirzayev, Ch.K.Rasulov, E.A.Majidov, Z.Z. Agamaliyev, M.R.Manafov. Some Peculiarities of Interaction Reaction of Phenol with the Dimerization Products of C4 Fraction of Gasoil Pyrolysis, Global Journal of Chemistry, Vol. 3, No. 1, July 20, 2017, p.136-142. 0.457
63. Fakhriyya Nasiri, Fikret Guliyev, Arif Efendi, Farida Abdullayeva, Lyudmila Kojarova, Jeyran Rustamova, Tarana Shikhlinskaya. Synthesis of methyl-2,5-dihydroxyphenlsulfide and study of its antioxidant action. Elixir International Journal. Applied Chemistry. 2017, v.106, p. 46583–46584. Global IF – 0.454
64. Asmat N. Azizova, Dilqam B. Tagiyev, Khudayar I. Hasanov, and Manaf R. Manafov, Dimer Complexes of Mixed Ligands of Platinum, Research Journal of Pharmaceutical, Biological and Chemical Sciences, 8(4), p.931-934 RG (Researchgate) IF – 0.25
РИНЦ bazasına daxil olan impakt faktorlu jurnallar
1. Гасымова А.М., Самедзаде К.М., Келбалиев Г.И., Мамедов А.Н., Шадлинская Г.В. Восстановление титаномагнетитовых концентратов метаном для получения железного порошка и анатаза// Фундаментальные Исследования. Москва, 2017, № 9(1). c.36-41. РИНЦ -1,252
2. Рзаев Б.З., Гараев А.М., Алиев И.И., Рзаева А.Б., Бабаева Н.Я. Получение тетратиомолибдената серебра в водной среде Международный журнал прикладных и фундаментальных исследований. (Москва «Академия естествознания»). 2017. №2. с.244-248. РИНЦ – 0,731
3. Алиев И.И., Мургузова М.С., Таиров Б.А., Исмаилов Ш.С.Физико-химическое и физические исследования твердых растворов (SnSe)1-x(GdSe)x.Международный журнал прикладных и фундаментальных исследований (Москва «Академия естествознания»). 2017. № 1.с.54-56. РИНЦ – 0,731
4. Мухтарова З.М. Фазовые равновесия в системе YbTe-Yb3Ge5// Журнал Химия и химическая Технология. Иваново. 2017,т.60, №1, с.64-67, РИНЦ – 0.577
5. Мирзоева А.А., Бахтиярлы И.Б. Электрохимическое отделение селена от примесей свинца. // Журнал Химия и химическая Технология. Иваново. 2017,т.60, №3, с.67-71, РИНЦ – 0.577
6. Самедов Х.Р., Мамедова У.А., Рагимов К.Г., Джаббарова З.А. Синтез In-содержащего высококремнеземного цеолита типа ZSM-5. Журнал Химия и химическая Технология. Иваново. 2017. Т. 60. Вып. 8. c. 84-87. РИНЦ – 0.577
7. Ismailov E.H., Osmanova S.N., Kerimova U.A. Oxidative conversion of methane over ReOx/Alumina catalysts. Russian Journal of Chemistry and Chemical Technology 2017. V. 60. N 8. p. 65-69. РИНЦ – 0,577
8. Зульфугарова С.М., Аскеров А.Г., Гасангулиева Н.М., Шакунова Н.В., Алескерова З.Ф., Литвишков Ю.Н., Талышинский Р.М. Исследования поверхностной кислотности гетерогенных катализаторов термодесорбцией аммиака под воздействием электромагнитного СВЧ-излучения. НефтеГазоХимия № 1, 2017, Москва, с. 54-58. РИНЦ – 0.437
9. Н.И.Исмаилов, А.Х.Османова, Н.В.Юсифова, М.В. Мамедова, С.Н.Османова., Ассоциаты хлортеллурита с азозамещенными этоксиакридина в экстракционно-фотометрическом анализе. Бутлеровские сообщения , No 6, том50. c. 137-140, 2017, РИНЦ – 0.394
10. Азизова А.Н., Тагиев Д.Б., Гасанов Х.И., Гасымов Ш.Г., Разнолигандные комплексы платины(II) с биологически активными серу – и азотсодержащими лигандами. Бутлеровские сообщения. 2017. Т.51. №8. с.27-32, РИНЦ – 0.394
11. Алвердиев И.Дж., Аббасова В.А., Юсибов Ю.А., Бабанлы М.Б. Термодинамические свойства твердых растворов в системе Cu8GeS6- Ag8GeS6. // Конденсированные среды и межфазные границы, 2017, т.19 №1, c. 22–26, РИНЦ – 0.286
12. Alakbarova G.I., Orujlu E.N., ImamaliyevaS.Z. Tl4PbTe3-Tl9SmTe6 system. // Конденсированные среды и межфазные границы, 2017, т.19 №4, с.474-478. РИНЦ – 0.286
13. Мансимова Ш.Г., Оруджлу Е.Н., Султанова С.Г., Бабанлы М.Б. Термодинамические свойства соединения Pb6Sb6Se17. // Конденсированные среды и межфазные границы, 2017, т.19 №4, c. 536-541, РИНЦ – 0.286
14. Мамедов А.Н., Самедзаде Г.М.,Гасымова А.М., Гасымов В.А.. Моделирование гранулирования порошков титаномагнетитового концентрата и их восстановление природным газом // Конденсированные среды и межфазные границы.2017. Т. 19, № 2, c. 248–255 РИНЦ – 0.286
15. А. Н. Нуриев, М. А. Рагимли. Влияние механической обработки на структуру и сорбционные свойства титан-цирконийсодержащего сорбента при сорбции урана из моделирующих состав морской воды растворов. Конденсированные среды и межфазные границы, том 19, № 3, c. 400–407. РИНЦ – 0.286
16. Мамедова С.Р., Ахмедов М.М., Рагимли Р.А. Влияние некоторых факторов на экстракцию урана и тория из водных растворов хлорированными нафтеновыми кислотами. Конденсированные среды и межфазные границы, ТОМ 19, № 2, c. 256-261. РИНЦ – 0.286
17. А.М.Алиев, З.А.Шабанова, М.К.Алиева, Г.А.Али-заде. Подбор активного модифицированного цеолитного катализатора и кинетика реакции окислительного дегидрирования циклогексанола в циклогексанон. Журнал нефтепереработка и нефтехимия. Москва, 2017, №2. c.38-48 РИНЦ – 0.270
18. А.М. Алиев, А.М. Гусейнова, С.Р. Гаджиева, З.А. Мамедов. Кинетические исследования процесса пиролиза парафиновых углеводородов C2-C4. Журнал нефтепереработка и нефтехимия. Москва, 2017, №7. c.3-5. РИНЦ – 0.270
19. Мурадова П.А., Гусейнова Э.М., Шакунова Н.В., Литвишков Ю.Н. Ацилирование диэтиламина м-толуиловой кислотой в присутствии Zn-B-P/ Al2O3/Al – катализатора в условиях микроволнового воздействия на реакционную среду. Журнал нефтепереработка и нефтехимия, 2017, № 8, с.28-31. РИНЦ – 0.270
20. З.Р.Агаева., Н.А.Иманова, С.Г.Мамедова, Г.К.Садыхова, А.И.Ягубов. Поверхностно-активные свойства некоторых азотсодержащих соединений в условиях нефтедобычи. // Журнал нефтепереработка и нефтехимия, Москва , 2017, №7, с.36-39. РИНЦ – 0.270
21. Эфенди А.Д., Бабаев Е.М., Меликова И.Г., Айкан Н.Ф., Насири Ф.М. Каталитическое окисление полихлорсодержащих бензолов и толуолов. Журнал нефтепереработка и нефтехимия. 2017, №7. c. 15–19, РИНЦ – 0.270
22. Кожарова Л.И., Эфенди А.Дж., Шихлинская Т.А., Насири Ф.М., Алиева А.М., Рустамова Дж.Т. Механизм реакции окислительного аммонолиза фурфурола в жидкой фазе. Журнал нефтепереработка и нефтехимия. 2017, №6, c. 17-20. РИНЦ – 0.270
23. Рустамова Дж.Т., Эфенди А.Дж., Алиева А.М., Меликова М.Г., Кожарова Л.И., Шихлинская Т.А. Изучение адсорбции хлорокислов азота на основе природного цеолита -клиноптилолита. Журнал нефтепереработка и нефтехимия. 2017, № 9, с. 20–26, РИНЦ – 0.270
24. Ибрагимов А.А., Ахмедов М.М., Векилова Р.М., Аббасова Н.И. Поглощение диоксида серы суспензией красного шлама. Журнал нефтепереработка и нефтехимия. Москва, 2017, №11. РИНЦ – 0.270
PATENT İŞİ
Hesabat ilində İnstitutun 6 ixtiraya dair iddia ərizəsi Azərbaycan Respublikası Standartlaşdırma, Metrologiya və Patent üzrə Dövlət Komitəsinin Sənaye Mülkiyyəti Ekspertiza Mərkəzinə (Az Patent) göndərilmişdir və İnstitutun əməkdaşları Azərbaycan Respublikasının 8 patentini və 1 Avrasiya patentini almışlar.
Aşağıda qeyd olunan laboratoriyaların əməkdaşları tərəfindən göndərilən 6 iddia ərizəsinə ilkin ekspertizanın müsbət rəyi alınmışdır.
İDDİA ƏRİZƏLƏRİ
Cədvəl 1
2017-ci ildə alınan patentlərin müəllifləri aşağıda qeyd olunan laboratoriyaların əməkdaşlarıdır. (Cədvəl 2)
1. Lab. № 15 – 3 patent (Lab. rəh. A.M.Əliyev)
2. Lab. № 2 – 1 patent (Lab. rəh. G.Z.Süleymanov)
3. Lab. № 6,19 – 2 patent (Lab. rəh. M.M.Əsədov, A.M.Məmmədov)
4. Lab. №17 – 1 patent (Lab. rəh. E.Ə.Salahova)
5. Lab. № 3, 22, 6 – 1 patent (Lab. rəh. A.Ş.Əliyev, S.İ.Bənənyarlı, M.M.Əsədov)
6. Lab. № 4,5 – Avrasiya patenti (Şöbə müd. Ə.N.Nuriyev, lab.rəh. Ə.İ.Yaqubov)
Beləliklə institutun 28 əməkdaşı 2017-ci ildə alınmış 9 patentin müəllifləridir. Qeyd olunan ixtiralar üzrə iddiaçı və patent sahibi AMEA-nın Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutudur.
2017-ci ildə Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun əməkdaşları tərəfindən alınmış patentlər
Cədvəl 2
İNSTİTUTUN TƏTBİQ İŞLƏRİ
AMEA-nın akademik M. Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun 2017-ci ildə nəzərdə tutulmuş innovasiya xarakterli işlərin yerinə yetirilməsi haqqında hesabat
Polietilen-bitum modifikasiyası əsasında hidrofob-elastik hermetiklərin alınması
Texniki şərtlər və tövsiyyələr Meliorasiya və Su təsərrüfatı ASC tərəfindən qəbul edilmiş və təqdim edilən hidrofob hermetik nümunəsi “Xan Arxı” kanalının təmir işlərində tətbiq edilmişdir (aktlar təqdim olunub)
Məsul şəxs: t.ü.f.d. Talıb Hüseynzadə
Metalüzvi karbinol birləşmələri əsasından hazırlanmış kompozit məhlullarından istifadə etməklə müxtəlif təyinatlı tutumlarda formalaşan dib neft şlamlarından təmizlənməsi texnologiyasının işlənib hazırlanması
Ferrosen törəmələri əsaslı nanokompozit məhlullarından istifadə etməklə müxtəlif təyinatlı tutumlarda formalaşan şlamların təmizlənməsi üçün Bakı ş. “EKOL Mühəndislik Xidmətləri” QSC-nın Ekoloji Monitorinq Departamentinin Kompleks Tədqiqatlar laboratoriyasında sınaq tədqiqatları aparılmış və göstərilmişdir ki, kompozitin təsiri ilə emal şlamlarından qum və mexaniki qarışıqlar çöküntü şəklində ayrılır.
Məsul şəxslər: k.ü.e.d., prof. Gülməmməd Süleymanov
k.ü.f.d., ap.e.i. Rövşən Muradxanov
Klatrat əmələ gətirmənin neft qurğularının hasilatlarının
artırılmasında tətbiqi
Keçid metalların komplekslərinin Azərbaycanın ağır neftlərinin hasilinə və nəqlinə təsiri öyrənilib. Bu komplekslər əsasında hazırlanmış kompozit asfalten və qətranların miqdarı çox olan Muradxanlı neftinin dinamik özlülüyünü 60% azaldır. Neftlə birlikdə çıxan lay sularının codluğunu kompozit aşağı salaraq, onu ekoloji təmiz suvarma su səviyyəsinə qədər təmizləyir.
Məsul şəxs: k.ü.e.d., Mina Munşiyeva
Kimya sənayesində əmələ gələn yan məhsulların emal
texnologiyasının işlənib hazırlanması
EP-300 qurğusunda (Sumqayıt şəh.) etilen istehsalının yan məhsulu – ağır qətranın emalı nəticəsində yüksək təmizliyi olan (98,9%) naftalinin alınma prosesi işlənilmişdir. Prosesin mahiyyəti ondan ibarətdir ki, karbohidrogenlərin pirolizində istifadə edilən xammaldan asılı olaraq tərkibində 36%-ə qədər naftalin olan məqsədyönlü məhsulun çıxımı və təmizliyi texnoloji cəhətdən əlverişli sadə üsulla yüksək dərəcədə artırılır.
Məsul şəxs: t.ü.e.d., prof. Fikrət Sadiqov
1.7. Keçirilmiş konfranslar, sessiyalar, seminarlar və yubileylər haqqında məlumat
İnstitutda 14.06.2017-ci ildə görkəmli alim, geologiya-mineralogiya elmləri doktoru, professor, AMEA-nın müxbir üzvü Heydər Xəlil oğlu Əfəndiyevin anadan olmasının 110-illik yubiley iclası və 21.11.2017-ci il tarixində görkəmli kristalloqraf, təbiətşünas-filosof, geologiya-mineralogiya elmləri doktoru, professor, AMEA-nın müxbir üzvü Xudu Surxay oğlu Məmmədovun anadan olmasının 90-illiyinə həsr olunmuş beynəlxalq konfrans keçirilmişdir.
1.8. Beynəlxalq əlaqələr haqqında məlumat
İnstitut 2017-ci il ərzində Almaniya, Fransa, İspaniya, Böyük Britaniya, İtaliya, İsveç, Hollandiya, İsveçrə, Türkiyə, Rusiya və s. ölkələrin, həmçinin Respublikanın bir sıra elmi-tədqiqat müəssisələri və universitetləri ilə elmi əməkdaşlığı davam etdirmişdir. İnstitutda 2015-ci ildə yaradılmış iki beynəlxalq laboratoriya – İspaniyanın Donostia Beynəlxalq Fizika Mərkəzi (DİPC) ilə birgə "Kvant Kompütinq və Spintronika üçün Qabaqcıl Materiallar" və Almaniyanın Berlin Texniki Universiteti, Böyük Britaniyanın Huddersfild Universiteti və Belarusiyanın Minsk İstilik və Kütlə Dəyişməsi İnstitutu ilə "Neft mənşəli kaustobiolitlərdən alınan nanokarbon materialları əsasında katalizatorların sintezinə və tətbiqinə dair fundamental tədqiqatlar" (İNTERLABCAT) beynəlxalq laboratoriyaları öz fəaliyyətlərini uğurla davam etdirmiş və yüksək İMPAKT FAKTORLU jurnallarda 50-ə yaxın birgə elmi məqalə çap etdirmişlər.
“Kvant Kompütinq və Spintronika üçün Qabaqcıl Materiallar” laboratoriyasında DİPC tədqiqatçıları tərəfindən topoloji izolyatorlar xassəli bir sıra birləşmələrinin səth və elektron quruluşlarının nəzəri hesablanması və eyni zamanda Avropanın digər qabaqcıl elmi mərkəzlərdə onların fiziki xassələrinin eksperimental tədqiqi aparılmışdır. Azərbaycan tədqiqatçıları tərəfindən məqsədyönlü axtarış üçün bu materialların uyğun sistemlərinin kompleks fiziki-kimyəvi, kristalloqrafik, termodinamik tədqiqi aparılmış və onların bəzilərinin monokristalları sonrakı tədqiqatlar üçün yetişdirilmişdir.
Hesabat ilində İnstituta xarici ölkələrdən bir sıra qonaqlar dəvət olunmuşlar:
2017-ci ilin aprel ayının 21-də Strasburq Universitetinin Beynəlxalq əlaqələr üzrə icraçı vitse-prezidenti, xaricdə tədqiqat və təlim koordinatoru professor Filip Turek və Fransa-Azərbaycan Universitetinin koordinatoru Şarlotta Payenlə görüş keçirilmişdir.
Görüşdə İnstitutla Strasburq Universiteti və Fransa-Azərbaycan Universiteti arasında əlaqələrin genişləndirilməsi məsələləri, qarşılıqlı maraq kəsb edən sahələr üzrə təcrübə, alim və tədqiqatçıların mübadiləsi, eləcə də birgə layihələrin həyata keçirilməsi istiqamətində fikir mübadiləsi aparılıb.
19.09.2017-ci il tarixində Rusiyadan professor Andrey Şevelkov gəlmişdir. Professor Şevelkov Andrey Vladimiroviçin Bakıya dəvət olunmasında məqsəd "Qeyri-üzvi sintez və materialşünaslıq" sahəsində elmi əlaqələrin daha da inkişaf etdirilməsi, bu sahədə birgə layihələrin həyata keçirilməsinin mümkünlüyünü müzakirə etməkən ibarətdir. Görüşdə Moskva Dövlət Universitetinin “Qeyri-üzvi kimya” kafedrasının müdiri prof. Şevelkov Andrey Vladimiroviç “Dəmirin güclü elektron korrelyasiyalı birləşmələri: yeni dəmir dövrünə doğru” mövzusunda məruzə ilə çıxış etmişdir.
05.11.2017-ci il tarixində İspaniyanın Donostia Beynəlxalq Fizika Mərkəzinin professoru Yevgeniy Çulkov gəlmişdir.
Seminarda İnstitutunun direktor müavini, AMEA-nın müxbir üzvü Məhəmməd Babanlı İspaniyanın Donostia Beynəlxalq Fizika (DBFM) mərkəzi haqqında məlumat verərək bildirdi ki, mərkəz yeni nəsil qeyri-üzvi funksional materiallar- topoloji izolyatorlar və Raşba yarımkeçiricilərinin alınması, tədqiqi üzrə dünyanın onlarla elmi tədqiqat laboratoriyalarının birgə tədqiqatlarını koordinasiya edir. Kataliz və Qeyri-Üzvi Kimya İnstitutu DBFM ilə yeni funksional materialların nəzəri proqnozlaşdırılması, alınması,
dizaynı, xarakterizə olunması və tətbiqi imkanlarının öyrənilməsi istiqamətində geniş elmi əməkdaşlıq edir. Bu əlaqələri daha da inkişaf etdirmək məqsədi ilə 2015-cı ildə İnstitutla DBFM arasında “Kvant Kompütinqi və Spintronika üçün Qabaqcıl Materiallar” beynəlxalq laboratoriyası yaradılıb. Məhəmməd Babanlı qeyd etdi ki, bu gün məruzə edəcək həmin mərkəzin professoru Evgeni Çulkov dünyada nəzəri fizika sahəsində nüfuzlu alimlərdəndir və onun Bakıya hazırki səfərində məqsəd birgə aparılan elmi-tədqiqat işlərinin nəticələrini müzakirə etmək, gələcək tədqiqatları, elmi əməkdaşlığı daha da inkişaf etdirməkdir. Sonra professor Evgeni Çulkov "Kvant spini fizikasında son nailiyyətlər və topoloji izolyatorlarda anomal Holl effektləri" mövzusunda məruzə ilə çıxış etmişdir.
Hesabat ilində institutun bir sıra əməkdaşları xarici ölkələrə ezam edilmişlər.
1. İnstitutun direktoru, akademik Dilqəm Tağıyev 21.02.2017- ci il tarixindən 4 gün müddətinə Qazaxstan Respublikası Elmlər Akademiyasının 70 illik yubileyinə həsr olunmuş Ümumi yığıncağında iştirak etmək üçün Qazaxstanın Almata şəhərinə ezam edilmişdir.
2..AMEA-nın vitse-prezidenti, İnstitutun direktoru, akademik Dilqəm Tağıyev 23.05.2017-ci il tarixindən 8 gün müddətinə (31.05.2017) İspaniya Krallığının Donostia Beynəlxalq Fizika Mərkəzi ilə Beynəlxalq laboratoriyada alınan nəticələri müzakirə etmək və gələcəkdə aparılan tədqiqatları planlaşdırmaq məqsədilə İspaniyanın Donostia San Sebastyan şəhərinə ezam edilmişdir.
3. 2017-ci ildə İnstitutun şöbə müdiri akademik Tofiq Nağıyev Florensiya (İtaliya) şəhərində keçirilən Kataliz üzrə “13-cü Avropa Konqresi”ndə, Hollandiyanın Amsterdam şəhərində keçirilən “2nd European Organic Chemistry Congress”də; İsveçrənin Sürix şəhərində “5th internationai conference on Advances in Bio-informatics, Bio-Tehnology and Environmental Engineering”də məruzəçi kimi iştirak etmişdir.
4.“Funksional materialların komponentlərinin sintezi” laboratoriyasının müdiri Əliyev İmir 30 iyun və 03,04,05 iyul tarixlərdə Gəncə Dövlət Universitetində bakalavriat təhsil səviyyəsi üzrə buraxılış yekun Dövlət Attestasiya Komissiyasının sədri təyin edildiyi üçün Gəncə şəhərinə ezam edilmişdir.
5.İnstitutun elmi işlər üzrə direktor müavini Babanlı Məhəmməd 25.06.2017-ci il tarixindən 8 gün müddətinə Rusiya EA-nın Sibir filialının Nikolayev adına Qeyri-üzvi Kimya İnstitutuna “Kvant Kompütinqi və Spintronika üçün Qabaqcıl Materiallar” beynəlxalq laboratoriyasının 2017-ci il üçün elmi-tədqiqat proqramı üzrə tədqiqatların bəzi nəticələrini və gələcək əməkdaşlıq məsələlərini müzakirə etmək üçün Rusiyanın Novosibirsk şəhərinə ezam edilmişdir.
6. Kompozisiya örtük materialları və korroziyadan mühafizə” laboratoriyasının ap.e.i. Verdiyev Suleyman 07.08.2017 -17.08.2017 –il tarixində “Azərenerji” Açıq Səhmdar Cəmiyyəti ilə olan razılaşmaya əsasən Varvara su elektrik stansiyasında olan polad avadanlıqların korroziya davamlılığına tədqiq etmək məksədi ilə Mingəcevir şəhəri Varvara su elektrik stansiyasına ezam edilmişdir.
7. AMEA-nın vitse-prezidenti , İnstitutun direktoru, akademik Dilqəm Tağıyev 26.08.2017-ci il tarixindən 8 gün müddətinə İtaliyanın Florensiya şəhərində keçiriləcək Kataliz üzrə 13-cü Avropa Konqresində məruzə ilə çıxış etmək məqsədilə Florensiya şəhərinə ezam edilmişdir.
8. №-li lab.ap.e.i. Tapdıqov Şamo 01.09.2017- 11.09.2017-ci il tarixində 10 gün müddətinə AR Prezidenti yanında EİF-nun EİF-KETPL-2-2015-1 (25)-56/22/4-M-32 saylı Qrant layihəsi çərçivəsində Hamburq Universiteti, Texniki və Makromolekullar Kimyası İnstitunda Polimer materiallarla aparılan elmi –tədqiqat işləri ilə tanışlıq, gələcək əməkdaşlıq və alınan nəticələri birgə müzakirə etmək məqsədi ilə Almaniyanın Hamburq şəhərinə ezam edilmişdir.
9.Ekoloji kataliz laboratoriyasının müdiri , k.e.d Arif Əfəndi 09.09.2017-ci il tarixində 8 gün müddətinə (18.09.2017) “Sənaye əhəmiyətli katalitik proseslərin kinetika və mexanizmi “ elmi tədqiqat proqramına uyğun olaraq Orta Dolu Texnik Universitetinə və eyni zamanda 29 Ulusal Kimya Konqresində iştirak etmək üçün Türkiyənin Ankara şəhərinə ezam edilmişdir.
10. Nanoelektrokimya və elektrokataliz” laboratoriyasının müdiri Əliyev Akif Şıxan oğlu 08.10.2017-ci il tarixdən 6 gün müddətinə UMEA-nın Ümumi və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutuna ETP-nın “Polimer karbon nitrid əsasında kimyəvi və fotoelektrokatalik proseslər üçün katalizatorun sintezi və tədqiqi” mövzusunda alınmış nəticələrin müzakirəsi və fotoelektrokataliz sahəsində məsləhətləşmələrin aparılması üçün ezam edilmişdir.
11. İnstitutun direktoru, akademik Dilqəm Tağıyev 03-10 noyabr 2017- ci il tarixlərində 8 gün müddətinə Fransa Respublikasının Paris şəhərində keçiriləcək YUNESKO –nun Baş Konfransının 39-cu sessiyası çərçivəsində elm, təhsil və mədəniyyət komissiyalarının iclaslarında iştirak etmək məqsədilə ezam edilmişdir.
12.“Nanostrukturlaşdırılmış metal- polimer katalizatorları” laboratoriyasının müdiri Zeynalov Nizami 07.11.2017- 11.11.2017-ci il tarixində 5 gün müddətinə İordaniya Haşimilər Krallığında keçiriləcək “Ümumdünya Elm Forumu 2017“ tədbirində iştirak etmək məqsədilə, İordaniya Haşimilər Krallığına ezam edilmişdir.
13. 6№ li lab. müdiri Əsədov Mirsəlim 21.11.2017 -27.11.2017-ci il tarixindən 4 gün müddətinə Beynəlxalq Elmlər Akademiyası Assosiasiyasının elektron texnikası üçün funksional materiallar üzrə Elmi Şuranın illik hesabat iclasında məruzə ilə çıxış etmək üçün Moskva şəhərinə ezam edilmişdir.
14. İnstitutun elmi işlər üzrə direktor müavini Babanlı Məhəmməd Baba oğlu 03.12.2017-ci il tarixdən 7 gün müddətinə Rusiya Moskva Dövlət Universitetinin Kimya fakultəsində “Kvant Kompütinqi və Spintronika üçün Qabaqcıl Materiallar” beynəlxalq laboratoriyasının 2017-ci il üçün elmi-tədqiqat proqramı üzrə tədqiqatların bəzi nəticələrini və gələcək əməkdaşlıq məsələlərini müzakirə etmək üçün Rusiyanın Moskva şəhərinə ezam edilmişdir.
1.9. Elmi kadrların hazırlanması
İnstitutun doktorantura və dissertanturasına (2016-ci ilin qəbul planına əsasən) 2017-ci ildə 16 nəfər, doktorantura yolu ilə 8 (elmlər doktoru hazırlığı üzrə 3, fəlsəfə doktoru hazırlığı üzrə 5), dissertantura yolu ilə 8 (elmlər doktoru hazırlığı üzrə 2, fəlsəfə doktoru hazırlığı üzrə 6) qəbul olmuşdur. Hesabat ilində 59 doktorant və dissertant müxtəlif ixtisaslardan öz dissertasiya işləri üzrə elmi tədqiqat işləri aparmışlar.İnstitutun doktoranturasında fəlsəfə doktoru hazırlığı üzrə 22 nəfər təhsil alır, onlardan 11-i əyani, 11-i qiyabidir.
2303.01 – “Qeyri-üzvi kimya”ixtisası - 6
2301.01 – “Analitik kimya”ixtisası - 1
2316.01 –“Kimyəvi kinetika və kataliz”ixtisası - 8
3303.01 –“Kimya texnologiyası və mühəndisliyi”ixtisası - 1
2307.01 – “Fiziki kimya” ixtisası - 4
2308.01 –“Elektrokimya”ixtisası - 1
2304.01 –“Makromolekullar kimyası”ixtisası - 1
Elmlər doktoru hazırlığı üzrə 7 nəfər büdcə hesabına təhsil alır:
2303.01 – “Qeyri-üzvi kimya”ixtisası - 2
2316.01 –“Kimyəvi kinetika və kataliz”ixtisası - 2
2304.01 –“Makromolekullar kimyası”ixtisası - 1
3303.01 – “ Kimya texnologiyası və mühəndisliyi” ixtisası - 1
2307.01 – “Fiziki kimya” ixtisası - 1
İnstitutun dissertanturasında elmlər doktoru elmi dərəcəsi almaq üçün 8 nəfər:
2303.01 – “Qeyri-üzvi kimya” ixtisası - 4
2316.01 – “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisası - 3
3303.01 – “ Kimya texnologiyası və mühəndisliyi” ixtisası - 1
Fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsi almaq üçün 22 nəfər:
2303.01 – “Qeyri-üzvi kimya” ixtisası - 7
2316.01 – “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisası - 4
2304.01 –“Makromolekullar kimyası”ixtisası - 3
2307.01 – “Fiziki kimya” ixtisası - 4
3303.01–“Kimya texnologiyası və mühəndisliyi” ixtisası - 4
dissertasiya işi üzrə çalışırlar.
ELMİ-TƏŞKİLATİ FƏALİYYƏT
a) Elmi Şuranın fəaliyyəti:
Hesabat dövründə Elmi Şuranın 16 iclası keçirilmiş və bu iclaslarda 2017-ci il üçün struktur bölmələrin işçi proqramları, 2018-ci ildə keçiriləcək elmi-tədqiqat işlərinin planı, İnstitutun doktorantura, dissertantura və magistraturasına qəbul olunanların attestasiyasının nəticələri, 2017-ci ildə qəbul olunanların fərdi iş planları, Elmi Şuranın 2017-ci il üçün təqvim planı, 2017-ci ildə İnstitutun gənc əməkdaşlarının elmi fəaliyyətinin qiymətləndirilməsi məqsədi ilə akademik M.Nağıyev adına təsis edilmiş mükafata layiq görülən gənc alimlərin təklif edilməsi, əməkdaşlara ixtisaslar üzrə dosent elmi adının verilməsi, Şuraya təqdim olunmuş monoqrafiyaların çapa tövsiyəsi və İnstitutda işləyən görkəmli alimlərin yubileylərinin keçirilməsi haqqında AMEA-nın qarşısında vəsadətlərin qaldırılması və s. məsələlər müzakirə olunmuşdur. 2017-ci ildə İnstitutda AMEA-nın müxbir üzvləri Heydər Əfəndiyevin 110 illik, Xudu Məmmədovun 90 illik və 2018-ci ildə keçiriləcək akademik Murtuza Nağıyevin 110 illik yubileyləri ilə bağlı müxtəlif məsələlərə baxılıb.
Elmi Şura iclaslarında əməkdaşların baş elmi işçi, aparıcı elmi işçi, böyük elmi işçi vakant vəzifələrini tutmaq üçün keçirilən müsabiqənin nəticələri müzakirə olunub və AMEA-nın Kimya Elmləri Bölməsinə təsdiq üçün təqdim olunub. 16 dekabr 2016-ci il tarixli “Elm” qəzetindəki elana əsasən Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisası üzrə həqiqi və müxbir üzvlüyünə vakant yerlərə namizədlər irəli sürülmüşdür.
Elmi Şuranın iclaslarında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərman və Sərəncamlarının icrası haqqında, Azərbaycan MEA Rəyasət Heyətinin sərəncamları və qərarları, Ali Attestasiya Komissiyasının və başqa yerli və xarici elmi təşkilatların məktubları və s. müzakirə olunmuş və onlara müvafiq cavablar verilmişdir.
Elmi Şuranın iclaslarında müntəzəm olaraq 2017-ci il ərzində xarici ölkələrdə ezamiyyətdə olmuş əməkdaşların hesabatları dinlənilmiş və təsdiq edilmişdir.
İlin sonunda struktur bölmələrin 2017-ci il üzrə elmi və elmi-təşkilati hesabatları prezentasiya şəklində aparılmış, “direktorluq hesabatı” təsdiq edilmiş və elmi işlərdə əldə edilən mühüm nəticələr müzakirə edilmişdir.
Şurada 3 nəfərə 2303.01 – “Qeyri-üzvi kimya” ixtisası üzrə (k.ü.f.d. Məmmədov Şərafət, k.ü.f.d. Hüseynov Elçin, k.ü.f.d. Abbasova Nuranə), 3 nəfərə 2307.01 – “Fiziki kimya” ixtisası üzrə (k.ü.f.d. Həsənquliyeva Narqələm, k.ü.f.d. Verdiyev Süleyman, k.ü.f.d. Məcidzadə Vüsalə), 3 nəfərə 2316.01 – “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisası üzrə (k.ü.f.d. Aykan Natəvan, k.ü.f.d. Əlizadə Gülmirə, k.ü.f.d. Məhərrəmova Mətanət), 1 nəfərə 3303.01 – “Kimya texnologiyası və mühəndisliyi” (t.ü.f.d. Əsədov Səlim) dosent elmi adı verilməsi məsələsi müzakirə olunmuş və sənədlər AAK-na təqdim edilmişdir.
Elmi Şuranın iclaslarında elmi əməkdaşlıqla bağlı yeni müqavilələr müzakirə olunub təsdiq edilmişdir, həmçinin 2017-ci ilə qədər bağlanılmış və fəaliyyətdə olan müqavilələr əsasında aparılan elmi-tədqiqat işlərinin yerinə yetirilməsinə baxılmışdır.
Bu müqavilələr əsasında birgə aparılan elmi tədqiqatların əlaqələndirilməsi, elmi işlərin effektivliyinin artırılması və alınan nəticələrin mühüm olması müzakirə olunaraq təsdiq edilmişdir.
Elmi Şuranın genişləndirilmiş iclaslarında Moskva Dövlət Universitetinin “Qeyri-üzvi kimya” kafedrasının müdiri, professor Andrey Vladimiroviç Şevelkovun “Dəmirin güclü elektron korrelyasiyalı birləşmələri: yeni dəmir dövrünə doğru” və İspaniyanın Donostia Beynəlxalq Fizika Mərkəzinin professoru Yevgeni Vladimiroviç Çulkovun "Kvant spini fizikasında son nailiyyətlər və topoloji izolyatorlarda anomal Holl effektləri" mövzularında məruzələri dinlənilmişdir.
b) Elmi seminarların işi:
AMEA-nın Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunda Dissertasiya Şurasının nəzdində 2316.01 – ”Kimyəvi kinetika və kataliz”, 2303.01 – ”Qeyri-üzvi kimya”, 3303.01 – ”Kimya texnologiyası və mühəndisliyi” ixtisasları üzrə Elmi Seminar fəaliyyət göstərir. Elmi seminarın tərkibi 20 nəfərdən ibarətdir (2 müxbir üzv, 10 elmlər doktoru, 8 fəlsəfə doktoru). Elmi seminarda hesabat ilində aşağıdakı dissertasiya işləri müzakirə olunmuşdur:
1. 29.03.2017-ci ildə Azərbaycan Dövlət Neft və Senaye Universitetinin “Kimya və qeyri-üzvi maddələrin texnologiyası” kafedrasının doktorantı Əliyeva Mahirə İosaf qızının “Vanadium tərkibli binar oksid katalizatorlar üzərində propilenin oksidləşməsi” mövzusunda 2316.01 "Kimyəvi kinetika və kataliz" ixtisası üzrə dissertasiya işinin müzakirəsi. Protokol №1
2. 04.04.2017-ci ildə Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universitetinin dissertantı Quliyeva Sevinc “Piroliz qazının izobutan – izobutilen fraksiyasından təmiz izobutan, izobutilen və benzolun alınması proseslərinin modelləşdirilməsi” mövzusunda 3303.01 –"Kimya texnologiyası və mühəndisliyi" ixtisası üzrə dissertasiya işinin müzakirəsi. Protokol №2
3. 21.04.2017-ci ildə - Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universitetinin doktorantı Zeynalov Elşən Tofiq oğlu“Seolittərkibli nikel katalizatorları üzərində pentan-heksan fraksiyasının izomerləşməsi” mövzusunda 2316.01 "Kimyəvi kinetika və kataliz" ixtisası üzrə dissertasiya işinin müzakirəsi. Protokol №3
4. 25.04.2017-ci ildə Bakı Dövlət Universitetinin “Ümumi və Qeyri-üzvi kimya kafedrasının” doktorantı Yaqubov Nağı İbrahim oğlunun “Ca-Ga(İn)-Se(Te) üçlü sistemlərində faza əmələgəlmənin fiziki- kimyəvi əsasları və alınan fazaların xassələri” mövzusunda 2303.01 “Qeyri-üzvi kimya” ixtisası üzrə dissertasiya işinin müzakirəsi. Protokol №4
5. 16.05.2017-ci ildə Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universitetinin dissertantı Mürsəlova Lamiyə Asif qızı “Oksigen və ozonun iştirakı ilə katalitik kreking prosesinin tədqiqi” mövzusunda 2316.01 "Kimyəvi kinetika və kataliz" ixtisası üzrə dissertasiya işinin müzakirəsi. Protokol №5
6. 07.06.2017-ci ildə Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universitetinin doktorantı Abuzərli Fəridə Zaid qızı “Kobalt tərkibli binar oksid katalizatorları üzərində etanolun hidrogenə buxar fazalı konversiyası” mövzusunda 2316.01 “Kimyəvi kinetika və kataliz" ixtisası üzrə dissertasiya işinin müzakirəsi. Protokol №6
7. 13.06.2017- ci il tarixində AMEA-nın akad. M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunda “Kimyəvi-texnoloji proseslərin modelləşdirilməsi” laboratoriyasının dissertantı Xuraman Şamil qızı Hacıəhmədzadənin “Poliizobutilenin katalitik destruksiyası, modifikasiyası proseslərinin tədqiqi, riyazi modelləşdirilməsi və parametrlərinin hesablanması” mövzusunda 3303.01 – "Kimya texnologiyası və mühəndisliyi" ixtisası üzrə namizədlik dissertasiya işinin müzakirəsi. Protokol №7
8. 20.06.2017-ci ildə Bakı Dövlət Universitetinin Fiziki və kolloid kimya kafedrasının dissertantı Vəliyeva Günay Xanlar qızı "Modifikasiya olunmuş seolitlər iştirakında ksilolların izopropil və üçlübutil spirtləri ilə selektiv alkilləşməsi” mövzusunda 2316.01 "Kimyəvi kinetika və kataliz" ixtisası üzrə dissertasiya işinin müzakirəsi." Protokol №8
9. 20.06.2017-ci ildə AMEA Fizika İnstitutunun 1.8 saylı “Yüksək gərginliklər fizikası və texnikası” laboratoriyasının dissertantı Nəsrin Məhəmməd qızı Hüseynəhlinin “Sənaye tullantı suların ağır metallardan təmizlənməsinin yeni sorbsiya üsulları” mövzusunda 3303.01 "Kimya texnologiyası və mühəndisliyi" ixtisası üzrə dissertasiya işinin müzakirəsi. Protokol №9
10. 28.09.2017-ci ildə AMEA-nın akad. M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun dissertantı Osmanova Sevinc Nəsib qızı “Manqan və reniumun tioaminturşularla kompleks birləşmələrinin sintesi, quruluş və xassələri” mövzusunda 2303.01 -“Qeyri-üzvi kimya” ixtisası üzrə dissertasiya işinin müzakirəsi. Protokol №10
11. 06.10.2017-ci ildə AMEA-nın Gəncə Bölməsinin doktorantı Səfərova Lalə Nizami qızı “Benzoy turşusunun aminli və nitro törəmələrinin metal komplekslərinin sintezi və tədqiqi” mövzusunda 2303.01 "Qeyri-üzvi kimya" ixtisası üzrə dissertasiya işinin müzakirəsi. Protokol №11
12. 03.11.2017- ci ildə AMEA-nın akad. M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun elmi işçisi, doktorant Qasımova Afəridə Məzahir qızı “Acınohur titanmaqnetit konsentratının təbii qazla reduksiyası ilə dəmir tozunun və titan dioksidin alınması” mövzusunda 2303.01 “Qeyri-üzvi kimya” ixtisası üzrə dissertasiya işinin müzakirəsi. Protokol №12
13. 08.11.2017- ci ildə AMEA-nın akad. M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun “Seolit katalizi” laboratoriyasının elmi işçisi, Əliyeva Mahizər Qafar qızı “Modifikasiya olunmuş seolitlər üzərində tsikloheksanolun oksidləşdirici dehidrogenləşməsi” mövzusunda 2306.01 “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisası üzrə dissertasiya işinin müzakirəsi. Protokol №13
14. 17.11.2017- ci ildə Bakı Dövlət Universitetinin Kimya fakültəsinin “Ümumi və qeyri-üzvi kimya” kafedrasının doktorantı Həsənli Turan Mirzalı qızı “Tl-Gd (Tb) telluridlərinin və onlar əsasında bərk məhlulların alınmasının fiziki-kimyəvi əsasları” mövzusunda 2303.01 “Qeyri-üzvi kimya” ixtisası üzrə dissertasiya işinin müzakirəsi. Protokol №14
15. 28.11.2017-ci ildə AMEA-nın akad. M. Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun dissertantı Məmmədova Sevinc Rəhim qızı “Uran və toriumun bis-2-oksi-5-alkilbenzilamin və xlorlaşdırılmış naften turşuları ilə ekstraksiyası” mövzusunda 2303.01 “Qeyri-üzvi kimya” ixtisası üzrə dissertasiya işinin müzakirəsi. Protokol №15
16. AMEA-nın akad. Y.H.Məmmədəliyev adına Neft-Kimya Prosesləri İnstitutunun dissertantı Əliyeva Nüşabə Musa qızının “Bir atomlu C2-C4 spirtlərin karbohidrogenlərə çevrilmə reaksiyalarında Zr/Si və Zr/Al oksid əsaslı katalizatorların elektron-akseptor mərkəzlərinin rolunun tədqiqi” mövzusunda 2316.01- Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisası üzrə dissertasiya işinin müzakirəsi. Protokol №16
Cari il ərzində seminarda 16 dissertasiya işinin (1 elmlər doktoru və 15 fəlsəfə doktoru) müzakirəsi olmuşdur.
c) Dissertasiya Şurasının işi:
İnstitutun nəzdində 2303.01 – “Qeyri-üzvi kimya“, 2316.01 – “Kimyəvi kinetika və kataliz”, 3303.01 – “Kimya texnologiyası və mühəndisliyi” ixtisasları üzrə Dissertasiya Şurası fəaliyyət göstərir. Hesabat ilində Dissertasiya Şurasında 8 nəfər kimya üzrə fəlsəfə doktoru -Əliyeva Mahirə İosaf qızı- Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti, Zeynalov Elşən Tofiq oğlu- Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti, Quliyeva Sevinc Nizami qızı -Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti, Mürsəlova Lamiyə Asif qızı-“Neftin, qazın geotexnoloji problemləri və kimya” Elmi Tədqiqat İnstitutu,Nəsrin Hüseynəhli Məhəmməd qızı-AMEA-nın Fizika İnstitutu, Hacıəhmədzadə Xuraman Şamil qızı- AMEA-nın akad Kataliz və Qeyri üzvi Kimya İnstitutu, Osmanova Sevinc Nəsib qızı - AMEA-nın akad. M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu, Qasımova Afəridə- AMEA-nın akad. M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu və 1 nəfər elmlər doktoru elmi dərəcəsi -Yaqubov Nağı İbrahim oğlu - Bakı Dövlət Universiteti almaq üçün dissertasiya müdafiə etmişdir.
1. Əliyeva Mahirə İosaf qızı - Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universitetinin doktorantı "Vanadium tərkibli binar oksid katalizatorlar üzərində propilenin oksidləşməsi" 2316.01 – “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisasında kimya üzrə fəlsəfə doktoru-19.05.2017
2. Zeynalov Elşən Tofiq oğlu - Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universitetinin doktorantı “Seolittərkibli nikel katalizatorları üzərində pentan-heksan fraksiyasının izomerləşməsi” 2316.01- “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisasında kimya üzrə fəlsəfə doktoru -26.05.2017
3. Yaqubov Nağı İbrahim oğlu - Bakı Dövlət Universitetinin Ümumi və Qeyri-üzvi kimya kafedrasının doktorantı “Ca-Ga (İn)-Se(Te) üçlü sistemlərində faza əmələgəlmənin fiziki-kimyəvi əsasları və alınan fazaların xassələri” 2316.01- “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisasında kimya üzrə elmlər doktoru-30.06.2017
4. Quliyeva Sevinc Nizami qızı - Dövlət Neft və Sənaye Universitetinin doktorantı. “Piroliz qazının izobutan-izobutilen fraksiyasından təmiz izobutanın, izobutilenin və benzolun alınması proseslərinin modelləşdirilməsi” 3303.01- “Kimya texnologiyası və mühəndisliyi” ixtisasında kimya üzrə fəlsəfə doktoru -22.09.2017
5. Mürsəlova Lamiyə Asif qızı - “Neftin, qazın geotexnoloji problemləri və kimya” Elmi Tədqiqat İnstitutunun dissertantı “Oksigen və ozonun iştirakı ilə katalitik krekinq prosesinin tədqiqi” 2316.01 – “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisasında kimya üzrə fəlsəfə doktoru -29.09. 2017
6. Nəsrin Hüseynəhli Məhəmməd qızı - AMEA-nın Fizika İnstitutunun dissertantı “Sənaye tullantı suların ağır metallardan təmizlənməsinin yeni sorbsiya üsulları” 3303.01- “Kimya texnologiyası və mühəndisliyi” ixtisasında kimya üzrə fəlsəfə doktoru -13.10.2017
7. Hacıəhmədzadə Xuraman Şamil qızı-Kataliz və Qeyri üzvi Kimya İnstitutunun dissertantı “Poliizobutilenin katalitik destruksiyası, modifikasiyası proseslərinin tədqiqi, riyazi modelləşdirilməsi və parametlərinin hesablanması” 3303.01- “Kimya texnologiyası və mühəndisliyi” ixtisasında kimya üzrə fəlsəfə doktoru -27.10.2017
8. Osmanova Sevinc Nəsib qızı - AMEA-nın akad. M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun dissertantı “Manqan və reniumun tioaminturşularla kompleks birləşmələrinin sintesi, quruluş və xassələri” 2303.01 -“Qeyri-üzvi kimya” ixtisasında kimya üzrə fəlsəfə doktoru- 08.12.2017
9. Qasımova Afəridə Məzahir qızı- AMEA-nın akad. M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun dissertantı “Acınohur titanmaqnetit konsentratlarının təbii qazla reduksiyası ilə dəmir tozunun və titan dioksidinin alınması” 2303.01 -“Qeyri-üzvi kimya” ixtisasında kimya üzrə fəlsəfə doktoru- 22.12.2017
1.10. Maddi-texniki təchizat və maliyyə məsələləri
| 2016 | 2017 |
AMEA tərəfindən büdcə maliyyələşdirilməsi | 3137972 | 3250593.0 |
Orta aylıq əmək haqqı | 345,0 | 358.0 |
o cümlədən - elmi işçilər |
428,0 |
447.0 |
Büdcədən əlavə vəsaitin həcmi |
|
14322.0 |
1.11. Sosial sferada fəaliyyət
İnstitut əməkdaşlarına bayramlarda mükafatlar verilir və ehtiyacı olan əməkdaşlara müəyyən sosial yardımlar göstərilir.
1.12. Təltiflər və mükafatlar haqqında məlumat
1. İnstitutun direktor müavini, AMEA-nın müxbir üzvü Məhəmməd Babanlı Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondunun keçirdiyi İlin Alimi müsabiqəsinin kimya üzrə qalibi olmuşdur.
2. İnstitutun elmi işçisi Natəvan Sultanova son bir ildə əldə etdiyi elmi nəticələrə görə AMEA Rəyasət Heyətinin Fəxri fərmanına layiq görülmüşdür.
3.İnstitutun magistraturasının məzunu, kiçik elmi işçi Nigar İbrahimova AMEA-nın magistraturasında təhsil alan tələbələr arasında keçirilən “Magistr-2017” müsabiqəsinin 1-ci dərəcəli diplomuna layiq görülmüşdür.
4. İnstitutun Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurasının təşkilatçılığı ilə bu il noyabr ayının 20-də İnstitutda “Akademik Murtuza Nağıyev” adına mükafatın verilməsi üçün gənc alim və mütəxəssislər arasında müsabiqə elan edilmişdir. Komissiya müsabiqə namizədlərindən 1-nin fəaliyyətini yüksək qiymətləndirmişdir. Elmi işçi Fidan İbrahimova Samir qızına elmi fəaliyyətdə fərqləndiyinə görə “Akademik Murtuza Nağıyev” adına mükafatın diplomu təqdim olunmuş, iki gənc isə – elmi işçi Vüsal Əhmədov Musa oğlu və kiçik elmi işçi Səbinə İsmayılova Zahid qızını həvəsləndirici mükafata layiq görmüşlər.
4.1. İnstitutun elmi istiqamətləri üzrə problem şuralarının fəaliyyəti
İnstitutun nəzdində fəaliyyət göstərən “Qeyri-üzvi, analitik, fiziki kimya“ və “Kataliz” üzrə Problem Şuraları 2017-ci ildə müntəzəm olaraq bütün dissertant və doktorantların elmi-tədqiqat işlərinin mövzularını müzakirə edib.
4.2. “Azərbaycan-2020: gələcəyə baxış” İnkişaf Konsepsiyasından irəli gələn vəzifələri rəhbər tutaraq AMEA-nın 2020-ci ilədək İnkişaf Konsepsiyası ilə bağlı məlumat aşağıdakı cədvəldə verilmişdir:
Bilik iqtisadiy-yatın formalaş-ması | Elmin inkişaf etdiril-məsi | Elmin maddi-texniki bazasının yeniləşdiril-məsi | Hal-hazırda İnstitut qabaqcıl xarici ölkələrdə istehsal olunmuş 40 yaxın müasir cihazlarla təchiz olunmuşdur. Bax 4.3.8. |
|
| Elmin informasiya təminat sisteminin təkmilləşdiril-məsi | İnstitutun saytı müasir proqramlardan olan HTMH, CSS və PHP proqram paketləri vasitəsi ilə hazırlanır. İnstitut haqqında Wikipedia bazasında olan informasiyanın yerləşdirilməsi məqsədi ilə yaradılmış işçi qrupu bu məlumatları həmin bazaya yerləşdirir. İnstitutun saytında və AMEA-nın “SCİENCE.AZ” saytında olan İnstitutun səhifəsi mütəmadi olaraq yenilənir. |
|
| Elmin maliyyələşdirilməsi işində diversifikasiyanın aparılması | Elmi proqramların yerinə yetirilməsi ilə büdcədənkənar vəsaitin həcminin artırılması istiqamətində tədbirlər görülür. |
|
| Tətbiqi elmdə aparılan araşdırmaların bazarın tələblərinə uyğunlaşdırıl-ması
| Tətbiqi elmdə aparılan araşdırmalar bilavasitə bazarın (Respublikanın iqtisadiyyatının) tələblərinə uyğunlaşdırılır. |
|
| Milli İnnovasiya Sisteminin formalaşdırıl-ması | AMEA-nın Elmi İnnovasiya Mərkəzi və Rəyasət Heyətinin İnnovasiya şöbəsi ilə birgə araşdırmalar aparılır. |
|
| Elm və istehsal arasında əlaqələrin gücləndirilməsi | – İlk dəfə olaraq bir mərhələli bərk fazalı reaksiya ilə mikrodalğa texnologiyasından və yerli xammal olan Daşkəsən maqnetitindən istifadə etməklə bir sıra metallarının ferritləri alınmış və onların karbon monooksidin oksidləşməsində yüksək aktivliyi müəyyən edilmişdir; – Gümüş tioqallat (AgGaS2) əsasında yüksək rentgendozimetrik xarakteristikalara malik monokristalların yetişdirilməsi üçün üsul təklif edilmiş və göstərilmişdir ki, geniş intervalda yüksək rentgen həssaslığa malik olan AgGaS2 kristalları soyudulmadan qeyri-ətalətli rentgen şüalarını qeyd edən cihazlarda tətbiq oluna bilər; – Ferrosen törəmələri əsaslı nanokompozit məhlullarından istifadə etməklə müxtəlif təyinatlı tutumlarda formalaşan şlamların təmizlənməsi üçün Bakı ş. “EKOL Mühəndislik Xidmətləri” QSC-nın Ekoloji Monitorinq Departamentinin Kompleks Tədqiqatlar laboratoriyasında sınaq tədqiqatları aparılmışdır. Məlum olmuşdur ki, kompozitin təsiri ilə emal şlamlarından qum və mexaniki qarışıqlardan ibarət çöküntü yaranır; – Keçid metalların komplekslərinin Azərbaycanın ağır neftlərinin hasilinə və nəqlinə təsiri öyrənilib. Bu komplekslər əsasında hazırlanmış kompozit ilə asfalten və qətranların miqdarı çox olan Muradxanlı neftinin dinamik özlülüyünün 60.75% azalması müəyyən edilmişdir. Neftlə birlikdə çıxan lay sularının codluğunu kompozit aşağı salaraq, onu ekoloji təmiz suvarma su səviyyəsinə qədər təmizləyir; – EP-300 qurğusunda (Sumqayıt şəh.) etilen istehsalının yan məhsulu – ağır qətranın emalı nəticəsində yüksək təmizliyi olan (98,9%) naftalinin alınma prosesi təklif edilir. Prosesin mahiyyəti ondan ibarətdir ki, karbohidrogenlərin pirolizində istifadə edilən xammaldan asılı olaraq tərkibində 36%-ə qədər naftalin olan məqsədyönlü məhsulun texnoloji cəhətdən əlverişli sadə üsulla çıxımı və təmizliyi yüksək dərəcədə artırılır; – Hidrogen energetikası üçün universal enerji daşıyıcısı olan hidrogenin alınması məqsədi ilə bərpa olunan xammal kimi bioqazın istifadəsi istiqamətində onun hidrogen sulfiddən təmizlənməsi ilə yanaşı sərbəst kükürdün alınması üçün dəmir tərkibli tullantılar əsasında effektiv, ucuz katalizatorlar işlənib hazırlanmışdır;
– Acınohur titanmaqnetit konsentratının təbii qazla reduksiyası vasitəsilə və bioaktiv xitozan (0,01%) modifikatorundan istifadə etməklə titan 4-oksidin rutil və anataz formalarının istiqamətli sintezinin optimal rejimi və parametrləri müəyyən edilmiş və prosesin texnoloji sxemi verilmışdır. – Lantanoidlərin qallium sulfid tərkibli şüşələri alınmış, onlarda həyəcanlanma (l=976 nm) zamanı şüalanmanın infraqırmızı sahədən görünən sahəyə keçməsi müşahidə edilmişdir ki, bu da həmin maddələrdən antistoks lüminofor kimi optiki lifli rabitə xətlərində və gecə görmə cihazlarında istifadə edilməsini mümkün edir. – Nanoölçülü gümüş hissəcikləri saxlayan kvaternizə olunmuş poli-4-vinilpiridin hidrogeli əsasında sintez olunmuş kompozitlərdə doksisiklin antibiotiki immobilizə olunmuş və müəyyən edilmişdir ki, doksisiklin nanokompozitin tərkibində bioloji aktivliyini uzun müddət saxlayır və onun daşıyıcıdan tədricən ayrılması azı 48 saat ərzində müşahidə olunur. – Karbamid əsasında yüksək elektron sıxlığına malik polimer karbon nitrid materialları alınmışdır. Onların əsasında temperatura, köhnəlməyə və korroziyaya davamlı örtüklərin, yüksək keyfiyyətli elektron və optiki təbəqələrin, həmçinin müxtəlif çoxfunksiyalı kompozit innovativ materiallarının yaradılması mümkündür – Mineral tullantılardan qiymətli metalları ayırıb saflaşdıran mobil pilot sisteminin qurulması və yarımsənaye sınaqlarının keçirilməsi məqsədilə Daşkəsən filiz yatağının istismarı dövründə əmələ gəlmiş tullantıların mineraloji və kimyəvi tərkibi öyrənilmiş və onların yuyulma məhlullarından bir sıra metalların müvafiq sorbentlərlə ayrılması üsulu təklif edilir. |
4.3.2. AMEA-nın fəaliyyətini tənzimləyən bir sıra zəruri normativ-hüquqi sənədlərin təkmilləşdirilməsi
Cari ildə zəruri normativ-hüquqi sənəd təkmilləşdirilməyib.
4.3.3. Gənc alim və mütəxəssislərin elmi fəaliyyətinin stimullaşdırılması
Akademik M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurası AMEA Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurasının Rəyasət Heyəti tərəfindən təsdiq olunmuş fəaliyyət planına uyğun olaraq İnstitut rəhbərliyinin dəstəyi ilə 2017-ci ildə bir sıra elmi-ictimai tədbirlər həyata keçirmişdir.
Cari il fevralın 12-də Kaspi Liseyinin “Ağ şəhər“ filialının şagirdləri üçün tədbir keçirilmişdir. Tədbir çərçivəsində şagirdlər institutun müxtəlif laboratoriyaları ilə tanış olmuş, müasir cihaz və avadanlıqlar haqqında onlara məlumat verilmişdir.
İnstitutun alimləri və gənc mütəxəssisləri aparılan tədqiqat işləri, onların praktiki əhəmiyyəti və tətbiq perspektivləri barəsində şagirdlərə geniş informasiya vermişlər. Bundan başqa şagirdlərə institutda vaxtilə çalışmış və hal-hazırda işləyən görkəmli alimlər həyat və elmi fəaliyyətləri haqqında da, məlumat verilmişdiir
Analoji tədbir cari ilin aprel ayının 13-də institutda Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurasının təşkilatçılığı ilə Kimya-Biologiya Təmayüllü Respublika Liseyinin şagirdləri “Açıq qapı” günü keçirilmişdir. Hazırda, ölkəmizdə elmin, təhsilin inkişafı və onların müasir səviyyədə inteqrasiyası üçün böyük imkanlar yaranmışdır və bu istiqamətdə akademiyada mühüm işlər görülür. Bu cür tədbirlərin keçirilməsində məqsəd şagirdlərin dünyagörüşünün formalaşdırılması, onlarda kimya elminə marağın artırılmasıdır.Tədbir çərçivəsində şagirdlər üçün kimya fənni üzrə viktorina keçirilmiş və qaliblər tərifnamə ilə təltif olunmuşlar. Bundan başqa açıq qapı çərçivəsində məktəbli uşaqlar üçün Şura üzvlərindən Samirə Məmmədova, Gülşən Nəhmətova və Sevinc Osmanova tərəfindən müxtəlif maraqlı əyləncəli elmi şoular göstərilmiş, onların müxtəlif laboratoriyalara ekskursiyası təşkil olunmuşdur.
Sonda İnstitutun gənc alimi Şamo Tapdıqov məktəblilər qarşısında “Cansız polimerlər canlı orqanizmlərdə” mövzusunda məruzə ilə çıxış etmiş, onları maraqlandıran sualları cavablandırmışdır.
Eləcə də UNİCER özəl tam orta məktəbin şagirdləri üçün ekskursiya təşkil olunub.Baş tutan ekskursiya zamanı məktəblilərə institutun tarixi və burada aparılan tədqiqat işləri barədə məlumat verilib, elmi müəssisənin laboratoriyaları ilə tanış olan şagirdlər üçün müxtəlif əyləncəli və maraqlı təcrübələrəyani göstərilib.
Bundan başqa məlum olduğu kimi Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası (AMEA) ilə Təhsil Nazirliyinin birgə təşəbbüsü və AMEA Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurasının təşkilatçılığı ilə Bakıda yerləşən orta məktəblərdə yaradılan istedadlı şagirdlərin "Kiçik Akademiya"ları fəaliyyət göstərir. Cari ildə Suraxanı rayonu Bülbülə qəsəbəsi 232 saylı və Səbail rayonu 162 saylı tam orta məktəblərdə bununla bağlı keçirilən tədbirlərdə İnstitutun Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurasının üzvləri fəal iştirak etmişlər. Eləcə də, cari ildə ali məktəb tələbələrinin institutda yay təcrübəsi təşkil olunmuşdur.
Ötən il olduğu kimi cari ildə də İnstitutda Şuranın təşəbbüsü ilə “Fiziki-kimyəvi analiz üsullarından” - Elektron paramaqnit rezonansı, İnfraqırmızı spektroskopiya, Ultrabənövşəyi spektroskopiya, Rentgenoqrqfik analizdən mühazirə və seminarlar təşkil olunmuşdur. Bu tip seminar və mühazirələrin keçirilməsində məqsəd gənc mütəxəssisləırin, o cümlədən doktorant və magistrlərin fiziki-kimyəvi analizin nəzəri əsaslarının mənimsənilməsi və əldə etdikləri biliklərin praktik olaraq istifadəsini təmin etməkdən ibarətdir.
Noyabrın 21-də görkəmli kristalloqraf alim, AMEA-nın müxbir üzvü Xudu Məmmədovun anadan olmasının 90 illik yubileyinə həsr olunan beynəlxalq konfrans keçirilmişdir. Konfransın keçirilməsində Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurasının üzvləri fəal iştirak etmişlər.
AMEA Rəyasət Heyətinin müvafiq qərarına uyğun olaraq institutda gənc mütəxəssislər, eləcə də doktorant və magistrlər üçün xarici dildən hazırlıq kurslarının təşkilində Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurası fəal iştirak etmişdir.
İl ərzində İnstitut gənclərindən 1 nəfər elmlər doktorluğu üzrə dissertasiya işini, 2 nəfər isə fəlsəfə doktorluğunu müdafiə etmişdir. 4 nəfər dosent elmi adına layiq görülmüşdür.
İnstitutun elmi işçisi Natəvan Sultanova son bir ildə əldə etdiyi elmi nəticələrə görə AMEA Rəyasət Heyətinin Fəxri fərmanına layiq görülmüşdür.
İnstitutun magistraturasının məzunu, kiçik elmi işçi Nigar İbrahimova AMEA-nın magistraturasında təhsil alan tələbələr arasında keçirilən “Magistr-2017” müsabiqəsinin 1-ci dərəcəli diplomuna layiq görülmüşdür.
Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurasının üzvləri “20 yanvar”, ”Xocalı soyqırımı“ kimi respublika əhəmiyyətli anım günlərinin İnstitutda qeyd edilməsinin təşkilində aktiv iştirak etmişlər.
4.3.4. Elmi fəaliyyətdə informasiya-kommunikasiya texnologiyalarının tətbiqinin genişləndirilməsi barədə
AMEA-nın İnformasiya Texnologiyaları İnstitutunun göndərdiyi formalar (1A, 1B, 6, 7, 8 (A,B)) 3 dildə (azərbaycan. Rus. ingilis) doldurulmuş, 2173 səhifəlik material hazırlanıb elektron variantda həmin instituta göndərilmişdir.
2015-ci ildən institutun Web-saytı yeni struktura uyğun olaraq yenidən işlənilməyə başlanılışdır. Web-qrupun üzvləri: İsmayılova Arzu, Məmmədov Faiq, Abdullayeva Fəridə, Kərimbəyova Elşanə, Əsgərova Günel, Babaxanova Nailə.
4.3.5. Təşkil olunmuş tədbirlərin həyata keçirilməsi
Bax 1.7
4.3.6. AMEA-nın beynəlxalq elmi əlaqələrinin genişləndirilməsi barədə
Elmi Şuranın genişləndirilmiş iclaslarında Moskva Dövlət Universitetinin “Qeyri-üzvi kimya” kafedrasının müdiri, professor Andrey Vladimiroviç Şevelkovun “Dəmirin güclü elektron korrelyasiyalı birləşmələri: yeni dəmir dövrünə doğru” və İspaniyanın Donostia Beynəlxalq Fizika Mərkəzinin professoru Yevgeni Vladimiroviç Çulkovun "Kvant spini fizikasında son nailiyyətlər və topoloji izolyatorlarda anomal Holl effektləri" mövzularında məruzələri dinlənilmişdir.
4.3.8. AMEA-da elmi-müəssisələrin maddi-texniki bazasının və elmi cihaz parkının gücləndirilməsi istiqamətində işlərin davam etdirilməsi
Şöbənin nəzdində aşağıdakı qruplar fəaliyyət göstərir:
- Quruluş kimyası, rentgen və termiki analiz qrupu
- Spektral analiz qrupu
- Elektron mikroskopiyası qrupu
- Element analizi qrupu
Şöbənin tədqiqatlarının əsas istiqaməti müxtəlif sinif təbii və süni birləşmələrin rentgenoqrafik, termiki, spektral, elektron mikroskopiya və element analizlərinin aparılmasından ibarətdir. Şöbə bu tədqiqatların aparılması üçün müasir cihazlarla təmin olunmuşdur.
2017-ci ildə şöbənin qrupları tərəfindən aşağıda qeyd olunan analizlər aparılmışdır.
Quruluş kimyası, rentgen və termiki analiz qrupu
Spektral analiz qrupu
Elektron mikroskopiya qrupu
4.3.9. AMEA-da nəşriyyat fəaliyyətinin müasir tələblərə uyğun qurulması üçün xüsusi proqramın hazırlanması
Azərbaycan Kimya jurnalının və Kimya Problemləri jurnalının müasir tələblərə uyğun buraxılışları təşkil olunub.
Dövri nəşrlər sahəsində Azərbaycan Kimya Jurnalının və Kimya Problemləri Jurnalının 1, 2, 3 nömrələri çap olunmuş, 4-cü nömrələri isə nəşrə təqdim olunmuşdur. Kimya Problemləri Jurnalı 2017-ci il oktyabr ayından Web of Science bazasına daxil edilib.
Elmi işlər üzrə direktor müavini AMEA-nın müxbir üzvü
Məhəmməd Babanlı
Akademik M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun
2016-cı il üzrə elmi və elmi-təşkilati fəaliyyəti haqqında
H E S A B A T
(direktorluq hesabatı)
Hesabat dövründə İnstitutda elmi-tədqiqat işləri aşağıda göstərilən 3 problem üzrə aparılmış 8 mövzunun, 32 işi üzrə 39 mərhələsi yerinə yetirilmişdir.
Qeyri-üzvi kimya
Bu istiqamət üzrə elmi-tədqiqat işləri 1 problem üzrə aparılmışdir.
Problem
Mineral və bərpa olunan xammal emalının fiziki-kimyəvi əsasları və yeni qeyri-üzvi funksional materialların sintezi
Bu problem üzrə (3 mövzu, 13 iş, 16 mərhələ) alınan nəticələrdən aşağıdakılara diqqət yetirmək olar:
– Zəylik yatağından götürülmüş alunitin sulfat turşusu ilə işlənməsi yerinə yetirilmişdir. Dehidratlaşdırıcı yanma nəticəsində alınan alunit yanığının sulfat turşusu ilə emalı, alüminium birləşmələrinin məhlula çıxarılmasının optimal şəraitlərinin öyrənilməsi üzrə alüminium birləşmələrinin məhlula keçməsi dərəcəsinin alunitin dehidratlaşma vaxtından və temperaturundan, yanığın həll olmasının temperatur və həllolma müddətindən, turşunun qatılığından asılılığı müəyyən edilmişdir, belə ki, alüminiumun məhlula keçməsinin maksimal çıxımı (97-98%) aşağıdakı optimal şəraitdə baş verdiyi müəyyən edilmişdir: 85-900C-də temperatur, 35%-li sulfat turşusu 45-50 dəqiqə müddətində, Al2O3-ün məhluldakı miqdarı 140 q/l, dəmirin miqdarı 5,6 q/l, SiO2 isə 0,4 q/l təşkil edir.
– xTiO2.yH2O polititanatların 600-9000C temperaturlarda Na2SO4, K2SO4 və bioaktiv xitozan (0.01 kütlə %) modifikatorlardan istifadə etməklə gözərdilməsi ilə rutil, anastaz və brukit fazalarının alınması tədqiq edilmişdir. Müəyyən edilmişdir ki, xitozandan istifadə edildikdə 600-7000C-də anataz forma (tetraqonal sinqoniya) çoxluq təşkil edir (80%). 800-9000C intervalında közərdilmədən alınan kütlədə rutil forma (kubik sinqoniya) çoxluq təşkil edir (90%). Bioaktiv xitozanın polisaxarid fraqmentlərinin təsiri ilə anataz səthlərinin laylı quruluşlu funksilaşması baş verir.
– Daşkəsən Filizsaflaşdırma kombinatının tullantılarından qiymətli metalların çıxarılmasının optimal parametr və rejimləri müəyyən edilmiş, Azərbaycanda ilk dəfə olaraq filiz tullantılarından təbiətə ziyan vurmadan faydalı metalların yuma üsulu ilə hasilat texnologiyası işlənib hazırlanmışdır.
– Oksisulfid şüşələrin sulfid şüşələrə nisbətən termiki və kimyəvi cəhətdən davamlılığını nəzərə alıb hesabat dövründə La2O3- As2S3- Ce2O3, La2O3- As2S3- Sm2O3, La2O3- As2S3- Er2O3 sistemlərində şüşə əmələgəlmə sahələrinin sərhədləri müəyyən edilmiş, yeni fazaların fiziki-kimyəvi və optiki xassələri öyrənilmişdir. Müəyyən olunmuşdur ki şüşə əmələgəlmə sahəsi lantanoidlərin nüvəsinin yükünün artması istiqamətində azalır.Bu da lantanoid oksidlərinin quruluşunda metal atomunun koordinasiya ədədinin dəyişməsi ilə əlaqədardır. Alınan şüşələr lazər şüalarının təsirinə davamlıdır. Raman spektrdə As-S, La-O və Er-O rabitələrinə məxsus zolaqların intensivliyinin güclənməsi və spektrdə enerjinin böyük olan tərəfə qismən (180,220 və 370 sm-1) sürüşməsi şüşələrdə kovalentliyin güclənməsi və ehtimal ki yeni rabitələrin yaranması ilə izah oluna bilər.
– Sb2S3-PbSbS3 və (Bi2Se3)1-xMnx , CaGa2Se4-GaSe və As2Se3-CrSe sistemləri fiziki-kimyəvi analiz metodlarları vasitəsilə tədqiq edilmış və faza diaqramları qurulmuşdur. Bi2-xSbxT3-y-zSySez tərkibli ərintilərinin termoelektrik və (GaS)1-x(Se)x:Yb tərkibli ərintilərin dozimetrik xassələri öyrənilmişdir. (Bi2Te3)1-x (Sb2Te3)x bərk məhlul ərintilərində stibiumun nadir-torpaq elementləri ilə, tellurun isə selen və kükürdlə əvəz olunması ilə ilk dəfə alınmış Bi1.88Sb0,06Nd0,06Te2,82Se0,09S0,09 tərkibli material 350 K-də yüksək termoelektrik effektivliyə (Z=3.52.103 K-1) malik olub, soyuducu sistemlərdə və termogeneratorlarda tətbiq oluna bilər.
– Ağır p-elementlər əsasında topoloji izolyator xassəli qarışıq laylı bəzi telluridlərin mükəmməl monokristalları yetişdirilmiş, beynəlxalq kollaboratorlarla birgə tədqiqi nəticəsində bu materialların terahers detektorlarda sahə-effekt tranzistorları kimi tətbiqinin mümkünlüyü müəyyən edilmiş və monokristallik layların nanopulcuqlarından yığılmış nanoantennalar əsasında skanedici sınaq qurğusu vasitəsilə müxtəlif qeyri-şəffaf obyektlərin daxili görüntülərinin yüksək keyfiyyətli təsvirləri alınmışdır.
– Mingəçevir su anbarının sualtı polad qurğularında mikrobioloji bakteriyaların və onların həyat fəaliyyətinin nəticəsi olan hidrogen sulfid korroziyası aşkar edilmişdir. Bu mikroorqanizmlər anaerob xassəli olub sudakı SO42- ionları ilə qidalanaraq H2S ifraz etməklə, pittinq korroziyasına səbəb olurlar.
– Üzvi batareyalarda elektrod materialı kimi perspektivli material olan dördəvəzli fenilendiaminlərin monomer və oliqomerlərinin, onların komplekslərinin alınma üsulları işlənib hazırlanmışdır.
– Heksametilferrosen və oktametilferrosen təkmilləşdirilmiş metodikə üzrə yüksək çıxımla sintez olunmuşlar. Heksametilferrosen və heksametilferrosenium sistemində baş verən elektron mübadilə reaksiyasının kinetik tədqiqatları nəticəsində müəyyən olunmuşdur ki, HmFс+HmFс+ əsasında hazırlanmış elektrod dönərlik və məhlulda davamlılıq baxımından ferrosen-ferrisinium elektrodundan daha perspektivli elektroddur.
– Reniumun(ІV) α-amin ß-oksipropion turşusu (serin) ilə ([MLH][ReX6], [MLH][Re2X8] və [LH]2[ReX6], [LH]2[Re2X8] (HX, X= Cl-, Br-)), manqanın(II) [MnL1L2(H2O)2]Cl2, [MnL1L2Cl2] L1- 2-amin-3-hidroksipropion turşusu (HO2C-CH(NH2)CH2)OH və L2-karbamidlə(CH4N2O)), mis(II) kationunun dimetilsulfoksidlə [(CH3)2S=O]2CuCl2·2H2O, vanadium xloridin (C5H5)2VCl natrium pentakarbonil reniumla Na+Re(CO)-5 qarşılıqlı təsirindən (C5H5)2V-Re(CO)5 tərkibli bir sıra koordinasion birləşmələri sintez edilmiş, onların quruluş və xassələri müasir fiziki-kimyəvi metodlarla öyrənilmişdir.
– İki əsaslı aromatik karbon turşularının d-elementlərlə koordinasion polimerləri əsasında kompozit materiallar hazırlanmış və onların ağır neftlərin reoloji xassələrinə təsiri öyrənilərək, neftin kinematik özlülüyünün 60%-dən çox aşağı salınması müəyyən olunmuşdur.
Kimyəvi kinetika və kataliz, fiziki kimya
Bu istiqamət üzrə elmi-tədqiqat işləri 1 problem üzrə aparılmışdir.
Problem
Katalizin fundamental əsaslarının inkişaf etdirilməsi, yeni katalizatorların və adsorbentlərin yaradılması.
Bu problem üzrə (4 mövzu, 15 iş, 18 mərhələ) alınan nəticələrdən aşağıdakılara diqqət yetirmək olar:
– Metanın metanola oksidləşməsi prosesi üçün temperatura və oksidləşdiriciyə qarşı davamlı biomimetik katalizator – dəmirtetrafenilporfirin kompleksində fenil qruplarının H atomlarının halogenlə (F) əvəz olunmuş forması − 5,10,15,20-Tetrakis (Pentaflüorofenil)-21H, 23H-Fe(III)Cl kompleksindən istifadə edib, biomimetik katalizator sintez olunmuş və onun üzərində metanın hidrogen peroksidlə monooksidləşməsi prosesi üçün axınlı kvars reaktoru olan qurğu yığılmış, reaksiya məhsullarının qaz-maye xromotoqrafında analiz şəraitləri təyin edilmişdir.
– Piridinin azot 1-oksid ilə oksidləşməsi reaksiyasının sürətinə səthin və reaksiya zona həcminin (0,9-5,4sm-1 intervalda) təsirinin öyrənilməsinin eksperimental tədqiqi aparılmışdır. Reaktorun daxilində səthin və reaksiya zona həcminin (S/V-faktor) dəyişməsi reaksiya məhsullarının çıxımının azalmasına səbəb olur: S/V=0,9sm-1, S/V=2,0sm-1, S/V=3,2sm-1, S/V=5,4sm-1 qiymətlərində 2,2- və 2,3-dipiridillərin çıxımları müvafiq olaraq 20,5 və 21,9 küt%;14,3 və 19,3 küt%;15,4 və 17,1 küt%; 8,8 və 11,2 küt% təşkil etmişdir.
– Fülleren dudası, Fe- tetrafenilporfirin kompleksi və nano-titan dioksid katalizatorları iştirakında izopropilbenzolun və tsikloheksenin oksidləşmə reaksiyalarının aparılması üçün 2 tip qurğu – qazometrik və barbotaj tipli (havanın axını) istifadə olunmuşdur. Fulleren C60 dudasının və anataz nano-TiO2 əlavələri kumolun molekulyar oksigenlə model oksidləşmə prosesini əsaslı sürətləndirir. Fe-tetrafenilporfirin kompleksi qatqıları* isə yalnız hidrogen peroksidlə aparılan kumolun və tsikloheksenin oksidləşmə proseslərində güclü katalitik effekt göstərir.
Kumolun barbotaj tipli reaktorda katalitik (nano-TiO2-PC-500 + C60 dudası) oksidləşmə prosesi aparılmış və alınmış məhsullar xromato-kütlə üsulu ilə analiz edilmişdir.
– Eksperimental və kinetik metodlarla eləcə də metal kationlarının oksigen atomları ilə rabitə enerjilərinin analizi nəticəsində naften karbohidrogenlərinin metal-seolit katalizatorları üzərində oksidləşdirici dehidrogenləşməsi reaksiyalarında alınan məhsulların hər biri üçün aktiv mərkəzlərin təbiəti və metal kationlarının rolu müəyyən edilmişdir. Bu aktiv mərkəzləri nəzərə almaqla reaksiyalar üçün mərhələli mexanizm təklif edilmiş və proseslərin nəzəri əsaslandırılmış kinetik modelləri işlənib hazırlanmışdır.
Kimya-texnoloji sistemlərin modelləşdirilməsi və optimal layihələşdirilməsi metodu əsasında, krekinq və piroliz qazlarının emalı kompleksinin tam riyazi modeli işlənib hazırlanmış, iqtisadi meyyar kimi gəlir norması seçilmiş və dinamik proqramlaşdırılma metodu ilə kompleksin proseslərinin optimal uzlaşdırılmış texnoloji rejimləri təyin edilmişdir.
– Xlorlu aromatik karbohidrogenlərin oksidləşməsi katalizatorların ümumi xarakteristikası öyrənilmişdir, Mo,P modifikasiyalı və SiO2 yaxud Al2O3 daşıyıcılı oksovanadium sistemlərinin xlortoluolların (XT) qaz fazalı selektiv oksidləşmə prosesində ən aktiv və selektiv sistemlər olduğu qeyd edilmişdir. Katalizatorlar yüksək regenerasiya qabiliyyətli olub, dəfələrlə istifadəyə yararlıdılar. Katalizatorların aktivlik və selektivliklərinə əsasən reaksiyanın optimal şəraiti seçilmişdir. p- və m-xlortoluollar yüksək selektivlik göstərir (72–92%), Xlormalein anhidridinin çıxımı 24–32%-dir. p-Xlor toluol m-xlor törəmələrindən daha çox reaksiya qabiliyyətinə malikdir.
Xlorbenzol, xlortoluolların tərkibindəki xlor atomlarının miqdarı və vəziyyəti ilə katalitik oksidləşmə reaksiyasının konversiya, selektivliyi arasında korrelyasiya müəyyən edilmişdir ki, bu da oksidləşmə məhsullarının paylanmasını proqnozlaşdırmağa imkan verir.
– İlk dəfə olaraq dietilaminin m-toluil turşusu ilə asilləşmə reaksiyasının mikrodalğalı şüalanma sahəsində aparılmasının mümkünlüyü tədqiq olunub, proses mikrodalğalı şülanmanı intensiv udan Zn-B-P/Al2O3/Аl-katalizatorun iştirakı ilə aparılıb.
Katalizatorların turşuluğunun ammonyakın termodesorbsiya metodu ilə təyinində mikrodalğalı elektromaqnit şüalanma sahəsindən istifadə olunub.
– İlk dəfə olaraq tərkibində keçid metalları olmayan nanoquruluşlu polimer karbon nitridin hidrogen molekulunu aktivləşdirmək xassəsi müəyyən edilmiş və bu katalizatorun iştirakı ilə çoxtonnajlı sənaye məhsulu olan polistirol istehsalında fenilasetilenin stirola selektiv hidrogenləşmə üsulu işlənib hazırlanmışdır.
– Sualtı obyektlərin aşkar edilməsi üçün geniş tezlik intervalına malik akustik antenaların hazırlanması məqsədi ilə poli-N-vinilpirrolidon və qummiarabik sopolimeri əsasında ölçüləri 7-9 nm olan yeni sinif pyezoelektrik gümüş nanokompozitləri alınmışdır.
– Renium xalkogenidləri əsasında ikili birləşmələrin və üçlü ərintilərin nazik örtük təbəqələrinin elektrokimyəvi alınma üsulu işlənib hazırlanmışdır. Elektrokimyəvi yolla alınmış Re-Se-Cu nazik təbəqələr diod kimi yarımkeçiricilər texnikasında və fotoelektrod materialı kimi günəş enerjisinin çevrilməsində perspektivli materiallar hesab edilirlər.
– Vanadium (IV) aşağı parçalanma temperaturlu (Tparç>110÷1200C) π-tip metalüzvi birləşməsi – (C5H5)2V=O·(THF)5 (I) və yuxarı parçalanma temperaturlu (Tparç=180-1940C>) ion tip çaxır turşu liqandlı karboksilat kompleksi (II)
(II) müvafiq olaraq onların tetrahidrofuran və su məhlullarından əvvəlcə daşıyıcı səthinə hopdurulması, sonra isə alınmış nümunələrin birinci halda 180-2000C, ikinci halda isə 180-3000C temperatur intervalında termiki işlənmə yolu ilə daşıyıcı səthində vanadium oksid tərkibli nazik təbəqəli nümunələr əldə olunmuşdur. Bu yolla alınan təbəqələrin 5000C temperatura qədər közərdilməsi təbəqənin tərkib və faza dəyişirikliklərinə məruz qalmamışlar.
Aparılmış spektral İQ və quruluş (RFA, QXA) tədqiqatları nəticəsində müəyyən edilmişdir ki, üzvi liqandın və termiki işləmə mühitinin təbiətlərindən asılı olaraq alınan örtüklərin tərkib və quruluşlarında bəzi fərqləndirici cəhətlər ortaya çıxmışdır ki, bu da xammal kimi götürülmüş vanadium (IV) və (V) müxtəlif oksidləşmə dərəcəli vanadil kompleksləri əsasında formalaşdıqlarını düşünməyə əsas verir.
– Molibden ilə nikelin birgə çökdürülməsi üçün sitrat-ammonyak və ammonyak elektrolitlərinin tərkibi işlənib hazırlanmışdır. Nikelin reduksiyasının sürəti sitrat və ammonium ionlarının nisbətindən asılıdır, ammonyakın qatılığı artdıqca, alınan ərintilərin tərkibində nikelin miqdarı artır. Bundan əlavə, ammonium ionlarının miqdarı artdıqca, ərintilərin tərkibində oksigenin də miqdarı artır.
Sitrat ionlarının elektrolizdə iştiraki molibdenin reduksiya sürətini azaldır. Sitrat və ammonium ionlarının nisbətini dəyisməklə ərintilənin tərkibini də dəyiımək mümkündir.
– İstər Al–Mo–Si əsaslı, istər Mg–Zr, istərsə də Mg–Al–Zr əsaslı sorbentlər sulu məhlullardan Co2+, Ni2+ və Cu2+ ionlarına görə yüksək sorbsiya tutumlarına malikdir. Hər üç sorbenti dəniz, neft və lay sularından belə mikroelementlərin çıxarılmasında münasib ion-mübadilə materialları kimi istifadə etmək olar. 10000C temperaturda közərdilmiş Al–Mg–Zr əsaslı sorbentin mikrospektroskopik analizi nəticəsində 4 alınmış spekrtdən eyni tərkibdə kiçik faiz fərqləri ilə mikrokristalların alınması müşahidə olunur.
– Filiz emalı tullantı sularından yüksək faizlə (90-95%) Cu2+ və Zn2+ ionlarının çıxarılması üçün modifikasiya olunmuş bentonit filtri hazırlanmış və İran İslam Respublikasının Gilan Almas şirkətində sənaye miqyasında sınaqdan keçirilmişdir. Alınan nəticə təbii bentonit və ənənəvi istifadə olunan aktiv kömürdən 1,5 dəfə yüksəkdir.
Kimya texnologiyası və mühəndisliyi
Bu istiqamət üzrə elmi-tədqiqat işləri 1 problem üzrə aparılmışdir.
Problem
Kimyəvi proseslərin texnologiyası və modelləşdirilməsi
Bu problem üzrə (1 mövzu, 4 iş, 5 mərhələ) alınan nəticələrdən aşağıdakına diqqət yetirmək olar:
–Neft lay sularının maye fazalı ekstraksiya üsulu ilə asfalten, gətran birləşmələrindən və bərk faza hissəciklərindən təmizlənməsi üçün texnoloji sxem təklif olunmuşdur. Texnoloji sxemin ekstraksiya bölməsi lay sularına görə ardıcıl, həlledici- toluola görə çarpaz olaraq üç pilləli ekstraktor şəkilində təklif edilmişdir. Laboratoriya təçrübələri və bir cox hesablamalar nəticəsində çirkab neft sularının asfalten və qatran bırləşmələrindən təmizlənməsi üçün maye fazalı ekstraksiya prosesini istifadə edərək, səmərəli texnoloji sxem işlənib hazirlanmışdır.
Bu və bu tipli proseslərin riyazi emalı üçün ötən hesabat ilində hazırlanmış proqram təminatı təkmilləşdirilmiş, 1000-dən çox tənliklə ifadə olunan kinetik reaksiyaların daxil edilməsi, düzəlişi və həlli üçün yeni modul hazırlanmışdır. Yeni modul 4-cü tərtib Runge-Kutta üsulunu həyata keçirir.
– Laylı quruluşa malik kristalların formalaşdırılması prosesində qallium monosulfid-aşqar sistemi üçün, seqreqasiya prosesinin fazalararası səth sərhədinin stabilliyini və ya qeyri-tarazlığını nəzərə alan, aşqarların diffuziyalı-seqreqasiyalı paylanması modeli işlənmişdir. İlkin məlumatlardan və təcrübi nəticələrdən istifadə edərək GaS-aşqar sistemin qeyri-stasionar kristallaşması prosesinin modelləşdirilməsi aparılmışdır. Kristalların dielektrik xassələrinə, dc- və ac-keçiriciliyinin üst-üstə düşən qanunauyğunluqlarına görə hoppanma mexanizmi seçilmiş və kristalın əsas fiziki parametrləri hesablanmışdır.
– EP-300 qurğularında əmələ gələn etilen istehsalının yan məhsullarının – yüngül və ağır qətranın katalitik emalı prosesinin sadə texnologiyası işlənib hazırlanmışdır. Ağır qətranın katalitik emalı nəticəsində 98,9% naftalinin ağır fraksiyadan ayrılmağını təmin edən üsul təklif olunmuşdur. Naftalinin təmizliyi 96 %-ə çatdırılmışdır.
Etilen istehsalında alınan yüngül qətranın emal prosesi üçün alüminium, toluol və hidrogen xlorid əsasında hazırlanmış, karbohidrogenlərin çevrilməsini, benzol və toluolun zənginləşdirilməsini təmin edən effektli kompleks katalizator işlənib hazırlanmışdır.
1.1. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərman və sərəncamlarının, Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin qərar və sərəncamlarının, habelə dövlət proqramlarının icrası ilə əlaqədar işlərin yerinə yetirilməsi haqqında məlumat
1. “Azərbaycan Respublikasında sənayenin inkişafına dair 2015-2020-ci illər üçün Dövlət Proqramı”nın həyata keçirilməsi üzrə Tədbirlər Planı əsasən (4.12 və 4.15) bəndlər üzrə
– Meliorasiya və su təsərrüfatı sistemində magistral su kəməri və hidrotexniki qurğuların tikintisində deformasiya olunmuş kanal bəndi və korroziya əleyhinə hermetiklər kimi modifikasiya olunmuş bitum-polimer kompozisiya örtüyü “Bikoplast” təklif olunur.
– Hidrotexniki qurğuların metal avadanlıqlarının istismar şəraitində korroziyaya davamlılığının proqnozlaşdırılması və mühafizəsinin təşkili məqsədilə orada baş verən fiziki-kimyəvi proseslər öyrənilir və alınmış nəticələr əsasında onların mühafizə sistemi təklif ediləcək.
– EP-300 qurğularında əmələ gələn etilen istehsalının yan məhsullarının ağır qətranından təmizliyi 98-99%-ə çatan naftalinin alınma prosesi təklif edilir.
– Elektrokimyəvi üsulla sərt mühitlərdə fəaliyyət göstərən, yüksək enerjili elektrik kontaktlarında aşınmaya, istiliyə və korroziyaya davamlı təbəqələr kimi hərbi sənayedə istifadə oluna bilən ərintilərin alınması təklif edilir.
– Krekinq və piroliz qazlarının emalı kompleksinin optimal layihələşdirilməsi misalında kimya-texnoloji sistemlərin modelləşdirilməsi və optimal layihələşdirilməsinin yeni metodu (optimal uzlaşdırılmış material və istilik axınlarının təyini) işlənib hazırlanmışdır.
– Mineral tullantılardan qiymətli metalları ayırıb saflaşdıran mobil pilot sisteminin qurulması və yarımsənaye sınaqlarının keçirilməsi məqsədilə Daşkəsən filiz yatağının istismarı dövründə əmələ gəlmiş tullantıların mineraloji və kimyəvi tərkibi öyrənilmiş və onların yuyulma məhlullarından bir sıra metalların müvafiq sorbentlərlə ayrılması üsulu təklif edilir.
– Filiz emalı tullantı sularından yüksək faizlə (90-95%) Cu2+ və Zn2+ ionlarının çıxarılması üçün modifikasiya olunmuş bentonit filtri hazırlanmış və İran İslam Respublikasının Gilan Almas şirkətində sənaye miqyasında sınaqdan keçirilmişdir.
2. Azərbaycan Pespublikası Prezidenti İlham Əliyevin 20 sentyabr 2016-cı il tarixli Sərəncamı ilə təsdiq edilmiş “Azərbaycan Respublikasında informasiya cəmiyyətinin inkişafına dair Milli Strategiyanın həyata keçirilməsi üzrə 2016-2020-ci illər üçün Dövlət Proqramı” çərçivəsində tapşırılmış işlərin icrası (2.2, 2.3 və 5.1, 5.2) bəndlər üzrə tədbirlər mütəmadi olaraq keçirilir.
Elmi-tədqiqat işləri planlarının yerinə yetirilməsi haqqında alınmış mühüm nəticələr
“MiNERAL XAMMALIN KOMPLEKS EMALI” şöbəsi
PROBLEM
Mineral və bərpa olunan xammal emalının fiziki-kimyəvi əsasları və yeni qeyri-üzvi funksional materialların sintezi
MÜHÜM NƏTİCƏ
Daşkəsən filiz hövzəsində yerləşən Alunit filizinin emal məhsullarından istifadə etməklə ərazidə yerləşən Filizsaflaşdırma kombinatının tullantılarından qiymətli metalların çıxarılmasının optimal parametr və rejimləri müəyyən edilmiş, Azərbaycanda ilk dəfə olaraq filiz tullantılarından təbiətə ziyan vurmadan faydalı metalların yuma üsulu ilə hasilat texnologiyası işlənib hazırlanmışdır. (şəkil 1).
İcraçılar: kimya üzrə elmlər doktoru Arif Heydərov, Aybəniz Quliyeva və geologiya-mineralogiya üzrə elmlər doktoru Çingiz Qaşqay (AMEA Geologiya və Geofizika İnstitutu)
Şəkil 1. Daşkəsən Filizsaflaşdırma kombinatının tullantılarından qiymətli metalların
çıxarılmasının laboratoriya şəraitində mobil texnoloji qurğusu
A.A.Haydarov, Ch.M.Kashkay, A.A.Guliyeva, A.B.Huseynova, Z.R.Jafarov and ets. Recovery of precious metals from Dashkesan mineral tailings by combined methods. Azerbaijan Chemical journal. 2016, №3, c. 121-129.
“QEYRİ-ÜZVİ FUNKSİONAL MATERİALLAR” şöbəsi
PROBLEM
Mineral və bərpa olunan xammal emalının fiziki-kimyəvi əsasları və yeni qeyri-üzvi funksional materialların sintezi
MÜHÜM NƏTİCƏ
1. Ağır p-elementlər əsasında topoloji izolyator xassəli qarışıq laylı bəzi telluridlərin mükəmməl monokristalları yetişdirilmiş, beynəlxalq kollaboratorlarla birgə tədqiqi nəticəsində bu materialların terahers detektorlarda sahə-effekt tranzistorları kimi tətbiqinin mümkünlüyü müəyyən edilmiş və monokristallik layların nanopulcuqlarından yığılmış nanoantenalar əsasında skanedici sınaq qurğusu vasitəsilə müxtəlif qeyri-şəffaf obyektlərin daxili görüntülərinin yüksək keyfiyyətli təsvirləri alınmışdır (şəkil 2).
İcraçilar: AMEA müxbir üzvü Məhəmməd Babanlı, kimya üzrə fəlsəfə doktoru Ziya Əliyev
Şəkil 2. Sahə-effekt tranzistorları üçün nano antennaların SEM təsviri
Viti L., Coquillat D.,Politano A.,Kokh K.A., Aliev Z.S., Babanly M.B.,Tereshchenko O.E., Knap W., Chulkov E.V., Vitiello M.S. Plasma-Wave Terahertz Detection Mediated by Topological Insulators Surface States // Nano Letters, 2016, v.16, pp.80−87.
2. Mingəçevir su anbarının sualtı polad qurğularında mikrobioloji bakteriyaların və onların həyat fəaliyyətinin nəticəsi olan hidrogen sulfid korroziyası aşkar edilmişdir. Bu mikroorqanizmlər anaerob xassəli olub sudakı SO42- ionları ilə qidalanaraq H2S ifraz etməklə, pittinq korroziyasına səbəb olurlar (şəkil 3).
İcraçılar: kimya üzrə fəlsəfə doktoru Hilal Tahirli, kimya üzrə fəlsəfə doktoru Süleyman Verdiyev, biologiya üzrə fəlsəfə doktoru Könül Baxşəliyeva (Mikrobiologiya İnstitutu)
Şəkil 3. Polad nümunələrin Mingəçevir su anbarında korroziya
sınaqlarından sonrakı görünüşü, a –ilkin metal; b– 4 aylıq sınaqdan sonra; c – 11 aydan sonra.
H.M.Tahirly, S.Ch.Verdiev, K.F.Bakhshaliyeva, acad. D.B.Taghiyev. Corrosion of carbon steel St-3 under exploitation of hydrotechnical utilities builts on the Kura and Aras rivers. Reports of National Academy of Sciences of Azerbaijan, 2016, № 2.
“KOORDİNASİYA BİRLƏŞMƏLƏRİ” şöbəsi
PROBLEM
Mineral və bərpa olunan xammal emalının fiziki-kimyəvi əsasları və yeni qeyri-üzvi funksional materialların sintezi.
MÜHÜM NƏTİCƏ
Üzvi batareyalarda elektrod materialı kimi perspektivli material olan dördəvəzli fenilendiaminlərin monomer və oliqomerlərinin, onların komplekslərinin alınma üsulları işlənib hazırlanmışdır.
Dördəvəzli fenilendiaminin mis ilə polimer kompleksi
İcraçılar: AMEA-nın müxbir üzvü Əjdər Məcidov, k.ü.f.d. Pərizad Fətullayeva, k.e.i. Səbinə İsmayılova
С.З.Исмаилова, А.А.Меджидов, П.А.Фатуллаева, Р.Дж.Касумов, И.Мамедов.
Получение полимера конденсацией о-фенилендиамина и п-ксилилендибромида и его свойства. Журнал Неорганической Химии.
“NANO- VƏ ELEKTROKATALİZ” şöbəsi
PROBLEM
Katalizin fundamental əsaslarının inkişaf etdirilməsi, yeni katalizatorların və adsorbentlərin yaradılması
MÜHÜM NƏTİCƏ
1. İlk dəfə olaraq tərkibində keçid metalları olmayan nanoquruluşlu polimer karbon nitridin hidrogen molekulunu aktivləşdirmək xassəsi müəyyən edilmiş və bu katalizatorun iştirakı ilə çoxtonnajlı sənaye məhsulu olan polistirol istehsalında fenilasetilenin stirola selektiv hidrogenləşmə üsulu işlənib hazırlanmışdır.
2.
Fenilasetilenin stirola və etilbenzola çevrilməsi
İcraçılar: kimya üzrə elmlər doktoru Vaqif Əhmədov, kimya üzrə fəlsəfə doktoru İsrafil Əhmədov, Vüsal Əhmədov, kimya üzrə fəlsəfə doktoru Həbib Nurullayev
V.M. Akhmedov, I. Ahmadov, H.G. Nurullayev, V.M. Ahmadov. New metal-free Catalysts for the selective hydrogenation of multiple bonds in aromatic hydrocarbons based on graphitic carbon nitrides. Azerbaijan Chemical Journal, 2016, № 4.
2. Sualtı obyektlərin aşkar edilməsi üçün geniş tezlik intervalına malik akustik antenaların hazırlanması məqsədi ilə poli-N-vinilpirrolidon və qummiarabik sopolimeri əsasında ölçüləri 7-9 nm olan yeni sinif pyezoelektrik gümüş nanokompozitləri alınmışdır.
İcraçılar: akademik Dilqəm Tağıyev, kimya üzrə elmlər doktoru Nizami Zeynalov, kimya üzrə fəlsəfə doktoru Şamo Tapdıqov, Səadət Hümbətova
S.F.Humbatova, N.A.Zeynalov, D.B.Taghiyev, Sh.Z.Tapdigov, S.M.Mammedova. Chitosan polymer composite material containing of silver nanoparticle // Digest Journal of Nanomaterials and Biostructures, 2016, Vol.11,. № 1, p.39-44.
“SORBSİYA PROSESLƏRİ” şöbəsi
PROBLEM
Katalizin fundamental əsaslarının inkişaf etdirilməsi, yeni katalizatorların və adsorbentlərin yaradılması
MÜHÜM NƏTİCƏ
Filiz emalı tullantı sularından yüksək faizlə (90-95%) Cu2+ və Zn2+ ionlarının çıxarılması üçün modifikasiya olunmuş bentonit filtri hazırlanmış və İran İslam Respublikasının Gilan Almas şirkətində sənaye miqyasında sınaqdan keçirilmişdir. Alınan nəticə təbii bentonit və ənənəvi istifadə olunan aktiv kömürdən 1,5 dəfə yüksəkdir. (şəkil 4).
İcraçılar: kimya üzrə elmlər doktoru Əli Yaqubov, Şahab Nasseri, Elvin Cabbarov
Ş.A.Nasseri, G.R.Kiani, A.I.Yaqubov, A.Alemi, A.N.Nuriev. Kinetics and thermodynamics study of zinc ions adsorption on to modified nanobentonite Chemical Engineering, 2016, V. 82, №12, p. 820-826.
Şəkil 4. Filiz emali tullanti sularindan cu2+ və zn2+ ionlarının çıxarılması üçün
istifadə olunan qurğunun texnoloji sxemi
1 - flotasiya çəni, 2 - qarışıq üçün çən, 3 - zəif axın üçün çən, 4 - ilkin çökdürülmə,
5- tarazlayıcı çən, 6- hidroliz üçün bioreaktor, 7- bioreaktor antasid, 8- asetat çəni,
9 - metan üçün çən, 10 - aktiv şlam reaktoru, 11 - bioloji çökdürülmə çəni, 12 - xloru qarışdırma çəni, 13 - karbon filtri, 14 - bentonit uf – filtri, 15 - aktiv şlamın saxlanılması üçün yer, 16 - əhəngin içəri ötürülməsi üçün sistem, 17 - atomun ötürülməsi üçün sistem, 18 - xlorun ötürülməsi üçün sistem
1.3. Müqavilələr üzrə aparılan işlər
İnstitut tərəfindən bir sıra təşkilatlarla müqavilələr bağlanmış və birgə işlər yerinə yetirilmişdir. Onların arasında Rusiya Federasiyasının Metallurgiya və Metalşünaslıq İnstitutu, Rusiya EA-nın İ.B.Qrebenşikov adına Silikatlar Kimyası İnstitutunun “Nanoölçülü sistemlərin fiziki kimyası” laboratoriyası, Tomsk Dövlət Universiteti, Moskva Energetika İnstitutu, Belarusiya Dövlət Informatika və Radioelektronika Universitetinin kimya kafedrası, Sumqayıt Etilen-Polietilen zavodu, Gəncə Dövlət Universiteti, Azərbaycan Meliorasiya və Su Təsərrüfatı Açıq Səhmdar Cəmiyyəti “Azdövsutəslayihə” H.Əliyev adına Neft Emalı zavodu, Bakı Ovuntu Metallurgiya Zavodu, Azərbaycan Respublikası Fövqəladə Nazirliyi Tikintidə Təhlükəsizliyə Nəzarət Dövlət Agentliyini, qeyd etmək olar.
İnstitut alimləri Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Fizika İnstitutu, Radiasiya Problemləri İnstitutu, Neft Kimya Prosesləri İnstitutu, Torpaqşünaslıq və Aqrokimya İnstitutu, Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti və onun nəzdində olan “Neftin, qazın geotexnoloji problemləri və kimya” Elmi-Tədqiqat İnstitutu, Azərbaycan Dövlət Universiteti, Az.Texniki Universitetinin “Fizika” kafedrası, Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti və başqa elmi mərkəzlərlə birgə əməkdaşlıq edirlər.
Bundan əlavə 2016-cı il ərzində Almaniya, Fransa, İtaliya, İcveç, Hollandiya, Danimarka, Türkiyə, Tayvan və s. ölkələrin elmi-tədqiqat müəssisələri və Universitetləri ilə elmi əməkdaşlıq davam etmişdir.
İnstitutda 2015-ci ildə açılmış iki beynəlxalq laboratoriya, İspaniyanın Donostia Beynəlxalq Fizika Mərkəzi (DİPC) ilə birgə "Kvant Kompütinq və Spintronika üçün Qabaqcıl Materiallar" və Almaniyanın Berlin Texniki Universiteti, Böyük Britaniyanın Huddersfild Universiteti və Belarusiyanın Minsk İstilik və Kütlə Dəyişməsi İnstitutu ilə "Neft mənşəli kaustobiolitlərdən alınan nanokarbon materialları əsasında katalizatorların sintezinə və tətbiqinə dair fundamental tədqiqatlar" (İNTERLABCAT) beynəlxalq laboratoriyaları öz fəaliyyətlərini uğurla davam etdirmişdir.
“Kvant Kompütinq və Spintronika üçün Qabaqcıl Materiallar” laboratoriyasında DİPC tədqiqatçıları tərəfindən topoloji izolyatorlar xassəli bir sıra birləşmələrinin səth və elektron quruluşlarının nəzəri hesablanması və eyni zamanda Avropanın digər qabaqcıl elmi mərkəzlərdə onların fiziki xassələrinin eksperimental tədqiqi aparılmışdır. Azərbaycan tədqiqatçıları tərəfindən məqsədyönlü axtarış üçün bu materialların uyğun sistemlərinin kompleks fiziki-kimyəvi, kristalloqrafik, termodinamik tədqiqi aparılmış və onların bəzilərinin monokristalları sonrakı tədqiqatlar üçün yetişdirilmişdir.
İNTERLABCAT laboratoriyasında karbohidrogenlərin oksidləşməsində universal katalizator kimi tədbiq olunan nanokarbon katalizatorlarının fundamental aspektləri tədqiq olunmuşdur.
1.4. Elmi-tədqiqat proqramlarının müsabiqəsində iştirak
2016-cı ildə İnstitut əməkdaşları tərəfindən təqdim edilən
2 layihə qranta layiq görülmüşdür
1.5. Fundamental elmlə təhsilin qarşılıqlı əlaqəsi
AMEA-nın Rəyasət Heyətinin 15 oktyabr 2014-cü il tarixli 15/3 nömrəli qərarı ilə Akademiyada magistratura təhsil pilləsinin yaradılması, İnstitutda elmlə təhsilin inteqrasiyasına, gənclərin elmə cəlb edilməsinə və elmi kadr potensialının yüksək səviyyədə inkişafına səbəb olmuşdur.
2015/2016-cı tədris ilində İnstitutun magistraturasına “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisası üzrə 3 bakalavr qəbul olunmuşlar. Magistrlər I kursu müvəffəqiyyətlə başa vuraraq (akademik göstərici) yüksək təqaüdə layiq görülmüşlər. Hal-hazırda II kursun III semestrində təhsil alırlar. 2016/2017- ci tədris ilində magistraturaya “Qeyri-üzvi kimya” ixtisası üzrə yüksək balla 2 bakalavr qəbul olunmuşlar: Oruclu Elmir Nəcəf oğlu, Ağazadə Aytən İsmət qızı.(AMEA RH-nin 07.09.2016 il 10/2№li qərar).
AMEA-nın Rəyasət Heyətinin 19 oktyabr 2016-cı il tarixli 13/2 №li qərarına əsasən 2017/2018 -cı tədris ili üçün İnstitutun magistraturasına daha 3 ixtisasdan 8 yer üzrə qəbul planı təsdiq olunmuşdur.
1.6. Nəşriyyat fəaliyyəti, elmi məqalələr, o cümlədən xaricdə və İmpakt Faktorlu jurnallarda çap olunmuş məqalələr, elmi işçilərin əsərlərinə olan istinadlar, alınmış patentlər haqqında məlumat
Hesabat ilində İnstitut əməkdaşları tərəfindən yüksək impakt faktorlu xarici jurnallarda məqalələr dərc olunmuşdur: Неорганические материалы, Физика Твердого Тела, Журнал Органической Химии, Nano Letters, ACS Nano, Nano Research, Scripta Materiala, Journal of Solid State Chemistry, Journal of Materials Science:Materials in Electronics, Physica Statis Solidi, Metallurgical and Materials Transactions, Semiconductors, Journal of the Chemical Society of Pakistan, Asian Journal of Chemistry, Biological and Chemical Research, Journal of Chemistry and Chemical Engineering, Journal of Environmental Science, Computer Science and Engineering and Technology. Ümumiyyətlə bu il 161 məqalə, o cümlədən xaricdə 98, respublikada 63 məqalə çap olunmuşdur. Dövri nəşrlər sahəsində “Azərbaycan Kimya Jurnalı”nın və “Kimya Problemləri Jurnalı”nın 1, 2, 3 nömrələri çap olunmuş, 4-cü nömrələri isə nəşrə təqdim olunmuşdur. İnstitutun əməkdaşları Almaniyanın Berlin Texniki Universitetində, Drezdenin “Bərk Çisim və Materialların Tədqiqi” Leybnits İnstitutunda və Münhen, Tegernze şəhərlərində, Bolqarstanın Sofiya, İspaniyanın Donostia-San Sebastian və Bilbao, Ukraynanın Lvov və Kiyev, İtaliyanın Neapol, Tayvanın Hsinçu, Gürcüstanın Batumi, Rusiyanın Moskva və Voronej, Fransanın Marsel, Makedoniyanın Skopje, Türkiyənin Mersin və sair xarici ölkələrdə keçirilmiş konfranslarda məruzələrlə çıxış etmiş və xarici ölkələrdə 101 tezis çap olunmuşdur.
Bu il ərzində ingilis və rus dillərində 125 səhifəlik bukletlər, İnstitutun 80 illik yubileyinə həsr olunmuş respublika elmi konfransının materialları (478 səh.), konfransın proqramı(19 səh.), institutunun 80 illik tarixini və naliyyətlərini əks etdirən “Институт Катализа и Неорганической Химии-80 лет” adlı kitab(494 səh.), qısa bukletlər çap edilmişdir. Hesabat ilində İnstitutun əməkdaşları tərəfindən 4 kitab nəşr edilmişdir:
-Изида Мамедъярова, Дильшад Селимханова, Эльшан Акберов. «Коррозия и наводороживание металлов в гетерогенных средах» LAP LAMBERT Academic Publishing, Saarbrücken, Deutschland. /Германия - 2016. 132 с.
-V.Ə. Qasımov. "Kimyəvi elementlərin lantanoidli üçlü sulfidlərinin kristalloqrafik xarakteristikaları". "Ləman nəşriyyat poliqrafiya" MMC, Bakı-2016. 504 s.
-Г.И. Келбалиев, Ф.М. Садыхов, Г.М. Самедзаде, А.Н. Мамедов, Д.Б. Тагиев. "Теория и практика гранулирования порошкообразных материалов". Баку: ЭЛМ. 2016. 330 с.
-Изида Мамедъярова, Дильшад Селимханова "Коррозия стали в средах электролит-углеводород и защита ингибиторами" LAP LAMBERT Academic Publishing, Германия - 2016. 138с.
2016-cı ildə impakt faktorlu jurnallarda dərc olunmuş məqalələr
Thomson Reuters sisteminə daxil olan impakt faktorlu jurnallar
1. Viti L., Coquillat D.,Politano A.,Kokh K.A., Aliev Z.S., Babanly M.B.,Tereshchenko O.E.,Knap W., Chulkov E.V., Vitiello M.S. Plasma-Wave Terahertz Detection Mediated by Topological Insulators Surface States. // Nano Letters, 2016, v.16, pp.80−87. TR- 13.779
2. Caputo M., Panighel M., Lisi S., Khali L., Santo G.D., Papalazarou E., HrubanA., Konczykowski M., Krusin-Elbaum L., Aliev Z.S., Babanly M.B., Otrokov M. M., Politano A., Chulkov E.V., Arnau A., Marinova V., Das P.K., Fujii J., Vobornik I., Perfetti L., Mugarza A., Goldoni A., Marsi M. Manipulating the Topological Interface by Molecular Adsorbates: Adsorption of Co-Phthalocyanine on Bi2Se3 .// Nano Letters, 2016, 16(6), pp.3409-14.TR- 13.779
3. Papagno M., Eremeev S., Fujii J., Aliev Z.S., Babanly M.B., Mahatha S. Vobornik I., Mamedov N., Pacile D.,Chulkov E. Multiple Coexisting Dirac Surface States in Three-Dimensional Topological Insulator PbBi6Te10// ACS Nano, 2016, v.10, pp. 3518-3524. TR- 13.334
4. Lamuta C., Cupolillo A., Politano A., Aliev Z.S., Babanly M.B.,Chulkov E.V. and Pagnotta L. Indentation fracture toughness of a single-crystal Bi2Te3 topological insulator. // Nano Research, 2016, v.9(4), pp.1032-1042. TR- 8.893
5. Lamuta C., Campi D., Cupolillo A., Aliev Z., Babanly M.,Chulkov E.,Politano A.,Pagnotta L. Mechnical properties of Bi2Te3 topological insulator investigated by density functional theory and nanoindentation. // Scripta materiala, 2016, v.121, pp. 50-55.TR- 3.305
6. Babanly D.M., Aliev Z.S., Imamaliyeva S.Z.,Zúniga F.J., Madariaga G., Tagiyev D.B. An investigation of the Tl –Te-I system and crystal structure of the Tl5Te2I. // Journal of Alloys and Compounds, 2016, v.688, p.997-1005. TR-3.014
7. Yagubov N.I.,Aliyev I.I.Ю .Guseynova A.Q., Heydarova H.A.,Cafarova E.K. Invsetigetion in GaTe-CaTe system // Chemical senses. İssue 9(2) November 2016 V.41. p.1042-1048.TR 2.5.
8. Yagubov N.I., Aliyev I.I., .Aliyev O.A., Gasimov E/A/ Invsetigetion in CaTe-In2Te3 system //Chemical senses. İssue 9(2) November 2016 V.41. p.872-879.TR-2.5.
9. Yagubov N.I., Aliyev I.I., Aliyev O.A. Liquidus surfase projection for the CaTe-Ga-Te quasi- ternary system. // Chemical senses. İssue 9(2) November 2016 V.41. p.959-967.TR-2.5.
10. II;yasli T.M/, Khudiyeva A.G/, Aliyev I.I. Glas formation and propetes of glasses based on As2S3. // Chemical senses. İssue 9(2) November 2016 V.41. p.968-977, TR-2.5.
11. Aliev Z.S.,Zúñiga F.J., Koroteev Y.M., Breczewski T., Babanly N.B., Amiraslanov I.R., Politano A, Madariaga G., Babanly M.B.,Chulkov E.V. Insight on a novel layered semiconductors: CuTlS and CuTlSe. // Journal of Solid State Chemistry, 2016, v.242, pp.1-7. TR- 2.265
12. Yasin I.Jafarov, Sevda A.Ismayilova, Ziya S.Aliev, Samira Z.Imamaliyeva, Yusif A.Yusibov, Mahammad B.Babanly. Experimental study of the phase diagram and thermodynamic properties of the Tl-Sb-Se system // CALPHAD: Computer Coupling of Phase Diagrams and Thermochemistry, 2016, 55, p.231-237. TR - 2.129.
13. Eminov Sh.O.,Tagiyev D.B., AliyevA.Sh., Soltanova N.Sh., Guliyev J.A., Jalilova Kh.D., Ismayilov N.J., Hasanov I.S., Rajabli A.A., Mamedova G.Kh., Gurbanov I.I., Mahmood Elrouby «Photo and electrical peculiarities of the nanostructured glass/ITO/AAO and glass/ITO/CdS systems». //Journal of Materials Science: Materials in Electronics, vol. 27, number 9, 2016, p. 9853-9860. TR – 1.798
14. Lamuta C., Cupolillo A., Politano A., Aliev Z., Babanly M.,Chulkov E., Alfano M., Pagnotta L. Nanoindentation of single-crystal Bi2Te3 topological insulators grown with the Bridgman–Stockbarger method. // Physica Status Solidi B, 2016, pp.1–5. TR-1.522
15 Aliyev A.Sh., Tahirli H.M., Mahmoud Elrouby, Soltanova N.Sh., Tagiev D.B. «Electrochemical Fabrication And Characterization Of Corrosion-Resistant, Ternary, Lead-Based Alloys As A New Material For Steel Surface Protection».
// Metallurgical and Materials Transactions B, 2016, v.47, Issue 3, pp. 2072-2078. –TR – 1.474
16. Yagubov N.I., Aliyev I.I.., .Guseynova A.Q., Heydarov B.A. Preparation and properties of the solid soltions GaIn2Se4(Te4)1-x(GaSe)x // The Qarterly Journal of Mechanics and Applied Mathematics İssue 4(2) November 2016 V.69. p.614-620. TR- 1
17. Mustafaeva S.N., Asadov S.M. Low-Temperature Conductivity of Gadolinium Sulfides. // Semiconductors. 2016. Vol. 50. №. 9. P. 1137-1140. TR- 0.701
18. Mамедов Ф.М., Нифтиев Н.Н.Диелектрические свойства слоистых монокристаллов FeGaInS4в переменном электрическом поле. // Физика и техника полупроводников, 2016,т. 50, вып.9,ст. 1225-1229. TR- 0.701
19. Ф.И.Шекилиев, Г.З.Сулейманов. Исследование процесса жидкофазной экстракции кобальта из водных растворов. Журнал Неорганическая химия. Москва. 2016. №12. TR- 0.649
20. Mамедов Ш.Г.,Бахтиярлы И.Б., Гурбанов Г.Р.Характер взаимодействия в системе Sn2Sb6S11-PbSnSb4S8 . //Журнал неорганической химии, Москва-2016,т.61, №9,с.1240-1243. TR- 0.649
21. S.F.Humbatova, N.A.Zeynalov, D.B.Taghiyev, Sh.Z.Tapdigov, S.M.Mammedova. Chitosan polymer composite material containing of silver nanoparticle. // Digest Journal of Nanomaterials and Biostructures, 2016, Vol.11, No.1, p.39-44. TR- 0.61
22. Мамедов А.Н., Тагиев Э.Р., Алиев З.С., Бабанлы М.Б.Границы области гомогенности твердых растворов (YbTe)х(PbTe)1–х и (YbTe)х(SnTe)1–х .// Неорг. Матер., 2016, т.52, № 6, с. 593–595TR- 0.567
23. Алиев И. И., Ягубов Н.И., Тагиев С.И., Новрузова Ф.А. Физико-химическое исследование системы CaGa2Se4– GaSe. // АНР Неорганические материалы. 2016. т.52. №4.с. 392-395. TR - 0.567
24. S.M.Asadov, A.N.Mamedov, S.A.Kulieva Composition- and Temperature-Dependent Thermodynamic Properties of the Cd, Ge||Se, Te System, Containing CdSe1 – хTeх Solid Solutions.// Inorganic Materials, 2016, Vol. 52, No. 9, pp. 876–885. DOI: 10.1134. TR- 0.567
25. Mustafaeva S.N., Asadov S.M., Gojaev M.M., and Magerramov A.B. Complex Dielectric Permittivity and Electrical Conductivity of (TlGaSe2)1-х (TlInS2)х Solid Solutions in an AC Electric Field. // Inorganic Materials. 2016. Vol. 52. № 11. P. 1096-1102. TR - 0.567
26. Келбалиев Г.И., Расулов С.Р., Рзаев А.Г., Сулейманов Г.З., Мустафаева Г.Р. Моделирование фильтрации нефтей в пористой среде и технология жидкофазной экстракции асфальтенов. // Теоретические основы химической технологии, 2016, т.50, №6, с. 1–11.TR-0.547
27. Усубалиев Б.Т., Алиева Ф.Б., Муншиева М. К., Сафарова П. С., Мамедова.З. А. Синтез и исследование физико-химических свойств и структуры (диаква) бензол -1,2,4,5-тетракарбоксилата димеди(II). //Журнал общей химии. Санкт-Петербург «НАУКА», том 86, выпуск 1, 2016, стр.89-91 TR- 0.481
28. А.М.Алиев, З.А.Шабанова, У.М.Наджаф-Кулиев, С.М.Меджи-дова. Окислительное дегидрирование циклогексана на модифицированных цеолитах. // Нефтехимия, 2016, №4, c. 407-414. TR-0.495
29. Исмаилова В.Э., Ягубов А.И., Махмудов Ф.Т., Мурадова Н.М Закономерности равновесия сорбции ионов свинца (Pb2+) и марганца (Mn2+) из растворов на природных и синтетических сорбентax. Журнал Прикладная химия 2016, т. 89, вып. 1 с. 56- 60. TR - 0.307
30. Sh.Z.Tapdiqov, N.A.Zeynalov, S.F.Humbatova, E.F.Nasiyyati, D.T.Babayeva. Hydrogels for immobilization of trypsine based on poly-N-vinypyrrolidone and arabinogalactan graft copolymers. // Journal of the Chemical Society of Pakistan, 2015. vol. 37, No 12, p.1112-1118. TR-0.276
31. Д.Б.Тагиев, Г.И.Келбалиев, Г.З.Сулейманов, С.Р.Расулов, Ф.И.Шекилиев, В.И.Керимли. Кинетика растворения асфальтосмолистых веществ в ароматических растворителях. Журнал Химия и технология топлив и масел. Москва. 2016. №3. TR-0.273
32. Sh.A.Nasseri, G.R.Kiani, A.I.Yaqubov, A.Alemi, A.N.Nuriev. Kinetics and thermodynamics study of zinc ions adsorption on to modified nanobentonite. Wulfenia journal, Chemical Engineering, 2016, V. 82, № 12, pp. 820-826. TR-0.267
33. А.А.Гасанов, Г.З.Сулейманов, Г.И.Келбалиев. Жидкофазная экстракционная очистка сточных вод лакокрасочных производств в экстракторе с мешалкой. Журнал Химия и технология воды. Москва. 2016. Т. 38.№ 6. TR-0.258
SCOPUS sisteminə daxil olan impakt faktorlu jurnallar
34. Sh.Z.Tapdiqov, N.A.Zeynalov, S.F.Hmbatova, J.A.Nagiev, A.Isazadeh, M.Hasanova, S.Safaraliyeva. Content of arabinogalactan from cherry gum (Prunus avium) and as a polymer carrier for immobilization of trypsin.//Asian Journal of Chemistry, İndia, 2016, vol.28, No 1, p.189-193.SCOPUS -0.153
Digər sistemlərə daxil olan impakt faktorlu jurnallar
35. А.M.Pashajanov. Extraction-Atomic-Absorption Determination of Germanium with 2-Hydroxy-5-T-Butylphenol-4-Methoxy-Azobenzene.// Journal of Advances in Chemistry (JAC), India, 2016 Vol 12, No 6. p 4112-4116Global IF 1.415
36.N.İ.İsmayılov., A.M.Pashacanov., // Azo-Substitute of Ethoxy Acridine- A New Reagent for Extraxtion- Photometric Determionation of Tellurium (IV) // Journal of Advances in Chemistry (JAC), India, 2016 ,Vol 12, No 11. p 4476-4479Global IF 1.415
37.V. Akhmedov, A.Ismailzadeh. The role of CO2 and H2O in genesis of gas-oil hydrocarbons: Current performance and outlook. Biological and Chemical Research, 2016, v.3, pp.12-34. Global Impact Factor – 0.876
38.Nagieva I.T. Ali-zadeh N.I.,Nagiev T.M. Coherent-Synchronized Oxidation of Pyridine with Nitrous Oxide to 2,2- and 2,3-dipyridil. //Journal of Chemistry and Chemical Engineering (USA). 2016. №10. p.99-102.Global Impact Factor – 0.654
39.A.M.Pashacanov // Extraction concentrating of tungsten (VI) in complex form with 2-hydroxy-5-tretbutylphenol-4’-methyl-azobenzene and its determination by atomic-absorption spectrometry. // International Journal of Chemical Studies, India, 2016, Volume 4, No 5, p.49-51. Global Impact Factor - 0.565
40.Babayev E.M., Efendi A.C. Yunisova F.A. Aykan N.F. Catalytic Activity of Oxovanadium Catalysts Supported SiO2 or Al2O3 in the Selective Oxidation of p-Chlorotoluene. //Journal of Environmental Science, Computer Science and Engineering & Technology, March 2016- May 2016; A; Vol.5. No.2, P. 17-22. Global Impact Factor – 0.546
41.Usubaliyev B.T., Tagiyev D.B., Aliyeva Q.M., Munshieva M.K., Mamedova H.F. Effect of the substitute on the structure of the complex compounds of paraaminosalicylates of the lead ( II) synthesis and physical-chemiCal studies of coordination compounds of oktaakvabispara-aminosalisilat ion of the lead (II). Bulletin of Environment,Pharmacology and Life Sciences, India. Volume 5 (9) August -2016, p.14-20. Global Impact Factor – 0.533
42.Usubaliyev B.T., Munshieva M.K., Nurullayev V.H., Aliyeva F.B., Safarova P.S. Synthesis, Physical-And Structure-Chemical of Research Of Coordinating compounds of Diaquo-1,2,4,5 Beenzoltetracarbonat Dicopper (II ). Bulletin of Environment,Pharmacology and Life Sciences India Volume 5(3) feb-2016, р.12-17.Global Impact Factor – 0.533
43.Usubaliyev B.T., Munshieva M.K., Nurullayev V.H., Aliyeva F.B., Safarova P.S., Tomuyeva A.S. Synthesis And Structural-Chemical Research of Coordinating compounds of Tetraaqua Bisbenzol -1,2,4,5 Tetracarboksilat Dizinc (II ). Bulletin of Environment,Pharmacology and Life Sciences, India, Volume 5 (4) march-2016. p.10-16. Global Impact Factor – 0.533
44.Irada G. Malikova, Arif Dzh. Efendi, Adile M.Aliyeva, Huseyn M.Faradjev, Jeyran T. Rustamova, Lala G. Magerramova. Mechanism and Kinetic Model of Heterogeneous Catalystic Process of Demercaptanization of Oil. // Elixir Applied Chemistry. 2016, V.99. pp. 43300–43304.Global Impact Factor – 0.454
45.Gudret I. Kelbaliyev, Asif N. Mamedov, Qasim M. Samedzade, A., M. Gasimova, Dilgam B. Tagiyev and Manaf R. Manafov. Modelling of granule formation process of Titan- Magnetite powdered materials by the method of rolling. // Elixir Materials Science. 2016, 96, р. 41434-41442 Global İmpact Factor – 0.454
46.Azizova A.N., Tagiyev D.B., Gasimov Sh.G., Hasanov Kh.I. Complexes of palladium with tetramethylethylenediamine and their properties. // Elixir Applied Chemistry, 2016, V.99, pp.4335–4339. Global Impact Factor – 0.454
47.Gulu. A. Bagirzade, Dilgam B. Tagiyev and Manaf .R. Manafov / Kinetics of vapor phase ammoxidation of o-xylene on V-Sb-Bi-Cr / γ-Al2O3 oxide catalyst II. Development of kinetic reaction model/ Elixir Applied Chemistry 94 (2016), pp. 40096-40099.Global Impact Factor – 0.454
48.Гейдарзаде Г.М., Мамедова С.A., Османова У.Г., Салимова Т.А., Ягубов А.И. Применение Даш-Салахлиниского бентонита в сорбционных процессах. Журнал Наука и Мир.2016,том 1, с.46-50. Global Impact Factor - 0.325
49.P.A.Muradova, Y.N.Litvishkov. Synthesis and Investigation of the Activity of Cu-Cr-Co/Al2O3/Al-Catalysts in the microwave Radiation-Stimulated Reaction Joint Deep Oxidation of Hydrocarbons and Carbon Monoxide. Modern Research in Catalysis. 2016, vol.5, pp.11-18.Google IF 0.380
50.E.A.Salakhova, D.B.Tagiyev, P.E.Kalantarova, N.N.Khankishiyeva. İnvestigation of voltampere characteristics of diodic structure on base of thin films of rhenium chalcogenides. İnternational Journal of Engineering Sciences Research Tecnology. March, 2016. P795-802. 5(3) - Publication Impact Factor (PIF) International institute of organized research (I2OR): 4.116
51.E.A.Salakhova, D.B.Tagiyev, P.E.Kalantarova, K.F.Ibrahimova. The Ectrochemical Method For Obtaining thin Coverings Of Rhenium Chalcogenides. İnternational Journal of Engineering Sciences Research Tecnology. 5(10); October, 2016. P390-399, Publication Impact Factor (PIF) International institute of organized research (I2OR): 4.116
52.Zeynalov A.M., Abdullayev R.J., Mammadov A.B., Mammadov U.A. Cyclohexatriene Benzene Structure. IOSR Journal of Applied Chemistry. 2016, vol.9, Issue 6, ver.I (Jun. 2016), pp.10-16. African Quality Centre for Journals - 1.237
53.Zeynalov A.M., Mammadov U.A., Abdullayev R.J., Mammadov A.B., Mammadov M.G. Chemical Composition and Structure of Sulphur Monochloride. IOSR Journal of Applied Chemistry. 2016, vol.9, issue 6, ver.II, pp.10-14. African Quality Centre for Journals - 1.237
54.Nagi I.Yagubov, ImirI. Aliyev, Gumay A.Guseynova, Oktay A/ Aliyev. Investigation in CaSe-CaGa4Se7 System. // East European Scientific Journal. 2016. 25-29. International Citation Report (ICR) - 0.572
РИНЦ məlumat bazasına daxil olan impakt faktorlu jurnallar
55.Бабанлы Д.М.,Имамалиева С.З., Гусейнова Р.Г., Тагиев Д.Б. «Фазовая диаграмма системы Tl-Te-I в области составов Tl2TeI6-TeI4-I» //Международный журнал прикладных и фундаментальных исследований. 2016, №2, с. 216-218. РИНЦ – 0.847
56.Бабанлы Д.М., Имамалиева С.З., Гаджиева К.И., Тагиев Д.Б., «Фазовая диаграмма системы Tl-Te-I в области составов TlI-Tl2TeI6- I.» //Международный журнал прикладных и фундаментальных исследований. 2016, №4, с. 894-898. РИНЦ – 0.847
57.Мамедов А.Н., Салимов З.Э., Кулиева С.А., Бабанлы М.Б. 3D моделирование поверхностей кристаллизации и расслоения жидких фаз в тройной системе Сu–Tl–Sn. //Международный журнал прикладных и фундаментальных исследований, 2016,№2 (часть 1), C.18-20 РИНЦ – 0.847
58.Имамалиева С.З.Т-х диаграмма системы Tl2Te-Tl9TmTe6. // Международный журнал прикладных и фундаментальных исследований, 2016, №6 (часть 3), с.451-455.РИНЦ – 0.847
59.Имамалиева С.З.Т-х диаграмма системы Tl9TmTe6-Tl9BiTe6. // Международный журнал прикладных и фундаментальных исследований, 2016, №7 (часть 5), с.792-795. РИНЦ – 0.847
60.Худиева А.Г., Ильяслы Т.М., Аббасова Р.Ф., Исмаилов З.И., Алиев И.И. Исследование тройной системы Nd-As-S по различным разрезам. // Международный журнал прикладных и фундаментальных исследований, 2016. № 4. часть 5. с.902-904.РИНЦ – 0.847
61.Мамедов А.Н., Самедзаде Г.М., Гасымова А.М., Шарифова У.Н., Исаченко Т.А., Шарифова И.Г., Абдулрагимова О.Ш., Восстановление офлюсованных окатышей титаномагнетитовых концентратов песчаников природным газом с получением металлизованных окатышей. //Международный журнал прикладных и фундаментальных исследований, 2016, часть 2, N.2, с.174-177 РИНЦ – 0.847
62.Гурбанов Г.Р., Мамедов Ш.Г., Мамедов А.Н. Выращивание монокристаллов и термодинамические функции соединений системы SnS-Bi2S3-PbS. // Международный журнал прикладных и фундаментальных исследований. 2016. № 3(часть 2), c.243-246РИНЦ – 0.847
63.Кевсер Дж., Машадиева Л.Ф., Maмедов A.H., Юсибов Ю.А. Термодинамические свойства твердых растворов в системе 2SnTe-AgBiTe2 // Международный журнал прикладных и фундаментальных исследований. 2016. № 7(часть 3), c. 404-407246РИНЦ – 0.847
64.Мамедов А.Н., Ибрагимова A.C. Термодинамическая триангуляция системы Ag-Ge-Se.//Международный журнал прикладных и фундаментальных исследований, 2016,№7 (часть 2), C.553-557 РИНЦ – 0.847
65.Мамедьярова И.Ф., Селимханова Д.Г., Бахышова Д.А.Ингибиторы коррозии стали на основе утилизации остатка или отхода промышленных продуктов нефтепереработки или нефтехимии. Нефтепереработка и нефтехимия 2016, №2, с. 48-52. РИНЦ- 0.372
66.Ф.С.Ибрагимова, Э.Р.Тагиев, Н.Б.Бабанлы, А.Н.Мамедов. 3D‑Моделирование поверхностей кристаллизации Ag2Se и PbSe в тройной системе Ag‑Pb‑Se. // Конденсированные Среды и Межфазные Границы, 2016,Т.18, № 2, c.219-224.РИНЦ – 0.324
67.А.М.Алиев, А.Р.Сафаров, Ф.В.Алиев, А.М.Гусейнова. Моделирование кинетики каталитического окислительного превращения метана в этилен и ацетилен в двухступенчатом реакторе. // Химическая промышленность сегодня, Москва, 2016, №2, c.12-19. РИНЦ – 0.187
68.А.М.Алиев, А.Р.Сафаров, А.М.Гусейнова. Расчет предварительного материального баланса химико-технологического комплекса по переработке газов крекинга и пиролиза. // Химическая промышленность сегодня, 2016. №3, c.16-28. РИНЦ – 0.187
69.Зейналов С.Б., Будагова Р.Н., Ходжаев Г.Х. Распределение продуктов реакции оксидов этилена и пропилена со спиртами нафтенового ряда. // Химическая промышленность сегодня. 1916, №1, с.48-53. РИНЦ – 0.187
70.S.I.Najafova, El.Sh.Mamedov, N.M.Ismaylov, D.S.Veliyeva, T.N.Kulibekova, I.R.Rushinaz. Biotechnology for treatment of pesticidecontaminated soils. European Applied Sciences 2016, # 2, p. 5-7. РИНЦ 0.084.
PATENT İŞİ
Hesabat ilində İnstitutun 4 ixtiraya dair iddia ərizəsi Azərbaycan Respublikası Standartlaşdırma, Metrologiya və Patent üzrə Dövlət Komitəsinin Sənaye Mülkiyyəti Ekspertiza Mərkəzinə (Az Patent) göndərilmişdir və İnstitutun ixtiraçıları Azərbaycan Respublikasının 11 patentini almışlar.
2016-cı ildə İnstitutun aşağıda qeyd olunan laboratoriyalarının əməkdaşları tərəfindən Azərbaycan Respublikası Standartlaşdırma, Metrologiya və Patent üzrə Dövlət Komitəsinə 4 iddia ərizəsi göndərilmiş və bütün işlərə ilkin ekspertizanın müsbət rəyi alınmışdır.
İDDİA ƏRİZƏLƏRİ
Cədvəl 1
2016-cı ildə İnstitutun aşağıdakı qeyd olunan laboratoriyalarının əməkdaşları Azərbaycan Respublikasının 11 patentini almışlar. (Cədvəl 2)
Qeyd olunan ixtiralar üzrə iddiaçı və patent sahibi AMEA-nın Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutudur.
2016-ci ildə Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun əməkdaşları tərəfindən alınmış Patentlər
Cədvəl 2
№ |
Lab. |
İxtiranın adı |
Müəlliflər |
Patentin №-si və Dövlət reyestrində qeydiyyat tarixi |
1 |
11 |
“Yüksək dispersli metal tozunun alınma üsulu” |
Ə.Ə.Məcidov İ.H.Mehdiyev Z.D.İbayev İ.R.Əmiraslanov P.Ə.Fətullayeva |
İ 2016 0011 25.02.2016 |
2 |
15 |
“1,3-Tsikloheksadienin alınma üsulu” |
A.M.Əliyev S.M.Məcidova Z.A.Şabanova Ü.M.Nəcəf-Quliyev G.Ə.Əli-zadə. |
İ 2016 0012 25.02.2016 |
3
|
2 15 23 |
“Ferrosen və onun törəmələri poladın korroziyasının ingibitoru kimi” | G.Z.Süleymanov H.M.Tahirli, İ.H.Süleymanova Z.Z.Şərifov A.T.Xanlarov H.N.Məmmədov R.M.Muradxanov A.M.Əliyev |
İ 2016 0013 25.02.2016 |
4
|
15 6 |
“Dəniz suyunun şirinləşdirilməsi üsulu”
| A.M.Əliyev Ə.Ə.Sarıcanov M.M.Əsədov |
İ 2016 0043 27.05.2016 |
5 |
27 |
“Kraun-efirlərin alınması üsulu”
| R.N.Budaqova S.B.Zeynalov H.X.Xocayev |
İ 2016 0081 03.08.2016 |
6
|
6 |
“Rentgenhəssas material”
| M.M.Əsədov S.N.Mustafayeva C.T.Hüseynov |
İ 2016 0071 03.08.2016
|
7
|
15 |
“Asetilenin alınma üsulu”
| A.M.Əliyev F.V.Əliyev K.İ.Mətiyev M.K.Al-Dosari |
İ 2016 0090 21.09.2016 |
8
|
10 |
“Hidrogen sulfiddən kükürdün alınması üsulu”
|
Ə.A.İbrahimov, M.M.Əhmədov, R.M.Vəkilova
|
İ 2016 0091 21.09.2016 |
9
|
15 |
“Tsikloheksanonun alınma üsulu” | A.M.Əliyev S.M.Məcidova M.Q.Əliyeva G.Ə.Əli-zadə Z.A.Şabanova |
İ 2016 0114 |
10
|
7 |
“Fenilasetilenin stirola selektiv hidrogenləşmə üsulu” | V.M.Əhmədov İ.D.Əhmədov N.Y.Melnikova H.Q.Nurullayev V.M.Əhmədov |
İ 2016 0115 |
11 |
6 |
“Fotohəssas material” |
E.M.Kərimova S.N.Mustafaeva M.M.Əsədov |
İ 2016 0103 |
İNSTİTUTUN TƏTBİQ İŞLƏRİ
AMEA-nın akademik M. Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun 2016-cı ildə nəzərdə tutulmuş innovasiya xarakterli işlərin yerinə yetirilməsi haqqında hesabat
№ | İşin adı | 2016-cı ildə nəzərdə tutulmuşdur | Yerinə yetirilmişdir | Məsul şəxslər |
1
| Polietilen-Bitum modifikasiyası əsasında hidrofob-elastik hermetiklərin alınması (keçici).
| Texniki şərtlərin və tövsiyələrin tətbiqi üçün meliorasiya və su təsərrüfatı ASC-yə təqdim etmək.
| Texniki qurğuların və magistral kanalların tikintisində tikişlərin doldurulması üçün tövsiyə olunan polistirol-Bitum kipləşdiricilərinin tətbiqi üçün texniki şərtlər hazırlanıb meliorasiya və su təsərrüfatı ASC-yə təqdim edilmişdir. Müqavilə əsasında “Xan arxı” kanalının tikintisində 1800 m2 sahədə tətbiq edilmişdir (tətbiq aktı var).
| t.ü.f.d. T.Hüseynzadə
|
2 | Klatrat əmələ gətirmənin neft qurğularının hasilatlarının artırıl masında tətbiqi (tətbiqə hazırlanır). | Alınan kompozitlərin neft quyularında sınaqdan keçirilməsi. | 2015-ci ildən başlayaraq sintez etdiyimiz bəzi keçid metalların komplekslərinin Azərbaycanın ağır neftlərinin hasilinə və nəqlinə təsiri öyrənilir. Cari ildə bu komplekslər əsasında hazırlanmış 1% kompozit məhlulu ilə asfalten və qətranların miqdarı çox olan Muradxanlı neftinin kinematik özlülüyünün 83.42 mm2/san-dən 41.86 mm2/san-ə, dinamik özlülüyün isə 32.74 mm2/san düşdüyü təsdiq edilmişdir. Belı ki, dinamik özlülük 60.75% azalır. Neftlə birlikdə çıxan lay sularının codluğunu kompozit aşağı salaraq, onu ekoloji təmiz suvarma su səviyyəsinə qədər təmizləyir. | k.e.d. M.Munşiyeva k.e.d. B.Usubəliyev |
1.7. Keçirilmiş konfranslar, sessiyalar, seminarlar və yubileylər haqqında məlumat
İnstitutun 80 illik yubileyinə həsr olunmuş respublika elmi konfransı və Nağıyev qiraətləri 15-16 noyabrda keçirilmişdir. (təşkilatçılar – AMEA-nın Kimya Elmləri Bölməsi və AMEA-nın akad. M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu). Konfransın materialları (478 səh.), proqramı (19 səh.) İnstitutun 80 illik tarixini və nailiyyətlərini əks etdirən “Институт Катализа и Неорганической Химии – 80 лет” adlı kitab (494 səh.) çap edilmişdir.
1.8. Beynəlxalq əlaqələr və qrantlar haqqında məlumat
Hesabat ilində institutun bir sıra əməkdaşları xarici ölkələrə ezam edilmişlər.
15.12.2015-ci il tarixində 71 gün müddətinə (02.03.2016) Nanokarbon katalizatorları iştirakında hidrogen peroksidlə oksidləşmə laboratoriyasının müdiri k.ü.e.d. Eldar Zeynalov Almaniyaya, Berlin Texniki Universitetinə tədqiqat işlərinin aparılması üçün ezam olunmuşdur. (Ezamiyyət zamanı Almaniyanın Drezdendəki “Bərk Çisim və Materialların Tədqiqi” Leybnits İnsitututunun və Vildaudakı “Tətbiqi Elmlər Universiteti”-nin aparıcı alimləri və mütəxəssisləri ilə görüşlər keçirilmiş, birgə işlərin aparılması, müştərək layihələrin təqdim edilməsi ətrafında danışıqlar aparılmış və imkanlar araşdırılmışdır).
AMEA-nın müxbir üzvü Məhəmməd Babanlı və “Beynəlxalq əlaqəlar, qrant layihələri və innovasiya“ şöbəsinin müdiri k.ü.f.d. Ziya Əliyev 31.01.2016-cı il tarixində 5 gün müddətinə Almaniyanın Münhen, Tegernze şəhərinə Beynəlxalq Materialşünaslıq Cəmiyyətinin 30-cu yubiley görüşü və Çoxkomponentli Heterogen Tarazlıqlar üzrə beynəlxalq seminarda iştirak etmək üçün ezam olunmuşlar. Qeyd olunan görüşdə AMEA akad. M.F.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunda yeni sinif funksional materiallar-topoloji izolyatorların sintezi və tədqiqi sahəsində aparılan işlər barəsində geniş məruzə edilmiş və həmin məruzə böyük maraq cəlb etdiyindən yeni əməkdaşlıq imkanları yaranmışdır.
Nanokarbon katalizatorları iştirakında hidrogen peroksidlə oksidləşmə laboratoriyasının müdiri k.ü.e.d. Eldar Zeynalov 30.03.2016-cı il tarixində 3 gün müddətinə Bolqarıstanın Sofiya şəhərinə Avropa Komissiyasının Sofiyadakı Nümayəndəliyində seminarda iştirak etmək üçün, “Beynəlxalq əlaqəlar, qrant layihələri və innovasiya“ şöbəsinin müdiri k.ü.f.d. Ziya Əliyev 01.05.2016-cı il tarixində 39 gün müddətinə Ispaniyanın Donostia-San Sebastian şəhərinə, Donostia Beynəlxalq Fizika Mərkəzinə tədqiqat işlərinin aparılması üçün, Nanokarbon katalizatorları iştirakında hidrogen peroksidlə oksidləşmə laboratoriyasının müdiri k.ü.e.d. Eldar Zeynalov 15.05.2016-cı il tarixində 14 gün müddətinə konfransda iştirak və məruzələrlə çixiş etmək məqsədi ilə Ukraynanın Lvov şəhərinə Lvov Politexnik Milli Universiteti və Ukrayna Milli Elmlər Akademiyasının Fizika İnstitutuna, Akademik Dilqəm Tağıyev 26.06.2016-cı il tarixində 7 gün müddətinə İtaliyanın Neapol şəhərində keçirilmiş Beynəlxalq “4th Blue Sky” konfransında iştirak etmək üçün ezam olunmuşlar.
Aparıcı elmi işçi k.ü.f.d., dos. Şamo Tapdıqov 29.05.2016-cı il tarixində 62 gün müddətinə Tayvanın Hsinçu şəhərinə ezam olunmuşdur. Ezamiyyət müddətində Tayvan Biotexnologiya ve Biokimyəvi Mühəndislik Cəmiyyətinin prezidenti, Milli Chunq-Chenq Universitetinin Kimya Mühəndisliyi Departamentinin professoru ve Biotexnologiya uzrə Asiya Federasiyasi Baş katibinin müavini Wen-Chien Lee ilə görüşlər keçirmiş və gələcəkdə doktorant və magistrlərin elmi təcrübələrinin aparılması və öyrənilməsində Milli Tsinq Hua Universitetinin təqaüd proqramlarından istifadə imkanları müzakirə edilmişdir.
AMEA-nın müxbir üzvü Məhəmməd Babanlı 26.06.2016-cı il tarixində 5 gün müddətinə Rusiyanın Voronej Dövlət Universitetinə Beynəlxalq Elmi Müşavirədə istirak etmək üçün, akademik Dilqəm Tağıyev, Nanoelektrokimya və elektrokataliz laboratoriyasının müdiri k.ü.e.d. Akif Əliyev 20.09.2016-cı il tarixində 5 gün müddətinə və Gürcüstanın Batumi şəhərinin Qeyri-üzvi və elektrokimya institutuna məruzə, görüşlər aparılması üçün, Fiziki-kimyəvi texnologiyalar və onların modelləşdirilməsi laboratoriyasının müdiri k.ü.e.d. Mirsəlim Əsədov 04.10.2016-cı il tarixində 3 gün müddətinə Rusiyanın Moskva şəhərinə REA Fiziki Texnologiyalar İnstitutunun (REA Fİ) təşkil etdiyi ICMNE-2016 & QI-2016 Beynəlxalq konfransda iştirak etmək üçün ezam edilmişlər.
“Beynəlxalq əlaqəlar, qrant layihələri və innovasiya“ şöbəsinin müdiri k.ü.f.d. Ziya Əliyev 30.09.2016-cı il tarixində 7 gün müddətinə birgə elmi tədqiqatlar aparmaq üçün Fransanın Marsel şəhərinə, AMEA-nın müxbir üzvü Məhəmməd Babanlı 26.10.2016-cı il tarixində 4 gün müddətinə Makedoniyanın Skopje şəhərinə Kimya və texnologiya üzrə 2-ci beynəlxalq türk dünyası konfransında iştirak etmək və “Metal xalkogenidləri əsasında 3D topoloji izolyatorların kimyəvi dizaynı” mövzusunda plenar məruzə ilə çıxış etmək üçün, Ekoloji kataliz laqboratoriyasının müdiri, k.e.d. Arif Əfəndi 15-21.08. 2016-cı il tarixində Türkiyənin Mersin şəhərinə Ulusal Kimya Konqresində məruzə ilə çıxış etmək üçün, Çimnaz Şabanova 08-11.11.2016-cı il tarixində Ukraynanın Kiyev şəhərinə “Vətəndaş cəmiyyətinin təşəbbüsü ilə beynəlxalq maliyyə qurumlarının hesabatlılığı” seminarında iştirak etmək üçün, “Beynəlxalq əlaqəlar, qrant lahiyələri və innovasiya“ şöbəsinin müdiri k.ü.f.d. Ziya Əliyev 06.11-13.11.2016ci il tarixində İspaniyanın Bilbao şəhərində yerləşən Bask Ölkəsi Universitetinə magnit aşqarlarla legirlənmiş laylı 3D Topoloji izolyatorların sintezi, kristal və səth topografiyalarının öyrənilməsi üçün ezam edilmişlər.
Azərbaycan Dövlət Neft Şirkətinin Elm Fonduna 2014-2016-cı illərdə təqdim olunmuş və qalib gəlmiş qrant layihələri
1.Layihənin adı: ”Propilenin hidrogen peroksid iştirakı ilə propilen oksidi, akrolein, allen, metilasetilen, propion aldehidi və asetona koherent-sinxronlaşdırılmış oksidləşməsi”. Layihənin rəhbəri – k.ü.f.d. Lətifə Həsənova (k.ü.f.d. Nəhməd Əlizadə iştirakçı). Layihənin müddəti – 2014–2016-cı illər. Layihənin məbləği – 80 000 AZN.
2.Layihənin adı: “Alternativ enerji mənbələrində istifadə və elektron texnikası üçün çoxkomponentli metal xalkogenidləri əsasında yeni funksional materialların alınması və tədqiqi". Layihənin rəhbəri – müxbir üzv Məhəmməd Babanlı. Layihənin müddəti – 24 ay (2014–2016). Layihənin məbləği – 80 000 AZN.
3.Layihənin adı: “Yanacaq elementləri üçün hidrogenin alınması və təmizlənməsi katalizatorlarının sintezi”. Layihə rəhbəri-müxbir üzv Əjdər Məcidov, iştirakçı müxbir üzv Mübariz Əhmədov. Layihənin müddəti – 2014–2016-cı illər. Layihənin məbləği–90 000 AZN.
4.Layihənin adı: “Laya vurulan suyun asfalten və mexaniki hissəciklərdən maye faza ekstraksiya üsulu ilə təmizlənməsi texnologiyasının işlənməsi”. Layihənin rəhbəri – müxbir üzv Qüdrət Kəlbəliyev, k.e.d., prof. Gülməmməd Süleymanov (iştirakçı). Layihənin müddəti – 2014–2016-cı illər. Layihənin məbləği – 90 000 AZN.
5.Layihənin adı: “Neft məhsullarının neft şlamlardan ayrılması prosesinin intensivləşdirilməsi və texnoloji rejimin təyin edilməsi”. Layihənin rəhbəri – AMEA-nın Geologiya və Geofizika İnstitutunun t.ü.e.d., prof. Arif Quliyev, k.e.d., prof. Gülməmməd Süleymanov (iştirakçı). Layihənin müddəti – 2014–2016-cı illər. Layihənin məbləği – 80 000 AZN
6.Layihənin adı: “I-V qrup elementlərinin lantanoidli üçlü və mürəkkəb sulfidlərinin kristalokimyəvi xarakteristikaları”. Layihənin rəhbəri – k.ü.f.d., b.e.i. Vaqif Qasımov. Layihənin müddəti – 2014–2016-ci illər (18 ay). Layihənin məbləği – 15 000 AZN.
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Yanında Elmin İnkişaf Fondunun
2015-2017-ci illərdə görülmüş və görüləcək qalib qrant layihələri
1.Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondu. Layihənin adı: “Renium əsasında yarımkeçirici xassəyə malik yeni materialların alınması“. Layihənin rəhbəri – k.e.d. Elza Salahova. Layihənin müddəti – 2015-2016-cı illər (12 ay). Layihənin məbləği – 60 000 AZN.
2.Azərbaycan Respublikasinin Prezidenti Yaninda Elmin İnkişafi Fondunun Sənaye Qrantı. Layihənin adı: “Hidrotexniki qurğuların metal avadanlıqlarının istismar şəraitində korroziyaya davamlılığının proqnozlaşdırılması və mühafizəsinin təşkili”. Layihənin rəhbəri –k.ü.f.d., dosent Hilal Tahirli. Layihənin müddəti – 2015–2016-cı illər (12 ay). Layihənin məbləği – 95.000 AZN.
3.Azərbaycan Respublikası Elmin İnkişaf Fondu. Layihənin adı: “Müxtəlif çeşidli nano-TiO2 katalizatorlarının aktivliyinin alitsiklik karbon turşularının mürəkkəb efirlərinin alınmasında tədqiqi“. Layihənin rəhbəri – k.e.d., prof. Eldar Zeynalov. Layihənin müddəti – 2015– 2016-cı illər (12 ay). Layihənin məbləği – 80.000AZN.
4. Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Elmin İnkişaf Fondunun Gənc alim və mütəxəssislərin 3-cü qrant müsabiqəsinin qalibi. “Laylardan qalıq ağır neftlərin çıxarılması üçün koordinasion polimer əsaslı yeni kompozit materialların alınması və tədbiqi”. Layihənin rəhbəri – k.e.i. Firuzə Əliyeva. Layihənin müddəti – 2015-2016-cı illər. Layihənin məbləği – 20.000AZN.
5. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondunun Gənc alim və mütəxəssislərin 3-cü qrant müsabiqəsi. Layihənin adı: ″Modifikasiya olunmuş sintetik və təbii matrislər əsasında Pd, Pt, Ni nanokompozitlərinin formalaşması proseslərinin və katalitik xassələrinin tədqiqi″. Layihənin rəhbəri – k.e.i. Aytən Babayeva. Layihənin müddəti – 12 ay (2015-2016). Layihənin məbləği – 40 000 AZN.
6. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondu. Layihənin adı: “Yeni nəsil Günəş çevriciləri üçün yüksək fotoeffektivliyə malik CdS, CdTe nanotellərinin elektrokimyəvi yolla sintezi, optiko-fiziki parametrlərinin təyini və spirtlərin fotoelektrokatalitik çevrilməsinin tədqiqi”. Layihənin rəhbəri – k.e.d. Akif Əliyev. Layihənin müddəti – 2015–2017-ci illər. Layihənin məbləği – 240 000 AZN.
Bundan əlavə 2016-cı ildə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondu tərəfindən elan edilmiş müsabiqədə 2 layihə qranta layiq görülmüşdür (bax 1.4).
1.9. Elmi kadrların hazırlanması
AMEA-nın 20 aprel 2016-cı il tarixli 7/15 nömrəli qərarına əsasən İnstitutda Təhsil şöbəsi yaradılıb.
İnstitutun doktorantura və dissertanturasına (2015-ci ili qəbul planına əsasən) 2016-cı ildə 14 nəfər, doktorantura yolu ilə 5 (elmlər doktoru hazırlığı üzrə 2, fəlsəfə doktoru hazırlığı üzrə 3), dissertantura yolu ilə 9 (elmlər doktoru hazırlığı üzrə 1, fəlsəfə doktoru hazırlığı üzrə 8) qəbul olmuşdur.
Hesabat ilində 56 doktorant və dissertant müxtəlif ixtisaslardan öz dissertasiya işləri üzrə elmi tədqiqat işləri aparmışlar. İnstitutun doktoranturasında fəlsəfə doktoru hazırlığı üzrə 25 nəfər təhsil alır, onlardan 10 əyani və 15 qiyabi:
2303.01 - “Qeyri-üzvi kimya” ixtisası - 9
2301.01 - “Analitik kimya” ixtisası - 1
2316.01 - “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisası - 10
3303.01-“Kimya texnologiyası və mühəndisliyi” ixtisası - 2
2307.01-“ Fiziki kimya” ixtisası - 2
2308.01-“Elektrokimya” ixtisası - 1
Elmlər doktoru hazırlığı üzrə 5 nəfər büdcə hesabına təhsil alır.
2303.01 - “Qeyri-üzvi kimya” ixtisası - 2
2316.01 - “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisası - 2
2304.01 -“Makromolekullar kimyası” ixtisası - 1
İnstitutun dissertanturasında elmlər doktoru elmi dərəcəsi almaq üçün 7 nəfər
2303.01 - “Qeyri-üzvi kimya” ixtisası - 3
2316.01 - “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisası - 2
3303.01-“Kimya texnologiyası və mühəndisliyi” ixtisası - 1
2307.01-“ Fiziki kimya” ixtisası - 1
Fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsi almaq üçün 19 nəfər:
2303.01 - “Qeyri-üzvi kimya” ixtisası - 7
2316.01 - “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisası - 4
2304.01 -“Makromolekullar kimyası” ixtisası - 2
2307.01-“ Fiziki kimya” ixtisası - 3
3303.01-“Kimya texnologiyası və mühəndisliyi” ixtisası - 3
dissertasiya işi üzrə çalışır:
ELMİ-TƏŞKİLATİ FƏALİYYƏT
a) Elmi Şuranın fəaliyyəti:
Hesabat dövründə Elmi Şuranın 14 iclası keçirilmiş və bu iclaslarda 2016-cı il üçün struktur bölmələrin işçi proqramları, 2017-ci ildə keçiriləcək elmi-tədqiqat işlərinin planları, İnstitutun doktorantura, dissertantura və magistraturasına qəbul olunanların attestasiyasının nəticələri, 2016-cı ildə qəbul olunanların fərdi iş planları, Elmi Şuranın 2016-cı il üçün təqvim planı, 2016-cı ildə İnstitutun gənc əməkdaşlarının elmi fəaliyyətinin qiymətləndirilməsi məqsədi ilə akad. M.Nağıyev adına təsis edilmiş mükafata və “Gənclər üçün Prezident mükafatı”na layiq görülən gənc alimlərin təklif edilməsi, əməkdaşlara ixtisaslar üzrə dosent elmi adının verilməsi, Şuraya təqdim olunmuş monoqrafiyaların çapa tövsiyəsi və İnstitutda işləyən görkəmli alimlərin yubileylərinin keçirilməsi haqqında AMEA-nın qarşısında vəsatətlərin qaldırılması və s. məsələlər müzakirə olunmuşdur. İnstitutun 80 illik yubileyinə hazırlıq ilə bağlı müxtəlif məsələlərə baxılıb.
Elmi Şura iclaslarında əməkdaşların baş elmi işçi, aparıcı elmi işçi, böyük elmi işçi vakant vəzifələrini tutmaq üçün keçirilən müsabiqənin nəticələri müzakirə olunub və AMEA-nın Kimya Elmləri Bölməsinə təsdiq üçün təqdim olunub.
Elmi Şuranın iclaslarında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərman və Sərəncamlarının icrası haqqında, Azərbaycan MEA Rəyasət Heyətinin sərəncamları və qərarları, Ali Attestasiya Komissiyasının və başqa yerli və xarici elmi təşkilatların məktubları və s. müzakirə olunmuş və onlara müvafiq cavablar verilmişdir.
Elmi Şuranın iclaslarında müntəzəm olaraq 2016-cı il ərzində xarici ölkələrdə ezamiyyətdə olmuş əməkdaşların hesabatları dinlənilmiş və təsdiq edilmişdir.
İlin sonunda struktur bölmələrinin 2016-cı il üzrə elmi və elmi-təşkilati hesabatları prezentasiya şəklində aparılmış, “direktorluq hesabatı” təsdiq edilmiş və elmi işlərdə əldə edilən mühüm nəticələr müzakirə edilmişdir.
Şurada 2 nəfərə 2316.01 – “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisası üzrə (k.ü.f.d. Məmmədova Ülviyyə və k.ü.f.d. Yunisova Firuzə), 4 nəfərə 2303.01 – “Qeyri-üzvi kimya” ixtisası üzrə (k.ü.f.d. Abbasov Mir-Heydər, k.ü.f.d. Əliyev Ziya, k.ü.f.d. Məmmədova Naibə, k.ü.f.d. İmaməliyeva Samirə) dosent elmi adı verilməsi məsələsi müzakirə olunmuş və sənədlər AAK-na təqdim edilmişdir.
Elmi Şuranın iclaslarında elmi əməkdaşlıqla bağlı yeni müqavilələr müzakirə olunub təsdiq edilmişdir, həmçinin 2016-cı ilə qədər bağlanılmış və fəaliyyətdə olan müqavilələr əsasında aparılan elmi-tədqiqat işlərinin yerinə yetirilməsinə baxılmışdır.
Bu müqavilələr əsasında birgə aparılan elmi tədqiqatların əlaqələndirilməsi, elmi işləmələrin effektivliyinin artırılması və alınan nəticələrin mühüm olması müzakirə olunaraq təsdiq edilmişdir.
b) Elmi seminarların işi:
AMEA-nın Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunda Dissertasiya Şurasının nəzdində 2316.01 – ”Kimyəvi kinetika və kataliz”, 2303.01 – ”Qeyri-üzvi kimya”, 3303.01 – ”Kimya texnologiyası və mühəndisliyi” ixtisasları üzrə Elmi Seminar fəaliyyət göstərir. Elmi seminarın tərkibi 20 nəfərdən ibarətdir (2 müxbir üzv, 10 elmlər doktoru, 8 fəlsəfə doktoru). Elmi seminarda hesabat ilində aşağıdakı dissertasiya işləri müzakirə olunmuşdur:
1. 24.02.2016-cı ildə Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universitetinin dissertantı Əhmədova İradə Cavid qızının -“Propen, izobuten və heksen-1-in pentasil tipli yüksək silisiumlu seolit katalizatoru üzərində çevrilməsində sıxlaşma məhsullarının rolu” mövzusunda 2316.01 -"Kimyəvi kinetika və kataliz" ixtisası üzrə dissertasiya işinin müzakirəsi. (Protokol №1)
2. 06.04.2016-cı ildə Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun dissertantı Nəcəf-Quliyev Ülvi Mehdi oğlunun “Modifikasiya olunmuş seolit katalizatorları üzərində tsikloheksanın 1,3 tsikloheksadienə oksidləşdirici dehidrogenləşməsi reaksiyasının kinetika və mexanizminin öyrənilməsi” mövzusunda 2316.01 -"Kimyəvi kinetika və kataliz" ixtisası üzrə dissertasiya işinin müzakirəsi. (Protokol №2)
3. 11.04.2016-cı ildə Azərbaycan Elmi- Tədqiqat Su Problemləri İnstitutunun doktorantı Sadıxov Qorxmaz Rizvan oğlunun. “Hövsan Aerasiya stansiyasında üzvi mənşəli çöküntülərin utilləşdirilməsi və zərərsizləşdirilməsinin texnologiyası” mövzusunda dissertasiya işinin müzakirəsi. (Protokol №3)
4. 03.05.2016-ci ildə Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universitetinin dissertantı Abbasova Ülviyyə Ələsgər qızının “Metil spirtinin qarışqa turşusuna oksidləşməsi prosesinin modelləşdirilməsi” mövzusunda 3303.01.-“Kimya-texnologiyası və mühəndisliyi” ixtisası üzrə dissertasiya işinin müzakirəsi. (Protokol №4)
5. 11.05.2016-cı ildə Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun dissertantı Nasseri Şahab Allahqulu oğlunun “Sənaye tullantı sularından metal kationlarının mis(II),və sinkın sobsiyası” mövzusunda 3303.01.-“Kimya-texnologiyası və mühəndisliyi” ixtisası üzrə dissertasiya işinin müzakirəsi. (Protokol №5)
6. 01.06.2016-cı ildə Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universitetinin dissertantı Həsənova Fərqanə Çingiz qızının “Nikel tərkibli binar katalizatorlar üzərində qliserinin hidrogenə buxar fazalı konversiyası” mövzusunda 2316.01 - "Kimyəvi kinetika və kataliz" ixtisası üzrə dissertasiya işinin müzakirəsi. (Protokol №6)
7. 27.10.2016-cı ildə akad. Yusif Məmmədəliyev adına Neft-kimya Prosesləri institutunun doktorantı İsayeva Yeganə Surət qızının “Nanoölçülü komponentlər saxlayan heterogen katalizator üzərində benzolun propan və propilenlə alkilləşməsi” mövzusunda 2316.01 “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisası üzrə dissertasiya işinin müzakirəsi. (Protokol №7)
Cari il ərzində seminarda 7 dissertasiya işinin (2 elmlər doktoru və 5 fəlsəfə doktoru) müzakirəsi olmuşdur.
c) Dissertasiya Şurasının işi:
İnstitutun nəzdində 2303.01 – “Qeyri-üzvi kimya“, 2316.01 – “Kimyəvi kinetika və kataliz”, 3303.01 – “Kimya texnologiyası və mühəndisliyi” ixtisasları üzrə Dissertasiya Şurası fəaliyyət göstərir. Hesabat ilində Dissertasiya Şurasında 6 nəfər (Tomuyeva Aynurə Şəmil qızı - Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti,Qəhrəmanova Şahnaz İsmayıl qızı -Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu, Əhmədova İradə Cavid qızı -Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti,Nəcəf- Quliyev Ülvi Mehdi oğlu -Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu,NasseriŞahab Allahqulu oğlu - Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu, Ülviyyə Ələsgər qızı Abasova - Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti) kimya üzrə fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsi almaq üçün dissertasiya müdafiə etmişdir.
1. Tomuyeva Aynurə Şəmil qızı - Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun doktorantı Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin əməkdaşı “Cu, Zn, Cd, Co, Ni metallarının o – və p- ftal turşuları ilə kompleksləri əsasında klatrat birləşmələrin sintezi və quruluş - kimyəvi tədqiqi”
2303.01 – “Qeyri-üzvi kimya” ixtisasında kimya üzrə fəlsəfə doktoru. 22.01.2016
2.Qəhrəmanova Şahnaz İsmayıl qızı -Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun dissertantı “Mn2+ və Cu2+ kationlarının bəzi çox koordinasiyalı karbon və sulfoturşularla əmələ gətirdikləri birləşmələrin sintezi və tədqiqi”
2303.01 – “Qeyri-üzvi kimya” ixtisasında kimya üzrə fəlsəfə doktoru. 04.03.2016
3.Əhmədova İradə Cavid qızı -Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universitetinin dissertantı “Propen, izobuten və heksen-1-in pentasil tipli yüksək silisiumlu seolit katalizatoru üzərində çevrilməsində sıxlaşma məhsullarının rolu”.
2316.01 -"Kimyəvi kinetika və kataliz" ixtisasında kimya üzrə fəlsəfə doktoru. 15.04.2016
4. Nəcəf- Quliyev Ülvi Mehdi oğlu -Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun doktorantı
“Modifikasiya olunmuş seolit katalizatorları üzərində tsikloheksanın 1,3 tsikloheksadienə oksidləşdirici dehidrogenləşməsi reaksiyasının kinetika və mexanizminin öyrənilməsi”.
2316.01 -"Kimyəvi kinetika və kataliz" ixtisasında kimya üzrə fəlsəfə doktoru. 20.05.2016
5. Nasseri Şahab Allahqulu oğlu - İran İslam Respublikasının vətəndaşı Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun dissertantı "Sənaye Tullanti Sularindan Mis (Ii) Və Sink Ionlarinin Sorbsion Çixarilma Texnologiyasi".
3303.01 - “Kimya texnologiyası və mühəndisliyi” ixtisasında texnika üzrə fəlsəfə doktoru. 24.06.2016
6. Abasova Ülviyyə Ələsgər qızı - Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universitetinin dissertantı “Metil spirtinin qarişqa turşusuna oksidləşməsi prosesinin modelləşdirilməsi”
3303.01 – “Kimya texnologiyasi və mühəndisliyi” ixtisasında texnika üzrə fəlsəfə doktoru. 27.09.2016
7. İsayeva Yeganə Surət qızı- AMEA Neft-Kimya Prosesləri İnstitutu
”Nanoölçülü komponentlər saxlayan heterogen katalizatorların üzərində benzolun propan və propilenlə oksilləşdirilməsi”
2316.01 - Kimyəvi kinetika və kataliz ixtisasında kimya üzrə fəlsəfə doktoru-09.12.2016
1.10. Maddi-texniki təchizat və maliyyə məsələləri
| 2015 | 2016 |
AMEA tərəfindən büdcə maliyyələşdirilməsi | 2943546 | 3137972 |
Orta aylıq əmək haqqı | 346,0 | 345,0 |
o cümlədən - elmi işçilər |
374,2 |
428,0 |
1.11. Sosial sferada fəaliyyət
İnstitut əməkdaşlarına bayramlarda mükafatlar verilir və ehtiyacı olan əməkdaşlara müəyyən sosial yardımlar göstərilir.
1.12. Təltiflər və mükafatlar haqqında məlumat
1. Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun 80 illik yubileyi ilə əlaqədar uzunmüddətli məhsuldar elmi və elmi-ictimai fəaliyyətlərini nəzərə alaraq İnstitutun laboratoriya müdirlərindən: t.ü.e.d. Fikrət Sadıxov, k.ü.f.d. Lətifə Həsənova, k.ü.e.d. Akif Əliyev, k.ü.e.d. İxtiyar Bəxtiyarlı, k.ü.e.d., Arif Heydərov və k.ü.e.d. Arif Əfəndi Kimya Elmləri Bölməsinin Fəxri Fərmanı ilə təltif olunmuşlar.
2. Elmin inkişafınada göstərdikləri elmi fəaliyyət və xidmətlərini nəzərə alaraq, İnstitutun AMEA-nını müxbir üzvü, şöbə müdiri Əli Nuriyevə, “Kompozisiya örtük materialları və korroziyadan mühafizə” laboratoriyasının aparıcı elmi işçiləri- t.ü.f.d. İzida Məmmədyarovaya, k.ü.f.d. Aydın Kazımova və “Elmi nəşrlər” şöbəsinin aparıcı elmi işçisi t.ü.f.d Zoya Zaytsevaya şəxsi işinə yazılmaqla təşəkkür elan edilmişdir.
3. İnstitutunun 80 illik yubileyinə həsr olunmuş Respublika Elmi Konfransı çərçivəsində elmi işçilər- Ülvi Nəcəf-Quliyev, Nətavan Soltanova, Elmir Babayev, Səadət Hümbətova elmi fəaliyyətdə fərqləndiklərinə görə “Akademik Murtuza Nağıyev” adına mükafatın diplomu ilə təltif olunmuşlar.
AzərbaycanRespublikasınınPrezidentiyanındaElminİnkişafıFondu və dünyanın tanınmış elmi-analitik informasiya təminatçısı və mənbəyi olan "Thomson Reuters" şirkəti Azərbaycan elmi ictimaiyyəti üçün “Web of Science-2016” mükafatları təqdim etmişdir.
Mükafatçıların siyahısı aparıcı axtarış platforması olan Web of Science bazası əsasında tərtib olunub.
– “Ən yaxşı tədqiqat İnstitutu” nominasiyasında İnstitut AMEA institutları arasında 3-cü ən yüksək nəticəni göstərmişdir.
– İnstitutun əməkdaşları Məhəmməd Babanlı və Ziya Əliyev ən çox istinad
olunan «görkəmli elmi məqalə» nominasiyasında qalib olmuşlar.
4.1. İnstitutun elmi istiqamətləri üzrə problem şuralarının fəaliyyəti
İnstitutun nəzdində fəaliyyət göstərən “Qeyri-üzvi, analitik və fiziki kimya“ və “Kataliz” üzrə Problem Şuraları 2016-cı ildə müntəzəm olaraq bütün dissertant və doktorantların elmi-tədqiqat işlərinin mövzularını müzakirə edib.
4.2. “Azərbaycan-2020: gələcəyə baxış” İnkişaf Konsepsiyasından irəli gələn vəzifələri rəhbər tutaraq AMEA-nın 2020-ci ilədək İnkişaf Konsepsiyası ilə bağlı məlumat aşağıdakı cədvəldə verilmişdir:
Bilik iqtisadiy-yatın formalaş-ması | Elmin inkişaf etdiril-məsi | Elmin maddi-texniki bazasının yeniləşdiril-məsi | Hal-hazırda İnstitut qabaqcıl xarici ölkələrdə istehsal olunmuş 40 yaxın müasir cihazlarla təchiz olunmuşdur: Son 5 ildə alınan cihazlar: - İnduktiv birləşmiş plazmalı kütlə spektrometri; - Avtomatik rentgen difraktometri; - Kütlə spektrometrli qaz xromatoqrafı; - İnfraqırmızı və Ultrabənövşəyi spektrometrlər; - Termoanalizator; - Qaz adsorbsiya porozimetri və elektron mikroskopu. |
|
| Elmin informasiya təminat sisteminin təkmilləşdiril-məsi | İnstitutun saytı müasir proqramlardan olan HTMH, CSS və PHP proqram paketləri vasitəsi ilə hazırlanır. İnstitut haqqında Wikipedia bazasında olan informasiyanın yerləşdirilməsi məqsədi ilə yaradılmış işçi qrupu bu məlumatları həmin bazaya yerləşdirmək və institutun elmi kitabxanasında avtomatlaşdırılmış kitabxana informasiya sisteminin yaradılması üçün hazırlıq işləri aparılır. İnstitutun saytında və AMEA-nın “SCİENCE.AZ” saytında olan İnstitutun səhifəsi mütəmadi olaraq yenilənir. |
|
| Elmin maliyyələşdirilməsi işində diversifikasiyanın aparılması | Elmi proqramların yerinə yetirilməsi ilə büdcədənkənar vəsaitin həcminin artırılması istiqamətində tədbirlər görülür. |
|
| Tətbiqi elmdə aparılan araşdırmaların bazarın tələblərinə uyğunlaşdırıl-ması | Tətbiqi elmdə aparılan araşdırmalar bilavasitə bazarın (Respublikanın iqtisadiyyatının) tələblərinə uyğunlaşdırılır. |
|
| Milli İnnovasiya Sisteminin formalaşdırıl-ması | AMEA-nın Elmi İnnovasiya Mərkəzi və Rəyasət Heyətinin İnnovasiya şöbəsi ilə birgə araşdırmalar aparılır. |
|
| Elm və istehsal arasında əlaqələrin gücləndirilməsi | – Topoloji izolyator xassəli yeni materialların sintezi, istiqamətli aşqarlanma yolu ilə onlara əlavə funksionallıq, xüsusən də maqnit xassələri verilməsi; alınan materialların fiziki-kimyəvi və funksional xassələrinin tədqiqi, spintronikada, kvant kompüterlərinin, təhlükəsizlik sistemində və tibbdə istifadə olunan yeni nəsil tepahers detektorların hazırlanmasında tətbiq imkanlarının araşdırılması; – Smart biomimetik materiallar əsasında yüksək həssaslığa malik biomimetik sensorların yaradılması; – Molekulyar naqillər kimi nano-elektronikada perspektiv materiallar hesab olunan və molekul zəncirində bir neçə qarışıq valentli metal atomu saxlayan xətti quruluşlu metal-strinq komplekslərin sintezi istiqamətində tədqiqat işləri davam edilir. – Fullerenlərin, metal saxlayan karbon nanoborularının, nanoliflərin, funksional-laşdırılmış karbon nanostrukturlarının, nanoölçülü titan dioksidin, eləcə də qeyri metal tərkibli maddələrin, stabil radikalların və metalporfirinlərin karbohidrogenlərin molekulyar oksigen və hidrogen peroksidlə oksidləşmə reaksiyalarında katalizator kimi tətbiqi yeni müasir elmi istiqamətlərin və sənaye proseslərinin işlənilməsinə və yaradılmasına geniş imkanlar verəcəkdir. – Dərman maddələrinin təsir müddətini artırmaq üçün daşıyıcı kimi təbii və sintetik polimerlərdən istifadə etməklə onların immobilizə olunmuş nanokompozit materiallarının alınması istiqamətində işlər davam etdirilir. – Karbamid əsasında yüksək elektron sıxlığına malik polimer karbon nitrid materialları alınmışdır. Onların əsasında temperatura, köhnəlməyə və korroziyaya davamlı örtüklərin, yüksək keyfiyyətli elektron və optiki təbəqələrin, həmçinin müxtəlif çoxfunksiyalı kompozit innovativ materiallarının yaradılması mümkündür – Elektrokimyəvi üsulla sərt mühitlərdə fəaliyyət göstərən, yüksək enerjili elektrik kontaktlarında aşınmaya, istiliyə və korroziyaya davamlı təbəqələr kimi hərbi sənayedə istifadə oluna bilən ərintilərin alınması təklif edilir. – Hidrotexniki qurğuların metal avadanlıqlarının istismar şəraitində korro-ziyaya davamlılığının proqnozlaşdırılması və mühafizəsinin təşkili məqsədilə orada baş verən fiziki-kimyəvi proseslər öyrənilir və alınmış nəticələr əsasında onların mühafizə sistemi yaradılır. |
4.3.2. AMEA-nın fəaliyyətini tənzimləyən bir sıra zəruri normativ-hüquqi sənədlərin təkmilləşdirilməsi
Cari ildə zəruri normativ-hüquqi sənəd təkmilləşdirilməyib.
4.3.3. Gənc alim və mütəxəssislərin elmi fəaliyyətinin stimullaşdırılması
Akademik M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurası AMEA Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurasının Rəyasət Heyəti tərəfindən təstiq olunmuş fəaliyyət planına uyğun olaraq İnstitut rəhbərliyinin dəstəyi ilə 2016-cı ildə bir sıra elmi-ictimai tədbirlər həyata keçirmişdir.
Cari ilin may ayının 25- də İnstitutda Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurasının təşkilatçılığı ilə Bakı Avropa Liseyinin şagirdləri üçün “Açıq qapı” günü keçirilmişdir. Hazırda AMEA-nın qarşısında duran əsas vəzifələrdən biri elmlə təhsilin vəhdətinin təmin edilməsi, kadr hazırlığı sisteminin müasir standartlara uyğun olaraq təkmilləşdirilməsi, elmi tədqiqat işlərinin nəticələrinin tədris prosesində tətbiqidir. Bu kimi tədbirlərin keçirilməsində məqsəd şagirdlərdə ilkin elmi dünyagörüşün formalaşdırılması, onlarda kimya elminə marağın artırılmasıdır. Açıq qapı çərçivəsində məktəblilər üçün “əyləncəli elmi şoular” göstərildi, onların müxtəlif laboratoriyalara ekskursiyası təşkil olundu. Sonda İnstitutun gənc tədqiqatçısı Aygün İsazadə məktəblilər üçün “Kimya və həyat” mövzusunda məruzə ilə çıxış etdi, onları maraqlandıran sualları cavablandırdı.
Cari ildə İnstitutda Şuranın təşəbbüsü ilə “Fiziki-kimyəvi analiz üsullarından” - Elektron paramaqnit rezonansı , İnfraqırmızı spektroskopiya, Ultrabənövşəyi spektroskopiya, Nüvə maqnit rezonansı, Rentgenoqrqafik analizdən mühazirə və seminarlar təşkil olunmuşdur. Bu tip seminar və mühazirələrin keçirilməsində məqsəd gənc mütəxəssisləırin, o cümlədən doktorant və magistrlərin fiziki-kimyəvi analizin nəzəri əsaslarının mənimsənilməsi və əldə etdikləri biliklərin praktik olaraq istifadəsini təmin etməkdən ibarətdir. Mühazirə və seminarlar İnstitutun bu sahədə ixtisaslaşmış mütəxəssisləri tərəfindən aparılmışdır.
Bu ilin 10- 15 noyabr tarixlərində AMEA Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurasının birgə təşkilatçılığı ilə Gəncə şəhərində "XXI əsrdə dünya elminin inteqrasiya prosesləri" mövzusunda beynəlxalq forum keçirilmişdi. Forum çərçivəsində interaktiv müzakirələr təşkil olunmuş, beynəlxalq konfrans keçirilmişdir. Forumda Türkiyə, Makedoniya, Belarus, Rusiya, Polşa, Almaniya, Gürcüstan, Özbəkistan, İran, Pakistan, İraq kimi 14 ölkədən 28 xarici, eləcə də Azərbaycandan ümumilikdə 150-yə yaxın gənc alim və mütəxəssislər qatılaraq apardıqları elmi – tədqiqat işlərinin nəticələrini müzakirə edərək qarşılıqlı fikir mübadiləsi aparıblar.
İnstitutun Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurasının sədri Faiq Məmmədov Forumun Təşkilat Komitəsinin üzvi kimi Forumun yüksək səviyyədə keçirilməsində fəal iştirak etmişdir. Konfrasda İnstitutun 10-a yaxın gənc alim və mütəxəssisi apardıqları elmi-tədqiqat işlərinə dair məruzələr etmiş və onların nəticələri konfrans materialları şəklində nəşr olunmuşdur. Aprelin 22-də Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurası və AMEA Kimya Elmləri Bölməsinin birgə təşkilatçılığı ilə Bakı Avropa liseyində "Elm guşəsi"nin açılışı olub.
İnstitutun Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurasının təşkilatçılığı ilə bu ilin oktyabr ayının 1- dən noyabr ayının 1- dək İnstitutda “Akademik Murtuza Nağıyev” adına mükafatın verilməsi üçün gənc alim və mütəxəssislər arasında müsabiqə elan edilmiş, 7 nəfər gənc tədqiqatçı müsabiqədə iştirak üçün sənədlərini təqdim etmişdir. Həmin gənclər institutun 80 illiyinə həsr olunmuş konfransda “Nağıyev qiraətləri” çərçivəsində məruzələr etmişlər. İnstitut rəhbərliyinin əmri ilə yaradılan müsabiqə komissiyasının qərarına əsasən bu mükafata şura üzvləri Ülvi Nəcəf-Quliyev, Natəvan Soltanova, Elmir Babayev və Səadət Hümbətova layiq görülmüşlər.
15-16 noyabr tarixlərinndə İnstitutun 80 illiyinə həsr olunmuş Respublika elmi konfransı keçirilmişdir. Konfransda kimyəvi kinetika və kataliz, kimya mühəndisliyi və texnologiyası, qeyri-üzvi kimya sahələri üzrə son illərdə respublikada aparılan elmi – tədqiqat işlərinin nəticələri və gələcək perspektivləri müzakirə olunmuşdur.Tədbir çərçivəsində müvafiq seksiyalar üzrə 25 şifahi məruzələ dinlənilmiş, 185 poster nümayiş olunmuşdur. Konfransın yüksək səviyyədə keçirilməsində Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurası da təşkilatçılardan biri kimi aktiv iştirak etmişdir.
Oktyabrın 31-dən noyabrın 5-dəkII Respublika elm festivalı keçirilmişdir. Festivalın işçi qrupunda İnstitutun Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurasının sədri Faiq Məmmədov təmsil olunmuş və şura üzvləri festivalın keçirilməsində fəal iştirak etmişlər. Şura tərəfindən İnstitutun elmi-ictimai fəaliyyətini əks etdirən “slayd-rolik” və “sərgi eksonantları” hazırlanmış və festivalda nümayiş etdirilmişdir. Şura üzvlərindən Samirə Məmmədova, Gülşən Nəhmətova və Sevinc Osmanova festivalda müxtəlif maraqlı əyləncəli elmi şoular göstərmişlər.
AMEA Rəyasət Heyətinin müvafiq qərarına uyğun olaraq institutda gənc mütəxəssislər, eləcə də doktorant və magistrlər üçün ingilis dilindən hazırlıq kurslarının təşkilində Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurası fəal iştirak etmişdir.
Bundan başqa Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurası “20 yanvar”, ”Xocalı soyqırımı“ kimi respublika əhəmiyyətli anım günlərinin İnstitutda qeyd edilməsinin təşkilində aktiv iştirak etmişlər.
4.3.4. Elmi fəaliyyətdə informasiya-kommunikasiya texnologiyalarının tətbiqinin genişləndirilməsi barədə
AMEA-nın İnformasiya Texnologiyaları İnstitutunun göndərdiyi formalar (1A, 1B, 6, 7, 8 (A,B)) 3 dildə (azərbaycan. Rus. ingilis) doldurulmuş, 2173 səhifəlik material hazırlanıb elektron variantda həmin instituta göndərilmişdir.
2015-ci ildən institutun Web-saytı yeni struktura uyğun olaraq yenidən işlənilməyə başlanılışdır. Web-qrupun üzvləri: İsmayılova Arzu, Məmmədov Faiq, Abdullayeva Fəridə, Kərimbəyova Elşanə, Əsgərova Günel, Babaxanova Nailə.
4.3.5. Təşkil olunmuş tədbirlərin həyata keçirilməsi
Bax 1.7
4.3.6. AMEA-nın beynəlxalq elmi əlaqələrinin genişləndirilməsi barədə
02.06.2016-cı il tarixində Elmi Şuranın genişləndirilmiş iclasında Rusiyanın Tomsk Dövlət Universitetinin aparıcı elmi işçisi k.ü.e.d. Eldar Musa oğlu Dəhnəvinin “Bəzi oksigen tərkibli birləşmələrinin alınması texnologiyalarının aktual məsələləri” mövzusunda məruzəsi dinlənilmişdir.
4.3.7. Azərbaycan alimlərinin elmi diasporunun imkanlarından istifadə etməklə beynəlxalq layihələrdə iştirakı
Xaricdə yaşayan bir sıra kimyaçı həmvətənlərimiz (Camal Musayev (ABŞ), Sadiq Quliyev, Hacalı Nəcəfoğlu və Vəli Qasımov (Türkiyə), Hüseynqulu Sadıqov, Aftandil Mehdiyev və Eldar Dəhnəvinin (Rusiya)) İnstitutun əməkdaşları ilə birgə tədqiqatlar aparmağa hazır olduqlarını bildiriblər.
4.3.8. AMEA-da elmi-müəssisələrin maddi-texniki bazasının və elmi cihaz parkının gücləndirilməsi istiqamətində işlərin davam etdirilməsi
Cari ildə İnstitutda fəaliyyət göstərən müasir cihazlarla təchiz edilmiş (induktiv birləşmiş plazmalı kütlə spektrometri; avtomatik rentgen difraktometri; kütlə spektrometrli qaz xromatoqrafı; infraqırmızı və ultrabənövşəyi spektrometrlər; termoanalizator; qaz adsorbsiya porozimetri və elektron mikroskopu) “Fiziki-kimyəvi analiz” şöbəsi əməkdaşların elmi-tədqiqat işlərinin tədqiqində yaxından köməklik göstərir.
4.3.9. AMEA-da nəşriyyat fəaliyyətinin müasir tələblərə uyğun qurulması üçün xüsusi proqramın hazırlanması
Azərbaycan Kimya jurnalının və Kimya Problemləri jurnalının müasir tələblərə uyğun buraxılışları təşkil olunub.
2016-Cİ İLDƏ ELMİ VƏ ELMİ-TƏŞKİLATİ
FƏALİYYƏT HAQQINDA HESABAT
2016-ci ildə fundamental və tətbiq xarakterli elmi-tədqiqat işlərinin yerinə yetirilməsində 4 akademik, 5 müxbir üzv, 35 elmlər doktoru, 145 fəlsəfə doktoru, 298 elmi işçi, həmçinin doktorant və dissertantlar iştirak etmişlər.
Əməkdaşların ümumi sayı 487 nəfərdir.
Elmi-tədqiqat işləri 5 istiqamət üzrə yerinə yetirilmişdir:
v katalizin fundamental əsaslarının inkişaf etdirilməsi;
v karbohidrogenlərin çevrilməsi, qaz kimyası və ətraf mühitin qorunması üçün səmərəli katalizatorların və adsorbentlərin işlənib hazırlanması;
v kimyəvi proseslərin kinetika və mexanizminin öyrənilməsi, modelləşdirilməsi və optimallaşdırılması;
v müxtəlif təyinatlı funksional materialların, nanokompozitlərin, molekulyar maqne-tiklərin və keçiricilərin sintezi;
v yerli mineral xammalın emal və praktiki əhəmiyyətli qeyri-üzvi birləşmələrin alınması üçün səmərəli proseslərin yaradılması.
İNSTİTUTUN ŞÖBƏLƏRİ VƏ LABORATORİYALARI
I.“Mineral xammalın kompleks emalı” şöbəsi
1. “Qeyri-filiz mineral xammalının emalı” labaratoriyası
2. “Dəmir və titan tərkibli filiz xammalının emalı” labaratoriyası
3. “Əlvan metaltərkibli mineral xammalın emalı” laboratoriyası
4. “Analitik kimya“ laboratoriyası
II. “Qeyri-üzvi funksional materiallar” şöbəsi
1. “Keçid elementlərinin xalkogenidləri” laboratoriyası
2. “Funksional materialların komponentlərinin sintezi” laboratoriyası
3. “Funksional qeyri-üzvi maddələrin termodinamikası” laboratoriyası
4. “Kompozisiya örtük materialları və korroziyadan mühafizə” laboratoriyası
III. “Koordinasiya birləşmələri” şöbəsi
1. “Molekulyar maqnetiklər və keçiricilər” laboratoriyası
2. “Keçid metallarının metal-üzvi birləşmələri” laboratoriyası
3. “Nadir metalların kompleks birləşmələri” laboratoriyası
4. “Metal-klatrat birləşmələr” laboratoriyası
IV. “Koherent - sinxronlaşdırılmış oksidləşmə reaksiyalari” şöbəsi
1. “Monooksigenaz reaksiyalarının modelləşdirilməsi” laboratoriyası
2. “Biomimetik sensorlar və azot 1-oksidlə oksidləşmə” laboratoriyası
3. “Biomimetik katalizatorlar üçün üzvi liqandların sintezı” laboratoriyası
4. “Nanokarbon katalizatorları iştirakında hidrogen peroksidlə oksidləşmə”
laboratoriyası
V. “Oksidləşdirici heterogen kataliz” şöbəsi
1. “Seolit katalizi” laboratoriyası
2. “Ekoloji kataliz“ laboratoriyası
3. “Katalizatorların hazırlanması” laboratoriyası
VI. “Nano- və elektrokataliz” şöbəsi
1. “Nanokompozit katalizatorlar” laboratoriyası
2. “Nanostrukturlaşdırılmış metal-polimer katalizatorları” laboratoriyası
3. “Metal-üzvi birləşmələr əsasında nanokatalizatorlar” laboratoriyası
4. “Nanoelektrokimya və elektrokataliz” laboratoriyası
5. “Renium ərintilərinin elektrokimyası və elektrokatalizi” laboratoriyası
VII.“Kimyəvi və ekoloji proseslərin modelləşdirilməsi və texnologiyası” şöbəsi
1. “Kimyəvi-texnoloji proseslərin modelləşdirilməsi” laboratoriyası
2. “Fiziki-kimyəvi texnologiyalar və onların modelləşdirilməsi” laboratoriyası
3. “Kimya sənayesinin yan məhsullarının emalı” laboratoriyası
4. “Zəhərli kimyəvi maddələrin zərərsizləşdirilməsi” laboratoriyası
VIII. “Sorbsiya prosesləri” şöbəsi
1. “Qeyri-üzvi sintetik sorbentlər” laboratoriyası
2. “Mineral sorbentlər“ laboratoriyası
Elmi-yardımçı qurumlar:
“Elmi-informasıya və patent tədqiqatları” şöbəsi
“Elmi nəşrlər” şöbəsi
“Beynəlxalq əlaqələr, qrant layihələri və innovasiya” şöbəsi
“Təhsil” şöbəsi
“Fiziki-kimyəvi analiz” şöbəsi
2015-ci il üzrə elmi və elmi-təşkilati fəaliyyəti haqqında
H E S A B A T
(direktorluq hesabatı)
Hesabat dövründə İnstitutda elmi-tədqiqat işləri aşağıda göstərilən 3 problem üzrə aparılmış 8 mövzunun, 32 işi üzrə 42 mərhələsi yerinə yetirilmişdir.
Qeyri-üzvi kimya
Bu istiqamət üzrə elmi-tədqiqat işləri 1 problem üzrə aparılmışdir.
Problem: Mineral və bərpa olunan xammal emalının fiziki-kimyəvi əsasları və yeni qeyri-üzvi funksional materialların sintezi
Bu problem üzrə (3 mövzu, 13 iş, 16 mərhələ) alınan nəticələrdən aşağıdakılara diqqət yetirmək olar:
- Hesabat dövründə müxtəlif qatılıqlı hidrogen sulfid qazının zərərsizləşdirilməsi və paralel olaraq sərbəst kükürdün alınması istiqamətində tədqiqat işləri aparılmışdır. Bunun üçün mövcud ədəbiyyat materialına əsaslanaraq, H2S-in maye fazada tutulmasına üstünlük verilmişdir.Ədəbiyyat materialı toplanmış, laboratoriya qurğusu qurulmuşdur. Hidrogen sulfidin HNO3 turşusu ilə qarşılıqlı təsiri öyrənilmiş və reaksiya məhsulu olan NO-nun NO2-yə, reaksiya mühitində HNO3-ə çevrilməsi üçün tədqiqat işləri aparılmışdır. Müəyyən edilmişdir ki, reaksiyanın aparılma temperaturu 250C, götürülmüş HNO3-ün qatılığı 30%, qazın verilmə sürəti 100-200 ml/dəq. H2S-hava nisbəti=1:4 olduqda, H2S- tamamilə kükürdə çevrilir və reaksiya mühitində HNO3 tamamilə regenerasiya olunur.Beləliklə, sübut edilmişdir ki, heç bir katalizator sərf etmədən, başqa reagentlər götürmədən, nitrat turşusunu bərpa etməklə H2S-dən kükürdün alınması və H2S-i tam tullantı qazlarından təmizləmək mümkündür.
- Titanmaqnetitli qum daşlarından konsentratların alınması, bu konsentratlarin CH4-lə reduksiyası, maqnit fraksiyasından ПЖ-3 (98%Fe) markalı dəmir ovuntusu və qeyri-maqnit fraksiyasından titan (rutil TiO2) fraksiyasının ayrılmasının prinsipial texnologiyası işlənib hazırlanmışdır.Titan konsentratının 15%-li HCl turşusu ilə (bərk maddə:maye turşu nisbəti=1:10) ~850C temperaturda 1 saat müddətində TiCl4 koaqulyantından (konsentratın kütləsinin 0.01-0.05%-i qədər) istifadə olunması ilə işlənməsi TiO2-ın konsentratda kütləsinin 40%-dən 92%-çatdırılmasına imkan vermişdir. 3%-li NaOH məhlulu (bərk:maye=1:6)ilə 15-20 dəqiqə qaynadılmaqla (~100-1050C) konsentrat silisiumdan təmizlənmiş və bərk halda metatitan turşusu kütləsi alınmışdır. Metatitan turşusunun 850-9000C-də gözərdilməsi ilə tərkibində 96-98% TiO2 olan rutil-texniki titan dioksid alınmışdır.
- Hesabat dövrü ərzində Gədəbəy rayonunda «Azərbaycan Beynəlxalq Mədən Əməliyyatı» şirkətinin ərazisində olan mis kolçedan yatağından tədqiqat işlərini yerinə yetirmək üçün filiz və tullantı nümunələri gətirilmiş, onların mineroloji və kimyəvi tərkibi araşdırılmışdır. Müəyyən edilmişdir ki, kükürd kolçedanlı filizin 90%-dən çoxu pirit mineralından, az miqdarı isə xalkopirit, sfalerit, markozit və pirrotin mineral qarışığından ibarətdir. Mis-sinkli filizlər isə tərkibcə dəyişkən olub, xalkopirit, sfalerit və barıt kimi əsas minerallardan təşkil olunmuşdur. Təqdim olunan süxur və tullantılar əsas komponentlərin miqdarının azlığına görə fərqləndikləri halda, mineroloji tərkiblərinə görə filizdən fərqlənmirlər. Materialların mineroloji tərkibini Bruker D8 difraktometrində, nəcib metalların konsentrasiyası Varian və Perkin Elmer atom adsorbsiya cihazında, kompleks element analizi isə Bruker S2 Picofox rentgen floressent analizatorunda aparılmışdır. Nümunələr bir neçə sahədən götürüldüyü üçün tədqiqatlar müxtəlif tərkibli tullantı filiz nümunələri üzərində aparılmışdır. Komponentlərin hipoxlorit məhlulu ilə yuyulması laboratoriya şəraitində yeraltı yumanı oxşar edən spiralvari borularda və perkolyasiyon kalonkalarda (hündürlük-1 metr, diametr-10 sm) aparılmışdır. Yerləşdirilən tullantıların miqdarı 500 q-dan 5 kq-a qədər dəyişdirilmişdir. Təcrübələr qapalı şəraitdə getdiyindən heç bir atmosfer çirklənməsi müşahidə olunamamış və oksigensiz şəraitdə çox yaxşı nəticələr vermişdir. Məhlullardan nəcib metalların sorbsiyası qızıla selektiv olan Amberlit D360 sorbenti ilə aparılmışdır. İlkin təcrübələr model xloridli mis və sink məhlullarında sorbsiyanın öyrənilməsi ilə aparılmışdır. Sink və mis ionlarının sorbsiyasına aid təcrübələr statistik şəraitdə izlənilmişdir. Bu ionların xlorid və hipoxloritli məhlullardan sorbsiyası üçün yüksək turşulu kationit KУ-2 və yüksək əsaslı anionit AB-17-dən istifadə edilmişdir.
- ШХ15 poladı üzərində qarışıq Cr-Ti karbidləri formalaşdırılmış örtüyə molibdenin daxil edilməsi ilə poladın korroziyaya və eroziyaya dayanıqlığı əsaslı şəkildə yüksəldilmiş və onun pittinq əmələgətirmə potensialı 200 mV müsbət tərəfə sürüşdürülmüşdür. Termodiffuziya üsulu ilə işlənmiş bu tip poladlar sənayenin bir çox sahələrində, o cümlədən hərbi sənayedə də istifadə oluna bilər.
- Spektrin İQ-ya yaxın sahəsində lantanoidlərin qarışıq kationlu sulfid matrisalarında Nd3+ ionunun güclü işıqlanma effektinə malik olması bu materiallardan lazer elementi kimi istifadə olunmasına imkan yaradır. Qeyd olunanları və lantanoidlərin xalkogenidli şüşələrinin spektrin İQ sahəsində akustooptiki cihazlarda optiki linza, süzgəc (filtr) kimi işlənə biləcəyini, hətta xalkogenidli şüşələrdən hazırlanmış nazik təbəqələrdə aşırma effektinin müşahidə edilməsi ilə əlaqədar onlardan EHM-nın yaddaşında istifadə olunmasına imkan yaratdığını nəzərə alaraq hesabat dövründə La2S3–Ga2S3–Nd2S3, La2S3––Ga2S3–EuS və Sm2S3 –Ga2S3 – EuS sistemlərində şüşəəmələgəlmə sahələrinin sərhədləri müəyyən edilmiş və yeni fazaların fiziki-kimyəvi və termodinamiki xassələri öyrənilmişdir.
Şüşə əmələgəlmə sahələrinin nümunələri kükürd təzyiqi altında ilkin komponentlərdən 1425K temperaturda kvars reaktora yerləşdirilmiş «stekloqrafit butada aparılmışdır. Kəskin soyutma prosesi reaktoru sintez temperaturundan birbaşa otaq temperaturunda suya salmaqla həyata keçirilmişdir.
Bundan başqa hesabat dövründə (Ga2S3)1-x(La2S3 )x-y(Nd2S3)y –tərkibli şəffaf şüşədə ilk dəfə olaraq lazer xassəsi öyrənmək məqsədilə spektrin görünən və İQ sahəsində adsorbsiya spektrləri çəkilmişdir.Müəyyən olunmuşdur ki, göstərilən tərkibli şüşə otaq temperaturunda 1,08 mkm dalğa uzunluğunda lazer xassəsi göstərir. Lakin müvafiq kristallik matrissalarla müqayisədə Nd3+ ionunun lazer xassəsi şüşələrdə zəifdir. Bu da şüşələrdə şüa itkisinin nisbətən çox olması ilə əlaqədardır. Hesab edirik ki, lazerin keyfiyyətinin yüksəldilməsi aktivatorun optimal qatılığı və nümunənin uzunluğu hesabına artırmaq mümkündür.
- Sb(Bi)-Te sistemlərində tetradimitəbənzər laylı quruluşa malik birləşmələrin nSb2×mSb2Te3 və nBi2×m Bi2Te3 homoloji sıraları mövcuddur. Lakin həmin birləşmələrin yalnız az bir qismi bu sistemlərin faza diaqramlarında öz əksini tapmışdır. Tetradimitəbənzər quruluşlu fazaların kristalloqrafik xüsusiyyətlərini araşdırmaqla müəyyən edilmişdir ki, Sb(Bi)-Te sistemlərinin ənənəvi üsulla qurulan faza diaqramlarında homoloji sıraların ayrı-ayrı nümayəndələrinin fərdi şəkildə alınması mümkün olmur. Əridilmə və termiki emal yolu ilə alınan nümunələr, bir qayda olaraq müxtəlif birləşmələrin qarışığından ibarət olur. Onların difraksiya mənzərələri çox oxşar olduğundan faza diaqramlarının Sb-Sb2 Te3 və Bi-Bi2Te3 tərkib intervallarında geniş bərk məhlul sahələrinin mövcudluğu təsəvvürü yaranır. Lakin kristalloqrafik analiz göstərir ki, qeyd edilən homoloji sıraların ayrı-ayrı nümayəndələrinin geniş homogenlik sahələrinin olması mümkün deyil.
Qeyd edilənləri, həmçinin stibium və bismut telluridlərinin topoloji izolyatorlar və termoelektrik materialları kimi böyük maraq kəsb etməsini nəzərə alaraq, hesabat ilində Sb-Te və Bi-Te sistemlərinin faza diaqramları yeni yanaşma tətbiq etməklə təkrar tədqiq edilmişdir. Tətbiq edilən yanaşmada nümunələr standart metodikadan fərqli olaraq müxtəlif tərkibli maye məhlullardan istiqamətli kristallaşma yolu ilə alınmışdır. Alınan nümunələrin mayedən ilk kristallaşan hissələri rentgenfaza analizindən keçirilmiş və DTA üsulu ilə tədqiq edilmişdir.
Ovuntu difraktoqramlarının analizi əsasında bu birləşmələrin tetradimitəbənzər laylı quruluşda kristallaşmaları müəyyən edilmiş və qəfəs parametrləri təyin edilmişdir.
Dəqiqləşdirilmiş faza diaqramları əsasında göstərilən birləşmələrin monokristallarının yetişdirilmə metodikaları işlənib hazırlanmış və onların bir neçəsi mükəmməl iri kristallar şəklində alınmış, Laue və SEM üsulları ilə onların monokristallığı təsdiq edilmişdir. Alınan monokristal nümunələri topoloji izolyator xassələrinin tədqiqi üçün beynəlxalq kolaboratorlara təqdim edilmişdir.
- Oksalat turşusu törəmələri, karbon turşularının hidrazidləri, aminturşular və onların törəmələri keçid metallarla çoxnüvəli kompleks birləşmələr əmələ gətirmək qabiliyyətinə malikdir. Buna görə də biz bu sistemlərə oxşar sintezlərlə məşğuluq.
Keçən müddət ərzində bizim tərəfimizdən tərkibində karboksilat, oksalat və digər qruplar olan müxtəlif liqandlarla keçid metalların çoxnüvəli kompleksləri sintez olunmuşdur.
1. Salisil aldehidi ilə N,N-ditsikloheksiltsikloheksil qlisin hidrazon sintez olunmuşdur.
Bu liqandla Cu(II), Co(II), Ni(II), Mn(II) və Fe(III) kompleksləri alınmışdır. İQ-, elektron absorbsion spektroskopiya, termoqravimetriya üsulları ilə müəyyən olunmuşdur ki,alınmış komplekslər iki nüvəlidirlər
2. Salisilhidrazid ftalimidlə iki nüvəli metal komplekslərin sintezi və tədqiqi
3. 8-aminoxinolin törəmələri və salisil aldehidi və onun analoqları ilə əmələ gəlmiş şiff əsasları, həmçinin onun hidrogenləşmiş analoqları ilə Cu(II), Ni(II), Co(II) və Pd(II) kompleksləri sintez olunmuşdur. Bu komplekslərin tərkibində metal miqdarının analizi eləcə də termoqravimetrik analiz, İQ-, elektron spektroskopiya analizi göstərir ki, komplekslər M(L)X tərkibinə uyğundur, X-həlledici molekuludır.
Göstərilmişdir ki, şiff əsası kompleksəmələgəlmə prosesində asanlıqla oksidləşdirici dehidrogenləşmə reaksiyasına uğrayır.
4. Tərkibində fəza hərəkəti çətinləşdirilmiş amin qrupu olan 2,2,6,6-tetrametil-piperidin törəməsinin aminturşularla qarşılıqlı təsirindən gözlənilən aminturşunun əvəzinə hidroxlorid duzu alınmışdır ki, onun struktur quruluşu rentgenstruktur analiz üsulu ilə müəyyən olunmuşdur.
- Mono- və ikiəsaslı karbon turşuları ilə bəzi d-elementlərin koordinasion polimerləri RFA, İQ- spektroskopiya və DTA üsulları ilə öyrənilmişdir. Onlar ilk dəfə olaraq neftçıxarmaya tətbiq olunmuşlar: sahə laboratoriyalarında ayrı-ayrı neft quyularından götürülmuş neft nümunələrinə təsirləri yoxlanılmışdır. Qöstərilmişdir ki, bu tip polimerlər laylara vurulduqda neftlə təmas nəticəsində onun tərkibindəki sudan başqa heteroatomlu aromatik birləşmələrlər qeyri-valent rabitələr əmələ gətirməklə, onları kiçik hissələrə parçalayaraq neftin özlüyünü 50-60% aşagı salır.
- Bioloji fəal liqand kimi istifadə edilən β- merkaptoetanol HS-CH2CH2OH sistamin reduktazanın tio-modelidir. Başlanğıc maddələrin stexiometrik nisbətləri və digər fiziki-kimyəvi faktorlar tənzimlənərək ədəbiyyatda quruluş və xassəsi məlum olmayan altınüvəli [Pd6(SCH2 CH2OH)n] yeni qeyri-klaster tipli kompleks birləşmə alınmışdır. Ondan kristallar yetişdirilərək quruluşu spektoskopik və rentgen quruluş analizi üsulu ilə müəyyənləşdirilmişdir.
Yeni alınan çoxnüvəli kompleksdə dörd ədəd Pd-O rabitəsinin anormal uzunluğa malik olması spirt hidroksil qrupunda –O-H- rabitəsinin tam qırılmaması və Pd....O ½ kovalent rabitənin yaranması müşahidə edilir Yəni oksigen – hidrogen rabitəsi tam qırılmayıb və hidrogen- metal rabitəsi tam yaranmayıb. Kompleksdə bimodal xarakterli paylanmanın müşahidə edilməsi bunu subut edir.
kimyəvi kinetika və kataliz, fiziki kimya
Bu istiqamət üzrə elmi-tədqiqat işləri 1 problem üzrə aparılmışdir.
Problem Katalizin fundamental əsaslarının inkişaf etdirilməsi, yeni katalizatorların və adsorbentlərin yaradılması.
Bu problem üzrə (4 mövzu, 15 iş, 21 mərhələ) alınan nəticələrdən aşağıdakılara diqqət yetirmək olar:
- İlk dəfə olaraq əsas işçi elementi dəmirporfirin biomimetik katalizatoru olan yarımkeçirici (Si) tərkibli katalaz tipli biomimetik elektrod hazırlanmışdır. Elektrodun yüksək aktivliyi və həssaslığı H202-in məhlulda 10-6 küt.%-ə qədər qatılığını təyin etməyə imkan verir və H2O2-in təsirinə qarşı davamlı olub təkrar istifadə üçün yararlıdır.
- Tsikloheksanın H2O2 ilə biomimetik (per-FTPhPFe(III)/Al2O3) oksidləşməsi reaksiyasının mexanizminin öyrənilməsi istiqamətində aparılan tədqiqatların nəticələri göstərir ki, bu proses tsikloheksanol, tsikloheksanon və tsikloheksenin alınması ilə gedən ardıcıl-paralel reaksiyalardan ibarətdir.Biomimetik katalizator səthində tsikloheksanın H2O2 ilə oksidləşməsi reaksiyasının elektron ötürülməsi və aralıq substrat - katalizator kompleksinin əmələ gəlməsi ilə rabitələrin zəncirvari paylanması prinsipinə əsaslanmış hər mərhələsinin mexanizmi verilmişdir.
- Yodometrik üsulla maddələrdə (H2O2) aktiv oksigenin miqdarını və məhlullarda turşu ədədinin təyini kimi analitik üsullar təşkil olunmuş və reaksiya məhsullarının analizində istifadə edilmişdir.Tsikloheksanın və izopropilbenzolun müxtəlif katalizatorları iştirakında oksidləşməsi proseslərinə dair Thomson Reuters, Web of Science/Knowledge, Elsevier’s Scopus, Google Scholar, ScienceResearch elektron bazalarından müasir ədəbiyyat toplanılıb, sistemləşdirilib təhlil edilmişdir.PC-500 anataz nano-TiO2 və fülleren C60 dudasının əlavələri kumolun molekulyar oksigenlə oksidləşmə prosesini əsaslı surətdə sürətləndirir. Fulleren dudasının qatqıları ilə aparılan reaksiyada kiçik induksiya dövrü müşahidə olunur. Katalizatorların birgə istifadəsi sinergetik effektlə səciyyələnir.Nano-TiO2 (PC-500) iştirakında kumolun (RH) molekulyar oksigenlə oksidləşmə prosesində uyğun reaksiya şəraitində {[RH]=6,6mol/l (25 cm3), [TiO2] = 4q/l, reaksiyanın müddəti=6saat,100oC-də} kumolhidroperoksid əsas oksidləşmə məhsuludur.N-hidroksiftalimid (NHFİ), ferrosen (FS) və hidrogen peroksidin (H2O2) iştirakı ilə aparılantsikloheksanın (TH) oksidləşmə prosesində uyğun reaksiya şəraitində {[TH] = 8,7 mol/l (50cm3), [FS] = 1q/l (50mq), [NHFİ] = 20 q/l (1q), [H2O2] = 100 ml/l (5ml), reaksiyanın müddəti = 6 saat, 70oC-də} bir mərhələdə adipin turşusu alınır.
- Krekinq və piroliz qazlarının emalı kompleksinin optimal layihələşdirilməsi misalında kimya-texnoloji sistemlərin modelləşdirilməsi və optimal layihələşdirilməsinin yeni metodu (optimal uzlaşdırılmış material və istilik axınlarının təyini) işlənib hazırlanmışdır.
- Aparılmış tədqiqatlar nəticəsində tsikloheksanın oksidləşdirici dehidrogenləşməsi ilə 1.3 tsikloheksadienin yüksək çıxımla (23.3% ) alınması üçün Cu, Zn, Co, Cr kationları ilə modifikasiya olunmuş təbii klinoptilolit seoliti əsasında yüksək aktiv polimetalseolit katalizatoru sintez olunmuşdur. Bu katalizator üzərində reaksiyanın kinetik qanunauyğunluqları öyrənilmişdir. CuZnCoCr-klinoptilolit katalizatoru üzərində tsikloheksanın 1,3 tsikloheksadienə selektiv oksidləşdirici dehidrogenləşməsi reaksiyasının ehtimal olunan getmə mexanizmi öyrənilmiş, nəzəri cəhətdən əsaslandırılmış kinetik modeli işlənib hazırlanmış və kinetik modelin parametrlərinin ədədi qiymətləri hesablanmışdır.Müxtəlif keçid elementlərinin kationları ilə modifikasiya olunmuş təbii və sintetik seolitlər üzərində tsikloheksanolun tsikloheksanona oksidləşdirici dehidrogenləşməsi reaksiyası tədqiq olunmuşdur. Müəyyən olunmuşdur ki, Cu, Pd və Sn kationları ilə modifikasiya olunmuş təbii klinoptilolit üzərində optimal şəraitdə 96.6% selektivliklə 96.1% tsikloheksanon alınır. Tsikloheksanolun tsikloheksanona oksidləşdirici dehidrogenləşmə reaksiyası üçün seçilmiş aktiv metalseolit katalizatoru üzərində reaksiyanın mərhələli mexanizmi verilmiş, kinetik modeli tərtib olunmuş və onun parametrlərinin ədədi qiymətləri hesablanmışdır.
- Butanol-2-nin metiletilketona oksidləşməsi prosesi üçün kinetik model tərtib olunmuş və onun əsasında reaktorun optimal tipi seçilmişdir. Müəyyən edilmişdir ki, proses tərpənməz lay katalizatorlu reaktorlarda aparılmalıdır. Məqsədli məhsula görə katalizatorun maksimal məhsuldarlığını təmin etmək üçün prosesin kinetik tənlik əsasında nəzəri optimallaşdırılması aparılmışdır. Nəzəri optimallaşdırılması nəticəsində reagentlərin optimal mol nisbətləri və prosesin optimal temperaturu müəyyən edilmişdir.Prosesin nəzəri cəhətdən əsaslandırılmış kinetik modelinin parametrlərinin ədədi qiymətlərini təyin etmək üçün alqoritm və proqram tərtib edilmişdir. Prosesin riyazi modeli qurulmuşdur.
- İYT-li diapazonunda elekromaqnit süalanmanı udan heterogen katalizatorlar üçün universal daşıyıcının alınma metodunun işlənib hazırlanması məqsədilə ən əvvəl məlum sənaye daşıyıcıların (silikagel, alüminium oksid) termotransformasion xarakteristikaları təyin olunmuşdur. İYT-li şüalanmanı yüksək udmaq qabiliyyətinə, böyük səthə və məsaməli struktura malik γ-Al2O3/Al daşıyıcısının hazırlanması məqsədi ilə təzə çökdürülmüş alüminium hidroksidin və xirda disperslı alüminium tozunun qarışığı ardıcıllıqla hidrotermal emal olunmuş, qurudulmuş, közərtilmış. Bu mərhələlərdə alümooksid matrisin formalaşması baş verir. Bütün adı çəkilən mərhələlər tezliyi 2450Мhs, rezonatorun həcmi 23 litr və maqnetronun maksimal gücü 1000 vatt olan ЕМ-G5593V «Panasonic» markalı mikrodalğalı soba əsasında hazırlanan qurğuda aparılıb. Bununla yanaşı γ-Al2O3 matrisin maqnetit, texniki karbon və titan oksidlə armaturlaşdırılmış nümunələri də eyni şəraitdə tədqiq olunmuşdur.Müxtəlif cərəyan keçirən materiallarla armaturlaşdırılmış alüminium oksid matrisin mikrodalğalı şüalanmanı udma və onu istiliyə transformasiya dərəcəsi öyrənilib. Mikrodalğalı şüalanmanın katalizator nümunələrinin kütləsinə nüfüzetmə dərinliyi ölçülüb.Dietilaminin m-toluil turşusu ilə asilləşmə reaksiyası uçün γ-Al2O3 /Al daşıyıcı üzərində Zn-B-P oksid katalizatorun İYT-li şüalanma sahəsində sintezinin mümkümlüyü tədqiq edilib. Kompozisiyanın termoemalı mikrodalğalı sobada maqnetronun 800 V gücündə aparılıb.
- Doksorubisin antibiotikinin uzun müddətli bioloji aktivliyini saxlamaq məqsədilə onun immobilizasiyası üçün daşıyıcının tərkibində 14-18 nm ölçülü gümüş nanohissəcikləri olan poli-N-vinilpirrolidon və qummiarabik əsaslı nanobiokompozitlər sintez olunmuşdur.
- ZSM-5, HY-seolit və ZSM-5(30%)/HY(55%)Al2O3(15%) tərkibli müxtəlif modifikasiyaya malik daşıyıcıların səthində Mo, Re və Pt saxlayan mono-, Re(1%)/Pt(2)/ZSM-5(30%)/HY(55%)Al2O3(15%) və Mo(2%)/Pt(1%)/ZSM-5(30%)/ HY(55%)Al2O3(15%) bi-metal saxlayan nümunələr hazırlanmışdır. Rentqenoqrafik analizin nəticələrinə görə nümunənin tərkibində Pt hissəciklərinin ölçüsü təqribən 15-17 nm təşkil edir .Hazırlanmış nümunələrin iştirakı ilə n-dekanın hidrokonversiya prosesinin kompleks tədqiqi nəticəsində müəyyən edilmişdir ki, bu katalizatorlar mülayim temperaturlarda yüksək effektivliyə və seçiciliyə malikdirlər.Katalizator dörd aydan çox müddətdə istifadə edildikdən sonra da yüksək katalitik aktivliliyini saxlayır. Online xromatoqraf analizi vasitəsilə reaksiya məhsullarının izoalkanlar, naften və aromatik birləşmələrdən ibarət olduğu müəyyən edilmişdir. Reaksiya məhsullarının PONA metodu ilə müəyyən edilən oktan ədədi 76,37 (I) və 86,88 (II) bərabər olduğu müəyyən edilmişdir.
- Müasir sivilizasiyanın inkişafı keyfiyyətli maye yanacağın və mühüm kimyə-vi yarımməhsulların – 5-hydroxymetilfurfural (HMF) və levulin turşusu – alınması üçün tükənməz bitki mənşəli xammala (sellüloz, heksoz karbohidratlar KH) keçməyi məqsədə uyğun hesab edir.Polimer karbon nitrid – grafitə bənzər g- C3N4 - hal hazırda müxtəlif kimyəvi proseslərdə katalizator kimi çox geniş tədqiq olunur. Müəyən edilmişdir ki, KH-ın konversiyası prosesində g– C3N4 katalitik aktivlik göstərir və bu zaman alınan HMF -ın çıxımı 4%-dən çox olmur.g- C3N4 inert mühitdə 350- 650o C-də melaminin mərhələli qızdırılması yolu ilə alınır.Yuxarıda qeyd edilən katalitik sistemlərin effektivliyini artırmaq məqsədi ilə daşıyıcılar mineral turşularla və ya NH4Cl ilə protonlaşdırılır və sonra PCl3 ilə modifikasiya olunur. İQ-, UB-spektroskopik və QMX üsulların nəticələri əsasında demək olar ki, alınmış heterogen katalitik sistemlərin iştirakı ilə KH-ların konvertasiya prosesinin əsas məhsulu 5-HMF-dan və levulin turşusundan ibarət olub, ümumi çevrilmə dərəcəsi nisbətən aşağı temperaturlarda (100-110 oC) və qısa reaksiya müddətində (2-4 saat) 70-90%, məqsədli məhsulların isə 40 – 75 % təşkil edir. Alınan katalitik sistemlər məqsədli məhsulların yüksək çıxımına, humus maddəsinin az miqdarda alınmasına imkan verir. Bu sistemlərin adi süzülmə yolu ilə regenerasiyası və 5 - 6 dəfə təkrar istifadəsi mümkün olur. Protonlaşmış g - C3N4 –ün katalitik iştirakında proses aşağı temperaturda – 100 oC qədər, reaksiya müddəti 1,5 saat, HMF-ın çıxımı 40% çatır, katalitik sistem 3 reaksiya tsiklində aktivliyini saxlayır.
- Hesabat ilində vanadiumun V(IV) üzvi liqandlı birləşmələri əsasında nanostrukturlaşdırılmış katalitik sistemlərin yaradılması üçün aşağı parçalanma temperaturuna malik və üzvi həlledicilərdə daha asan həll ola bilən yeni vanadium metal kompleksləri sintez edilmiş, alınan birləşmələrinin itkisiz; yüksək təmizlik dərəcəsini və parçalanmasını təmin edən metodlar işlənib hazırlanmışdır.Qarşıya qoyulmuş elmi-tədqiqat işinin yerinə yetirilməsi üçün dörd oksidləşmə dərəcəli vanadiumun tsiklopentadienil və üzvi turşu liqandlı π- və ion tip komplekslərinin sintezi və onlardan istifadə etməklə daşıyıcı səthində nanostrukturlaşdırılmış katalitik sistemlərin yaradılması imkanları tədqiq edilib.
- MoS2-nin nazik təbəqə şəklində almaq üçün elektrokimyəvi üsula üstünlük verilir Bu üsulda nisbətən ucuz avadanlıqlardan istifadə etməklə böyük səthə malik nazik təbəqələr almaq və sintez prosesini idarə etmək nisbətən asandır.
Elektrokimyəvi tədqiqatlar üç elektrodlu elektrolizyorda aparılmışdır. Elektrolizyorda temperaturu tənzimləmək üçün UTU-4 universal ultratermostatından və məhlulu qarışdırmaq üçün ALPHA maqnit qarışdırıcısından istifadə olunmuşdur. Müqayisə və köməkçi elektrod kimi uyğun olaraq gümüş/gümüş xlorid (Ag/AgCl/KCl) və platin lövhə istifadə olunmuşdur. Işçi elektrod kimi platin naqildən (0,25sm2) istifadə olunmuşdur.
Laboratoriyada platin elektrodda molibdat ionlarının elektroreduksiya prosesi tədqiq olunmuşdur. Katod polyarizasiya əyrilərinin çəkilməsi üsulu ilə molibdat ionlarının elektroreduksiya prosesinin kinetika və mexanizmi öyrənilmişdir. Müəyyən edilmişdir ki, molibdat ionlarının elektroreduksiya prosesinin sürəti katod potensialının dəyişmə sürətindən və elektrolitin temperaturundan asılıdır. Molibden sulfit ərintinin alınması ücün məhlulun tərkibi və elektroliz şəraiti secilmişdir
- Təbii və Na formalı bentonitdə sənaye tipli məhlullardan Co2+, Cd2+, Mn2+ və Pb2+ ionlarının 1∙10-3, 1∙10-4 və 1∙10-5N qatılıqda sorbsiyası oyrənilmişdir. Tədqiq olunan sorbentlərin elektronomikroskopik və dispersion analiz metodu ilə quruluşu və digər parametrləri müəyyən olunmuşdur. Bentonitin həm üzvi, həm də su mühitində uzun zəncirli üzvi aminlərlə modifikasiyası öyrənilmişdir. Müəyyənləşdirilmişdir ki, ionogen və qeyri-ionogen üzvi boyalara qarşı bentonit mineralının sorbsiya qabiliyyəti əsaslı surətdə onun kation mübadilə tutumundan, amin duzlarının qatılığından, alkil radikalının ölçüsündən və kontakt vaxtından asılıdır. Hidrofoblaşma prosesində mühitin dəyişdirilməsi mübadilə (hidrofoblaşma) prosesinin effektivliyinin yüksəlməsinə səbəb olur. Təcrübi tədqiqatların nəticəsində bentonitin hidrofoblaşdırılması (oktadesil amin asetatla) optimal şəraiti işlənib hazırlanmışdır. Hidrofoblaşmış bentonitdə metilen bənövşəyi, metilen narıncı, brilliyant yaşılı və rodamin-G boyalarının model məhlullardan sorbsiya qanunauygunluqları, onların məhlulun pH-dan asılılığı öyrənilmişdir.
Kimya texnologiyası və mühəndisliyi
Bu istiqamət üzrə elmi-tədqiqat işləri 1 problem üzrə aparılmışdir.
Problem: Kimyəvi proseslərin texnologiyası və modelləşdirilməsi
Bu problem üzrə (1 mövzu, 4 iş, 5 mərhələ) alınan nəticələrdən aşağıdakına diqqət yetirmək olar:
- Pirokondensatın yüngül qətranından ilk dəfə olaraq yeni texnologiya ilə alkilləşmə prosesində xammal kimi istifadə edilə bilən, təmizliyi 98,5% olan benzolun alınma prosesi təklif olunur. Üsul texnoloji cəhətdən sadəliyi, hidrodealkilləşmə mərhələsini istisna etməyi, az enerji və metal tutumluğu, iqtisadi cəhətdən əlverişli olması ilə fərqlənir.
- Strukturlaşmış xam neftin məsamməli neft layında filtrasiya modeli işlənib hazirlanmışdır. Bu model neftin tərkibində olan asfaltenlərin koaqulyasiyası, nanoaqreqat, nanoaqreqatlar klasteri və koaqulyasyoin strukturunun yaranmasını nəzərə alır. Bununla yanaşı, strukturlaşmış qeyri nyuton neftinin Maxsvell tənliyi əsasında yeni reologi model də tərtib olunub və işlənib hazılanıbdır. Neft məhsulları və asfaltenlərlə çirklənmiş suların maye fazalı ekstraksiya üsulu ilə təmizlənməsi prosesinin təcrübi tədqiqi proseslərinə başlanılmışdır. Təcrübələr göstərir ki, neftin tərkibində olan asfaltenlər yüksək dərəçədə aromatik karbohidrogenlərdə həll ola bilər. Bununla əlaqədər olaraq, ekstrasiya prosesi üçün ekstraget kimi toluol secilmişdir. Bununla yanaşı prosesin kinetikası və kütlə mübadiləsi proseslərinin modelləşdirilməsi üzrə uyğun tənlik sistemlərinin tərtibatı aparılır. Tərkibində asfalten və bərk faza olan neft emulsiyalarının reoloji modellərinin işlənib hazırlanması bu istiqamətdə əsas prioritetdir. Çirkab suların neft məhsullarından maye ekstraksiya üsulu ilə təmizlənməsinin təcrübi tədqiqatları daha intensiv aparılmışdır və prosesə təsir edən əsas amillər tapılmişdır. Hesablamalar nəticəsində ekstraksiya prosesini daha effektiv aparmaq üçün üc pilləli cirkab suya görə ardıcıl, toluola görə isə çarpaz texnologi sxem təklif olunur. Turbulent axımda maye toluol parçalanır, müxtəlif ölçülü damlalar şəklinə çevrilir. Qeyd etmək lazımdir ki, turbulent axımda, damlalarin orta ölçüsü asılıdır qarışdırıcının sürətindən ( burada toluol damlalarınln orta diametri, qarışdırıcının dövr sayı). Beləliklə, qarışdırıcının sürəti artdıqca, damlaların ölçüsüdə azalır, bu da su fazası ilə toluol fazası arasındakı səthi, ekstraksiya prosesinin sürətini və effektivliyini artırır. Nəticidə, toluol damlalarının sayı artdıqca, onların təmaz ehtimalıda artır və koalessenciya nəticəsində fazaların təbəqələnmə sürətidə artır.Bu proseslərin riyazi emalı üçün sinif proqram təminatı zəruriliyini nəzərə alaraq, bir sıra işlər görülmüşdür:.
- Əhəmiyyətli sistemlər (polyar maddələr, fulleren, texnoloji katalizatorlar və digər maddələr) üçün məlumat bazasının hazırlanması sahəsində tədqiqatlar aparılmış, materialşünaslığın nəzəri və təcrübi obyektləri sahəsində alınan bir sıra obyektlərə bizim tərəfdən rəylər verilmiş və onların nəticələri ABŞ-ın Milli “Standartalar və Texnologiyalar İnstitunda (NİST)” baza məlumatları mərkəzində qəbul edilmişdir.Qarşılıqlı olaraq NİST tərəfindən AcerS-NİST Phase Equilibria Diagrams PC Database licenziyalı programı (bir kompüterdə işləmək üçün) ödənişsiz göndərilmişdir.
- Saxlama müddəti bitmiş raket yanacaqların oksidləşdirici komponentlərinin zərərsizləşdirməsi üçün eksperimental tədqiqi işlər aparılmışdır və komponentlərin neytirallaşdırma reaksiyasının mexanizmi və optimal şəraiti öyrənilmişdir. Zərərsizləşdirmə prosesin ətraf mühitə ziyan vurmamaq məqsədilə reagentlərin seçimi müəyyənləşmişdir.. Bu məsələnin həlli üçün alınan melanjı kalsium karbonatla neytrallaşdırmasından sonra, gübrə kimi istifadə edilən kalsium nitrata (kalsium selitrası) keçirirlər.
1.1. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərman və sərəncamlarının, Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin qərar və sərəncamlarının,
habelə dövlət proqramlarının icrası ilə əlaqədar işlərin yerinə yetirilməsi haqqında məlumat
“2008-2015-ci illərdə Azərbaycan Respublikasında yoxsulluğun azaldılması və davamlı inkişaf Dövlət Proqramı”nın həyata keçirilməsi üzrə Tədbirlər Planına əsasən (3.3.5.3.1. və 3.3.6.4.) bəndlər üzrə 2011-2013-cü illərdə görülən işlər tam yerinə yetirilmiş və sonrakı illərdə yeni təkliflər olmayıb.
1.2. Elmi-tədqiqat işləri planlarının yerinə yetirilməsi haqqında alınmış mühüm nəticələr
Heterogen biomimetik katalizatorlar iştirakında hidrogen peroksid və azot 1-oksid ilə koherent sinxronlaşdırılmış
oksidləşmə reaksiyalarının fundamental əsaslarının inkişaf etdirilməsi və innovasion işlənilmələrin tətbiqi
İlk dəfə olaraq əsas işçi elementi dəmirporfirin biomimetik katalizatoru olan yarımkeçirici (Si) tərkibli katalaz tipli biomimetik elektrod hazırlanmışdır. Elektrodun yüksək aktivliyi və həssaslığı H202-in məhlulda 10-6 küt.%-ə qədər qatılığını təyin etməyə imkan verir və H2O2-in təsirinə qarşı davamlı olub təkrar istifadə üçün yararlıdır.
İcraçılar: akademik Tofiq Nağıyev, k.ü.f.d. Nəhməd Əli-zadə, e.i. Nurana Məlikova
Müxtəlif sinif karbohidrogenlərin və onların törəmələrinin, zəhərli qazların selektiv və tam oksidləşməsi üçün heterogen katalizatorların işlənib hazırlanması,
katalizatorların səmərəsini yüksəltmək üçün fiziki amillərin təsirinin tədqiqi
Krekinq və piroliz qazlarının emalı kompleksinin optimal layihələşdirilməsi misalında kimya-texnoloji sistemlərin modelləşdirilməsi və optimal layihələşdirilməsinin yeni metodu (optimal uzlaşdırılmış material və istilik axınlarının təyini) işlənib hazırlanmışdır.
İcraçılar: akademik Ağadadaş Əliyev, t.ü.f.d.,ap.e.i. Alla Hüseynova, t.ü.f.d.,b.e.i. Aqil Səfərov
Yüksək texnologiyalar üçün yeni qabaqcıl qeyri-üzvi funksional materialların istiqamətli sintezinin elmi əsaslarının yaradılması
ШХ15 poladı üzərində qarışıq Cr-Ti karbidləri formalaşdırılmış örtüyə molibdenin daxil edilməsi ilə poladın korroziyaya və eroziyaya dayanıqlığı əsaslı şəkildə yüksəldilmiş və onun pittinq əmələgətirmə potensialı 200 mV müsbət tərəfə sürüşdürülmüşdür. Termodiffuziya üsulu ilə işlənmiş bu tip poladlar sənayenin bir çox sahələrində, o cümlədən hərbi sənayedə də istifadə oluna bilər.
İcraçılar: k.ü.f.d. Hilal Tahirli, e.i. Elşən Əkbərov
Katalitik, elektrokatalitik və fotoelektrokatalitik proseslər üçün oksid və polimer əsaslı nanostrukturlaşdırılmış katalizatorların işlənib hazırlanması
Doksorubisin antibiotikinin uzun müddətli bioloji aktivliyini saxlamaq məqsədilə onun immobilizasiyası üçün daşıyıcının tərkibində 14-18 nm ölçülü gümüş nanohissəcikləri olan poli-N-vinilpirrolidon və qummiarabik əsaslı nanobiokompozitlər sintez olunmuşdur.
İcraçılar: k.e.d. Nizami Zeynalov, k.ü.f.d.,b.e.i. Şamo Tapdıqov, e.i. Samirə Məmmədova
Kimyəvi proseslərin modelləşdirilməsi, qeyri-üzvi sistemlərdə fiziki-kimyəvi hadisələrin tədqiqi, zəhərli maddələrin zərərsizləşdirilməsi və
kimya sənayesində əmələ gələn yan məhsulların emal texnologiyasının işlənib hazırlanması
Pirokondensatın yüngül qətranından ilk dəfə olaraq yeni texnologiya ilə alkilləşmə prosesində xammal kimi istifadə edilə bilən, təmizliyi 98,5% olan benzolun alınma prosesi təklif olunur. Üsul texnoloji cəhətdən sadəliyi, hidrodealkilləşmə mərhələsini istisna etməyi, az enerji və metal tutumluğu, iqtisadi cəhətdən əlverişli olması ilə fərqlənir.
İcraçılar: t.e.d.,prof. Fikrət Sadıxov, k.ü.f.d. İdris Hüseynov, mühəndis İradə Məmmədova
1.3. Müqavilələr üzrə aparılan işlər
İnstitut tərəfindən bir sıra təşkilatlarla müqavilələr bağlanmış və birgə işlər yerinə yetirilmişdir. Onların arasında Rusiya Federasiyasının Metallurgiya və Metalşünaslıq İnstitutu, Rusiya EA-nın İ.B.Qrebenşikov adına Silikatlar Kimyası İnstitutunun “Nanoölçülü sistemlərin fiziki kimyası” laboratoriyası, Rusiya EA-nın Fizika və Texnologiya İnstitutu, D.İ.Mendeleyev adına Kimya Texnologiyası Universiteti, Moskva Dövlət Universitetinin kimya fakültəsi, Tomsk şəhərində yerləşən “Томскнефтехим” elmi-tədqiqat təşkilatı, Moskva Energetik İnstitutu, Belarusiya Dövlət Informatika və Radioelektronika Universitetinin Kimya Kafedrası, Qazaxstanın Texnologiya və Mühəndislik Xəzər Dövlət Universiteti, Sumqayıt Etilen-Polietilen zavodu, H.Əliyev adına Neft Emalı zavodu, Bakı Ovuntu Metallurgiya Zavodu, Azərbaycan Respublikası Fövqəladə Hallar Nazirliyinin Tikintidə Təhlükəsizliyə Nəzarət Dövlət Agentliyini, qeyd etmək olar.
İnstitutda 2015-ci ildən Azərbaycan Meliorasiya və Su Təsərrüfatı Açıq Səhmdar Cəmiyyəti ilə birgə elmi-tədqiqat işlərinin aparılması məqsədilə müqavilə bağlanmışdır.
İnstitut alimləri Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Fizika İnstitutu, Radiasiya Problemləri İnstitutu, Neft Kimya Prosesləri İnstitutu, Torpaqşünaslıq və Aqrokimya İnstitutu, Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti və onun nəzdində olan “Neftin, qazın geotexnoloji problemləri və kimya” Elmi-Tədqiqat İnstitutu, Azərbaycan Dövlət Universiteti, Az.Texniki Universitetinin “Fizika” kafedrası, Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti və başqa elmi mərkəzlərlə birgə əməkdaşlıq edirlər.
Elmi işlər üzrə direktor müavini, AMEA-nın müxbir üzvü Məhəmməd Babanlı, akad.H.Abdullayev adına Fizika İnstitutu və Hollandiyanın Advanced Nanofiber Company şirkəti ilə bağlanmış müqavilədə İnstitutumuzda alınan yeni maddə və materialların tətbiq imkanlarını müəyyən etmək üçün onların bir sıra fiziki xassələrinin birgə öyrənilməsi nəzərdə tutulur.
İnstitutun direktoru akademik Dilqəm Tağıyev İspanyanın Donostiya Beynəlxalq Fizika Mərkəzi ilə 2014-cü ildə müqavilə imzalamış və bu müqavilədə funksional materialların birgə nəzəri və təcrübi tədqiqi nəzərdə tutulmuşdur. Həmin Mərkəz Avropa Birliyinin (Almaniya, Fransa, İtaliya, İsveçrə, Danimarka və s.) Rusiyanın və Yaponiyanın bir sıra aparıcı elmi müəssisələri ilə sıx əməkdaşlıq edir və İnstitutumuzda həmin müəssisələrlə elmi əlaqələrini və birgə tədqiqatlarını koordinasiya edir. Bu əməkdaşlığın nəticələri artıq yüksək impakt-faktorlu beynəlxalq jurnallarda çap olunan bir neçə məqalələrdə öz əksini tapmışdır.
İnstitutun aparıcı elmi işçisi Ziya Əliyev 01.05.2015-ci il tarixindən 2 ay və 01.10.2015-ci il tarixindən 2 ay müddətinə İspanyanın San-Sebastiyan şəhərinin Donostiya Beynəlxalq Fizika Mərkəzində elmi tədqiqat işlərini davam etdirir.
Bu il İnstitutda Almaniyanın Berlin Texniki Universiteti, Böyük Britaniyanın Hoddersfild Universiteti və Belarusun Minsk İstilik və Kütlə Dəyişməsi İnstitutu ilə "Neft mənşəli kaustobiolitlərdən alınan nanokarbon materialları əsasında katalizatorların sintezinə və tətbiqinə dair fundamental tədqiqatlar" (İNTERLABCAT) beynəlxalq laboratoriya yaradılmışdır. İNTERLABCAT laboratoriyasının təkibi:
4. Böyük Britaniya Krallığının Hüddersfild Uinversitetinin “Materiallar” laboratoriyası (Dr. Vladimir Vishnyakov).
1.4. Elmi-tədqiqat proqramlarının müsabiqəsində iştirak
Cari ildə Elmi-Tədqiqat Proqramlarının müsabiqəsinə təqdim olunmuş 2 proqram qalib gəlmişdir:
- “Qabaqcıl texnologiyalar üçün funksional xassəli yeni qeyri-üzvi maddələrin alınmasının fiziki-kimyəvi əsaslarının işlənməsi” (rəhbər – AMEA-nın müxbir üzvü Məhəmməd Babanlı)
- “Yeni nəsil Günəş çeviriciləri üçün yüksək fotoeffektivliyə malik CdS, CdTe nanotellərinin elektrokimyəvi yolla sintezi, optik-fiziki parametrlərinin təyini” (rəhbər - kimya üzrə elmlər doktoru Akif Əliyev)
1.5. Fundamental elmlə təhsilin qarşılıqlı əlaqəsi
2015/2016-cı tədris ili üçün AMEA-nın magistraturasına qəbul haqqında Tələbə Qəbulu üzrə Dövlət Komissiyasının 8/Q saylı 07.09 2015-ci il tarixli əmri ilə və Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Prezıdentinin 10.09.2015-ci il tarixli 480 №li sərəncamına əsasən İnstitutun magistraturasına “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisası üzrə (əyani) bakalavrlar qəbul olunmuşlar: İbrahimova Nigar Ziya qızı, Bəhrəmov Eynulla Siyasət oğlu, Abdurəhmanova Nərmin Ələsgər qızı.
İnstitutda magistratura təhsili ilə bağlı normativ-hüquqi sənədlərə uyğun olaraq tədris prosesi təşkil edilmişdir.
1.6. Nəşriyyat fəaliyyəti, elmi məqalələr, o cümlədən xaricdə və İmpakt Faktorlu jurnallarda çap olunmuş məqalələr,
elmi işçilərin əsərlərinə olan istinadlar, alınmış patentlər haqqında məlumat
Elmi müəssisənin adı
|
|
|
| o cümlədən xaricdə dərc olunmuşdur |
|
|
| ||||||
Kitabların, monoqrafiyaların, məqalələrin, tezislərin ümumi sayı | Kitablar | Monoqrafiyalar | Məqalələr | Tezis və konfrans materialları | Kitablar | Monoqrafiyalar | Məqalələr | Tezis və konfrans materialları | İmpakt faktorlu jurnallarda dərc olunmuş məqalələr | Dövrü elmi jurnallar | Dərsliklər və elmi-kütləvi nəşrlər | Elmi işçilərin əsərlərinə olan istinadlar | |
Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu | 390 | 5 | - | 146 | 238 | - | 3 | 97 | 113 | 54 | 6 | 1 | 324 |
- Akademik T.Şaxtaxtinskinin 90 illik yubileyinə həsr olunmuş respublika elmi konfransının materialları. Bakı, 2015, oktyabr
- Akademik elm həftəliyi – 2015” adlı beynəlxalq multidissiplinar forumu, 2-4 noyabr 2015, Azərbaycan, Bakı, Materialların toplusu. səh. 150-151.
- Ümummilli lider Heydər Əliyevin anadan olmasının 92-ci ildönümünə həsr olunmuş doktorant, magistr və gənc tədqiqatçıların “Kimyanın aktual problemləri” IX Respublika Elmi Konfransının Materialları, Bakı-2015, s.56.
- “Monomerlər və Polimerlər Kimyasının müasir problemləri”. III Respublika Elmi Konfransının Materialları, Sumqayıt, 2015, s.
- Akademik Ə.Quliyev adına Aşqarlar kimyası institutunun yaradılmasının 50 illiyinə həsr olunmuş "Sürtgü materialları, yanacaqlar, xüsusi mayelər, aşqar və reagentlər" mövzusunda respublika elmi konfransı. 13-14 oktyabr
- "Biokimyəvi nəzəriyyələrin aktual problemləri" II-ci Beynəlxalq konfransının materialları, Gəncə, 2015,
- Müasir biologiya və kimyanın aktual problemləri elmi praktik konfrans. Gəncə. 05-06 may 2015.
- Xəzərneftqazyataq-2014, dekabr.
İnstitutun əməkdaşlarının məqalələri aşağıda göstərilən mötəbər jurnallarda çap olunmuşdur:
Jurnal | İmpact factor | Məq. sayı |
Physical Review Letters (Amer.Phys.Soc.) | TR - 7.510 | 1 |
RSC Advances (Royal Soc.Chem.) | 3.840 | 1 |
Physical Review B (Amer.Phys.Soc.) | 3.664 | 1 |
New Journal of Physics (Almaniya) | 3.558 | 1 |
Journal of Alloys and Compounds (Elsevier) | 2.999 | 4 |
Materials Science in Semiconductor Processing (Elsevier) | 1.955 | 1 |
Digest Journal of Nanomaterials and Biostructures (Rumıniya) | 0.945 | 1 |
Physics of the Solid State (Springer) | 0.821 | 2 |
Russian Journal of Organic Chemistry (Springer) | 0.658 | 1 |
Theoretical foundations of chemical engineering (Springer) | 0.576 | 1 |
Inorganic Materials. (Springer) | 0.556 | 7 |
Polish J.Chemical Technology | 0.536 | 1 |
Russian Journal of Inorganic Chemistry (Springer) | 0.489 | 1 |
Russian Chemical Bulletin (Springer) | 0.480 | 1 |
National Academy of Science Letters (Hindistan) | 0.292 | 1 |
Russian Journal of Applied Chemistry (Springer) | 0.276 | 2 |
Intern J. of Adv. Scientific and Technical Research | Google IF 3.54 | 1 |
Advances in Chemical Engineering and Science | 0.89 | 3 |
Materials Sciences and Applications | 0.83 | 1 |
J.of Materials Science and Chemical Engineering | 0.58 | 2 |
Jurnal | Digər bazaların İF | Məq. sayı |
Modern Research in Catalysis | 0.38 | 1 |
Journal of the Chemical Society of Pakistan | 0.34 | 1 |
Journal of Advances in Chemistry, | Global İF – 1.415 | 1 |
Intern.J.Electronic Commun. Comp. Eng. | 1.091 | 1 |
Australian Journal of Basic and Applied Sciences | 0.786 | 1 |
American Journal of Polymer Science | 0.776 | 1 |
International Journal of Current Research, | 0.765 | 1 |
Modern Researches in Catalysis | 0.380 | 1 |
Journal of the Chemical Society of Pakistan | 0.340 | 1 |
Chemistry Journal (England) | 0.236 | 3 |
American Jornal of Applied sciences | SJR IF 0.270 | 1 |
Bull. Rus. Acad. Sci. Physics | 0.270 | 1 |
Межд. журн. прикл. и фунд. исследований | 1.387 | 7 |
Успехи современного естествознания | 0.662 | 1 |
Химия и химическая Технология | 0.560 | 1 |
Нефтяное хозяйство | 0.375 | 1 |
Нефтепереработка и нефтехимия | 0.372 | 5 |
J.Engineering Physics and Thermophysics | 0.224 | 1 |
European Applied Sciences J. | 0.084 | 3 |
Encyclopedia of Chemical Engineering | 0.037 | 1
|
İnstitutun əməkdaşları tərəfindən aşağıda göstərilən 2 patent alınmışdır:
- “Qoruyucu örtüklərin kation elektroçökməsinin çirkab sularının üzvi həlledicilərdən təmizlənməsi üsulu” // İ 2015 0043 15.072015 (G.Z.Süleymanov F.A.Zoroufi H.M.Tahirli Ə.A.Həsənov R.M.Muradxanov Q.İ.Kəlbəliyev A.M.Əliyev)
- “Çirkab sularının üzvi maddələrdən ekstraksiya ilə təmizlənməsi üsulu” // İ 2015 0044 15.07.2015 (Ə.A.Həsənov G.Z.Süleymanov A.M.Əliyev R.M.Muradxanov S.H.Zəkiyeva)
İnstitutun əməkdaşları tərəfindən ixtiralara cari ildə 16 müsbət rəy alınmışdır:
- “Karboksibenzoilferrosenin natrium duzunun alınma üsulu”// a 2014 0129
24.02.2015. (G.Z.Süleymanov, S.H.Zəkiyeva, R.M.Muradxanov, T.İ.Hüseynova, D.B.Tagiyev)
- “1,3-metiltsikloheksadienin alınma üsulu” // a 2014 0140 26.02.2015. (A.M.Əliyev, Z.A.Şabanova, Ə.İ.Kərimov, Ü.M.Nəcəf-Quliyev)
- “Valerian aldehidinin alınma üsulu” // a 2014 0139 26.02.2015 (A.M.Əliyev, F.A.Ağayev, Ə.Ə.Sarıcanov K.İ.Mətiyev)
- “Kristallaşma prosesinin idarə olunması üsulu” // a 2015 0002 29.06.2015 (D.M.Babanlı, D.B.Tağıyev, S.Z.İmaməliyeva, İ.M.Babanlı, M.M.Əsədov)
- “Rentgen şüaları detektorunun rentgenhəssaslığının idarə edilməsi üsulu” // a 2015 0005 18.03.2015 (S.N.Mustafayeva, M.M.Əsədov, E.A.Kərimova, A.N.Məmmədov)
- “Az həll olan duzların və həll olan kompleks birləşmələrin reaksiyalarının tarazlıq sabitlərinin təyini üsulu” // a 2015 0007 13.03.2015 (D.B.Tağıyev, M.M.Əsədov, Ə.N.Əzizova, İ.S.İmamverdiyeva)
- “Xalkopirit quruluşlu mis-indium disulfid kristallarının alınması üsulu” // a 2015 0028 18.04.2015 (S.N.Mustafayeva, M.M.Əsədov, A.N.Məmmədov)
- “Kraun-efirlərin alınması üsulu” // a 2015 0031 12.09.2015 (R.N.Budaqova, S.B.Zeynalov, H.X.Xocayev)
- “Fenilasetilenin stirola selektiv hidrogenləşmə üsulu” // a 2015 0042 25.06.2015 (V.M.Əhmədov, İ.D.Əhmədov, N.Y.Melnikova, H.Q.Nurullayev, V.M.Əhmədov)
- “Valerian turşusunun alınması üsulu” // a 2015 0047 03.08.2015 (A.M.Əliyev, F.A.Ağayev)
- “Tozvari maddələr üçün titrəyişli dənəvərləşdirici” // a 2015 0093 (F.M.Sadıqov, Q.M.Səməd-zadə, Ş.C.Cahandarov, Q.S.Qəhrəmanov, İ.H.Məmmədova, N.S.Sadıqova)
- “Qazların hidrogen sulfid və kükürd-dioksiddən təmizlənməsi üçün absorbent” // a 2015 0092 26.11.2015 (Ə.A.İbrahimov, M.M.Əhmədov, R.M.Vəkilova, R.H.Həmidov)
- “Ferrosenin tullantısız texnologiya ilə alınması üsulu və qurğu” // a 2015 0098 (G.Z.Süleymanov, D.B.Tağıyev, Q.İ.Kəlbəliyev, T.İ.Hüseynova, R.M.Muradxanov, F.S.İbrahimova)
- “Renium tellur misdən ibarət nazik təbəqələrin alınma üsulu” // a 2015 0097 20.08.2015 (D.B.Tağıyev, E.Ə.Salahova, P.Ə.Kələntərova, K.F.İbrahimova)
- “Reniumun üçlü ərintilərinin nazik təbəqələrinin alınma üsulu” // a 2015 0099 20.08.2015 (D.B.Tağıyev, E.Ə.Salahova, Ə.F.Heybətova, P.Ə.Kələntərova, K.F.İbrahimova)
- “1,4- butandiolun alınma üsulu” // a 2015 0106 27.10.2015 (A.M.Əliyev, F.V.Əliyev, K.İ.Mətiyev, F.A.Ağayev, A.R.Səfərov)
Institutun əməkdaşları tərəfindən 5 kitab 1 dərslik dərc olunmuşdur:
- А.Мамедов. Термодинамика систем с немолекулярными соединениями. Расчет и аппроксимация термодинамических функций и фазовых диаграмм. LAP LAMBERT Academic Publishing. 2015.115 c.
- Dilqəm Tagıyev, Asif Məmmədov. Tək atomlardan supramolekulyar kimyaya. Bakı, Elm. 2015, 315 s.
- Г.И.Келбалиев, С.Р.Расулов, А.Г.Рзаев. Нефтяная гидродинамика. Москва, 2015. 360 с.
- И.Мамедьярова, Д.Селимханова, Е.Акберов. Азотсодержащие органические соединения как ингибиторы коррозии стали. Германия. LAP Lambert Academic Publishing. 2015. 51 с.
- Babanlı M.B., İlyaslı T.M., Sadıqov F.M., Yusibov Y.Ə. Fiziki-kimyəvi analizin əsasları. Bakı, Azərbaycan nəşr., 2015. 248s.
- Toplayanı V.Qasımov. “Tükənməzlik” AMEA-nın müxbir üzvü Xudu Məmmədova həsr olunmuş məqalələr və xatirələr toplusu. Bakı, Elm. 2015, 218 c.
1.7. Keçirilmiş konfranslar, sessiyalar, seminarlar və yubileylər haqqında məlumat
İnstitutun alimləri bir sıra Beynəlxalq Elmi Mərkəzlərdə və konfranslarda məruzələrlə çıxış edərək ezamiyyətdə olmuşlar:
Hesabat ilində İnstitutun direktoru akademik Dilqəm Tağıyev 23.02.2015-ci il tarixində İspaniyanın Madrid şəhərində 8 gün müddətində keçirilən “Multidissiplinar Enerji və Materialların Tədqiqi” adlı konfransda məruzə ilə çıxış etmişdir.
Akademik Tofiq Nağıyev aşağıda göstərilən elmi konfranslarda məruzələrlə çıxış etmişdir:
- 5th International Conference on Chemistry and Chemical Process (ICCCP 2015) Amsterdam, Netherlands, February 14-15, 2015,Table of Contents p.395, program p.18. Sessiyanın sədri – Tofiq Nağıyev.
- 5th International Conference Operando Spectroskopiya, Deauville, France, May 17- 21, 2015, ID262.
- XII EUROPEAN CONGRESS on Catalysis, Kazan, Russia, 30 August-4 September 2015.
- 34th International Conference on Solution Chemistry ICSC 2015, 23-28 August 2015, Praque, Czech Republic.
Fiziki-kimyəvi texnologiyalar və onların modelləşdirilməsi laboratoriyasının müdiri k.ü.e.d. Mirsəlim Əsədov 24.05.2015-ci il tarixində 8 gün müddətinə BEA Elmi Şuranın illik hesabatında məruzə ilə çıxış etmək və BEA “Materialşünaslıq Mərkəzində” qeyri-üzvi və yarımkeçirici maddələrin tədqiqi üzrə birgə təcrübələrin aparılmasını təşkil etmək və hesablama proqramları ilə tanış olmaq məqsədilə Minsk şəhərinə ezam olunmuşdur.
Nanokarbon katalizatorları iştirakında hidrogen peroksidlə oksidləşmə laboratoriyasının müdiri, k.ü.e.d. Eldar Zeynalov 30.06.2015-ci il tarixində 6 gün müddətinə “Polimer və Müasir Materiallar” Beynəlxalq simpoziumunda iştirak etmək üçün Gürcüstanın Batumi şəhərinə - Batumi Dövlət Universitetinə ezam olunmuşdur.
Kimya Elmləri və Texnologiyaları üzrə I Beynəlxalq Türk Konqresinin Elmi Komitəsinin üzvü və proqrama daxil edilmiş məruzələrin müəllifi kimi akademik Dilqəm Tağıyev və laboratoriya müdiri elmlər doktoru Vaqif Əhmədov Bosniya və Herseqovinanın Sarayevo şəhərində 27.10.2015-ci il tarixində 7 gün müddətinə davam edəcək konqresdə iştirak etmək məqsədi ilə ezam olunmuşlar.
İnstitutun elmi işlər üzrə direktor müavini Məhəmməd Babanlı 08.11.2015-ci il tarixdən 6 gün müddətinə “Kondensə olunmuş mühitlərdə və faza sərhədlərində fiziki-kimyəvi proseslər” mövzusunda keçirilən VII Ümumrusiya konfransında iştirak etmək üçün Rusiyanın Vorenej şəhərinə ezam edilmişdir. O, bu il dekabr ayının 7-dən 10-dək Moskva şəhərində Rusiya EA-nın Ümumi və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunda (ÜQKİ) keçirilən ənənəvi 73-cü Kurnakov dinləmələrində “Yeni nəsil funksional materialların – topoloji izplyatorların dizaynın fiziki-kimyəvi aspektləri” mövzusunda məruzə ilə çıxış etmişdir. ÜQKİ-un Elmi Şurasının qərarı ilə professor Məhəmməd Babanlı “Fiziki-kimyəvi analizin inkişafında və yeni funksional materialların alınmasında böyük xidmətlərinə görə” Rusiya EA-nın Kurnakov medalı və diplomla təltif edilmişdir.
1.8. Beynəlxalq əlaqələr və qrantlar haqqında məlumat
Elmi müəssisələrin adları | Alınmış qrantların ümumi sayı | O cümlədən, xarici ölkə alimləri ilə birgə alınan qrantların sayı | Qrantın məbləği, AZN | Qrant hansı fond və təşkilatdan alınmışdır |
Akademik M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu üzrə cəmi: |
9 |
| 40.000 60.000 240.000 80.000 80.000 20.000 95.000 80.000 50.000
| Azərb.Respublika Prezidenti yanında Elmi İnkişaf Fondu |
9 |
| 70.000 120.000 80.000 90.000 80.000 80.000 90.000 90.000 40.000 | Azərb.Respublikası Dövlət Neft Şirkətinin Elm Fondunun (SOCAR) | |
| 1 | 9.000 | Ukrayna Elmi-Tədqiqat Mərkəzi |
2015-ci il ərzində İnstitutun əməkdaşları Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Şirkətinin Elm Fondunun (SOCAR) 9 qrantına layiq görülmüşlər:
- “Neft və qaz sənayesinin avadanlıqları üçün korroziyaya davamlı nazik mühafizə təbəqələrinin alınması” (Rəhbər – k.ü.e.d. Akif Əliyev və məsləhətçi – akademik Ağadadaş Əliyev)
- “Propilenin hidrogen peroksidin iştirakı ilə propilen oksidi, akrolein, allen, metilasetilen, propilen aldehidi və asetona koherent-sinxronlaşdırılmış oksidləşmə” (Rəhbər – k.ü.f.d. Lətifə Həsənova)
- “Yanacaq elementləri üçün hidrogenin alınması və təmizlənməsi katalizatorlarının sintezi” (Rəhbər – AMEA-nın müxbir üzvu, k.ü.e.d. Əjdər Məcidov)
- “Neft məhsullarının neft şlamlarından ayrılması prosesının intensivləş-dirilməsi və texnoloji rejimin təyin edilməsi“ (Rəhbər – k.ü.e.d. Gülməmməd Süleymanov, Arif Quluyev – AMEA Geologiya İnstitutu)
- “Alternativ enerji mənbələrində istifadə və elektron texnikası üçün çoxkomponentli metal xalkogenidləri əsasında yeni funksional materialların alınması və tədqiqi” (Rəhbər – AMEA-nın müxbir üzvu, k.ü.e.d. Məhəmməd Babanlı)
- “Laya vurulan suyun asfalten və mexaniki hissəciklərdən maye faza ekstraksiya üsulu ilə təmizlənməsi texnologiyasının işlənməsi” (Rəhbər – AMEA-nın müxbir üzvu, t.ü.e.d. Qüdrət Kəlbəliyev)
- “Kimya və neft kimyası sənayesinin proses və aparatlarının hesablanması və optimallaşdırılması üçün proqramlar paketinin işlədilməsi” (Rəhbər – k.ü.f.d. Manaf Manafov)
- “Bəzi biogen metalların kompleks birləşmələrinin sintezi və onların kənd təsərrüfatında mikrogübrə kimi istifadəsi”. (Rəhbər – Quliyeva Esmira).
- Metanın asetilenə və 1,4-butandiola selektiv oksidləşməsi. (Rəhbər – akademik Ağadadaş Əliyev).
Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Elmin İnkişaf Fondunun 9 qrantına layiq görülmüşdür:
- “Renium əsasında yarımkeçirici xassəyə malik yeni materialların alınması” (Rəhbər – k.ü.e.d. Elza Salahova)
- “Yeni nəsil Günəş çevriciləri üçün yüksək fotoeffektivliyə malik CdS, CdTe nanotellərinin elektrokimyəvi yolla sintezi, optiko-fiziki parametrlərinin təyini və spirtlərin fotoelektrokatalitik çevrilməsinin tədqiqi”. (Rəhbər – k.ü.e.d. Akif Əliyev).
- “İfrat yüksək tezlikli (İYT) elektromaqnit sahəsi ilə stimullaşdırılan heterogen-katalitik reaksiyalar üçün universal katalizator daşıyıcısının sintezinin elmi əsaslarının işlənib hazırlanması“. (Rəhbər – AMEA-nın müxbir üzv Yuri Litvişkov).
- “Müxtəlif çeşidli nano-TiO2 katalizatorlarının aktivliyinin alitsiklik karbon turşularının mürəkkəb efirlərinin alınmasında tədqiqi“. (Rəhbər – k.ü.e.d., prof. Eldar Zeynalov).
- “Polimer mühitində metal nanozərrəciklərinin ölçüsünü və zeta potensialını təyin edən Zetasizer Nano ZS90 (Malver, Böyük Britaniya) markalı cihazın sifarişi”. (Rəhbər – k.ü.f.d. Şamo Tapdıqov).
- “Mineral tullantılardan qiymətli metalları ayırıb saflaşdıran mobil pilot sisteminin qurulması və yarımsənaye sınaqlarının keçirilməsi”. (Rəhbər – k.ü.e.d., prof. Arif Heydərov).
- Azərbaycan Respublikasinin Prezidenti Yaninda Elmin İnkişafi Fondunun Sənaye Qrantı. “Hidrotexniki qurğuların metal avadanlıqlarının istismar şəraitində korroziyaya davamlılığının proqnozlaşdırılması və mühafizəsinin təşkili”. (Rəhbər –k.ü.f.d., dosent Hilal Tahirli).
- Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondunun Gənc alim və mütəxəssislərin 3-cü qrant müsabiqəsi. ″Modifikasiya olunmuş sintetik və təbii matrislər əsasında Pd, Pt, Ni nanokompozitlərinin formalaşması proseslərinin və katalitik xassələrinin tədqiqi″. (Rəhbər – k.e.i. Aytən Babayeva).
- Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Elmin İnkişaf Fondunun Gənc alim və mütəxəssislərin 3-cü qrant müsabiqəsinin qalibi. “Laylardan qalıq ağır neftlərin çıxarılması üçün koordinasion polimer əsaslı yeni kompozit materialların alınması və tədbiqi”. (Rəhbər – k.e.i. Firuzə Əliyeva).
Ukrayna Elmi-Tədqiqat Mərkəzinin 1 qrantına layiq görülmüşdür:
- “Azərbaycan ərazisində Xəzər dənizinin sahilboyu hissəsinin özünütəmizləmə qabiliyyətinin artırılmasının biotexnologiyasının hazırlanması” (Rəhbər – k.ü.f.d. Elnur Məmmədov)
1.9. Elmi kadrların hazırlanması
Elmi müəssisə-nin adı | Doktoranturada təhsil alanlar
| Xaricdə doktoranturada təhsil alanlar | Xaricdə elmi təcrübə keçənlər | Doktoranturayayeniqəbul | Doktoranturanı bitirib | Dissertasi-yamüdafiə olunub | Müdafiəyə hazırlanıb | Dissertantlar | ||||
Əyani | Qiyabi | Əyani | Qiyabi | o cümlədən | o cümlədən | |||||||
Elmlər doktoru | Fəlsəfə doktoru | Elmlər doktoru | Fəlsəfə doktoru | |||||||||
Akademik M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu üzrə cəmi | 10 | 17 | - | - | 2 | - | 5 | 1 | - | 1 | 1 | 27* |
*Disertanturada fəlsəfə doktoru hazırlığı üzrə 2 xarici vətəndaş
İnstitutun doktoranturasında elmlər doktoru elmi dərəcəsi almaq üzrə 3 nəfər (qiyabi), fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsi almaq üzrə 27 nəfər təhsil alır, onlardan 10 əyani, 17 qiyabi.
İnstitutun dissertanturasinda elmlər doktoru elmi dərəcəsi almaq üzrə 10 nəfər, fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsi almaq üzrə 17 nəfər dissertasiya işləri üzrə çalışırlar (onlardan 2 nəfər xarici vətəndaşıdır).
İnstitutun Ümumi Elmi Seminarında 3 dissertasiya işləri müzakirə olunmuş və açıq müdafiəyə təqdim olunmuşdur, onlardan elmlər doktoru elmi dərəcəsi almaq üzrə 1, fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsi almaq üzrə 2 dissertasiya işi.
İnstitutun nəzdində fəaliyyət göstərən D 01.021 Dissertasiya Şurasında 7 dissertasiyanın müdafiəsi keçirilmişdir: elmlər doktoru elmi dərəcəsi almaq üzrə 5 (1 İnstitut əməkdaşıdır), fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsi almaq üzrə 2.
1.10. Maddi-texniki təchizat və maliyyə məsələləri
| 2014 | 2015 |
AMEA tərəfindən büdcə maliyyələşdirilməsi | 3112719 | 2943546 |
Orta aylıq əmək haqqı | 360.0 | 346,0 |
o cümlədən - elmi işçilər |
390,0 |
374,2 |
1.11. Sosial sferada fəaliyyət
İnstitut əməkdaşlarına bayramlarda mükafatlar verilir və ehtiyacı olan əməkdaşlara müəyyən sosial yardımlar göstərilir.
1.12. Təltiflər və mükafatlar haqqında məlumat
Azərbaycan MEA-nın 70 illiyi ilə əlaqədar olaraq:
1. Laboratoriya müdiri AMEA-nın müxbir üzvü, t.e.d., prof. Qüdrət Kəlbəliyev “Şöhrət” ordeni və İnstitutun elmi katibi k.e.d. Mina Münşiyeva “Tərəqqi” medalı ilə təltif olunmuşdur;
2. Uzunmüddətli məhsuldar elmi və elmi-ictimai fəaliyyətlərini nəzərə alaraq İnstitutun bir sıra əməkdaşı Kimya Elmləri Bölməsinin Fərmanı ilə təltif olunmuşlar (k.e.d.Nizami Zeynalov, k.ü.f.d. Esmira Qulu-zadə, k.ü.f.d. Hilal Tahirli, k.e.d. Elza Salahova, k.e.d. İmir Əliyev, k.e.d. Sərdar Zeynalov və k.ü.f.d. Rəna Mirzəyeva);
3. Elmin inkişafında elmi nailiyyətləri və xidmətlərinə görə İnstitutun 31 nəfər əməkdaşına şəxsi işinə yazılmaqla təşəkkür elan edilmişdir.
Institutun Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurasının təşkilatçılığı ilə cari ilin oktyabr ayının 1-dən noyabr ayının 1-dək İnstitutda “Akademik Murtuza Nağıyev” adına mükafatın verilməsi üçün gənc alim və mütəxəssislər arasında müsabiqə elan edilmiş, 4 nəfər gənc tədqiqatçı bu müsabiqədə iştirak üçün sənədlərini təqdim etmişlər. İnstitut rəhbərliyinin əmri ilə yaradılan müsabiqə komissiyasının qərarına əsasən bu mükafata k.ü.f.d. Zümrüd Şabanova və e.i. Sevinc Osmanova layiq görülmüşlər.
Şura üzvlərindən iki nəfəri Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondunun keçirdiyi Gənc alim və mütəxəssislərin 3-cü qrant müsabiqəsinin qalibi olmuşdur.(e.i. Firuzə Əliyeva, k.e.i. Aytən Babayeva)
4.1. İnstitutun elmi istiqamətləri üzrə problem şuralarının fəaliyyəti
İnstitutun nəzdində fəaliyyət göstərən “Qeyri-üzvi, analitik və fiziki kimya“ və “Kataliz” üzrə Problem Şuraları 2015-ci ildə müntəzəm olaraq bütün dissertant və doktorantların elmi-tədqiqat işlərinin mövzularını müzakirə edib təsdiqləyiblər.
4.2. “Azərbaycan-2020: gələcəyə baxış” İnkişaf Konsepsiyasından irəli gələn vəzifələri rəhbər tutaraq AMEA-nın 2020-ci ilədək İnkişaf Konsepsiyası ilə bağlı məlumat aşağıdakı cədvəldə verilmişdir:
Bilik iqtisadiyyatın formalaşması | Elmin inkişaf etdirilməsi | Elmin maddi-texniki bazasının yeniləşdirilməsi | Cari ildə İnstitutun maddi-texniki bazası yeni cihazlarla təmin olunmuşdur: - İnduktiv birləşmiş plazmalı kütlə spektrometri; - Avtomatik rentgen difraktometri; - Kütlə spektrometrli qaz xromatoqrafı; - İnfraqırmızı və Ultrabənövşəyi spektrometrlər; - Termoanalizator; - Qaz adsorbsiya porozimetri və elektron mikroskopu.
|
|
| Elmin informasiya təminat sisteminin təkmilləşdiril-məsi | 2014-cü ildən Institutun Web-saytı yeni struktura uyğun olaraq yenidən işlənilməyə başlamışdır. İnstitutun əməkdaşları bir sıra Beynəlxalq Elmi Mərkəzlərdə və konfranslarda məruzələrlə çıxış etmişlər: - Amsterdam (Hollandiya), Praqa (Çexiya), Kazan (Rusiya), Nitsa (Fransa), Minsk (Belarus), Madrid (İspaniya), San-Sebastyan (İspaniya), Kiyev (Ukrayna), Mançester (Böyük Britaniya), İstanbul (Türkiyə), Sarayevo (Bosniya və Hersoqoniya), Voronej (Rusiya), Batumi (Gürcüstan) - İnstitut əməkdaşlarının 146 elmi məqaləsi, onlardan 68 İmpakt Faktorlu, 238 məruzə tezisləri, 5 monoqrafiya və 1 dərslik. Elmi işçilərin əsərlərinə olan 350 istinadlar aşkar edilmişdir. 2 patent və 16 ixtiraya müsbət rəy alınmışdır. İnstitutun saytı müasir proqramlardan olan HTMH, CSS və PHP proqram paketləri vasitəsi ilə hazırlanır. Saytda İnstitutun tarixi, elmi fəaliyyətinin istiqamətləri, strukturu, beynəlxalq əlaqələri, tətbiq olunan işlər haqqında məlumatlar, əməkdaşların təltifləri, gənc alimlər sırasının fəaliyyəti və kitabxana haqqında məlumatlar yerləşdirilib. Eyni zamanda İnstitutun fəaliyyəti və nailiyyətləri haqqında Photodex ProShow Producer və Power Point proqramlarından istifadə etməklə video slaydlar hazırlanmış və onlar monitorlar vasitəsilə müxtəlif sərgilərdə nümayiş etdirilir. İnstitut haqqında Wikipedia bazasında olan informasiyanın yerləşdirilməsi məqsədi ilə işçi qrupu yaradılmış və bu məlumatları həmin bazaya yerləşdirmək və institutun elmi kitabxanasında avtomatlaşdırılmış kitabxana informasiya sisteminin yaradılması üçün hazırlıq işləri aparılır. “Azərbaycan kimya jurnalının” elektron versiyası, onun saytı yenidən işlənib hazırlanmış və Network Technologies provayderində yerləşdirilmişdir. Sayt mütəmadi olaraq yenilənir, yeni nömrələr dərc olunduqca saytdakı müvafiq yerə qoyulur, əvvəlki illər üzrə arxiv bazası hazırlanır və onlar da müvafiq illər üzrə öz bölmələrinə yerləşdirilir. Saytın strukturu jurnalın məzmununa və formatına tam uyğunlaşdırılmışdır. Saytın daxilində jurnal haqqında, redaksiya heyəti, həmçinin beynəlxalq redaksiya heyəti, mündəricat, məqalələrin tərtibi qaydaları, kimyadan elmi jurnallar. Azərbaycanın elmi mənbələri, qonaq kitabı kimi menyular yaradılmışdır. “Azərbaycan kimya jurnalının” 1997-ci ildən bu günə qədər çıxan bütün nömrələrinin illərə görə axtarış modulu mövcuddur. Jurnalın elektron versiyası www.akj.az ünvandadır. Hal-hazırda jurnalın 2015-ci ilə aid 3 nömrəsi dərc olunub və 4-cü nömrəsi çapa hazırlanıb. “Kimya problemləri jurnalının” müasir tələblərə uyğun 3 nömrəsi dərc olunub və 4-cü isə çapa hazırlanır. |
|
| Elm və istehsal arasında əlaqələrin gücləndirilməsi | “Ferrosenin və onun bəzi törəmələrinin dizel yanaacqlarının keyfiyyət göstəricilərinə təsiri” (Heydər Əliyev adına Bakı Neft Emalı zavodunda sınaqdan keçirilmişdir). “Mineral tullantılardan qiymətli metalları ayırıb saflaşdıran mobil pilot sisteminin qurulması və yarımsənaye sınaqlarının keçirilməsi”. “Hidrotexniki qurğuların metal avadanlıqlarının istismar şəraitində korroziyaya davamlılığının proqnozlaş-dırılması və mühafizəsinin təşkili”. EP-300 qurğularında əmələ gələn etilen istehsalının yan məhsullarının – yüngül və ağır qətranın emalı prosesinin sadə texnologiyası işlənib hazırlanmışdır |
4.3.2. AMEA-nın fəaliyyətini tənzimləyən bir sıra zəruri normativ-hüquqi sənədlərin təkmilləşdirilməsi
25.12.2014-cü ildə Ədliyyə Nazirliyi tərəfindən təsdiq edilmiş İnstitutun yeni Nizamnaməsinə magistratura təhsilinin təşkili ilə əlaqədar əlavə və dəyişikliklər edilmişdir:
1. Nizamnamənin 2.2-ci bəndinin 8-ci yarımbəndi (doktorantura və dissertantura yolu ilə yüksək ixtisaslı mütəxəssislər hazırlamaq) çıxarılsın;
2. Nizamnamənin 3.1.-ci bəndinə aşağıdakı məzmunda yarımbənd əlavə edilsin:
“qanuna uyğun olaraq magistratura, doktorantura və dissertantlıq yolu ilə ixtisaslı kadrlar hazırlamaq”.
4.3.3. Gənc alim və mütəxəssislərin elmi fəaliyyətinin stimullaşdırılması
Cari ilinaprelin 29-da İnstitutunda Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurası tərəfindən mexanika, optika və elektronika sahəsində dünyanın aparıcı şirkətlərindən olan OPTEK şirkəti ilə birgə “Kütlə spektroskopiyası“ adlı ümumrespublika elmi seminarı keçirilmişdir. Seminarın keçirliməsində məqsəd kütlə spektroskopiyası sahəsində avadanlıqlarla işləmək metodlarının istifadəçilər tərəfindən mənimsənilməsini təmin etmək, bu sahədə son nailiyyətləri seminar iştirakçıları ilə bölüşməkdən ibarət idi. Seminarda AMEA-nın KEB İnstitutlarının, Geologiya və Geofizika, Fizika , Radiasiya Problemləri İnstitutlarının, həmçinin Bakı Dövlət Universiteti və Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universitetinin spektroskopiya sahəsində çalışan çənc mütəxəssisləri iştirak etmişlər. Tədbirdə OPTEK şirkətinin partnyoru olan CAMECA kompaniyasının mütəxəssisləri məruzə ilə çıxış etmis və yerli mütəxəssislərin suallarını cavablandırmışlar.
Cari ilin iyun ayında İnstitutda Şuranın təşəbbüsü ilə “Müasir tədqiqat üsulları” adlı Respublika konfransı keçirilmişdir. Elektron paramaqnit rezonansı, Nüvə maqnit rezonansı, İnfraqırmızı spektroskopiya, Ultrabənövşəyi spektroskopiya, Rentgenoqraqfik analizdən mühazirələr dinlənilmişdir. Seminarın keçirilməsində məqsəd gənc alim, doktorant və mütəxəssislərin fiziki-tədqiqat üsullarının nəzəri əsaslarının daha yaxşı mənimsənilməsi və bu biliklərin praktiki olaraq istifadəsini təmin etməkdən ibarətdir. Mühazirə və praktiki məşgələlər İnstitutun bu sahədə ixtisaslaşmış mütəxəssisləri olan AMEA-nın müxbir üzvi Əjdər Məcidov, kimya üzrə fəlsəfə doktorları Vaqif Qasımov və Mirheydər Abbasov tərəfindən aparılmışdır.
AMEA Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurasının təşkilatçılığı ilə 2–4 noyabr tarixində “AMEA-nın 70 illiyi”nə həsr olunan “Akademik Elm Həftəliyi – 2015” Beynəlxalq Multidissiplinar Forum keçirilmişdir. İlk dəfə olaraq Forum çərçivəsində interaktiv müzakirələr təşkil olunmuşdur. Bu müzakirələrin təşkil olunmasında əsas məqsəd respublikada fəaliyyət göstərən elmi-tədqiqat və təhsil müəssisələri, müvafiq nazirliklər, elmin inkişafına dəstək verən fondlar, sahibkarlıq subyektləri və media nümayəndələri ilə birgə mövcud problemlərin həlli yollarını araşdırmaqdan ibarət olmuşdur. Forum çərçivəsində keçirilən beynəlxalq konfransda dünyanın 22 ölkəsindən 300-ə yaxın gənc tədqiqatçı iştirak etmiş, 150-dən artıq məruzə dinlənilmişdir.
İnstitutun Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurasının sədri Faiq Məmmədov Forumun Təşkilat Komitəsinin üzvi kimi Forumun yüksək səviyyədə keçirilməsində fəal iştirak etmişdir. Konfrasda İnstitutun 20-yə yaxın gənc alim və mütəxəssisi apardıqları elmi-tədqiqat işlərinə dair məruzələr etmiş və onların nəticələri konfrans materialları şəklində nəşr olunmuşdur.
Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurasının sədri və üzvləri İnstitutun elmi nailiyyətlərini əks etdirən guşənin hazırlanmasında və 02–04 iyun 2015-ci il tarixində Bakı Ekspo Mərkəzində keçirilən XXII Beynəlxalq "Xəzər neft və qaz 2015" (Caspian Oil & Gas 2015) sərgisində və AMEA-nın 70 illiyinə həsr olunan sərgidə nümayiş etdirilməsində yaxından iştirak etmişlər.
Bundan başqa Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurası “20 yanvar”, ”Xocalı soyqırımı“ kimi respublika əhəmiyyətli anım günlərinin İnstitutda qeyd edilməsində fəal iştirak etmişdir.
Bu ilin mart ayının 12-də İnstitutda Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurasının təşkilatçılığı ilə Bakı Avropa Liseyinin şagirdləri üçün “Açıq qapı” günü keçirilmişdir. Qeyd etmək lazımdır ki, elmlə təhsilin vəhdətinin təmin edilməsi, kadr hazırlığı sisteminin müasir standartlara uyğun olaraq təkmilləşdirilməsi, elmi-tədqiqat işlərinin nəticələrinin tədris prosesində tətbiqi AMEA-nın qarşısında duran əsas vəzifələrdəndir. Belə tədbirlərin keçirilməsində məqsəd şagirdlərin dünyagörüşünün formalaşdırılması, onlarda kimya elminə marağın artırılmasıdır. Tədbir çərçivəsində şagirdlər üçün kimya fənni üzrə viktorina keçirilmiş və qaliblər tərifnamə ilə təltif olunmuşlar. Bundan başqa, məktəblilər üçün əyləncəli elmi şoular nümayiş etdirilmiş, müxtəlif laboratoriyalara ekskursiyalar təşkil edilmişdir. Həmçinin Şura üzvü Şamo Tapdıqov “Ağıllı-smart polimerlər” mövzusunda məruzə ilə çıxış etmiş, şagirdlərin suallarını cavablandırmışdır.
Bu il ilk dəfə olaraq Akademiyanın bir neçə institutunda, o cümlədən Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya institutunda magistratura pilləsi üzrə qəbul üçün elan verilmişdir. Gənclərin ali məktəblərdən elm mərkəzlərinə istiqamətlənməsini, həmçinin magistraturaya qəbulla əlaqədar müsabiqəyə hazırlıqlı gənclərin cəlb olunmasını təmin etmək məqsədi ilə AMEA Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurası ali təhsil ocaqlarında elmi seminarlar təşkil etmişdir. Belə seminarlardan biri İnstitutun Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurası ilə birgə cari ilin may ayında Bakı Dövlət Unversitetinin kimya fakültəsinin tələbələri üçün keçirilmişdir. Şura sədri Faiq Məmmədov İnstitutun tarixi, orada aparılan elmi-tədqiqat işlərinin istiqamətləri və müəssisənin müasir tipli maddi-texniki bazası haqqında seminar iştirakçılarına geniş məlumat vermiş, həmçinin İnstututda gənclər üçün yaradılan imkanlardan, onların əldə etdikləri uğurlardan və ilk dəfə olaraq bu il İnstitutda magistratura pilləsi üzrə “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisasında qəbulun aparılacağından söz açaraq qeyd etmişdir ki, Universitet tələbələrinin bu qəbulda iştirak etməsi gələcəkdə onlar üçün elmi fəaliyyət istiqamətində böyük perspektivlər yaradacaqdır. Sonra İnstitutunun Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurasının üzvü kimya üzrə fəlsəfə doktoru Şamo Tapdıqov “Ağıllı smart və ya intelligent polimerlər” mövzusu üzrə maraqlı təqdimatla çıxış etmişdir.
AMEA Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurasının 2014-cü ildən start verdiyi layihələrdən biri “Bu günün şagirdi və sabahın alimi” layihəsidir. Layihə çərçivəsində gənc tədqiqatçılar tərəfindən şagirdlərə eksperimental tədqiqatlar təqdim olunur. Bu layihənin həyata keçirilməsində məqsəd şagirdlərdə ilkin dünyagörüşünün formalaşdırılması, onlarda elmə marağın artırılmasıdır. Şuranın üzvləri AMEA Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurasının keçirdiyi bu layihədə fəal iştirak edir. Belə ki, cari ilin mart ayında Bakı şəhərinin Qaradağ rayonunda yerləşən Əliheydər Kazımov adına 228 saylı orta məktəbdə və aprel ayında Suraxanı rayonu Hövsan qəsəbəsində yerləşən 270 saylı tam orta məktəbdə layihə çərçivəsində tədbir keçirilmişdir. Hər iki tədbirdə Institutun gəncləri AMEA-nın digər institutlarının əməkdaşları ilə birgə məktəblilərə müxtəlif elmi şoular təqdim etmişlər. Nümayiş olunan elmi şoular şagirdlər tərəfindən maraqla qarşılanmışdır.
AMEA Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurası və Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Bilik Fondunun birgə təşkilatçılığı ilə İsmayıllı rayonu üzrə şagirdlər arasında keçirilən “Riyazi məntiq” olimpiadasının keçirilməsində İnstitutun Gənc Alimlər Şurasının üzvləri yaxından iştirak etmişdir.
4.3.4. Elmi fəaliyyətdə informasiya-kommunikasiya texnologiyalarının tətbiqinin genişləndirilməsi barədə
AMEA-nın İnformasiya Texnologiyaları İnstitutunun göndərdiyi formalar (1A, 1B, 6, 7, 8 (A,B)) 3 dildə (azərbaycan. Rus. ingilis) doldurulmuş, 2173 səhifəlik material hazırlanıb elektron variantda həmin instituta göndərilmişdir.
2015-ci ildən institutun Web-saytı yeni struktura uyğun olaraq yenidən işlənilməyə başlanılışdır. Web-qrupun üzvləri:
İsmayılova Arzu, Məmmədov Faiq, Abdullayeva Fəridə, Kərimbəyova Elşanə, Əsgərova Günel, Babaxanova Nailə.
4.3.5. Təşkil olunmuş tədbirlərin həyata keçirilməsi
Azərbaycan MEA Rəyasət Heyətinin 14 aprel 2015-ci il tarixində keçirilmiş iclasında laboratoriya müdiri, AMEA-nın müxbir üzvü, k.e.d., prof. Əjdər Məcidovun “Molekulyar maqnetiklər və keçiricilər” mövzusunda elmi məruzəsi dinlənilmişdir.
AMEA-nın M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya Institutu 2015-ci il oktyabrın 22-də görkəmli Azərbaycan alimi kimyəvi reaksiyaların kinetika və mexanizminin tədqiqi, karbohidrogenlərin katalitik çevrilmələrinin öyrənilməsi, kimyəvi proseslərin modelləşdirilməsi və optimallaşdırılması, kimya texnologiyasının nəzəri əsaslarının işlənilməsi ilə əlaqəli geniş problemlərlə məşqul olmuş Azərbaycan Elmlər Akademiyasının həqiqi üzvü Toğrul Neymət oğlu Şahtaxtinskinin anadan olmasının 90 illik yubileyinə həsr olunmuş elmi konfrans keçirilmişdir.
Konfransın əsas elmi istiqamətləri:
- Reaksiyaların kinetikası və kimya texnoloji proseslərin modelləşdirilməsi;
- Qeyri-üzvi materialların kimyası və texnologiyası;
- Neft-kimyasında və neft emalında kataliz;
- Yüksəkmolekullu birləşmələr və polimer materiallar.
Konfrans materialları kitab şəklində dərc olunmuşdur.
4.3.6. AMEA-nın beynəlxalq elmi əlaqələrinin genişləndirilməsi barədə
İspaniyanın “Bask Ölkəsi Universitetinin” (University of the Basque Country) professoru (Full Professor) Yevgeni Vladimiroviç Çulkovun “Bərk cisimlərin elektron quruluşlarında relyativistik effektlər, ikiölçülü Buçkov Raşba sistemləri və Topoloji İzolyatorlar” və Elmi hesablamalar üzrə Emerson Mərkəzi, Emory Universiteti, Corciya 30322, ABŞ professor Camal Musayevin “Yeni Katalizator və Texnoloji Layihə istiqamətində çoxprofilli və birgə tədqiqatlar” mövzusunda məruzələri dinlənilmişdir.
4.3.7. Azərbaycan alimlərinin elmi diasporunun imkanlarından istifadə etməklə beynəlxalq layihələrdə iştirakı
Xaricdə yaşayan bir sıra kimyaçı həmvətənlərimiz (Camal Musayev (ABŞ), Sadiq Quliyev, Hacalı Nəcəfoğlu və Vəli Qasımov (Türkiyə), Hüseynqulu Sadıqov və Aftandil Mehdiyev (Rusiya)) İnstitutun əməkdaşları ilə birgə tədqiqatlar aparmağa hazır olduqlarını bildiriblər. Camal Musayev və Sadiq Quliyev İnstitutda maraqlı elmi məruzə ilə çıxış ediblər.
4.3.8. AMEA-da elmi-müəssisələrin maddi-texniki bazasının və elmi cihaz parkının gücləndirilməsi istiqamətində işlərin davam etdirilməsi
Cari ildə İnstitutda fəaliyyət göstərən fiziki-kimyəvi tədqiqat cihazlarından kollektiv istifadə mərkəzi müasir avadanlıqlarla (induktiv birləşmiş plazmalı kütlə spektrometri; avtomatik rentgen difraktometri; kütlə spektrometrli qaz xromatoqrafı; infraqırmızı və ultrabənövşəyi spektrometrlər; termoanalizator; qaz adsorbsiya porozimetri və elektron mikroskopu) təchiz olunmuşdur.
4.3.9. AMEA-da nəşriyyat fəaliyyətinin müasir tələblərə uyğun qurulması üçün xüsusi proqramın hazırlanması
Azərbaycan Kimya jurnalının və Kimya Problemləri jurnalının müasir tələblərə uyğun buraxılışları təşkil olunub.
4.5. 2015-ci ildə İnstitutmuzun elmi fəaliyyətinin əsas göstəriciləri aşağıdakı cədvəllərdə əks olunmuşdur.
elmi-tədqiqat işləri planlarının yerinə yetirilməsi
Elmi müəssisələrin adları | Problemlər | Mövzular | İşlər | Mərhələlər | 2015-ci ildə tamamlanmış | ||
Mövzular | İşlər | Mərhələlər | |||||
Akademik M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu üzrə cəmi:
| 3 | 8 | 32 | 42 | - | - | 42 |
I
II
III
| 1-3
4,5,6,8
7
| 13
15
4 | 16
21
5
| -
-
- | -
-
-
| 16
21
5 |
tətbiq olunmuş elmi nəticələr
Elmi müəssisənin adı | Tətbiq olunmuş elmi-tədqiqat işləri |
Akademik M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu üzrə cəmi: |
Tətbiq üçün təqdim edilmiş işlər - 5 1 tətbiq olunub 1 keçicidir
|
Təsərrüfat müqavilələrinə əsasən görülmüş işlər
Elmi müəssisələrin adları | Müqavilələrə əsasən yerinə yetirilən işlərin sayı | Təhvil verilmiş işlərin dəyəri (manat) | Yerinə yetirilmiş işlər üzrə daxil olan məbləğ (manat) |
Akademik M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu üzrə cəmi: | - | - | - |
elmi populyar nəşrlər haqqında məlumat
Elmi müəssisənin adı | Nəşrin adı | Elm sahəsi | Nəşr olunduğu il | Çap edən nəşriyyatın adı |
Akademik M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu üzrə cəmi:
| - | - | - | - |
patent-lisenziya işləri
Elmi müəssisənin adı | Patentə verilmiş iddia sənədlərinin sayı | Respublikada alınmış patentlər | Xarici ölkələrdə alınmış patentlər | Ekspertizadakı sənədlər |
Akademik M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu üzrə cəmi: | 16 | 2 | - | - |
kadr potensialı
Yaş həddi | Elmi işçilər | onlardan alimlik dərəcəsi olanlar | |||||||
elmlər doktorları | fəlsəfə doktorları | ||||||||
cəmi | kişilər | qadınlar | cəmi | kişilər | qadınlar | cəmi | kişilər | qadınlar | |
30 yaşa qədər |
34 |
2 |
32 |
- |
- |
- |
- |
- |
- |
30-39 yaşda | 42 | 8 | 34 | - | - | - | 14 | 7 | 7 |
40-49 yaşda | 33 | 7 | 26 |
|
|
| 15 | 6 | 9 |
50-59 yaşda | 42 | 16 | 26 |
|
|
| 20 | 6 | 14 |
60-69 yaşda | 90 | 34 | 56 | 22 | 18 | 4 | 57 | 19 | 38 |
70 və yuxarı yaşda |
67 |
29 |
38 |
15 |
12 |
3 |
46 |
17 |
29 |
Elmi işçilərin ümumi sayı: |
308 |
96 |
212 |
37 |
30 |
7 |
152 |
55 |
97 |
KQÜKİ-nun 2015-ci il üzrə müqayisəli göstəriciləri
1 | Çap olunan işlər | 2014 | 2015 |
| Monoqrafiya, kitab | 6 | 6 |
| Məqalə, cəmi Respublikada Xaricdə | 139 51 88/61 | 146 49 97 |
| Tezislər, cəmi Respublikada Xaricdə | 143 40 103 | 238 125 113 |
| Patent Müsbət rəy | 3 7 | 2 16 |
2 | Kadrlar cəmi | 487 | 483 |
| Elmi işçilər AMEA-n həqiqi üzvləri AMEA-n müxbir üzvləri Elmlər doktoru Fəlsəfə doktoru | 314 2 6 38 159 | 308 2 6 37 152 |
3 | Doktoranturada cəmi (əyani, qiyabi) Doktoranturaya (əyani, qiyabi) qəbul Elmlər doktoru Fəlsəfə doktoru | 27(13+14) 8(3+5) 2 6 | 27 (10-17) 2 (2 əyani) 2 2 |
4 | Dissertanturada cəmi Dissertanturaya qəbul Elmlər doktoru Fəlsəfə doktoru | 14 5 1 4 | 27 9 1 8 |
5 | Müdafiə olunan dissertasiya işləri Elmlər doktoru Fəlsəfə doktoru | 8 1 7 | 2 1 1 |
6 | Müdafiəyə hazır Elmlər doktoru Fəlsəfə doktoru | - - - | 2 1 1 |
7 | AMEA-n mühüm nəticələri sırasına daxil olunmuş | 5 | 5 |
İnstitutun direktoru akademik Dilqəm Tağıyev
№ |
Lab. |
İxtiranın adı |
Müəlliflər |
İddia ərizəsinin №-si və ilkinlik tarixi |
1 |
3 |
«İstilik sistemlərində və metal səthlərində əmələ gələn pas/duz çöküntülərinin təmizlənməsi üçün ətraf mühitə zərər verməyən yüksək keyfiyyətli qarışığın (“SAD”) alınması»
|
S.Ə.Quliyev A.Ş. Əliyev H.M.Tahirli V.A.Məcidzadə D.B.Tağıyev
|
a 2017 0008 16.01.2017 |
2 |
10 |
«Kaustik dolomitin alınma üsulu» | R.H.Həmidov A.İ.Аğayev M.M.Əhmədov İ.Ə.Talıblı S.R.Səlimova M.İ.Хəlilova
|
a 2017 0049 14.03.2017 |
3 |
6 |
«Rentgenhəssas monokristal material» |
S.N.Mustafayeva S.M.Əsədov C.T.Hüseynov |
a 2017 0061 06.04.2017 |
4 |
3 |
«Sb2Se3 nazik yarimkeçirici təbəqələrinin alinmasi üçün elektrolit» |
V.A.Məcidzadə A.Ş. Əliyev P.H.Quliyev D.B.Tağıyev |
a 2017 0062 11.04.2017 |
5 |
15 | «Toluolun disproporsiyalaşma üsulu ilə benzolun və ksilolların alınması» | A.M.Əliyev V.Ş.Ağayev Ə.Ə. Sarıcanov |
a 2017 0089 25.05.2017 |
6 |
29 | «Ağır qətrandan azulen qarışığın alınması» | F.M.Sadıqov Z.Y. Məhərrəmova Q.N. Hacıyev N.İ. Heydərli G.H. Həsən-zadə D.B.Tağıyev |
a 2017 0095 09.06.2017 |
№ |
Lab. |
İxtiranın adı |
Müəlliflər |
İddia ərizəsinin №-si və ilkinlik tarixi |
| |||
1 |
12 18 |
«Azot-1 oksid və azot turşularının alınma üsulu » | T.M.Nağıyev N.İ.Əli-zadə L.M.Həsənova İ.T.Nağıyeva Ç.A.Mustafayeva N.N.Məlikova E.S.Bəhrəmov
|
a 2019 0026 20.09.2019 |
| |||
2 |
10 |
«Alunit filizinin ammonyak-qələvi üsulu ilə emalı»
|
R.H.Həmidov D.B.Tağıyev Ə.A.İbrahimov E.A.Teymurova A.İ.Ağayev |
a 2019 0057 31.10.2019
|
| |||
3 |
13 |
«Tullantı qazıarında xlorbenzolların və xlortoluolların zərərsizləşdirilməsi üsulu»
| D.B.Tağıyev A.C.Əfəndi N.F.Aykan İ.H.Məlikova F.Ə.Yunisova E.M.Babayev B.A.İsmayılova |
a 2019 0079 23.10.2019 |
| |||
4 |
10 |
«Təbii dolomitdən MgCl2 və gipsin alınma üsulu» |
R.H.Həmidov
|
a 2019 0121 22.10.2019 |
| |||
5 |
28 |
“Dekalin hidroperoksidin alınma üsulu” |
E.B.Zeynalov M.İ.Nadiri Y.M.Nağıyev L.İ.Əhmədova Ə.B.Hüseynov N.Ə.Abdurəhmanova |
a 2019 0133
|
| |||
2018-ci ildə verilmiş iddia ərizələrindən 5-nə 2019-cu ildə ekspertizanın müsbət rəyi alınmışdır
|
| |||||||
1 |
12 18 |
«Azot turşularının alınması üsulu» | T.M.Nağıyev N.İ.Əli-zadə L.M.Həsənova İ.T.Nağıyeva N.N.Məlikova E.S.Bəhrəmov |
a 2018 0109 22.10.2019 | ||||
2 |
15 |
«Metiltsikloheksanonun alınma üsulu» | A.M.Əliyev M.Q.Əliyeva Ü.M.Nəcəf-Quliyev G.Ə.Əli-zadə Z.A.Şabanova Ə.Ə.Sarıcanov F.M.Məmmədov S.R.Məmmədova |
a 2018 0108 11.09.2019 | ||||
3 |
10 |
«Alunit filizinin turşu ilə emal üsulu» |
R.H.Həmidov |
a 2018 0106 02.10.2019 | ||||
4 |
10 |
«Kvars qumunun dəmirdən təmizlənməsi üsulu» | R.H.Həmidov D.B.Tağıyev H.M.Tahirli A.İ.Ağayev V.Ə.Qasımov |
a 2018 0107 02.10.2019 | ||||
5 |
15 |
«Metil- tsiklopentadienin alınma üsulu» | A.M.Əliyev M.Y.Abbasov N.K.Abbasova Ü.M.Nəcəf-Quliyev Z.A.Şabanova G.Ə.Əlizadə M.Q.Əliyeva |
a 2018 0115 21.10.2019 |